Научная статья на тему 'ОЛИЙ УКУВ ЮРТИДА ТАЛАБА КИЗЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ ТАХЛИЛ КИЛИШ'

ОЛИЙ УКУВ ЮРТИДА ТАЛАБА КИЗЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ ТАХЛИЛ КИЛИШ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
37
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
ГРУППА / ФИЗИЧЕСКОЕ ВОСПИТАНИЕ И СПОРТ / ФИЗИЧЕСКАЯ ПОДГОТОВКА / ОЗДОРОВИТЕЛЬНЫЕ ГРУППЫ / ТРЕНИРОВКА

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Махмудова М.М.

Олий таълим тизимида жисмоний тарбиянинг асосий вазифаларини амалга ошириш мақсадида олий ўқув юртлари талаба қизларининг жисмоний тайѐргарлик натижалари аниқланиб, асосий ва тайѐргарлик гуруҳларининг жисмоний сифатлари таҳлил қилинди

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «ОЛИЙ УКУВ ЮРТИДА ТАЛАБА КИЗЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ ТАХЛИЛ КИЛИШ»

ОММАВИЙ ЖИСМОНИЙ ТАРБИЯ ВА СПОРТ / МАССОВАЯ ФИЗИЧЕСКАЯ КУЛЬТУРА И СПОРТ

М.М. МАХМУДОВА, УзДЖТСУ, ЧИРЧЩ

ОЛИЙ УЦУВ ЮРТИДА ТАЛАБА ЦИЗЛАРНИНГ ЖИСМОНИЙ ТАЙЁРГАРЛИГИНИ

ТА^ЛИЛ ЦИЛИШ

Аннотация. В данной статье изучены вопросы физического развития и подготовленности студенток высшего образовательного учреждения (НУУз). Проанализированы учебные программы по предмету «Физическая культура и спорт».

Ключевые слова: группа, физическое воспитание и спорт, физическая подготовка, оздоровительные группы, тренировка.

Долзарблиги: Республика олий таълим муассасаларида ихтисослик фанларини укитиш, талаба ёшларнинг жисмоний баркамоллигини тарбиялашда замонавий таълим тизимида янги педагогик технологиялар мухим урин эгалламокда. Олий таълимдаги жисмоний тарбия ва спорт, асосан, булажак ёш мутахассисларнинг жисмоний

тайёргарлигини ошириш, уларни мехнатга сафарбар этиш билан белгиланади. Олий таълим муассасаларида талабаларнинг жисмоний етуклиги ва иктидорли ёшларнинг спорт махоратини оширишга эътибор каратилиши, Универсиада спорт мусобакаларининг ташкиллаштирилиши булажак мутахассис ёшларнинг хар томонлама соглом, баркамол булиб етишишларига замин тайёрламоги керак.

Мехнат, таълим, касб-хунар ва жисмоний тайёргарликларнинг узаро узвий богликлиги ва уларни ёшларга сингдириш йуллари хаёт ва турмушда табиий, эхтиёжий муаммолардан биридир. Бу жараёнларни илмий-амалий жихатдан урганиш ва тахлил килиш хозирги давр талабларидир.

Чет эллик олимларнинг тадкикот натижалари асосида олинган

маълумотларга кура, [2, 3, 4 ва бошк.], олий укув юртида укиш даври давомида жисмоний тарбия ва спорт фаолиятининг укишдан ташкари шаклларига тахминан 7% - 10% талабалар мурожаат килишади. Бундан келиб чиккан холда хулоса килиш мумкинки, талабаларнинг спорт турларига кизикишлари фаол эмас.

Олий укув юртларида жисмоний тарбия ва спорт фаолиятининг бир неча шакллари мавжуд булиб (жисмоний тарбия, укишдан ташкари вактларда спорт-согломлаштириш ва оммавий спорт, жисмоний тарбия машгулотларининг жамоат-хаваскорлик шакллари ва х.к.), улар услубий ва ташкилий жихдтдан талабаларни согломлаштириш ва жисмоний такомиллаштириш

вазифаларини муваффакиятли амалга оширишга кодир [5]. Бирок амалий жихатдан, хозирги кунда олий таълим тизимида факат 1 -боскич талабаларига утилаётган жисмоний тарбия дарсларига ажратилган хафтасига 2 соатни ташкил килган соат хажми жисмоний тарбия ва спорт фаолияти воситаларининг мажмуасини самарали амалга оширишда кийинчиликни юзага келтирмокда. Бу эса, бугунги кун муаммоларидан келиб чикиб, талаба кизларнинг жисмоний сифатлари курсаткичларини аниклаш ва жисмоний тайёргарлиги натижаларини урганиб чикиб, самарали ечимини топишни талаб килади.

