Научная статья на тему 'ОСОБЕННОСТИ КЛИНИЧЕСКОГО ТЕЧЕНИЯ ЗАБОЛЕВАНИЙ ОРГАНОВ ДЫХАНИЯ У ВИЧ-ИНФИЦИРОВАННЫХ БОЛЬНЫХ'

ОСОБЕННОСТИ КЛИНИЧЕСКОГО ТЕЧЕНИЯ ЗАБОЛЕВАНИЙ ОРГАНОВ ДЫХАНИЯ У ВИЧ-ИНФИЦИРОВАННЫХ БОЛЬНЫХ Текст научной статьи по специальности «Медицинские науки и общественное здравоохранение»

CC BY
39
11
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ВИЧ-инфекция / пневмоцистная пневмония / оппортунистическая инфекция / иммунодефицит.

Аннотация научной статьи по медицинским наукам и общественному здравоохранению, автор научной работы — Юлдашев Ёкубжон Махаммаджанович, Мирзакаримова Дилдора Баходировна

В статье изучена клинико-аналитическая характеристика заболеваний дыхательных путей у 41 ВИЧ-инфицированного пациента, получавших и не получавших АРВТ-терапию. У больных, не получавших АРВТ, сатурация организма кислородом была на 90% ниже, чаще встречались двустороннее поражение легких, тяжелые сопутствующие заболевания, такие как вирусный гепатит, кахексия, герпетическая и цитомегаловирусная инфекции, орофарингеальный кандидоз.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по медицинским наукам и общественному здравоохранению , автор научной работы — Юлдашев Ёкубжон Махаммаджанович, Мирзакаримова Дилдора Баходировна

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ОСОБЕННОСТИ КЛИНИЧЕСКОГО ТЕЧЕНИЯ ЗАБОЛЕВАНИЙ ОРГАНОВ ДЫХАНИЯ У ВИЧ-ИНФИЦИРОВАННЫХ БОЛЬНЫХ»

ОСОБЕННОСТИ КЛИНИЧЕСКОГО ТЕЧЕНИЯ ЗАБОЛЕВАНИЙ ОРГАНОВ ДЫХАНИЯ У ВИЧ-ИНФИЦИРОВАННЫХ БОЛЬНЫХ

Юлдашев Ёкубжон Махаммаджанович Мирзакаримова Дилдора Баходировна

Андижанский государственный медицинский институт

В статье изучена клинико-аналитическая характеристика заболеваний дыхательных путей у 41 ВИЧ-инфицированного пациента, получавших и не получавших АРВТ-терапию. У больных, не получавших АРВТ, сатурация организма кислородом была на 90% ниже, чаще встречались двустороннее поражение легких, тяжелые сопутствующие заболевания, такие как вирусный гепатит, кахексия, герпетическая и цитомегаловирусная инфекции, орофарингеальный кандидоз.

Ключевые слова: ВИЧ-инфекция, пневмоцистная пневмония, оппортунистическая инфекция, иммунодефицит.

ОИВ ИНФИЦИРЛАНГАН БЕМОРЛАРДА НАФАС ЙУЛЛАРИ КАСАЛЛИКЛАРИНИНГ КЛИНИК КЕЧИШ Х,УСУСИЯТЛАРИ

Мацолада ОИВ инфицирланган 41 та беморларда нафас йуллари касалликларини клиник-тахлилий кечиши хусусиятлари АРВТ терапия олган ва олмаган беморларда урганилган. АРВТ терапия олмаган беморларда организмни кислород билан туйинганлиги 90% кам булиши, упканинг икки томонлама шикастланиши хамда огир хамроу касалликларидан вирусли гепатит, кахексия, герпетик ва цитомегаловирус инфекцияси, орофаренгиал кандидоз купроц учраганлиги келтирилган.

Калит сузлар: ОИВ-инфекцияси, пневмоцистли пневмония, оппортунистик инфекция, иммунитет танцислиги.

FEATURES OF THE CLINICAL COURSE OF RESPIRATORY DISEASES IN HIV-

INFECTED PATIENTS

The article studied the clinical and analytical characteristics of respiratory diseases in 41 HIV-infected patients who received and did not receive ART therapy. In patients who did not receive ART, oxygen saturation of the body was 90% lower, bilateral lung damage, severe concomitant diseases such as viral hepatitis, cachexia, herpetic and cytomegalovirus infections, oropharyngeal candidiasis were more common.

