Научная статья на тему 'ОПРЕДЕЛЕНИЯ ФАЗОВЫХ РАВНОВЕСИЙ СИСТЕМЫ NA,MG//SO4,CO3-H2O ПРИ 25 0С'

ОПРЕДЕЛЕНИЯ ФАЗОВЫХ РАВНОВЕСИЙ СИСТЕМЫ NA,MG//SO4,CO3-H2O ПРИ 25 0С Текст научной статьи по специальности «Химические науки»

CC BY
8
3
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
СИСТЕМА / МЕТОД ТРАНСЛЯЦИИ / ФАЗОВЫЕ РАВНОВЕСИЯ / ДИАГРАММА / НОНВАРИАНТНЫЕ ТОЧКИ / МОНОВАРИАНТНЫЕ КРИВЫЕ / ДИВАРИАНТНЫЕ ПОЛЯ

Аннотация научной статьи по химическим наукам, автор научной работы — Мусоджонова Джамила Мансуровна, Мирзоев А., Иноятова Ш.

Методом трансляции исследованы фазовые равновесия в системе Na,Mg//SO4,CO3-H2O при 25 0С. На основе полученных данных впервые построена замкнутая фазовая диаграмма (фазовый комплекс) исследованной системы при 25 0С.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DEFINITIONS PHASE BALANCES OF NA,MG//SO4,CO3-H2O SUSTEM IN 25 0С

Phase balances Na,Mg//SO4,CO3-H2O are studied using the broadcasting method under 25 0C. It is the first time that its tied of phase balances are built.

Текст научной работы на тему «ОПРЕДЕЛЕНИЯ ФАЗОВЫХ РАВНОВЕСИЙ СИСТЕМЫ NA,MG//SO4,CO3-H2O ПРИ 25 0С»

15. Гоулдстейн Дж. Растровая электронная микроскопия и рентгеновский микроанализ. / Дж. Гоулдстейн, Д. Ньюбери, П. Эчлин и др.; в 2 кн.- пер. с англ. - М.: Мир, 1984. - 303 с.

16. Obidov Z.R. Anodic Behavior and Oxidation of Strontium-Doped Zn5Al and Zn55Al Alloys. / Z.R. Obidov // Protection of Metals and Physical Chemistry of Surfaces. 2012. Vol. 48. N 3. Р. 352-355. DOI: 10.1134/S2070205112030136.

17. Обидов З.Р. Физикохимия цинк-алюминиевых сплавов с редкоземельными металлами. / З.Р. Обидов, И.Н. Ганиев - Душанбе: ООО «Андалеб-Р». 2015. - 334 с.

18. Obidov Z.R., Effect of Scandium Doping on the Oxidation Resistance of Zn5Al and Zn55Al Alloys. / Z.R. Obidov, A.V. Amonova, I.N. Ganiev // Russian Journal of Physical Chemistry A. 2013. Vol. 87. N 4. P. 702-703. DOI: 10.1134/S003602 4413040201.

19. Шлугер А.М. Коррозия и защита металлов. / А.М. Шлугер Ф.Ф.Ажогин, Е.А. Ефимов - М.: Металлургия. 1981. - 216 с.

20. Васильев Е.К. Качественный рентгеноструктурный анализ. / Е.К. Васильев М.С. Назмансов -Новосибирск: Наука. 1986. - 200 с.

КИНЕТИКА ОКИСЛЕНИЯ ЦИНКОВОГО СПЛАВА Zn0.5Al, ЛЕГИРОВАННОГО ИТТРИЕМ

Термогравиметрическим методом исследовано взаимодействие цинкового сплава Zn0.5Al, легированного иттрием, с кислородом воздуха в интервале температур 523 - 623 K, в твёрдом состоянии. Определены кинетические и энергетические параметры процесса окисления сплавов. Показано, что добавки иттрия в пределах 0.01-1.0 мас.% несколько уменьшают окисляемость цинкового сплава, а продуктами окисления сплавов являются оксиды ZnO, AI2O3, Y2O3.