Тадкикотнинг максади - Олий таълим муассасаси талаба кизларининг жисмоний ривожланиши ва жисмоний холатини урганиш.

Тадкикотнинг вазифаси:

университетнинг жисмоний тарбия буйича укув дастурида белгиланган меъёрлар асосида олий таълим муассасалари талаба кизларининг жисмоний курсаткичларини тахлил килиш.

Тадкикот услуллари: илмий-услубий адабиётлар тахлили, педогогик кузатув, тестлар, математик-статистик усуллар.

Тадкикотни ташкиллаштириш:

тадкикот 2017-2018 укув йили бошида Узбекистон Миллий университетининг "Жисмоний тарбия ва спорт" кафедрасида утказилди. Тадкикотда 1-курс (УзМУ) талабаларидан жами 97 та талаба киз катнашди.

Жисмоний тарбия дарсларида саломатлик гурухлари (асосий,

тайёргарлик ва махсус) шакллантирилиб, шундан келиб чикиб, саломатлиги буйича "асосий" ва "тайёргарлик" гурухлари билан тадкикот олиб борилди.

Асосий гурухни соглигида хеч кандай нуксони булмаган талабалар ташкил килади.

Асосий гурухнинг курсатган натижалари намунавий дастурда берилган меъёр билан тахлил килинганда, 30 м га югуришда бажариладиган меъёр максимал 5,0 сонияга, минимал 6,3 сонияга

Тайёргарлик гурухи эса соглигида узгариши, касаликка мойиллиги булган талабалардан иборат эди.

Тадкикот натижалари ва уларнинг мухокамаси. Тадкикотни утказишда Олий ва урта махсус таълим вазирлиги томонидан тасдикланган "Жисмоний маданият ва спорт фанидан намунавий дастур" асосида, Узбекистон Миллий университети шароитидан келиб чикиб, белгиланган тест-синов

меъёрларидан фойдаланилди.

Асосий гурух учун жисмоний тарбия укув дастурида белгиланган тест-синов меъёрлари ва натижаларига бериладиган балл (бахо) 1-жадвалда келтирилган.

Асосий гурухда 56 нафар талаба кизлардан 6 та тест буйича меъёрий натижалар олинди (2-жадвал).

югуришни талаб этса, талабалар уртача 5,5±0,65 с, 6,5 балл (3 бахо)га югурди, шундан 5 та талаба киз 0 балл, 2 таси 2 балл, 13 нафари 4 балл, 10 таси 6 балл, 5 нафари 8 балл, 21 таси 10 балл олди

1-жадвал

Асосий гурух талаба кизларининг тест-синов меъёрлари

№ Тест-синов меъёрлари Балл (бахо)

10 б (5) 8 б (4) 6 б (3) 4 б (2) 2 б (1)

1 30 м га югуриш (с) 5,0 5,3 5,6 6,0 6,3

2 Жойидан туриб узунликка сакраш (см) 180 170 165 150 140

3 60 м га югуриш (с) 10,0 10,6 11,1 11,5 12,0

4 Югуриб келиб узунликка сакраш (см) 360 345 325 300 280

5 Мокисимон югуриш 4х9 (с) 10,6 10,8 11,0 11,2 11,4

6 Арконда сакраш 30 (с) 70 65 60 55 50

2-жадвал

Асосий гурух талаба кизларининг жисмоний тайёргарлик курсаткичлари (п=56)

№ Тест-синов меъёрлари Курсаткичлар X ±а У% Балл

1 30 м га югуриш (с) 5,5±0,65 11,65 6,5

2 Жойидан туриб узунликка сакраш (см) 165,8±15,1 9,16 6,1

3 60 м га югуриш (с) 11,8±0,93 7,84 3,3

4 Югуриб келиб узунликка сакраш (см) 245,0±33,19 13,5 0,6

5 Мокисимон югуриш (с) 11,3±0,63 5,54 3,5

6 Арконда сакраш 30 (с) 67±6,0 8,96 8,0

демак, 30 м га югуришда 37,5% талаба 5 бахога натижа курсатди. Бундан келиб чикадики, талабаларда тезкорлик сифатининг ривожланиш даражаси паст.

