Научная статья на тему 'ОЦЕНКА РЕПРОДУКТИВНОГО ЗДОРОВЬЯ ДЕВОЧЕК И ПОДРОСТКОВ'

ОЦЕНКА РЕПРОДУКТИВНОГО ЗДОРОВЬЯ ДЕВОЧЕК И ПОДРОСТКОВ Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
116
22
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Re-health journal
Область наук
Ключевые слова
РЕПРОДУКТИВНОЕ ЗДОРОВЬЕ ДЕВУШЕК ПОДРОСТКОВ / РЕПРОДУКТИВНЫЙ ПОТЕНЦИАЛ / МЕДИКОДЕМОГРАФИЧЕСКАЯ СИТУАЦИЯ

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Юсупова У.М.

Иқтисодий инқироз, туғилишнинг паст даражаси ва ўлимнинг юқори даражаси шароитида аҳолининг репродуктив саломатлигини муҳофаза қилиш муаммоси алоҳида ижтимоий аҳамиятга эга бўлиб, давлат учун устувор вазифага айланади. Сўнгги 10 йил ичида мутлақо соғлом қизларнинг улуши 28,6 дан 6,3% гача камайди. Қизларда ўспиринлик билан касалланиш даражаси ўғил болаларникига қараганда 10-15% юқори. Соматик патологиянинг кўпайиши фонида ўспиринларда репродуктив тизим билан касалланишнинг кўпайиши сезиларли ўлчамларга эга бўлиб, келажакда репродуктив функцияни амалга ошириш учун ноқулай фон яратмоқда. Сўнгги 10 йил ичида ўспирин қизларда ҳайз пайтида бузилишлар сони 3,5 баравар, яллиғланиш касалликлари частотаси 5,4 баравар кўпайди. Бу ҳолат асосан ўспирин ёшлар муҳитида давом етаётган ноқулай жараёнлар ва тенденциялар билан боғлиқ бўлиб, бу ерда жамиятнинг кейинги кўпайиши учун асослар яратилади.В условиях экономического кризиса, низкого уровня рождаемости и высокого уровня смертности населения проблема охраны репродуктивного здоровья населения приобретает особую социальную значимость, становится приоритетной для государства. За последние 10 лет доля абсолютно здоровых девочек уменьшилась с 28,6 до 6,3%. Показатели заболеваемости в подростковом возрасте у девочек на 10-15% выше, чем у мальчиков. На фоне увеличения соматической патологии весомые размеры приобрел рост заболеваемости репродуктивной системы у подростков, что создает неблагоприятный фон для реализации репродуктивной функции в дальнейшем. За последние 10 лет число нарушений менструального цикла у девочек-подростков возросло в 3,5 раза, частота воспалительных заболеваний увеличилась в 5,4 раза. Во многом данная ситуация обусловлена идущими неблагоприятными процессами и тенденциями в подростковой молодежной среде, где закладываются основы дальнейшего воспроизводства общества.In the context of the economic crisis, low birth rates and high mortality rates, the problem of protecting the reproductive health of the population acquires special social significance and becomes a priority for the state. Over the past 10 years, the proportion of absolutely healthy girls has decreased from 28.6 to 6.3%. The incidence rates in adolescence in girls are 10-15% higher than in boys. Against the background of an increase in somatic pathology, an increase in the incidence of the reproductive system in adolescents has acquired significant dimensions, which creates an unfavorable background for the implementation of reproductive function in the future. Over the past 10 years, the number of menstrual irregularities in adolescent girls has increased 3.5 times, the frequency of inflammatory diseases has increased 5.4 times. This situation is largely due to the ongoing unfavorable processes and trends in the adolescent youth environment, where the foundations for the further reproduction of society are laid.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ОЦЕНКА РЕПРОДУКТИВНОГО ЗДОРОВЬЯ ДЕВОЧЕК И ПОДРОСТКОВ»

УДК 618.177-07

ОЦЕНКА РЕПРОДУКТИВНОГО ЗДОРОВЬЯ ДЕВОЧЕК И ПОДРОСТКОВ

Юсупова У.М.

Андижанский государственный медицинский институт

В условиях экономического кризиса, низкого уровня рождаемости и высокого уровня смертности населения проблема охраны репродуктивного здоровья населения приобретает особую социальную значимость, становится приоритетной для государства.