Key words: HIV infection, pneumocystis pneumonia, opportunistic infection, immunodeficiency.

Долзарблиги. Одамнинг иммунитет танккислиги вируси окибатида келиб чикккан касаллик, яни ОИВ касллиги бугунги кунда барча мамлакатлар учун мух,им муаммога айланди. Унинг таъсири бугун согликкни саклаш тизимигагина эмас, балки куплаб мамлакатларнинг икктисодий ва миллий хавсизлигига жиддий хавф тугдирмокда. Хозирги пайтда, ОИВ билан касалланган беморларнинг тиббий ёрдамга мурожаат килишларининг асосий сабабларидан бири, нафас олиш тизими зарарланиши билан боглик булиб, ОИВ инфекциясидан вафот этган беморларнинг 80% огир упка патологиясини ташкил килмокда. [1,2,6]. Иммунитет танкислиги булган одамларда реанимация ва интенсив терапия булимида етарлича бошланган антибактериал терапия утказилишига карамай улим даражаси пневмококк пневмонияда 20,7% ни ташкил килса, пневмококк булмаган пневмонияда бу курсаткич 28% ни ташкил этади [2,3,5,8]. Нафас етишмовчилиги, огир сепсис ёки септик шок, упкада инфилтратларнинг таркалиши аломатлари жиддий жамоавий пневмониянинг асосий куринишидир [4,5,9].

Нафас олиш тизимининг функциясини бузилишига, зарарланишига олиб келадиган оппортунистик касалликларни уз вактида ташхислаш ва даволаш муаммолари бугунги кунда долзарб булиб колмокда.

Юкорида айтилганлар билан боглик холда, ОИВ инфекциясига чалинган беморларда упка патологиясини эрта ташхислаш усулларини аниклаш учун ушбу йуналишда тадкикотлар утказиш зарурлигини такозо этади.

Илмий ишнинг максади ва вазифалари: ОИВ билан касалланган беморларда касалликни турли боскичларида нафас олиш тизими патологиясини клиник-лаборатор хусусиятларини урганиш. ОИВ инфекциясининг турли боскичларида булган беморларда нафас йуллари касалликларининг клиник-тахлилий хусусиятларини хамда оппортунистик инфекцияларни учраш даражасини аниклаш.

Материаллар ва услублар. Юкоридагилардан келиб чикиб биз турли боскичларда ОИВ инфекцияси фонида нафас йуллари касалликлари билан Андижон вилояти юкумли касалликлар шифохонасида даволанаётган 24 ёшдан катта булган 41 нафар беморларни кузатувга олдик. Кузатувимиздаги беморларни ёши, жинси буйича бир хил булган 2 гурухга ажратдик: биринчи гурух - 24 та АРВТ ни кабул килган беморлар, иккинчи гурух - АРВТ олмаган 17 та бемор.

Беморлар суровини утказишда маълумотлар туплашнинг ягона стандартлаштирилган шаклларидан фойдаланилган. Касаллик тарихида вирусли гепатит В,С, сурункали герпес инфекцияси, цитомегаловирус инфекцияси, кахексия, Капоши саркомаси, орофарингеал кандидоз каби бирга келадиган касалликлар хакида маълумотлар аникланган. ^абул пайтида тана харорати, йуталнинг мавжудлиги, балгамнинг хоссалари, нафас кисилиши, заифлик, вазн йукотиш ва кон туфлаш шикоятлари бахоланди.

Серологик диагностикада тасдикланган беморларни СД 4 - лимфоцитлар даражасини мкл. да аниклаш билан клиник кон текшируви утказилди.

Барча беморларда тахлилий: умумий кон (лейкоцитлар, эритроцитлар, гемоглобин, ЭЧТ); биокимёвий кон тахлиллари (умумий оксил, умумий билирубин, аланин аминотрансфераза, аспартат аминотрансфераза, билирубин, глюкоза, фибриноген), вирусли гепатит В, С, цитомегаловирус ва герпес вирусига умумий антикорлари аникланди.