Жойидан туриб узунликка сакрашда 56 та талаба кизнинг уртача курсаткичи 165,8±15,1 см ни ташкил килиб, улар 6,1 балл (3 бахо) олган булса, уларнинг 5 таси 2 балл, 25 таси 4 балл, 2 таси 6 балл, 9 таси 8 балл, 15 таси 10 балл билан бахоланди.

60 м га югуришда талаба кизлар 11,8±0,93 сония натижа курсатдилар. Меъёрий талабда 10 балл учун 10,0 сония, 2 балл учун 12,0 сония белгилаб куйилган. Талабаларнинг уртача курсаткичи буйича олган балли 3,3 балл (2 бахо), шунда 56 та талабадан 25 таси 0 балл, 6 таси 2 балл, 8 таси 4 балл, 3 таси 6 балл, 1 таси 7 балл, 8 таси 8 балл, 1 таси 9 балл ва 10 таси 10 балл билан бахоланган.

Югуриб келиб узунликка сакрашда берилган талаб максимал 360 см, минимал 280 см ни ташкил килади, талаба кизларнинг курсаткичлари 245,0±33,19 см ни ташкил килди, минимал талабни бажаришга 35 см етмади, 56 та талабанинг уртача балли 0,6 балл (1 бахо)ни ташкил этса, шундан 42 та талаба 0 баллга, 11 та талаба 2 баллга, 3 та талаба 4 баллга топширгани тадкикотимизда аникланди.

Хулоса тарикасида шуни айтиш мумкинки, талабаларнинг портловчи куч

сифатини ривожлантиришга каратилган инновацион ва ноанъанавий восита хамда усулларни жисмоний тарбия дарсларида куллаш зарур.

Мокисимон югуришда талаба кизларнинг уртача курсаткичи 11,3±0,63 сониядан иборат булиб улар, уртача 3,5 балл (2 бахо) олдилар, шундан 9 та талаба 10 балл, 6 таси 8 балл, 4 таси 6 балл, 1 таси 5 балл, 7 таси 4 балл билан бахоланган булса, шулардан 26 та талаба кизлар белгиланган меъёрларни бажармадилар. Аникланган натижа-ларнинг тахлили шуни курсатдики, жисмоний тарбия дарсларида тезкор-кучни ривожлантиришга каратилган замонавий восита ва усулларни куллаш хажми ва меъёрини ошириш такозо килинади.

Арконда сакраш буйича талаб 30 сонияда максимал 70 марта булса, талаба кизлар уртача 67±6,0 марта сакраб талабни 8 балл (4 бахо)га бажарди, бунда 1 нафар талаба 0 балл, 4 таси 4 балл, 10 таси 6 балл, 14 таси 8 баллга, 48% талаба, яъни 27 таси 10 балл билан бахоланди.

^уйидаги 3-жадвалда тайёргарлик гурухининг намунавий дастурда белгилаб берилган тестлар ва жисмоний тайёргарликка куйиладиган бахолари кайд этилган.

3-жадвал

Тайёргарлик гурухи талаба кизларининг тест-синов меъёрлари

№ Тест-синов меъёрлари Балл (бахо)

10 б (5) 8 б (4) 6 б (3) 4 б (2) 2 б (1)

1 30м га югуриш (с) 5,1 5,4 5,7 6,1 6,4

2 Жойидан туриб узунликка сакраш (см) 170 165 150 140 130

3 60м га югуриш (с) 10,2 10,6 11,1 11,5 12,0

4 Югуриб келиб узунликка сакраш (см) 345 325 300 280 260

5 Моккисимон югуриш 4х9 (с) 10,8 11,0 11,2 11,4 11,6

6 Арконда сакраш 30 (с) 60 55 50 45 <40

Тайёргарлик гурухида 41 та талаба кизнинг намунавий дастур асосида топширган тест-синов меъёрлари натижалари куйидагича булди (4-жадвал).