За последние 10 лет доля абсолютно здоровых девочек уменьшилась с 28,6 до 6,3%. Показатели заболеваемости в подростковом возрасте у девочек на 10-15% выше, чем у мальчиков.

На фоне увеличения соматической патологии весомые размеры приобрел рост заболеваемости репродуктивной системы у подростков, что создает неблагоприятный фон для реализации репродуктивной функции в дальнейшем.

За последние 10 лет число нарушений менструального цикла у девочек-подростков возросло в 3,5 раза, частота воспалительных заболеваний увеличилась в 5,4 раза. Во многом данная ситуация обусловлена идущими неблагоприятными процессами и тенденциями в подростковой молодежной среде, где закладываются основы дальнейшего воспроизводства общества.

Ключевые слова: репродуктивное здоровье девушек подростков, репродуктивный потенциал, медикодемографическая ситуация.

ASSESSMENT OF REPRODUCTIVE HEALTH OF GIRLS AND ADOLESCENTS

In the context of the economic crisis, low birth rates and high mortality rates, the problem of protecting the reproductive health of the population acquires special social significance and becomes a priority for the state.

Over the past 10 years, the proportion of absolutely healthy girls has decreased from 28.6 to 6.3%. The incidence rates in adolescence in girls are 10-15% higher than in boys.

Against the background of an increase in somatic pathology, an increase in the incidence of the reproductive system in adolescents has acquired significant dimensions, which creates an unfavorable background for the implementation of reproductive function in the future.

Over the past 10 years, the number of menstrual irregularities in adolescent girls has increased 3.5 times, the frequency of inflammatory diseases has increased 5.4 times. This situation is largely due to the ongoing unfavorable processes and trends in the adolescent youth environment, where the foundations for the further reproduction of society are laid.

Key words: reproductive health of adolescent girls, reproductive potential, medical and demographic situation.

^ИЗЛАР ВА УСМИРЛАРНИНГ РЕПРОДУКТИВ САЛОМАТЛИГИНИ БАХ.ОЛАШ

Ик;тисодий инк;ироз, тугилишнинг паст даражаси ва улимнинг юк;ори даражаси шароитида адолининг репродуктив саломатлигини мудофаза ;илиш муаммоси алодида ижтимоий адамиятга эга булиб, давлат учун устувор вазифага айланади.

Сунгги 10 йил ичида мутла;о соглом ;изларнинг улуши 28,6 дан 6,3% гача камайди. Кизларда успиринлик билан касалланиш даражаси угил болаларникига Караганда 10-15% ю;ори.

Соматик патологиянинг купайиши фонида успиринларда репродуктив тизим билан касалланишнинг купайиши сезиларли улчамларга эга булиб, келажакда репродуктив функцияни амалга ошириш учун нокулай фон яратмокда.

Сунгги 10 йил ичида успирин кизларда дайз пайтида бузилишлар сони 3,5 баравар, яллигланиш касалликлари частотаси 5,4 баравар купайди. Бу долат асосан успирин ёшлар мудитида давом етаётган нокулай жараёнлар ва тенденциялар билан богли; булиб, бу ерда жамиятнинг кейинги купайиши учун асослар яратилади.

Калит сузлар: успирин кизларнинг репродуктив саломатлиги, репродуктив потенциал, медикодемографик долат.

Долзарблиги. Жамиятнинг келажаги булган ёшларнинг репродуктив саломатлигининг асосий конунларини ани;лаш ва тадлил ;илиш долзарб вазифадир [2,7].

Ёш авлод таркибида талабалар меднат ва турмушнинг муайян узига хос шароитлари, шунингдек, тананинг компенсацион-адаптив тизимларининг таранглиги

билан ажралиб турадиган махсус ижтимоий гурухни ифодалайди. Хозирги кунда ёшларнинг репродуктив саломатлигини мухофаза цилиш алохида ахамият касб этмоцда [4, 5].

Тадцицотчилар балогат ёшига етган вацтни аёл ва эркак организмларининг тугруцдан кейинги ривожланишининг мухим даври деб аташади [1, 2, 5]. Мамлакат соглигига умидвор авлод деб аташ мумкин булган успиринларнинг репродуктив саломатлиги холати айницса кескин ва долзарбдир.

Репродуктив саломатликнинг бузилишининг сезиларли цисми репродуктив тизим органларининг болалик ва успиринлик даврида бошланган касалликлари натижасида пайдо булади [3, 4].

