Научная статья на тему 'ПАСТ НАВ ПАХТАЛАРНИ ТОЗАЛАШНИНГ САМАРАЛИ ЕЧИМЛАРИ ТАҲЛИЛИ'

ПАСТ НАВ ПАХТАЛАРНИ ТОЗАЛАШНИНГ САМАРАЛИ ЕЧИМЛАРИ ТАҲЛИЛИ Текст научной статьи по специальности «Сельское хозяйство, лесное хозяйство, рыбное хозяйство»

CC BY
16
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
тўқимачилик ва пахта тозалаш / тола ишлаб чиқариш / Смирнов-Грабс

Аннотация научной статьи по сельскому хозяйству, лесному хозяйству, рыбному хозяйству, автор научной работы — Б.Н.Қўзиев, Ҳ.Ғ.Турдиниёзова

Мақолада пахта тозалаш корҳоналарида намлиги ва ифлослиги юқори бўлган паст навли пахталарни тозалаш ҳолати таҳлил қилинган. Пахтани қуритиш ва тозалаш самарадорлиги етарли бўлмаганлиги сабабли жин тарновида пахта ифлослиги юқори эканлиги кўрсатилган. Маҳаллий ва Хитойда ишлаб чиқилган пахта тозалагичларни қиёсий таҳлили берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по сельскому хозяйству, лесному хозяйству, рыбному хозяйству , автор научной работы — Б.Н.Қўзиев, Ҳ.Ғ.Турдиниёзова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ПАСТ НАВ ПАХТАЛАРНИ ТОЗАЛАШНИНГ САМАРАЛИ ЕЧИМЛАРИ ТАҲЛИЛИ»

WiW к/

>q )> q )> :>

Talqin va tadqiqotlar respublika ilmiy-uslubiy jurnali №5

ПАСТ НАВ ПАХТАЛАРНИ ТОЗАЛАШНИНГ САМАРАЛИ ЕЧИМЛАРИ

ТА*ЛИЛИ

»

^йГ^ЗШ Ъш. Л

Тошкент тукимачилик ва енгил саноат институти таянч докторанти

^.Г.Турдиниёзова Тошкент тукимачилик ва енгил саноат институти магистранти https://doi.org/10.5281/zenodo.7271137

Аннотация. Маколада пахта тозалаш корхоналарида намлиги ва ифлослиги юкори булган паст навли пахталарни тозалаш холати тахлил килинган. Пахтани куритиш ва тозалаш самарадорлиги етарли булмаганлиги сабабли жин тарновида пахта ифлослиги юкори эканлиги курсатилган. Махаллий ва Хитойда ишлаб чикилган пахта тозалагичларни киёсий тахлили

берилган. берилган.

Аннотация. В статье анализирована состояние очистки хлопка-сырца

низких сортов имеющие повышенную влажность и засорённость на

хлопкоочистительных заводах. Показана повышенная засоренность хлопка

»

сырца на лотке джина из-за недостаточной сушки и очистки хлопка- сырца. Даны сравнительные анализы очистителей хлопка сырца отечественных и изготовленных в Китае.

Abstract. The article analyzes the state of purification of raw cotton of low

\ /an Ain+Vi VnrrVi VmrvnHi+лг anH Hi=»Vvrie in r>r»++r»n_rvrr»r>£»eeinrr nl ante An шргросрН

varieties with high humidity and debris in cotton-processing plants. An increased contamination of raw cotton on a gin tray due to insufficient drying and cleaning of j* j I

rn 117 Л -in nil Г~\-\ 1 m r^rvtY»1Anrn + 1T rzi minK i^an rvf ГО ЛЛТ AAffrvtl л1 ûnnûro nf£i ттгап rlrvmûfl+1A

raw cotton is shown. Comparative analyzes of raw cotton cleaners are given domestic and manufactured in China.

