Научная статья на тему 'ОЛИЙ ТАЪЛИМ ВА УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ ТИЗМИ УЗВИЙ БОҒЛИҚЛИГИДА ТАЪЛИМ КЛАСТЕРНИНГ ЎРНИ'

ОЛИЙ ТАЪЛИМ ВА УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ ТИЗМИ УЗВИЙ БОҒЛИҚЛИГИДА ТАЪЛИМ КЛАСТЕРНИНГ ЎРНИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

40
10
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Кластер / таълим кластери / интеграция. / Cluster / learning cluster / integration / cluster analysis.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — О. Т. Ражабов, C. М. Рахимов

Мақолада мамлакатимизда мавжуд таълим босқичлари ўртасида интегрцияни таъминлаш ва таълим сифати самарадаорлигига эришиш мақсадада олий таълим ва умумий ўрта таълим тизми узвий боғлиқлигида таълим кластернинг ўрни ѐритиб берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The article highlights the role of the education cluster in the interdependence of higher education and general secondary education in order to ensure integration between the existing stages of education in the country and to achieve the quality of education.

Текст научной работы на тему «ОЛИЙ ТАЪЛИМ ВА УМУМИЙ ЎРТА ТАЪЛИМ ТИЗМИ УЗВИЙ БОҒЛИҚЛИГИДА ТАЪЛИМ КЛАСТЕРНИНГ ЎРНИ»

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 11 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723

Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-11-1410-1415

ОЛИЙ ТАЪЛИМ ВА УМУМИЙ УРТА ТАЪЛИМ ТИЗМИ УЗВИЙ БОГЛЩЛИГИДА ТАЪЛИМ КЛАСТЕРНИНГ УРНИ

О. Т. Ражабов

Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институти bryus75@gamil.com

C. М. Рахимов

Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институти s .raximov_81 @mail .ru

АННОТАЦИЯ

Маколада мамлакатимизда мавжуд таълим боскичлари уртасида интегрцияни таъминлаш ва таълим сифати самарадаорлигига эришиш максадада олий таълим ва умумий урта таълим тизми узвий богликлигида таълим кластернинг урни ёритиб берилган.

Калит сузлар: Кластер, таълим кластери, интеграция.

ABSTRACT

The article highlights the role of the education cluster in the interdependence of higher education and general secondary education in order to ensure integration between the existing stages of education in the country and to achieve the quality of education.

Keywords: Cluster, learning cluster, integration, cluster analysis.

КИРИШ

Инсоният кейинги йилларда давлат ва жамият курилиши, ишлаб чикариш, саноат ва инновацион ривожланишда туб ислохатларни амалга ошириш лозимлигини англаб етди. Бунда моддий ва иктисодий ресурслар эмас, айнан замонавий таълим асосида шакллантирилган кадрлар - инсон капитали мухим ахамият касб этиши аллакон англаб етилган хакикат булиб колди. Демак, таълим сохасини узлуксиз ривожлантириб бориш, миллий ва маънавий кадриятлар асосида тарбияланган ва шу аснода энг сунгги билимларни истифода эта оладиган ёш авлодни етиштириш бугунги таълимнинг бош мезонига айланди. Шу вазифадан келиб чикиб таълим турлари, йуналишлар ва

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 11 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-11-1410-1415