Тадкикот максади. Тадцицотнинг мацсади 14-17 ёшдаги успирин цизларнинг репродуктив холатини бахолашдан иборат.

Текшириш материаллари ва усуллари. Ретроспектив тадцицотга 2019 йилдан 2020 йилгача булган даврда АВПМ билан текширувдан утган ва даволанган 39 нафар бемор киритилди.

Тадкикот натижалари. Ушбу тадцицот давомида олинган маълумотлар шуни курсатадики, хар иккала жинсдаги хар икки жинсдаги замонавий успиринларда репродуктив таълим даражаси замонавий талабларга жавоб бермайди.

Суралган иккала гурухдаги успиринларнинг катта фарцлари булмаган (мос равишда 85,0 ва 79,7%) репродуктив таълим таълим жараёнининг бир цисми булиши керак деб хисоблайдилар, шунга ухшаш фикрни успирин болаларни тарбиялаётган оналарнинг 90,2 ва 80,0% билдирмоцда. Успирин цизларнинг репродуктив саломатлиги холатини тахлил цилиш иккинчи даражали жинсий хусусиятларнинг огирлиги, менархнинг бошланиш ёши, тухумдонлар-хайз сикли бузилишлари ва гинекологик касалликларга цараб амалга оширилди. Иккала гурухдаги цизларнинг аксарияти (мос равишда 75,1 ва 91,0%, п> 0,05) ёш меъёрларига мос келадиган жинсий етукликка эга эдилар.

Кечиктирилган жинсий ривожланиш 1-гурухдаги успирин цизларда сезиларли даражада кузатилган (мос равишда 24,9 ва 9,0%, п <0,05): сут безларининг кам ривожланганлиги ёки кам ривожланганлиги, пубис ва цултиц остидаги соч усиши ва ёши унда менархе пайдо булди. Хайз куриш шаклланишини тахлил цилиш, шунингдек, гурухлардаги фарцларни курсатди: асосий гурухдаги цизларда кузатувларнинг катта фоизида хайз куриш бошланиши 11-12 ёшда, таццослаш гурухида эса 13-14 ёшда цайд этилгди. Менархенинг асосий гурухда 15-16 ёшларида бошланиши тана вазнининг етишмаслиги фонида 2 марта тез-тез (мос равишда 6,3 ва 3,0%, п <0,05) кузатилган. Суров пайтида хайз куришнинг йуцлиги асосий гурухнинг 3 цизда булган.

Суралган 1 ва 2 гурухдаги успирин цизлар орасида хайз куриши дархол аницланди - мос равишда 39,8 ва 52,0%. Тахлиллар шуни курсатдики, рухий стресс кучайган цизлар одатдаги рухий стрессга чалинган гурухга нисбатан 2 баробар купроц хайз куриш муддатини бир йилдан кейин утказадилар.Энг одатий 3 кундан 6 кунгача давом етадиган 28-32 кунлик цикллар эди. 1-гурухдаги цизларда хайз пайтида цон кетиш муддати 6-7 кундан ортиц булганлиги, 2-гурухга цараганда тез-тез цайд етилган (мос равишда 30,9 ва 8,6%, п <0,05).

Дисменорея куринишидаги хайз куриш функциясининг бузилиши иккала гурухдаги цизларда мос равишда 27,5 ва 14,0% да кузатилди, сезиларли фарцларсиз, вояга етмаган бачадондан цон кетиш асосий гурухдаги цизларнинг атиги 3,0 фоизида кузатилди.

Иккала гурухнинг усмирларида пременструал синдромнинг частотаси мос равишда 19,9% ва 17,0% ни ташкил етди, бу еса сезиларли фарцларсиз. Асосий гурухдаги цизларнинг 6,5 фоизида фиброкистик мастопатия клиник жихатдан аницланди, бу хайз-тухумдон сиклининг бузилиши билан бирлаштирилди. Тадцицот замонавий успирин цизлар орасида 1-гурухнинг 29,3% ва 2-гурухнинг 59,9% (п <0,05) жинсий фаоллигини аницлашга имкон берди. Цизлар жинсий фаолиятни купчилик ёшидан олдин бошлайдилар, шу жумладан 10,7% - 15 ёшгача.