Республикамизда тукимачилик ва пахта тозалаш саноатида кластер тизимини кенг оммалашиб бораётганлиги, пахтадан ракобатбардош тайёр махсулот ишлаб чикариш максади куйилганлиги,пахта тозалаш корхоналари олдига ишлаб чикарилаётган пахта толаси сифатини ошириш сифатини

ошириш вазифасини юкламокда.

Ш

Сифатли тола ишлаб чикариш биринчи навбатда пахтани технологик намлик ва ифлослик меёригача куритиш ва тозалашга боглик. Пахта тозалаш самарадорлиги уни бошлангич ифлослигига караб 80-92% булиши керак [1].

Маьлумки паст (III-V) нав пахталар ифлослиги юкори булиб, улардан сифатли тола олиш муаммоси хал этилмаган.

Ы> q )> >

>q ] q )> >

«в I > j

Юкори намлик ва ифлосликга эга булган пахталарни куритиш ва тозалаш

бир катор тадкикотчилар томонидан урганиб чикилган булсада, афсуски муаммо тулик ечилмаган [2.3.4]

Шу сабабли биз томонимиздан паст нав пахталарни куритиш ва тозалаш холати бир катор пахта тозалаш корхоналарида (ПТК) урганиб чикилди.

Бунинг учун хар бир технологик ускуналардан сунг намуна олиниб 5 кайталикда пахта намлиги ва ифлослиги аникланди.

Тажриба натижалари жадвалда келтирилган. Шахрихон пахта тозалаш

Г- Г- - - Г- Г-

корхоналарида СБО куритиш барабани ва УХК тозалаш окими урнатилган. Андижон-1 ПТК да СБО куритиш барабани, хдмда 6А -12М тозалагичи, Хитойда ишлаб чикилган йирик ифлосликлардан тозалагич, иккита кетма-кет куйилган майда ифлосликлардан тозалагичлар урнатилган.

Олинган натижаларда бир-биридан катта фарк килувчи максимал ва

минимал кийматлар Смирнов-Грабс формулалари ёрдамида аникланди [5].

^1 _ _

V _ (У!шах - V) кя уг _ (V- V!ш!п)

> #4) >

м--

и

Бунда тах т]п -катта фарк килаётган тасодифий курсаткични максимал ва минимал кийматлари; V- тасодифий курсаткичнинг уртача киймати; Б {у} дисперсия; т-тажриба кайталилиги.

Формула буйича хисоб натижалари жадвалдаги критик киймат Ут билан солиштирилиб УКтах>Ут ёки >УТ булса катта фарк килувчи Уктах ва Уя т,п

г

кийматлари статистик кайта ишлашдан чикариб ташланди ва нинг уртача кийматлари кайтадан хдсобланди. Шаклдан куриниб турибдики пахтани куритиш самараси паст булиб, унинг намлиги технологик меъёр (8-9) дан анча

.1 :

юкори булиб, 12.2 - 15.32 % ни ташкил этмокда. Бундай намликда тозаланган пахтани колдик ифлослиги жин тарновида технологик меъёр (IV-V нав пахталар учун 36-50 %) га тушириш мураккаб масала хдсобланади. Лекин шунга карамасдан махаллий технологик ускуналар урнатилган Шахрихон ПТК

да пахта ифлослиги жин тарновида 1,74 ва 2,93 % га туширилган ва тозалаш самарадорлиги мос равишда 75,3 ва 84,5 % ни ташкил этган. Шуни таъкидлаш керакки, пахтани намлиги 12,2 ва 15,32 % булсада, лекин уни таркибидаги ифлослик асосан йирик ифлосликлардан иборат булганлиги учун тозалаш

Ж

самарадорлиги юкори булган.

Андижон - 1 ПТК да Хитой тозалагичларига кушимча СБО барабани ва 6А-12 М тозалагич куйилган булсада, уларни тозалаш самарадорлиги паст булиб, майда ифлосликлар буйича 74,2 %, йирик ифлосликлар буйича эса 51,3

п/

% ташкил этмокда.