Олинган натижалар ва уларнинг мухокамаси Кузатувимиздаги беморларни биринчи гурухни 24(58,5%) АРВТ кабул килган беморлар ташкил килган, 2-чи гурухимизга 17(41,5%) АРВТ кабул килмаган беморларни олганмиз. Хар иккала гурухдаги беморларда нафас йуллари касалликлари билан шифохонага келган. 1-гурухда пневмоцит зотилжам 7(29,1%) аникланган, 9(37,5%) зотилжам, 8(33,3%) сурункали бронхит кузатилган булса, 2-чи гурухимиздаги беморларнинг 7(41,1%) пневмоцит пневмония, 9(53%) зотилжам ва бир нафар беморда 6% сурункали бронхит кузатилган.

Касалхонага ёткизилгандан сунг беморнинг антиретровирус терапияси тарихи урганилди. Бемор билан сухбатдан ташкари, ОИТС марказидан маълумотлар суралган. Натижалар шуни курсатдики, 2-чи гурухдаги беморлар АРВТ олмаган. 1-гурухдаги беморларнинг 9(66%) сони мунтазам равишда АРВТ ни кабул килинишлиги аникланган, беморларнинг 6(34%) терапияни тартибсиз кабул килган.

Беморларда энг куп учрайдиган касалликлар орасида вирусли гепатит В, С, огиз бушлиги кандидози, цитомегаловирус ва герпетик инфекция аникланди. 1-гурухда вирусли гепатит С 7 (29%), вирусли гепатит В 3(12%) холларда кузатилган, текширувда орофарингеал кандидоз 7 (29%), цитомегаловирус инфекцияси - 2 (8,3%), сурункали герпес инфекцияси беморларнинг 2 (8,3%) кайд этилган. Бу гурухдаги беморларда Саркома капоши кузатилмади.

2-гурухдаги беморларда гепатит С билан касалланиш холатлари 9 (53%), вирусли гепатит В - 2 (12%), Орофарингеал кандидоз 7 (41%) холларда камрок кузатилган. 2-

гурухда цитомегаловирус инфекцияси 7 (41%) ни ташкил этди (п < 0,001). Турли хил локализацияни кайта тиклаш боскичида сурункали герпес инфекцияси 2 (12%) холларда кузатилган. 2-гурухдаги беморларнинг 1 (6%) Саркома капоши билан касалланган.

Иккала гурухдаги беморларда кукрак кафасининг аускултациясида нафаснинг заифлашиши аникланган, 1-гурухда заифлашган нафас олиш частотаси 1 (4,1%), 2-гурухда 3 (18%) беморларда кузатилган (п = 0,81). 1-гурухдаги беморларнинг 14 (88%) да аускультатив хириллаш аникланган, уларнинг купчилигида нам хириллашлар - 13 (81,2%) беморларда аникланган. 1-гурухдаги беморларда 3 (19%) холларда курук хиррилашлар кузатилган. 2-гурухда хириллашлар беморларнинг 15 (94%) да, уларнинг 14 (87,5%) холларда хул хириллашлари - кузатилган, бошка холларда - курук 2 (12,5%) хиррилашлар эшитилган.

Интоксикация белгилари бахоланганда, 1-гурухдаги беморларда 6 (25%) холларда кузатилган булса, 2-гурухда интоксикация беморларнинг 7 (44%) да намоён булди.

Ушбу кийматларни таккослашда сезиларли статистик фарк кайд этилди (п = 0,044). 1-гурухдаги марказий асаб тизимининг бузилиши бир нафар (4,1%), 2-гурухда - 2 (12%) нафар беморларда кузатилган (п = 0,068).

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20%

94,00% 88% 87,50%

81 Ж/о

л л с\ /

44% 0

о ^ пг1/.

18% 19,00%

■ 13% 12%

4% 4%

1-гурух,

2-гурух,

* /

4-

/ / Ж Ж

sf

J

Расм 3.6. Касалхонага ёткизилганида аникланган пневмония билан OFриган

беморларда клиник куриниш

Юрак уриши ва кон босими курсаткичлари бахоланди. 1-гурухда беморларнинг 2

(35,2%) юрак уриш тезлиги дакикасига 90 дан кам, 90 дан 99 гача - 5 (21%), 100 дан орти; 8 (33,3%) беморларда кузатилган. 2-чи гурух беморларида эса 90 дан кам юрак уриш

тезлиги 6 (8,3%) беморларда, 90 дан 99 гача - 6 (35,2%), 5 (29,1%) да дакикасига 100 дан ортик булган булса. Гурухларни солиштирганда, юрак уриш тезлигининг барча учта диапазони сезиларли даражада фар; килади (п <0,05).

