CC BY
84
РАЗДЕЛ 2. ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ДИСЦИПЛИНЫ CHAPTER 2. THEORETICAL DISCIPLINE
ГИГИЕНА И ЭКОЛОГИЯ HYGIENE AND ECOLOGY
оиыншьщтардын,
гигиеналыц манызы жэне цогамдыщ денсаулыц сацтау мэселелер1 (эдеби шолу)
А.А. АМИРОВА, Е.Т. ТОЛЕУ, Э.И. КУСАИЫНОВА
СЖ.Асфендияров атындагы Цазац ¥лттыцмедицинаyrneepcumemi Цазацстандыц медицина университетi «КДСЖМ»
УДК 658.21:614.2.3
Мацалада ойыншыцтардыц гигиеналыц сараптау негiздерi жэне оныц балаларга кеpi жэне тЫелей эcерi туралы жазылган.
Tyurndi свздер: ойыншыцтар, гигиеналыц сараптау, цогамдыц денсаулыц сацтау, цоспалар.
Гылыми жумыстьщ езектыт болып, ^ipri танда ;олданыста журген ойыншьщтардын, гигиеналы; сипаты болып табылады. Ойыншьщ - баланы жан-жа;ты тэрбиелеу ма;сатына пайдаланылады. Баланын дуниетанымын кенейтуге кeмектеседi,белгiлi 6ip ма;саттагы, ойластырылган эрекетке Yйретедi, ;иялын дамытып, енбекке сушспеншшпн, техникага ;ызыгушылыгын, бiлуге ;умарлыгын, ацгаргыштыгын ;алыптастырады, талгампазды^а тэрбиелейдi, енерге
ынталандырады. Ойыншы^пен ойнауга белгiлi жагдайда педагогикалы;, эстетикалы; гигиеналы; техникалы; талап койылады,сондай-а; ол баланын жас ерекшiлiгiне карай езгерш отырады[1]. Балалардын ойыншы;тарынын K^ipri танда кептеген TYpлеpi бар. Ойыншыктарды гигиеналы; сараптау барысында, келiп TYскен ойыншы;тардын 25% гигиеналы; нормаларга сэйкес емеспп аныщталган. Ойыншыктарды 4 Yлкен топка бeлiнедi:
1. Дидактикалы;
2. Бейнелж
3. Техникалы;
4. Конструкторлы;
Балалардын морфофункционалды; еpекшелiктеpiне, бiлiм, интеллектуалды; денгейлеpiне сэйкес, ойындар мен ойыншы;тар 5 топ;а бeлiнедi:
1. бip жас;а дейiнгi сэбилерге (ерте жас) арналган ойыншы;тар;
2. бip жастан Yш жас;а дейiнгi (ясельдiк жас);
3. Yш жастан алты жас;а дейiнгi (мектепке дейiнгi жас);
4. алты жастан он жас;а дешнп (бастауыш мектеп жасы)
5. оннан он тертке дешнп аралы; (орта мектеп жасы) деп белшедЦ2].
Б1здщ зерттеу мацсатымыз ойыншы;тардын гигиеналы; нормаларына жэне сараптау нэтижелеpiне байланысты эдеби шолу жасау. Зерттеу материалдары: ноpмативтiк актiлеp, сараптама нэтижелеpi, балардын ойншы;тары ;ойылатын гигиеналы; нормалар мен ережелер жиынтыгы. Ойыншы;тардын ;аушаздтне санитарлы; ба;ылау денгейiнде ЖYpгiзiледi. Онын функциясына ойыншы; жасаудагы нормалы;
техникалы; ;ужаттарды бекiту, сонымен ;атар, шикiзаттардын, материалдардьщ жэне тексерудегi заттардын барлыгына келiсiм беру жатады. Кeбiнесе, эксперттi бага беру гылыми сараптау орталы;тарынын кузырына берiледi.