1-жaдвaл

№ Технологи Kama Шлхрихон nTK Андижон

к лaниш - nTK

yскyнaлaр АН-37,4/1 АН-37, АН-

кетмa- 5/3 36,4/1

кетлиги Пaхтa ифлослиги %

M и Ум M и Ум M и Ум

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1 Омбор 1 2,8 4,6 7,4 4,3 14, 4 18, 7 4,3 21 25,3

14, 18, 21,

2 2,6 4,6 7,2 3,9 7 6 4,6 3 25,9

14, 18, 21,

3 3,1 4,3 7,4 4,1 6 7 4,5 2 25,7

15, 19,

4 3,2 3,6 6,8 3,9 1 19 4,4 5 23,9

16, 19, 19,

5 2,5 3,9 7,4 3,3 1 4 3,9 8 23,7

15, 18, 4,3 20,

УРта 2,84 4,2 7,04 3,9 52 88 4 56 24,9

2. бритиш бaрaбaнид 1 2,65 3,65 6,3 3,6 13, 2 16, 8 3,4 18, 5 21,6

aн кейин 13, 17, 19,

2 2,53 3,47 6 3,2 8 6 2,9 3 22,2

13, 16, 18,

3 2,94 3,16 6,1 3 1 1 3 9 21,9

14, 19,

4 3,01 2,89 5,9 2,8 2 17 2,8 1 21,9

14, 17, 17,

5 2,01 4,19 6,2 3,6 7 3 3,6 9 21,5

3,2 13, 16, 3,5 18, 21,3

УРта 2,63 3,47 6,1 4 8 96 4 74 8

тозала

ш

самар

адорл иги, 22, 11, 10, 18, 14, 12,1

% 7,4 17,4 13,4 1 1 2 4 8 2

3. Тозaлaгич 6А-12 M 1 2,2 17, 1 18,7

дaн кейин 2 - - - - - - 1,4 16, 17,8

jW^ У

q ж**

ЩУ>

Ш

i>3t:

B5

ы >

M >

q

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

q >>; *ф> q >$>

Ы >

Ы > je¡>-i i>

Hi

Ш>

UГЖ

ИМ >

Ы >

Ы ]>

q >: >

Ы >

q щъ q

4

3 1,5 16, 8 18,3

4 1,8 16, 5 18,3

5 1,7 17, 3 19

УРта 17, 2 16, S2 1S,4 2

тозала

ш

самар адорл иги, % 21, S 10, 2 15,S

4. Иирик ифлослик 1 1,7 14, 7 16,1

дан тозалагич 2 1,8 13, 9 15,7

дан кейин 3 1,6 14, 3 15,9

4 1,5 13, 8 15,3

5 1,1 13, 7 14,8

УРта 1,5 4 14, OS 15,5 2

тозала

ш

самар адорл иги, % 10, 5 16, 3 15,2

5. Майда ифлослик 1 1,4 12, 6 14

дан тозалагич 2 1,4 13, 1 14,5

дан кейин 3 1 12, 9 13,9

4 1,7 12, 4 14,1

5 1,1 10, 4 11,5

Урта - - - - - - 13, 12, 13,6

86

hm*

+Ъ>

i ш

>>

? j-

Li

n-

1м Jn

ЦИ >

Ц >> vH >

q > >

slH >

Ы:> >

*JT>

i-*

Ц J - *'