Ключевые слова: сплав Zn0.5Al, термогравиметрический метод, кинетика окисления, энергия активации, иттрий.

OXIDATION KINETIC OF Zn0.5Al ZINC ALLOY, DOPED WITH YTTRIUM

The thermo gravimetrical method investigates interaction of the Zn0.5Al zinc alloy doped with yttrium, with oxygen of air in the range of temperatures 523 - 623 K, in a firm condition. Kinetic and power parameters of process of oxidation of alloys are defined. Showed, that additives yttrium within 0.01-1.0 wt% reduce oxidability of a zinc alloy a little, and products of oxidation of alloys are oxides ZnO, Al2O3, Y2O3.

Keywords: Zn0.5Al alloy, thermo gravimetrical method, speed of oxidation, energy of activation, yttrium.

Сведения об авторе:

Джобиров Умед Рустамович - ассистент кафедры «Общетехнические дисциплины и машиностроение» Таджикского государственного педагогического университета им. С. Айни. Тел: (+992) 904502667 About authors:

Jobirov Umed Rustamovich - assistant department of «General technical disciplines and mechanical engineering» of the Tajik state pedagogical university named after S. Aini. Phone: (+992) 904502667

МУАЙЯНСОЗИИ МУВОЗИНАТХОИ ФАЗАГИИ СИСТЕМАИ ЧОРКОМПОНЕНТАИ Na,Mg//SO4,CO3-H2O ДАР ХДРОРАТИ 25ОС

Мусоцонзода Ч-, Мирзоев А., Иноятова Ш.

Донишгоуи давлатии омузгории Тоцикистон ба номи С. Айни

Омузиши системам чоокомпонентаи Na,Mg//SO4,CO3-H2O дао харотти 250С на танхо ахамияти илмй, балки ахамияти амалй низ досад, чунки системаи мазкур кисме аз системаи мутккабтаси обй-намакии обхои бахру укёнусхо мебошад. Дар ин макола маълумотхо доир ба муайян кардани мувозинатхои фазагии системаи чоркомпонентаи Na,Mg//SO4,CO3-H2O дар харотти 250С бо истифода аз усули транслятсия Г 1,2], ки яке аз усулхои универсалии муайян кардани мувозинатхои фазагй дар системахои бисёркомпонента мебошад, чамъоварй карда шудааст. Заминаи принсипи усули тарнслятсия ин принсипи мутобикат мебошад Г3]. Истифодаи ин принсип ба мо имконият медихад, ки диаграммахои мувозинатхои фазагии системахои бисёркомпонента бо таври схемагй сохта шаванд [4].

Зарурияти омузиши системаи чоркомпонентаи Na,Mg//S04.C03-H20 дар харорати 25иС дар он мебошад, ки ин система кисме аз системахои мураккаби бисеркомпонентаи обй-намакии №,Ме,Са//$0д,С03,НС03-Н90 буда, донистани конуниятхои мувозинати фазагй дар он роххои оптималии коркарди ашёхои полиминералии табииеро, ки аз сулфатхо, карбонатхо ва гидрокарбонатхои натрий, магний ва калсийдошта иборатанд, муайян месозанд.

Аз руи маълумотхои мавчуда муайян карда шудааст, ки мувозинатхои фазагй ва диаграммаи мувозинатхои фазагии ин система дар харорати 25 С омухта нашудааст Г51. Системаи чоркомпонентаи Na,Mg//S04,C0з-H20 дар харорати 25 С дорои чунин системахои секомпонента мебошад:

- Системаи секомпонентаи №2804-Ыа2С03-Н20;

- Системаи секомпонентаи №2804-Ме804-Н20;

- Системаи секомпонентаи MgС03-MgS04-H20;

- Системаи секомпонентаи №2С03-М^С03 -Н20.

Барои системаи чоркомпонентаи Na,Mg//S04,C03-H20 дар харорати 250С дар сатхи секомпонентагй чунин нуктахои нонвариантй хос мебошад. (Ч,адвали 1.)

Ч,адвали 1.

