Научная статья на тему 'ОРГАНИКЎҒИТ СОЛАДИГАН МАШИНА МИҚДОРЛАШ АППАРАТИНИНГЎҒИТ ТУШИШ ТИРҚИШИ ЮЗАСИНИ АНИҚЛАШ'

ОРГАНИКЎҒИТ СОЛАДИГАН МАШИНА МИҚДОРЛАШ АППАРАТИНИНГЎҒИТ ТУШИШ ТИРҚИШИ ЮЗАСИНИ АНИҚЛАШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

16
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
конструктив схема / лаборатория дала қурилмаси / миқдорлаш аппарат / ўғит ўтказиш тирқиши

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Қ. Б. Имомқулов, У. М. Муйдинов

Ушбу мақолада анорзорларга органик ўғит солиш машинасининг миқдорлаш аппарати ўғит ўтказиш тирқиши юзасини аниқлаш бўйича дастлабки синов натижалари келтирилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ОРГАНИКЎҒИТ СОЛАДИГАН МАШИНА МИҚДОРЛАШ АППАРАТИНИНГЎҒИТ ТУШИШ ТИРҚИШИ ЮЗАСИНИ АНИҚЛАШ»

ОРГАНИКУГИТ СОЛАДИГАН МАШИНА МИВДОРЛАШ АППАРАТИНИНГУГИТ ТУШИШ ТИРЦИШИ ЮЗАСИНИ АНЩЛАШ

Б. Имомкулов т.ф.д., проф.

У. М. Муйдинов

таянч докторант, ^ХМИТИ

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада анорзорларга органик угит солиш машинасининг микдорлаш аппарати угит утказиш тиркиши юзасини аниклаш буйича дастлабки синов натижалари келтирилган.

Калит сузлар: конструктив схема, лаборатория дала курилмаси, микдорлаш аппарат, угит утказиш тиркиши.

Республикамизда анорчиликни ривожлантириш ва катта майдонларда анорзорларни барпо этиш буйича кенг куламли ишлар амалга ошириб келинмокда. Жумладан, Вазирлар махкамасининг 2017 йилнинг 20 январида ва 2018 йилнинг 4 октябрида кабул килинган 25ва 791-сон карорларида Республикамизда "Анор етиштирувчилар" уюшмасини ташкил этиш, 2021 йилгача кушимча 2400 га майдонда анорзорлар барпо этиш, махсулот етиштиришни купайтириш, уни кайта ишлаш ва экспорт килиш ишларини боскичма-боскич амалга ошириш назарда тутилган[1, 2].

Богбонларимизнинг кул мехнатини камайтириб, анордан мул хосил олиш учун агротехник тадбирларни уз вактида утказиш яъни угитлаш билан бир каторда, катор ораларига ишлов бериб хамда сугориш эгатларини очиб кетиш мухим тадбир хисобланади. Чунки анор туплари остига белгиланган микдорда органик угит соладиган машина ишлаб чикиш кул мехнати ва сарф харажатларни камайишига эришилади.

Ушбу таъкидланганлардан келиб чикиб ^ишлок хужалигини механизациялаш илмий-тадкикот институтида анор катор ораларига органик угит соладиган ва бир йула катор ораларига ишлов берадиган машинанинг конструктив схемаси ишлаб чикилди [3].

Машинанинг лаборатория дала курилмаси(кейинги уринларда-курилма) куйида келтирилган булиб, (1-расмга каралсин) технологик жараённи куйидагича бажаради: иш жараёнида тракторнинг гидротизимидан шланглар оркали гидромоторга харакат узатилади. Гидромотор 8 харакатланиб, юлдузча 11 ни

339

айлантиради (улар узаро занжирли узатма оркали бир-бири билан богланган). Юлдузча 11 кейинги юлдузчани харакатлантиради. Занжирли узатмага урнатилган турткич 9, микдорлаш аппарати 12 га махкамланган бармок 10 ни пружинанинг таъсир кучини енгиб суради. Натижада бункер 1 нинг тиркиши очилиб органик угит угит тушувчи нов 7 га тушади. Угит тушувчи новга тушган органик угит 4 сферик диск очиб кетган чукурга тушади. Микдорлаш аппарати 12 дан угит керакли микдорда тушиб булгандан кейин, пружинанинг таъсирида бункер 1 ни угит тушиш тиркиши ёпилади. Жараён шу тартибда хар 3 метрда давом этиб боради.

Тажрибаларда лаборатория дала курилмасини синовларини утказиш учун тупрокка ишлов берувчи иш органларини олиб куйилди. Синов утказиладиган майдонга курилиш ишларида фойданиладиган коракогоз

1-расм. Машинанинг конструктив схемаси

майдонга тушаб синов утказишга тайёрланади. Микдорлаш аппаратидан микдорланиб тушган органик угитларнинг массасини аникдаш учун тарози, хар бир булак угитни алохида-алохида улчаш учун коплар, угитларни оралик масофаси хамда тушиш узунлигини улчаш учун метр, йигиб олиш учун куракча ва супургилардан фойдаланилди.