^абул килинганда, пульсоксиметр ёрдамида барча беморларда кислороднинг туйинганлиги бахоланди. 1-гурухдаги беморларда 95% дан ортик; туйинганлик 8 (33,3%) лолларда, 90-94% гача пасайиш - 9 (37,5%) да, 86-89% оралигида 5 (20,8%) лолларда кузатилган. ^абул килинган беморларнинг 2 (8,3%) нафарида туйинганликнинг 85% дан кам булган кескин пасайиши кузатилди. 2-чи гурухда беморларнинг 3 (17,6%) нормал туйинганлик кузатилган (пулс оксиметрияси билан 95% дан ортик), 90 дан 94% гача пасайиш 4 (23,5%) лолларда, 5 (29,4%) да 86 дан 89% гача булган. лолларда, 3 (17,6%) холларда текшириш пайтида кислород билан туйинганликнинг 85% дан кам пасайиши кайд этилган.

40% -37,50%

35% -

30%

25% -

20% -

15% -

10% -

5% 0%

1-гуру; 2-гурух,

■ 95% < ■ 94-90% ■ 86-89% и85% >

3.7. Расм. ОИВ инфекцияси фонида нафас йуллари касалликларида упкининг кислород билан туйинганлик курсаткичи (п=41).

Таккослашда, 1-гурухдаги беморларда сезиларли даражада тез-тез туйинганлик сони 96% ва ундан юкори булган (п=0,004), 2-гурухдаги беморларда туйинганликнинг пасайиши 1-гурухга нисбатан 90% дан кам булган. ( п - 0,05).

^абул килинган биринчи кунида барча беморлар умумий ва биокимёвий тахлиллар утказилди. ^иёсий тахлил натижаларида куйидагилар кузатилди: 1-гурухда лейкоцитоз 15 (62,5%) беморларда, лейкоцитопения - 7 (29,1%) лолларда кузатилган. Эритроцитлар ва гемоглобин сонининг мос равишда 19 (51%) холларда камайиши кайд этилган. 1-гурухдаги беморларда тромбоцитопения 8 (32,5%) холларда, 17 (70,8%) да эритроцитлар чукиш тезлиги 20 мм/соат дан ортик ошиши кузатилди.

^оннинг биокимёвий тахлилида 12 (50%) холларда умумий протеин даражасининг 60 г/л дан пасайиши кайд этилган. Умумий билирубин даражаси 20 ммоль/л дан ортиши 1-гурухдаги беморларнинг 5/20% аникланди. Периферик конда глюкоза даражаси 1-гурухдаги беморларнинг 2 (8,3%) 6,5 ммол/л дан ошди.

2-гурухда лаборатория текширувлари натижаларида куйидаги узгаришлар кузатилган: лейкоцитоз 10 (64,7%) холларда, лейкоцитопения 4/см3 дан кам - 5 (29,4%) холларда кайд этилган. Эритроцитлар сони 15 (88,2%) холларда камайиши кайд этилган. 2-гурухдаги беморларда тромбоцитопения 7 (42,5%) холларда кайд этилган. Беморларнинг 11 (65%) ЭЧТ 20 мм/с тезлашиши кузатилган.

Биокимёвий кон тестидаги мос ёзувлар кийматларидан огишлар орасида 12,5% холларда умумий протеин даражасининг 60 г/л дан кам пасайиши кайд этилган. 20 ммол/л дан ортик умумий билирубин даражаси 2-гурухдаги беморларнинг 7,5% ни ташкил этди. 2-гурухдаги беморларнинг 4 (22,5%) периферик кондаги глюкоза даражаси 6,5 ммол/л дан юкори булган.

^абул килинганда 1 ва 2-гурухлардаги беморларнинг рентгенологик ташхисотида куйидаги натижалар олинди.

1-гурухдаги беморларда бир томонлама шикастланишлар 5(21%) холларда содир булган, уларнинг орасида упканинг 1 дан кам кисми таъсирланмаган. 6(25%) холларда рентгенограмма 1-2 булаклари таъсир килувчи бир томонлама шикастланишлар аникланган. Беморларнинг 3/12,5% да бир томондан 2 дан ортик булаклари таъсирланган. 2(8,4%) холларда 1-гурухдаги беморларда икки томонлама шикастланишлар кузатилган, хар икки томоннинг 1 дан кам булаклари 1 (4,2%) холларда, упканинг хар икки томонида 1 дан 2 гача булган булаклар - 2(4,2%) да таъсирланган. 1-гурухдаги беморларда упка тукималарининг катта шикастланиш белгилари аникланмади.