Нуктахои нонвариантии системаи чоркомпонентаи Ш,М8//804,С0з-Н20 дар харорати 250С

Нуктахои нонварианти

Фазахои сахти мувозинати

Na2SO4-Na2CO3-H2O

Ж"

Мб+ С-10

Ж"

Е3з

Na2SO4-MgSO4-H2O

Мб+Аст Аст+Эп

Ж

MgCO3-MgSO4-H2O

Mg^+Эпс

Ж"

Na2CO3-MgCO3 -H2O

C10+Mg3

Ишорахо дар чадвали 1 чунин маъно доранд:

Е - нуктаи нонварианти, индексаш раками тартибии нукта, дарачааш бошад, компонентнокии система мебошад; MgSO47H2O - эпсомит-Эп; MgCO3 3 H2O - Mg • 3; Na2SO4 MgSO4 4H2O - астраханит - Аст; Na2SO4 IOH2O - мирабилит - Мб; Na2CO3 IOH2O - декагидрат - С10.

Дар асоси маълумотхои дар чадвали 1. овардашуда диаграммаи мувозинатхои фазагии системаи чоркомпонентаи Na,Mg//SO4,CO3-H2O дар харорати 250С дар сатхи секомпонентагй

сохта шудааст. (Расми 1)

н^о

Н;0

Расми 1. Диаграммаи мувозинатхои фазагии системаи чоркомпонентаи Na,Mg//SO4,CO3-H2O дар

харорати 250С дар сатхи секомпонентагй

Дар мавриди транслятсияи нуктахои нонвариантии сатхи секомпонента ба сатхи чоркомпонентаи системаи мазкур пайдошавии нуктахои нонвариантии зерин ба назар мерасанд.

Е31+ Е32

Е33+ Е34

Е41= Мб + С- 10+Аст Е42= Эп + Mg• 3 + Аст

Тахлили натичахои ба даст омада нишон медихад, ки яке аз нуктахои нонвариантии сатхи секомпонентагй (Е 5) ба сатхи чоркомпонентагй бо усули «дутарафа» транслятсия нашудааст. Дар натичаи транслятсияи «яктарафа» вай ба хосилшавии нуктаи нонвариантии

зерини сатх,и чоркомпонентагй меоварад:

" ------ Е43= Мй • 3 + С • 10 + Аст

Е35+ Аст

Дар асоси маълумотхои ба даст овардашуда Г5] якумин маротиба диаграммаи схемагии мувозинатхои фазагии системаи чоркомпонентаи Na,Mg//S04,C03-H20 дар харорати 250С сохта шудааст. ( Расми 2.)

Е;

Е^

Е

Расми 2. Диаграммам схемагии мувозинатхои фазагии системаи Ка,М^/804,С03-Н20 барои харорати 250С, ки бо усули транслятсия сохта шудааст.

Аз диаграмма маълум мегардад, ки система дорои 3 нуктаи нонвариантй, 7 хати моновариантй ва 5 майдони дивариантй мебошад. Аз се нуктаи мавчуда танхо дутои онхо дар натичаи транслятсияи дутарафа ва яктоаш бошад дар натичаи транслятсияи яктарафа хосил шудааст. Аз 7 хати дар диаграмма мавчудбуда 5-тои онхо дар натичаи транслятсияи нуктахои сатхи секомпонента ба вучуд омада, дутои дигараш нуктахои нонвариантии сатхи чоркомпонентаро мепайванданд.

10 +Аст

Е41 Е412

Е43= С Е43=Мй • 3+ Аст

Хатхое, ки аз сатхи секомпонентагй транслятсия шудаанд бо тирчаи самтнок ишора шудаанд. Сохтори диаграмма онро нишон медихад, ки майдони кристаллизатсияи Аст -астраханит №^04 •MgSO4 4Н20 бо хама майдонхои кристаллизатсияи фазахои дигар хамсархад мебошад. Ин гувохии он аст, ки фазаи астраханит камхалшаванда буда, кисми зиёди системаи омухташавандаро ташкил медихад.

Дар чадвали 2. контурхои майдонхои дивариантии системаи чоркомпонентаи NaMg//S04,C03-H20 барои харорати 25 0С оварда шудааст.