Сунгра тракторга курилма агрегатланди ва микдорлаш аппаратини угит

п с

тушиш тиркишининг юзаси Sm, угит тушиш микдори ва угит тушиш узунлиги, намлиги 60% булган угитда тажриба синовлари утказилди. Угит тушиш тиркишининг юзасини 200

340

Akademik M.Mirzaev nomidagi Bog'dorchilik, uzumchilik va vinochilik ^lmiy-tadqiqoHnstitut^^^^^^^^^^^

RI^OJLAäiSmiS^iiMlmmmYmmmäimSL

2 2 2 cm интервалда 600 cm дан 1200 cm гача этиб белгиланди, бошка параметрлар

узгаришсиз колди, яъни угит тушиш тиркишини сурувчи бармокни урнатилиш

масофаси бошлангич нуктада 0 да, микдорлаш аппарати юлдузчасининг

айланишлар сони 54,9 ayl/min, угитйуналтирувчи новнинг тикка нисбатан

урнатилиш бурчаги 30°, агрегатнинг тезлиги 3-5 km/soat этиб белгилаб олинди.

Бункерга органик угит солиниб, коракогоз солинган майдон буйлаб угит

тугагунча курилма юргизилди. Курилма ишлаётган вактда микдорлаш

аппаратнинг иш мароми (технологик жараённи бажарилиши баркарорлиги)

кузатилди.

а) б)

2-расм. ^урилманинг (а) микдорлаш аппарати ва (б) технологик иш жараёни

Тажрибалар хар кайси вариант учун 5 такрорийликда утказилиб, уларнинг уртача микдори аникданди. Бахолаш мезони сифатида угит тушиш микдори кабул килинди. Тажрибалардан олинган натижалар жадвал ва 3-расмларда келтирилган.

Бундан куриниб турибдики, микдорлаш аппарати угит тушиш тиркишининг юзаси 600 cm2 дан 1200 cm2 гача узгарганда унинг угит утказиш микдори тугри чизик конуниятибуйича ортиб борди. Бунга сабаб шундаки, микдорлаш аппарати угит тушиш тиркишининг юзаси ортиши билан унинг ишчи хажми хам

341

RI^OJLAäiSmiS^iiMlmmmYmmmäimSL

ортиб боради.Жадвалда келтирилган маълумотлар ва графиклардан микдорлаш

аппаратининг угит тушиш тиркишининг юзаси

2 2

600 cm дан 1200 cm гача ортиши билан угит тушиш микдори2,41 кг дан 5,77 кг гача ортган.

Жадвал

Микдорлаш аппарати ^ит тушиш тиркиши юзасининг иш курсаткичларига таъсири

Тиркиш юзаси«^, cm2 Угит тушиш микдориМр, kg Угитлар орасидагимасофаси£ь m Тушган угитузунлиги^2, cm

Хдракат тезлиги V, km/soat 3 5 3 5

600 2,41 2,41 2,62 36 41

800 3,40 2,72 2,89 43 49

1000 4,52 2,94 3,13 52 60

1200 5,77 3,12 3,31 63 72

а)

б)

80 cm

70

60 50 40 30

^^ 1

600

800

1000

Л',.,, cm2

1200

в)

1)V=3 km/soat; 2) V=5km/soat 3-расм. Угит тушиш микдори (а), угитлар орасидаги масофаси (б), тушган угит узунлигини (в) угит тушиш тиркишининг юзасига боглик равишда

узгариши

342

3-расмда келтирилган графиклардан куриниб турибдики угит тушиш тиркишининг юзаси 600 cm2 булганда белгиланган угит микдори дастлабки талаблардан кам булган, 1200 ст2булганда эса талаблардан ортиб кетган.

Агрегатнинг харакат тезлиги 3 km/soat дан 5 km/soat гача ортиши билан угит тушиш тиркишининг юзасига боглик равишда угитлар орасидаги масофа ва тушган угитларни узунлиги ортган. Бунда харакат тезлигини ортиши микдорлаш аппаратидан угитларни босиб утадиган йулини ортиши билан изохлаш мумкин.

Демак, ишлаб чикилган дастлабки талаблар буйича анор туплари остига 3-5 кг ораликда угит тушини таъминлаши учун тиркишининг юзаси 800-

1000cm булиши лозим.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2017 йил 20 январдаги 25-сон "Сирдарё вилояти худудларини ижтимоий-иктисодий ривожлантириш, ахоли турмуш даражасини янада яхшилашга доир кушимча чора-тадбирлар дастури тугрисида" ги Карори.

2. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2018 йил 4 октябрдаги 791-сон "Фаргона вилоятида анор етиштиришни купайтириш ва сохани ривожлантириш тадбирлари тугрисида" ги Карори.

3. Муйдинов У. Органик угитларни анор илдизлари ривожланадиган худудга соладиган машина// Ресурстежамкор ва фермербоп кишлок хужалик машиналарини самарадорлигини ошириш: Республика илмий-амалий конференцияси. - Гулбахор, 2020. - Б. 189 - 192.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.