сохалар буйича интеграцияни кучайтириш, узаро хамкорликда иш олиб бориш, узлуксиз таълимни шакллантиришда тегишли вазирлик ва мутасадди идоралар уртасидаги хаммаслакликни йулга куйиш зарурати майдонга келди. Демак, уз-узидан кластер моделини таълимга тадбик этиш бугуннинг долзарб вазифаларидан бири саналади. "Кластер" тушунчаси иктисодиёт ва саноатда самарали натижа берган модел булиб, уни таълимга жорий этиш кайсидир маънода мактабгача таълим, халк таълими, олий таълим ва олий таълимдан кейинги таълим уртасидаги жузъий таркокликка бархам беради. Модомики, баркамол авлодни тарбиялаш пировард максадга айланиши учун хам хамкорликдаги харакат режаси албатта зарур хисобланади.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Дунё мамлакатлари таълим тизимида эътибор каратадиган булсак олий таълим ва умумий урта таълим тизми уртасидаги амалий ва услубий хамда узаро хамкорлик муносабатларнинг асосий тамойиллари намуналарини тавсифлаш буйича С.Н. Евгеньевна, Г.О.Геннадьевналар илмий-тадкикот ишларида ёритилган.Таълим худудий кластерларини яратиш ва уни самарали куллашга асосланган инновацион таълим технологиялари мазмуни, мохияти, максади ва вазифаларини очиб бериш, уларни таълим жараёнига татбик этишда, шунингдек таълим сохасида кластер усулини кулланилишини такомиллаштириш борасидаги муаммоларни хал этиш масаласи хорижлик Е.Н. Семыкина, А.М. Каменский, Н.И. Кузьменко, Н.И. Вахрушева, Н.Н. Анисцына, С.Л. Иголкин ва бошка олимларнинг тадкикотларида акс этган.

МУ^ОКАМА

Мамлакатимизда таълим тизимини ислох килиш, жумладан худудларда педагогик таълим сохасини ривожлантиришнинг илмий-методик вазифаларини хал этишга, илгор хорижий педагогик технологияларни жорий этишга йуналтирилган илмий тадкикотларни олиб бориш, укув ва илмий лойихаларни амалга ошириш, таълим ва илмий изланишлар жараёнига мутахассисларни жалб этиш тобора долзарб ахамият касб этмокда [1]. Буни амалга ошириш максадида таълим мазмуни ва сифатини ошириш, ракобатбардош, юкори билим ва куникмаларга эга олий маълумотли педагоглар тайёрлашда самарадор булган педагогик таълим инновацион кластерларини жорий килиш" механизмлари янада такомиллаштирилмокда. Бу эса, умумтаълим мактабларида кластер

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 11 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-11-1410-1415

ёндашуви асосида таълим мазмуни ва турлараро интеграцияни таъминлаш, укувчининг кобилияти, иктидори, креатив компетентлилигини шакллантириш хамда шу асосида касбга йуналтириш самарадорлигини ошириш муаммоси чукур урганишни такозо этади.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги ПФ-4947-сон "Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича Хдракатлар стратегияси тугрисида"ги, 2019 йил 29 апрелдаги ПФ-5712-сон "Узбекистон Республикаси хал; таълими тизимини 2030 йилгача ривожлантириш концепциясини тасдиклаш тугрисида"ги, 2019 йил 8 октябрдаги ПФ-5847-сон "Узбекистон Республикаси олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш концепциясини тасдиклаш тугрисида"ги фармонлари, 2019 йил 16 январдаги П^-4119-сон "Таълим сифатини назорат килиш тизимини такомиллаштириш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги карори хамда мазкур фаолият билан боглик бошка меъёрий-хукукий хужжатларда белгиланган вазифаларни бажаришда ушбу диссертация тадкикоти муайян даражада хизмат килади [2].

Хрзирги вактда мамлакатимиз таълим тизимида хам жахоннинг ривожланган давлатлари таълим сохасидаги инновациялар кулланилаётганлиги, таълимнинг дунё стандартига мослашуви сабабли ута мухим утиш даврини бошидан кечирмокда. Бу эса янги турдаги таълимни шакллантириш каби долзарб вазифаларни хал этишни такозо этади. Жахон тажрибаси шуни курсатмокдаки, миллий инновацион усулларни умумий урта таълим тизими, олий таълим муассасалари, илмий марказлар, таълим тизими давлат бошкарув ташкилотлари ва махаллий узини-узи бошкариш органлари, институционал сармоядорлар уртасидаги хамкорликни йулга куймасдан туриб ривожланган тизимни куриш мумкин эмас.