Жинсий дебютининг уртача ёши мос равишда 16,7 ± 0,06 ва 15,7 ± 0,03 ёш. Иккала гурухда хам контрацепция мацсадида успирин цизлар асосан тусиц усулларини цулладилар - 65,0%, гормонал - 18,0%, узилиб цолган алоца - 11%, цизларнинг 6% контрацепция усулларини цулламадилар. 2-гурухда цизларнинг 4,3% тиббий аборт билан узилиб цолган хомиладорлик тарихига эга.

Ултратовуш текширувида рухий стресс кучайган успирин цизларнинг ярмидан купида (54,5%) турли хил узгаришлар аницланди: бачадон гипоплазияси 17,0% да аницланди, бу тана вазнининг етишмовчилиги булган успиринларда купроц кузатилди, 15,0% да - бачадоннинг ретродевация, 5,0 % - эгар бачадон, 4,0% - патологик бачадон, 26,0% - тухумдонлардаги мултифолликуляр узгаришлар, таццослаш гурухида - 7,0%. Тухумдонларнинг тутилиш шаклланиши иккала гурухда бир хил даражада кенг тарцалган (мос равишда 6,6 ва 8,8%, п> 0,05).

Тос аъзоларининг сурункали яллигланиш касалликлари иккала гурухда хам аницланди (мос равишда 32,2 ва 35,9%, п> 0,05). Сервикал канал таркибидаги бактериологик ва ПЦР тадцицотларида ва циннинг орца форникси, бактериал-вирусли ассоциацияларнинг хар хил турлари аницланди: Е. соли, Энтерососсус фацесалис, Клебсиелла пнеумониае - 25,8%, Тричомонас вагиналис - 6%, Сандида албисанс - 16%, Уреапласма турлари - 33,3%, Хламидиа трахоматис - 16,7%, Хуман Папилломавирус (16.18 тип) - 6,7%, Герпес симплекс вируси (1, 2 тип) - 3,3%. Угил болаларнинг жинсий ривожланишини бахолаш шуни курсатдики, 1-гурухдаги угил болаларнинг 19,0% ва 2-гурухнинг 67,7% -ларида жинсий ривожланиш ёшга тугри келади (п <0,05).

Хулоса. Ушбу тадцицот давомида олинган маълумотлар шуни курсатадики, хар икки гурухдаги замонавий успиринлар репродуктив таълим даражаси паст ва етарли даражада оилада жинсий таълим.

Усмир болаларни диспансер кузатуви режасига гинеколог, андрологни киритиш керак, чунки репродуктив саломатликни бузилиши ва соглигини яхшилаш чоралари жинсий функциялар патологиясининг олдини олиш хисобланади.

АДАБИЁТЛАР:

1. Баранов А. А. Репродуктивное здоровье детей Российской Федерации: проблемы и пути их решения / А. А. Баранов, С. М. Шарков, С. П. Яцык // Рос. педиатр. журн. — 2010. — № 1. — С. 4-7.

2. Коколина В. Ф. Детская и подростковая гинекология: руководство для врачей / В. Ф. Коколина. — М.: ИД «МЕДПРАКТИКА-М», 2012. — 680 с.

3. Кучма В. Р. Стратегия «Здоровье и развитие подростков России» как инструмент охраны и укрепления здоровья подростков / В. Р. Кучма, И. К. Рапопорт // Репродуктивное здоровье детей и подростков. — 2011. — № 2. — С. 11-21.

4. Лещенко О. Я. Образовательные программы профилактики нарушений репродуктивного здоровья и формирования репродуктивной и сексуальной культуры современной молодежи (обзор литературы) / О. Я. Лещенко // Бюл. ВСНЦ СО РАМН. — 2012. — № 2, ч. 2. — С. 168-172.

5. Уварова Е. В. Проблемы репродуктивного здоровья девочек России / Е. В. Уварова // Справ. фельдшера и акушерки. — 2009. — № 1. — С. 7-14.

6. Образовательные медико-просветительские программы в России / Е. В. Уварова, Н. Д. Ходжемирова, Н. К. Громова [и др.] / / Репродуктивное здоровье детей и подростков. — 2007. — № 5. — С. 70-72.

7. Golbasi Z. Evaluation of schoolbased reproductive health education program for adolescent girls / Z. Golbasi, L. Taskin // Int. J. Adolesc. Med. Health. — 2009. — Vol. 21 (3). — P. 395-404.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.