4-жадвал

Тайёргарлик гурухи талаба кизларининг жисмоний тайёргарлик

курсаткичлари (n=41)

№ Тест-синов меъёрлари Курсаткичлар X ±G V% Балл

1 30 м га югуриш (с) 5,6±0,52 9,22 6,2

2 Жойидан туриб узунликка сакраш (см) 162,4±16,25 10,00 7,3

3 60 м га югуриш(с) 12,1±0,96 7,88 1,8

4 Югуриб келиб узунликка сакраш (см) 258,0±35,65 13,82 2,1

5 Мокисимон югуриш(с) 11,4±0,70 6,13 4,7

6 Арконда сакраш 30 (с) 65,6±9,20 14,5 9,5

Тайёргарлик гурухининг курсатган натижалари намунавий дастурда берилган меъёр буйича тахлил килинганда, 30 м га югуришда 41 та талаба уртача 5,6±0,52 сония натижа курсатиб, 6,2 балл (3 бахо), шундан 10 таси 10 балл, 13 таси 4 балл натижани кайд этди.

Жойидан туриб узунликка сакрашда 170 см га сакраганда 10 балл, 130 см га эса 2 балл белгиланган, бунда талабалар уртача 162,4±16,25 см га сакрадилар ва уртача 7,3 балл (3 бахо) натижага эга булдилар, талабаларнинг 17 нафари энг юкори курсаткич - 10 балл билан, 1 нафари энг паст курсаткич - 2 балл билан бахоландилар.

60 м га югуришда талабаларнинг уртача курсаткичи - 12,1±0,96 сония натижа кайд этилди, 41 та талабадан 21 таси умуман меъёрий талабни бажара олмади, 1 та талаба 10 баллга бахоланди, ушбу натижадан келиб чикиб, талаба кизларнинг аксариятида тезкорлик жисмоний сифати суст ривожланган, балл хисобида уртача курсаткич 1,8 балл (2 бахо)га тенг булди.

Югуриб келиб узунликка сакрашда берилган талаблар 10 балл учун 345 см, 2 балл учун 260 см ни ташкил килади, талаба кизларнинг уртача курсаткичи 258,0±35,65 см булди натижа урта хисобда 2,6 балл (1 бахо) билан бахоланди.

Мокисимон югуришда (4х9) меъёр 10 балл учун 10,8 сонияни, 2 балл учун 11,6 сонияни талаб килади, талаба кизлар курсаткичи уртача 11,4±0,70 сонияга тенг булади ва 4,7 балл (2 бахо) куйилди. Намойиш этилган курсаткичларга караб айтиш мумкинки, дастурда берилган

меъёрий талабларга талабаларнинг жисмоний тайёргарлик холати мутлоко жавоб бермайди.

Арконда сакраш буйича 30 сонияда 60 та сакрашдан 65,6±9,20 натижага эришилди, бунда меъёрий талабдан хам юкори натижа курсатиб, талаба кизларнинг 35 таси 10 баллга, 2 таси 8 баллга, 4 таси 6 баллга; уртача 9,5 балл (5 бахо)га меъёрни бажардилар.

Хулоса. Узбекистон Миллий университети 1-боскич талаба кизларидан олинган тадкикотнинг тахлил натижалари шуни курсатдики, жисмоний тарбия дарсларида кулланиладиган воситалар дарс олдига куйилган вазифаларни тулик ечиб бера олмаяпти.

Масалан, арконда сакраш буйича асосий ва тайёргарлик гурухининг хам курсаткичлари юкори булди, бунда хар иккала гурухдаги 97 нафар талаба киздан 76 нафари 8-10 баллга меъёрни бажарди, 30 м га югуришда 97 та талаба киздан 47 таси 8-10 балл, 10 таси 0-2 баллик курсатгичга эга булганлар, аммо югуриб келиб узунликка сакрашда 1та талаба 10 баллга топширган булса, 81 та талабада 02 баллик курсаткич аникланди.

