CC BY
48
ЭОЖ 692.4.003 Г. F. НУРМАНОВА
ТАУ- КЕН &НД1РУ КдСПОРЫНДАРЫН МАРКШЕЙДЕРЛ1К-ГЕОДЕЗИЯЛЫЩ КАМТАМАСЫЗ ЕТУ YШIН ЖАЦА ТЕХНОЛОГИЯЛАР МЕН ЦАЗ1РГ1ЗАМАНРЫ ГЕОДЕЗИЯЛЫК АСПАПТАРДЫ ЦОЛДАНУ ЭД1СТЕР1
Бул гылыми мацалада картографияны жэне тау-кен орындарын маркшейдерлж-геодезиялыц цамтамасыз ету саласында цолданылатын заманауи аспаптары царастырылган. Соныц штде бул мацалада, цаманга сай Leica FlexLine TS02 power 5 электронды тахеометрШц жумыс ютеу барысы жэне техникалыц сипаттамасы кврсетшген.
Жер асты кещстшн игеруге жэне пайдалы казба eндiруге катысты кез-келген кэсшорындардьщ дамуынын непзп баFыттарына: ешмдшктщ кeбеюi жэне жумыс каушсiздiri жатады. БуFан компаниянын барлык кызметкерлерi жаттыккан, аса тиiмдi эркеттерiнiн аркасында жэне eндiрiстiн барлык кезендерiнде казiргi заманFа сай, жоFары eнiмдi автоматтандырылFан жYЙелердi енпзу аркылы жетуге болады.
Тау - кен eндiрiсiнде туындайтын бiршама тапсырмаларды орындау маркшейдерлiк жэне геодезиялык жумыс кешенiн жYргiзулерiнсiз MYMKrn емес. Эз кезегiнде сапалы кетл жэне тиiмдi маркшейдерлiк жэне геодезиялык камтамасыз етуде геодезиялык аспаптарды пайдалану, кажетт дэлдiктi жэне eлшеу нэтижелерш алудын жеделдетуiн камтамасыз етедi.
Геодезиялык - маркшейдерлж жумыстар пайдалы казба eндiру бойынша карьерлерде, жер астымен жYретiн калалык электрлiк темiр жол курылысында, тонельдi жер eтпе курылыстарында жэне баска iрi курылыс объектшерш жYргiзу кезендершде жауапты процесс болып табылады.
Геодезиялык - маркшейдерлiк жумыстардын барлыFы бакылаумен жYргiзiледi. Эндiрiстi eлшеуде колданылатын аспаптар мен куралдарды орнату максатында жумыс жасау Yшiн куралдарды пайдалану бойынша нускауларды, геодезия жэне картографиялык кызметтердiн нускауларын жэне маркшейдерлж жумыстарды eндiрiс бойынша жYргiзу нускауларын тексере отырып, олардын жарамдыль^ын зерттейдi жэне тексередi.
^аз1рг1 зама^ы геодезиялык аспаптарды жоFарFа технологиялардыц вн1м1 деп айтса болады. Оныц курамына со^ы жет1лд1р1лген электроника, дэл механика, оптика жене т.б. Fылымдар к1ред1. ^аз1рг1 кезде колданылатын электронды тахеометрлерд1 жасайтын жетекш1 елдерге SPECTRA (Швеция - Германия), LEICA (Швейцария), NIKON, SOKKIA TOPCON (Жапония), PENTAX, TRIMBLE/SPECTRA/ PRECISION (АЦШ), (Ресей) жатады.
Пайдалы казба кен орнында, кешш eндiру тYсiрiлiмдерiнде жэне жер бетiнде жYргiзiлетiн геодезиялык - маркшейдерлж жумыстарды орындауFа заманауи электрондык тахеометрлердi колданамыз. Сондай замаха сай электронды тахеометрлердiн бiрi Leica FlexLine TS02 power 5.
Leica TS02 power 5
Leica FlexLine тахеометрлер1 TS02Power сериясынан, ол болашактаFы заманауи тахеометрлердщ бейнесi. Бул тахеометрдi жасауда Leica корпорациясы эмбебаптык каFидамен непзге алды. TS02Power тахеометрiнде тек ец кажетт жэне пайдалы функциялар, геодезия тещрегшде, курылыста, жерге орналастыруда жэне баскада эр тYрлi мiндеттердi шешу Yшiн барлык кажеттi модулдер мен баFдарламалар еткiзiлдi.
Тахеометр Leica FlexLine TS02 Power - бул Leica FlexLine Yлгi катарында тамаша еюл. Бул куралдыц кемегiмен орта класты дэлджт талап ететiн эр тYрлi геодезиялык жэне топографиялык жумыстарды орындауFа болады.