>

i >

Jjíl-4

SW ^

q

&H > Ы >

]+4>

]>ж

i ><:>

I > > Ы >

q щъ q

8 28

тозала

ш

самар адорл иги, % 14, 3 12, 8 12,9

6. Майда ифлослик 1 1,2 10, 5 11,7

дан тозалагич 2 1,2 10, 2 11,4

дан кейин 3 1,1 12, 4 13,5

4 - - - - - - 1,3 11 12,3

5 - - - - - - 1 10 11

УРта 1,1 6 10, 82 11,9 8

тозала

ш

самар адорл иги, % 12, 1 11, 9 7,1

7. УХК 1 0,8 1 1 ,8 0,9 2,2 3 ,1 - - -

тозалаш 2 0,71 1,19 1,9 1,1 1,9 3 - - -

окимидан 3 0,66 1,24 1,9 1 2,2 3,2 - - -

кейин 4 0,79 1,21 2 1 2,3 3,3 - - -

5 0,84 0,96 1,8 1,3 2,5 3,8 - - -

Урта 0,77 1,12 1,88 1,0 6 2,2 2 3,2 8

тозала

ш

самар адорл иги, % 70,7 67,7 69,2 67, 3 83, 9 80, 7

8. Жин тарновида 1 0,7 1,07 1,77 0,8 2 2,8 1 1 0, 5 11,5

2 0,69 0,75 1,6 1 1,8 2,8 1,3 10, 4 11,7

3 0,6 0,79 1,39 0,9 1,8 2,7 1,3 11, 2 12,5

4 0,75 1,1 1,85 1,2 5 1,9 3,1 5 0,9 10, 5 11,3

jW^ У

q ж**

!>3*:

Ш

З7

m>c

::H >

q >>

Щ >

q > >

i

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

q >>; q

Ы >

Ш >

q

£ И >

^й >

q> *

q >p q > >

Ы >

q ж** q

ы> >>

*: >

PV

>>

#<ь>

^ >3> >>>

>

ы>

! >S>

\ J)>s*j

Ы)>

+И >

Ш

; У-

Talqin va tadqiqotlar respublika ilmiy-uslubiy jurnali №5

J

5 0,8 1,28 2,09 1,1 2,1 3,2 1,1 9 10,1

1,0 1,9 2,9 1,1 10, 11,2

УРта 0,7 1,74 1,74 1 2 3 2 02 4

тозала

ш

самар

адорл иги, 13, 10,

% 9,1 7,4 7,44 4,7 5 7 5,2 7,4 6,2

Умумий тозалаш 74, 87, 84, 74, 51,

самарадорлиги, % 75,4 75,2 75,3 1 6 5 2 3 54,9

i >>

j*

i>

>> frqj5

j к* &! -

0Й *8J)i

J >#■

Ы >

+H >

>ji * - i>

Ы+

Пахтани тозалаш курсаткичлари

Олинган натижаларни тахлилидан куйидаги хулосаларни килиш мумкин.

Пахта тозалаш корхоналарида урнатилган махаллий пахта тозалагичларнинг тозалаш самарадорлиги асосан йирик ифлосликга эга булган пахталарни талаб даражасида тозалаш имкониятига эга.

Хитойда ишлаб чикилган пахта тозалагичларни тозалаш самарадорлиги паст булиб(айникса йирик ифлосликлардан тозаловчи ускуналарда) технологик регламент талабига жавоб бермаслиги натижада пахта ифлослиги анча юкори булишини курсатди.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати:

1. Пахтани дастлабки ишлашнинг мувофиклаштирилган технология си.(ПДИ-72-2017) -Тошкент.

2. М.А.Акбаров. Повышени эффективности переработки хлопка-сырца повышенной влажности засоренности в сушильно - очистительнных цехах. Дисс. к.т.н. Т.1989. 168 стр.

3. Hardin, R.G.,Bames, E.M., Valco, T.D., Martin, V.B., Clapp, D.M. Engineering and ginning: Effects of gin machinery on cotton quality. Journal of Cotton Science. Volume 22, Issue 1, 2018, Pages 36-46

4. А.Парпиев. Основы комплексного сохранения качества волокна и повышения производительности предварительной переработеи хлопка-сырца. Дисс...д.т.н.,Тошкент. 1990-355 с

5. Лугачев А.Е. Разработка теоретических основ питания и очистки хлопка применительно к поточной технологии его переработки. Дисс. д.т.н.,Тошкент. 1998-168 с

6. А.А.Спиридонов. Планирование эксперимента при исследовании технологических процессов. Москва. Машиностроение 1981. 183 с.

Ш >

ШЩ;

' J>

щ >

q Я*

s1 >i#;

Ы >

1>

q

|1

ш >

*4>

Ы>

q

Щу>

jiX)

Qj^f^S).

88

8*4>

q

q

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.