Олинган тадкикот натижаларининг якунидан айтиш мумкинки, саломатликни тиклаш, ривожлантириш, жисмоний баркамолликка эришиш максадида талаба ёшлар:

- жисмоний тарбия дарсларида фаол шугулланишлари ва спорт тугараклари машгулотларига катнашишлари;

- уй шароитида эрталаб узбек жанг санъатининг "Ассалом тонг" гимнастик

машклари билан доимо шугулланишлари, буш пайтларида кул, оёк ва гавдага доир машкларни мунтазам равишда

такрорлашлари;

- дам олиш кунлари, таътил пайтларида пиёда юриш саёхатларида фаол иштирок этишлари керак.

Бунинг учун олий таълимда жисмоний тарбия дарс соатларини хеч булмаганда 1 -2 боскич талабаларига

хафтасига 4 соатга купайтирилса, Узбекистон Республикасининг «Таълим тугрисида»ги ^онунига асосланиб, университетда укишдан ташкари вактларда спорт-согломлаштириш

гурухларини, оммавий спортни, жисмоний тарбия машгулотларининг жамоат-хаваскорлик шаклларини янада такомиллаштирилса, максадга мувофик буларди.

Адабиётлар:

1. Узбекистон Республикаси "Таълим тугрисида"ги ^онуни. 1997 йил 2 август. "Туркистон" газетаси. 1997 йил 1 октябрь.

2. Радаева С. В., Шилько В. Г. Обязательный курс физического воспитания студентов, реализуемый с применением учебной и внеучебной форм занятий // Вестник Томского государственного университета. 2007. № 300(Ш).

3. Радаева С.В. Физическое воспитание студентов нефизкультурного вуза на основе спортивно-ориентированных технологий: Автореф. дис.канд. пед. наук. Красноярск, 2008.

4. Шилько В.Г. Физическое воспитание студентов с использованием личностно-ориентированного содержания технологий избранных видов спорта: Учеб. пособие. Томск: ТГУ, 2005.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

5. Шилько В.Г., Гусева Н.Л., Капилевич Л.В. Мотивация студентов к здоровому образу жизни через физкультурно-спортивную деятельность // Организация и методика учебного процесса, физкультурно-оздоровительной и учебной работы. М.: Изд-во МГУ, 2008.

M.M.MaxMygoBa

O^hh Tat^HM TH3HMHga «hcmohhh TapGu^HHHr acocuH Ba3H$a.napHHH aMa.nra omupum MaKcaguga O^HH yKyB ropraapu Ta^aôa KH3.napuHHHr «HCMOHHH TaMëprap^HK HaTH^a^apH aHHK^aHHÔ, acocuH Ba TaMëprap^HK rypyx.napHHHHr «HCMOHHH cu^axnapu Tax-nun KH^HHAH.

For the purpose of implementing the main objectives of physical education in the system of higher education, the results of the physical performance of students of higher educational establishments were identified and the physical quality of health and training groups were analyzed.

СПОРТ МАШГУЛОТЛАРИ: ТЕХНИКА, ТАКТИКА, УСУЛИЯТ / ТЕХНИКА, ТАКТИКА И МЕТОДИКА СПОРТИВНОЙ ТРЕНИРОВКИ

Ф.А. АБДУРАХМАНОВ, ДОЦЕНТ, УзГУФКС, ЧИРЧИК

Р.Р.КАРИЕВА, УзГУФКС, ЧИРЧИК

АНАЛИЗ СТРУКТУРЫ ТРЕНИРОВОЧНЫХ НАГРУЗОК У ГАНДБОЛИСТОВ ВЫСОКОЙ КВАЛИФИКАЦИИ В СОРЕВНОВАТЕЛЬНОМ ПЕРИОДЕ

Аннотация. Маколада юкори малакали гандболчиларнинг мусобака даврига хос машгулот юкламалари тизимини назорат килишга доир муаммолар талкин этилган. Мусобака даврининг мезоциклларида кулланиладиган юкламалар курсаткичлари - хажми, шиддати ва йуналиши тахлил килинган. Олинган натижалар асосида юкори малакали гандболчилар билан ишловчи тренер-мутахассислар учун машгулот юкламаларини режалаштириш буйича амалий тавсиялар берилган.

Таянч сузлар: юкламалар тузилмаси, мусобака даври, юкори малакали гандболчилар.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.