Ойыншы;тарга койылатын санитарлы; ережелердщ негiзi талаптары тeмендегiдей болып келедЦЗ]:
1. 6ндiру мен таратуга, Yлгiлерi мен нормалы; техникалы; кужаттарына санитарлы; эпидемиологиялы; ;ызмет орындарынын дурыс деп койган ;ортындысы бар ойыншы;тар гана жатады;
2. Ойыншы; жасаумен айналысатын жумысшыларга, тама; eнеркэсiбiнiн, су ;убырларынын балалар мекемелерiнiн ;ызметкерлерше ;ойылатындай талаптар ;ойылады. Жумыс;а TYсер кезде олар дэр^ер терапевтiн жалпы тексеруiнен eтуi керек жэне туберкулез ауруына тексершед^ эрi ;арай жылына бiр рет дэр^ерлж тексеру-ден eтiп отырады;
3. Ауызга тигiзетiн ойыншы;тарды дYкеншiлердiн тексерш беруiне тиым салынады. Ол Yшiн, ауамен Yрленетiн арнаулы ;ондыргы болуы керек;
4. Сатылып кеткен ойыншы;тарды а;ауы (дефектюГ) барынан бас;асын ;айта ;абылдауга болмайды;
5. Ойыншык;к;а арналган шикiзаттар бекiтiлген нормадан арты; химиялы; заттар бeлмеуi керек. 6телдердi ойыншы; eндiрiсiнде пайдалануга тиым салынады;
6. Yш жас;а дейiнгi балаларга арналган ойыншы;ты шыныдан, TYктi резенкеден жэне металлдан жасалган ла;тыратын снарядттарды (барлы; жастагы балаларга) жасауга тиым салынады;
7. Ойыншы;тын iшiн толтыруга арналган материалдар, т.б. ойыншы; жасауга пайдаланылатын ЖYн, терiлер залалсыздандырылган болуы керек;
8. Балалар ернш тигiзетiн ойыншы;тардын бeлшектерi жылдам залалсыздандырылатын материалдан да-йындалуы керек;
9. Ойыншы;тын шеттерiнде жарыгы, Yшкiрi, сыныгы болмауы керек. Yшкiр жерлерi мен бурыштары догалданып келуi керек;
10. Ойыншык;тын, салмагы, ете ipi ойыншык;тардан бас;а, 7 жас;а дейiнгi балалар ушш - 400 гр, 7-ден 10 жас;а дейiнгi балалар ушш - 800 гр аспауы керек;
11. Суы; ;аруды бейнелейтiн ойыншык;тардын, Yшкiр жэне еткiр белшектерi болмауы керек;
12. Боялган ойыншык;тар, tyccî3 лакпен ;апталуы керек. Олардын, бет тегiс, жарылмаган болуы керек;
13. Жет жас;а дейiнгi балаларга арналган электiрлi ойыншык;тардын, ^шшщ куаты 12 вт, ал, 7 жастан жогары балаларга 18 вт аспауы керек. Зерттеулерге арналган ойыншык;тардын, Yлгiсi он ^ннен ерте жэне 30 ^ннен кейiн ;алдырмай, пайдаланылганнан кейiн, саны 5 данадан кем болмай тексершуге жетюзк^ керек. "Санитарлы; ережелерде" зерттеу тэсш берiлген. СанНменЕ талаптарынын, са;талуын ;адагалау санитарлы; эпидемиологиялы; ;ызметке ЖYктеледi[4].
Егер ойыншы; ру;сат етiлген материалдардан (бояу, лак, желiм т.б.) жасалган болса, жэне оларга химиялы; анализ жасалганына бiр жылдан кеп уа;ыт етпесе, онда, оларга мiндеттi TYPДе гигиеналы;
экспертиза жасаганнан кейiн, екiншi рет химиялы; анализ жасауды талап етпестен пайдалануга ру;сат етуге болады. Техникалы; жагдайлары бойынша санитарлы; ;ызметпен келiсiмге TYспеген ойыншы;тар жедел TYPДе ендiрiстен алынып тасталуы керек. Изолятордагы ойыншы;тарды топты; белмелерге апаруга тиым салынады. Бул ойыншык;тардын, материалдары оларды мезгiл сайын залалсыздандырып туруга ;олайлы болуы керек. Бала ба;шаларда ойыншы;тарды бiр топтан екiшi топ;а тасымалдауга тиым салынады, топты; жекелендiру принцитн ;атал са;тау ;ажет. Зерттеу нэтижелер^ ;арастырылган материалдар бойынша балалардын, ойыншы;тары гигиеналы; нормалар мен ережелерге сэйкес келуi керек. Сэйкес емес ойыншы;тар айналымнан алынып ;айта ецдеуге немесе утилизацияга жiберiлуi керек. Айма;тагы ;олданыстагы ойыншы;тарды сараптау негiзiнен гигиеналы; талаптар мен ержелерге сэйкес болуын ;адагалау денсаулы; са;тау уйымдарынын, басты мэртебелi белгiсi болып табылады.
9AEBHETTEP TI3IMI
1 Greenberg M.S. Handbook of Neurosurgery. - Florida: 2001. - 971 p.
2 Hilton S.M. Central nervous regulation of resistance // Ann. Rev. Physiol. - 1980. - № 42. - P. 399.
3 Jennett, B., Bond, M. Assessment of Outcome After Severe Brain Damage: Practical Scale // Lancet. - 1975. - № 1. - P. 480 - 484.
4 Korner, P.I. Integrative neural cardiovascular control // Physiol. Rev. - 1971. - № 51. - P. 312.
А.А. АМИРОВА, Е.Т. ТОЛЕУ, Э.И. КУСАИЫНОВА
Казахский Национальный Медицинский Университет имени С.Д.Асфендиярова
гАлматы, Казахстан Казахстанский медицинский университет «ВШОЗ»
ГИГИЕНИЧЕСКИЕ ЗНАЧЕНИЕ ИГРУШЕК И ПРОБЛЕМЫ ОХРАНЫ ОБЩЕСТВЕННОГО ЗДРАВООХРАНЕНИЯ
Резюме: в данной статье представлены сведениz о гигиенических требованиях к детским игрушкам. В результате исследованиz выявлено, что правовые и нормативные документы нуждаются в доработке и углубленном изучении. Ключевые слова: игрушки, гигиенические результаты, общественное здравоохранение, примеси.
A.A. AMIROVA, E.T. TOLEU, E.I. KUSAINOVA
Kazakh national Medical University named after S.D. Asfendiyarov Kazakhstan school of public health
HYGIENIC VALUE OF TOYS AND PROBLEMS OF PROTECTION OF PUBLIC HEALTH
Resume: This article provides information about the hygienic requirements for children's toys. As a result of the study revealed that the legal and regulatory instruments need to be improved and in-depth study. Keywords: toys, hygienic results, public health, the impurity.