Олий таълим ва умумий урта таълим тизими ва уртасидаги уйгунлик барча сохалар учун салохиятли мутахассислар тайёрлаш вазифаси ижросини таъминлайди. Бу борада табиийки урта таълим ва олий таълим энг аввало умумий урта таълим тизими бошкарув органари таълим муассалари (мактаблар) уртасидаги интеграцияни йулга мухим ва долзарб вазифа. Бу эса уз-узидан педагогик таълимда кластер усулини жорий этишга йул очади.

Таълим кластери аник муаммоларни ечиш ва аник натижаларга эришиш максадада инновацион таълим фаолияти доирасида узаро боглик булган объектларни (таълим муассасалари, ташкилотлар, илмий мактаблар, олий

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 11 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-11-1410-1415

таълим муассасалари, илмий текшириш институтлари, хусусий тормок в.б.) уз ичига олган мослашувчан тизимдир [3].

Олий таълим ва умумий урта таълим тизимида фанларни укитишда педагогик технологияларнинг назарий ва амалий асослари, тамойиллари асосида укитиш жараёнини кластерлаш, уларни таълим жараёнига жорий этиш буйича фаолият юритаётган умумтаълим мактаблари фан укитувчилари олий таълим муассаслари ходимлари томонидан яратилган илмий ва услубий асарлар тахлил этилиши лозимдир.

Таълим тизимида олий таълим ва умумий урта таълим хамкорлиги кластер усули ;уллашда таклиф этилаётган кластер усули бутун таълим тизимининг умумий максадларига зид келмайдиган интеграция алокаларини, муассасаларнинг хамкорлик механизмларини шакллантириш ва бир хил даражада ривожлантириш асосий максаддир ва ижтимоий истикболни оширадиган ва сифатли умумий таълим олиш учун тусикларни камайтирадиган янги таълим дастури булиб колади.

Олий таълим ва умумий урта хар бир таълим муассасаси ихтисослашган кластер ташкилоти, кластер ривожланишини услубий, ташкилий, эксперт-тахлилий ва ахборот билан таъминлаш, кластерни ривожлантириш дастури, кластер инфиратузилмаси, кластер аъзолари, кластер лойихаси, кластер ташаббуслари, кластер функционал харитаси ва кластерни ташкил килиш схемаси каби талаблар кузда тутилган маълумотларни жойлаштириш максадга мувофикдир.

ХУЛОСА

Инсоният кейинги йилларда давлат ва жамият курилиши, ишлаб чикариш, саноат ва инновацион ривожланишда туб ислохатларни амалга ошириш лозимлигини англаб етди. Бунда моддий ва иктисодий ресурслар эмас, айнан замонавий таълим асосида шакллантирилган кадрлар - инсон капитали мухим ахамият касб этиши аллакон англаб етилган хакикат булиб колди. Демак, таълим сохасини узлуксиз ривожлантириб бориш, миллий ва маънавий кадриятлар асосида тарбияланган ва шу аснода энг сунгги билимларни истифода эта оладиган ёш авлодни етиштириш бугунги таълимнинг бош мезонига айланди.

Бугунги кунда мамлакатимизда олий таълим ва умумий урта таълим тизимида хамкорликни йулга куйиш, сохалар буйича интеграцияни кучайтириш

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 11 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-11-1410-1415

борасида кластер усули самарали ишлар амалга оширилмокда. Ушбу усул олий таълим ва урта мактабларни узаро якинлаштириш, мактаб укитувчи ва укувчиларига замонавий илм-фан ва амалиётда зарур буладиган илмий-амалий базалар, мактаб фаолиятига ижобий таъсир курсатиш зарурлиги тугрисидаги гоялар амалга оширишга хизмат килади.

REFERENCES

1. Kuralov, Y. A. (2021). ELEKTRON RAQAMLI IMZO ALGORITMLARINING QIYOSIY TAHLILI (RSA, ELGAMAL, DSA). Academic research in educational sciences, 2(5), 428-438.