Ч,адвали 2. Номгуй ва контури майдонхои дивариантии системаи ^,К//§04,С1-Н20 дар хароратхои 0 0С ва 25 0С, (сатхи чоркомпонентаги)_

Фазахои сахти мувозинатии майдонхои дивариантии Контурхои майдонхои диварианти дар диограмма

N I ^0-, Е31 .3 т,4 ■2 Е 1---------------Ь.

I 1 I 4 с4 Е4 ^ .32 Е33 *

Э I М ^3 Е42_______________\ 1 ^04 е34 !

Mg е42 Е43 Е35 „ Е34 MgTO,

С • Е4- F4, Е3 ( 4 Е35 ^ГО)

т

АДАБИЁТ

1. Солиев Л. Прогнозирование строения диаграмм фазовых равновесий многокомпонентных водно -солевых систем методом трансляции. / Л. Солиев - М., 1987 - 28с. Ден.в ВННИТИ АН СССР 20.12.1987. № 8990

- В87.

2. Солиев Л. Прогнозирование фазовых равновесий в многокомпонентной системе морского типа методом трансляции (книга 1). / Л. Солиев - Душанбе.: ТГПУ. 2000. - 247с.

3. Горощенко Я.Г. Массцентрический метод изображения многокомпонентных систем. / Я.Г. Горощенко

- Киев.: Наукова думка, 1982. - 264 с.

4. Солиев Л. Схематические диаграммы фазовых равновесий многокомпонентных систем. / / Л. Солиев -Журнал неорганической химии. 1988, Т. 33, № 5 - 1305с. - 1310.

5. Справочник экспериментальных данных по растворимости многокомпонентных водно-солевых систем. Т. II, кн. 1,2. - СПб.: Химиздат, 2004. - 1247 с.

6. Справочник экспериментальных данных по растворимости многокомпонентных водно - солевых систем. Т. 1., кн. 1 -2. -СПб.: Химиздат, 2003. - 1151с.

ОПРЕДЕЛЕНИЯ ФАЗОВЫХ РАВНОВЕСИЙ СИСТЕМЫ Na,Mg//SO4,CO3-H2O ПРИ 25 0С

Методом трансляции исследованы фазовые равновесия в системе Na,Mg//SO4,CO3-H2O при 25 0С. На основе полученных данных впервые построена замкнутая фазовая диаграмма (фазовый комплекс) исследованной системы при 25 0С.

Ключевые слова: система, метод трансляции, фазовые равновесия, диаграмма, нонвариантные точки, моновариантные кривые, дивариантные поля.

DEFINITIONS PHASE BALANCES OF Na,Mg//SO4,CO3-H2O

SUSTEM IN 25 0С

Phase balances Na,Mg//SO4,CO3-H2O are studied using the broadcasting method under 25 0C. It is the _ first time that its tied of phase balances are built.

Key words: sustem, translation method, phase balances, diagram, nonvariats points, lines of monovariants, squaires of divariants. Сведение об авторах:

Мусоджонова Джамила Мансуровна - кандидат химических наук, Таджикского государственного педагогического университета им. С.Айни. E-mail: musojonova-j@mail.ru.

Мирзоев А. - студент 4 курса химического факультета Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни. Электронная почта: mirzoevanvar25@gmail.com Тел: (+992) 909701116.

Иноятова Ш. - ассистент кафедры «Общая и неорганическая химия» Таджикского государственного педагогического университета имени С. Айни. Тел: (+992) 909100563. About the authors:

Musojonova Jamila Mansurovna, PhD in Chemistry Tajik State Pedagogical University name after S. Ayni. E-mail: musojonova-j@mail. u.

Mirzoev A. - students of the 4th year of the Faculty of Chemistry of the State Pedagogical University named after S. Ayni. E-mail: mirzoevanvar25@gmail.com. Tel: (+992) 909-701116.

Inoyatova Sh. — Assistant of the Faculty of Chemistry of the State Pedagogical University named after S. Ayni. Тel: (+992) 909100563.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.