2-гурухдаги беморларда упканинг оддий рентгенографияси натижалари шуни курсатдики, 6(32,5%) холларда упка тукималарига бир томонлама зарар етказилган, беморларнинг 9(53,8%) да бир томондан 1 дан кам булак зарарланган. 1-2 булак беморларнинг 7 (38,5%), 2 дан ортик шикастланишлар - 1 (7,7%) холларда. 2-гурухдаги 7 (41,2%) холларда рентгенограммада шикастланишнинг икки томонлама табиати кайд этилган, улардан 2 (12%) беморларда иккала томонда 1 тадан кам булак, 3 (17,6%) да 1-2 булак зарарланган, 2 дан ортик булаклар - беморларнинг 2 (12%) да.

2-гурухда 2 (12,5%) беморларда рентгенограммада деструктив узгаришлар кузатилган. ОИВ инфекцияси булган беморларда нафас олиш тизими касалликларининг клиник кечиши урганилиши хусусиятлари касалликнинг атипик шаклларини аниклашга имкон беради. ОИВ инфекцияси билан касалланган беморларнинг улимига сабаб буладигон оппуртонистик касалликлари ривожланишини олдини олишга, эрта аникланиши самарали даволаш чора-тадбирлари утказилишига кушимча омил булиб хизмат килиши мумкин.

Хулосалар:

1. ОИВ инфицирланган беморлар нафас йуллари касалликлари билан шифохонага ёткизилганда салбий окибатларга олиб келувчи куйидаги клиник белгилар кузатилди; 6 ой мобайнида вазн камайиши, организмни кислород билан туйинганлиги 90% кам булиши ва упканинг икки томонлама шикастланиши аникланди.

2. ОИВ инфицирланган беморлар огир хамрох касалликларига вирусли гепатит, кахексия, герпетик ва цитомегаловирус инфекцияси, орофаренгиал кандидоз купрок учраганлиги аникланди.

АДАБИЁТЛАР:

1. Акилов А.А. ва хаммуал. "ВИЧ\СПИД и TORCH-инфекции". Шифокорлар учун кулланма, Тошкент, 2006 й., 192 бет.

2. Запорожан В.Н., Аряев Н.А. "ВИЧ-инфекция и СПИД". Киев, 2003 й.

3. Боровицкий, В.С. Пневмоцистная пневмония, этиология, патогенез, клиника, дифференциальная диагностика, лечение (лекция) [Текст] / В.С. Боровицкий // Проблемы медицинской микологии. - 2012. - № 1. - С. 13-20.

4. Ермак, Т.Н. Современный портрет пневмоцистной пневмонии у больных ВИЧ-инфекцией [Текст] / Т.Н. Ермак // Успехи медицинской микологии. - 2014. -

5. Зюзя. Ю.Р. Морфологические особенности пневмоцистной пневмонии при ВИЧ-инфекции [Текст] Пульмонология. - 2012. - № 5. - С. 56-61.

6. Кравченко., и соав. А.В. Оппортунистические (вторичные) поражения у больных с ВИЧ - инфекцией. Инфекции, вызываемые другими микобактериями [Текст] - Москва,

2013 - С. 160-163.

7. Рассохин, В.В. ВИЧ-инфекция и заболевания системы дыхания. Вирус иммyнодефицита человека [Текст] / под ред H.A. Белякова А.Г. Рахмановой. - СПб: Балтийский медицинский образовательный центр. - 2011. - С. 126-134. S. Ющук, Н.Д. Стратегии оценки приверженности антиретровирусной терапии y пациентов с ВИЧ-инфекцией [Текст] / Н.Д. Ющук, H.A. Сирота, О.Н. Федяева // Клиническая медицина. - 2016. - № 1. - С. 42-47.

9. Carmona Eva M. Update on the Diagnosis and Treatment of Pneumocystis Pneumonia / M. Eva Carmona [et al.] // Ther. Adv. Resp. Dis. — 2011. — Vol. 5, N 1. — Р. 41-59.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.