2. Abdullaevich, K. Y. (2020). Development of geometric creativity of secondary school students by computer. International Journal of Scientific and Technology Research, 9(2), 4572-4576.

3. Boymurodov, A. K. (2020). PROSPECTS FOR THE INTRODUCTION OF INNOVATIVE CLUSTER METHODS IN TEACHING COMPUTER SCIENCE IN THE GENERAL SECONDARY EDUCATION SYSTEM OF TASHKENT REGION. Theoretical & Applied Science, (7), 308-311.

4. Боймурдов, А. Х. (2021 г.). ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИДА АХБОРОТ ТЕХНООГИЯЛАРИ ВА ИНТЕРФОАЛ МЕТОДЛАР ИНТЕГРАТСИЯСИ. Академические исследования в области педагогических наук , 2 (3).

5. Abdukarimovich, G. N., & Gofurovich, A. Z. (2021). GENERAL CHARACTERISTICS OF SYSTEMS WITH REDUCED OBJECTS. WEB OF SCIENTEFIC: International scientefic research journal, 2(5), 557561.

6. Allamova, S. S., & Sultanov B. (2021). INFORMATION TECHNOLOGIES IN THE CONTEXT OF A COMPETENCE APPROACH. Экономика и социум, 3(82), 755-759.

7. Boymurodov, A. (2020). INTEGRATION OF GENERAL EDUCATIONAL SCHOOLS AND HIGHER EDUCATION INSTITUTIONS IN THE INNOVATIVE CLUSTER OF PEDAGOGICAL EDUCATION. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences, 8(8), 1-5.

8. Khurramov, A. J., Seytov, A. J., Azimkulov, S. N., Sherbaev, M. R., .Kudaybergenov, A. A., & Khasanova, S. K. (2021). Optimal control of pumping station operation modes by cascades of the Karshi main canal. International Journal of Advanced Research in Science, Engineering and Technology, 8(4), 17177-17185.

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 11 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-11-1410-1415

9. Makhmudova, D. M., & Khurramov, A. J. (2021). Improvement of Technique of Designing and Teaching Learning Process in the course "Methods of Teaching Mathematics. International Journal of Innovative Technology and Exploring Engineering (IJITEE), 9(2), 5244-5249.

10. Melievna,, M. D., & Abdullaevich, K. Y. (2020). METHODOLOGY OF DEVELOPING CREATIVE COMPETENCE IN STUDENTS WITH PROBLEMATIC EDUCATION. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences, <5(4), 142-146.

11. Sultanov, R., & Xalmetova, M. (2021). IKKI G ILDIRAKLI TRANSPORT ROBOTLARI HARAKATINI DASTURLASH. ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES, 2(2), 108-114.

12. Xurramov, A. J., Boymurodov, A. K., & Xoluqulovich, J. A. (2021). EDUCATIONAL TECHNOLOGIES AND THEIR QUALITY ASSESSMENT. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences, <(12), 162-166.

13. АЗИМКУЛОВ,, C. (2021). ТАЪЛИМ ЖАРАЁНИНИ ИННОВАЦИОН ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯ АСОСИДА ТАШКИЛ КИЛИШДА КУЛЛАНИЛАДИГАН УКИТИШ УСУЛ ВА ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ. O'zMU xabarlari, 54-56.

14. Хуррамов, А. Ж., Махкамова, М. У., & Юсупов, А. И. (2021). ФОРСАЙТ -ИННОВАЦИОН ФАОЛИЯТНИ КЕНГАЙТИРИШ ОМИЛИ СИФАТИДА. ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES, 2(4), 694701.

15. ЮСУПОВ, М., & АБДРУРАИМОВ, Ж. F. (2021). ЧИСЛЕННОЕ МОДЕЛИРОВАНИЕ НЕЛИНЕЙНЫХ ЗАДАЧ НАСЛЕДСТВЕННОЙ УПРУГОСТИ. International Journal of Innovative Research in Science, Engineering and Technology (IJIRSET) , 10(6), 6004-6010.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.