Leica FlexLine TS02 Power тахеометрi Leica FlexLine сызFыш опцияларымен жэне барлык кажеттi функциялармен жабдыкталFан. Iшкi жадыныц келемi 24000 нYктелерге мэлiметтермен баскаруды барынша тиiмдi уйымдастыруFа руксат бередi, ал келемiн кецейтуге болатын мYмкiндiгi кыска - USB жэне USB интерфейса сырткы жинактаFыштардыц кемегiмен жад келемiн iс жYзiнде шексiз етiп жасайды. Bluetooth мэлiметтердi берудiц сымсыз технологиясы дербес компьютер, калталы дербес компьютер, ноутбук немесе тшт уялы телефондар сиякты кез - келген курылFылармен мэлiметтердi айырбастауFа мYмкiндiк бередi. Келесi ецдеулерде дала елшеулершщ мэлiметтерiн беру Yшiн аспаптарды кецсеге тасып жYPУдiц кажетi жок. Тек кана мэлiметтердi USB - жинактаFышка сактаFаны жеткiлiктi жэне соцында мэлiметтердi кез - келген компьютерге кешiру керек. ¥ксас амалмен керi баFытта эрекет жасауFа болады - кецседе шь^арудыц жумыс нускасын курып, жад картасына txt форматында нYктелердiц координаталарын сактау жэне сол аркылы кателерден жэне дала шарттарындаFы координаталарын енпзуде кететiн жацылыстардан кутылу.
Leica FlexLine TS02 Power куатты кашыктык елшеуiшi шаFылдырFыштыц кемегiнсiз 400 метрге дешнН кашыктыкта елшеуге мYмкiндiк бередь Бул TS02 Power тахеометрiн салынFан аумактарда, таулы жерлердегi жумыстарда, бiр сезбен айтканда тYсiру нYктелерiне шектеу немесе руксат етiлмеген жерлерде ауыстыруFа болмайтындай жасайды. Одан баска, бул функция тYсiрiстердi жалFыз орындауFа, сонымен катар дала бригадасын устауына каржыны Yнемдейдi.
FlexPoint бiрегей технологиясы белгiлi бiр максатка дэл кездеу Yшiн лазер керсеткiшi кемегiмен, шаFылдырFышсыз режимiндегi тYсiрiлiмдердi жецiлдетедi. Бул керсетюшт колдана отырып, бiз нYктеге тYсiрудi киындыксыз баFыттай аламыз.
Бiр призманы колдана отырып, Leica FlexLine TS02 Power теахеометршщ кашыктык елшеулерi 3500 метрге жетед^ керу тYтiгiнiц 30 - караттык кебеюiмен бiрiгiп, тYсiру процесiн тиiмдi баскаруды камтамасыз етедi жэне етпелi нYктелердiц санын кыскартады.
FlexField кiрiктiрме камтамасыз етуi тецес^ру жэне жYрiстiц туйыкталуы, объектiнiц ауданын шыFаруFа, белуге, есептеуге, киын нYктелерге дейiнгi кашыктыкты аныктауFа жэне баскада кептеген эр тYрлi мiндеттердi дала шарттарында шешуге кемектеседi.
Мэлiметтердi ы^айлы енгiзудi эрiптiк - цифрлык пернетакта камтамасыз етедi. Leica FlexLine TS02 Power - дщ жоFары дэрежелi корFанысы ылFал жэне шац (IP55, KорFаныстыц халыкаралык жжтеуше сэйкес) жэне кец температуралык аукым (-200С ден +500С ге дейiн) сиякты сырткы факторлардыц эсерiнен ец каhарлы ауа райында жэне климаттык шаттарда жумыс ютеуге мYмкiндiк бередi.
Leica FlexLine TS02 Power тахеометрi - нарыкта казiргi заманFы жабдык ретiнде усынылган, бурыштык елшеулердеп орташа дэлдiктi елшепш аспаптардыц тамаша екiлi.
TS02 power 5"
Бурыштык елшеудеп дэлдiгi Компенсатор Шагылдыргышка елшеудщ кашыктыгы Шагылдыргышка сызьщты елшеулердщ дэлдiгi
Шагылдыргышсыз елшеудщ кашыктыгы Шагылдыргышсыз сызыкты елшеулердщ дэлдт Керу тYтiriнщ артуы Пернетакта Арнайы курылгы Жады
Жумыс уакыты Аспаптыц салмагы, кг Жумыстыц
температуралык аукымы Шац мен ылгалдылыктан корганыс
KOсегiстi, ±4' 3500 м
1,5 мм + 2 ppm 400 м
2 мм + 2 ppm 30x
Бiр жагынан, стандартты
Лазерлi орталыгы, нысанага нускауыш
iшкi, 24 000 нYктелер
20 сагатка дейiн (GEB221 аккумуляторынан) 5,2
от -20°C до + 50°C IP55
Стандартты колданбалы
Оранту жэне TYcipic. Натурага шыгару. Kepi KepTiK.
Бeлгiлepдi беру. К¥рылыс. Аудан (Жазыктыгы мен
Жер бетП. Keлeмi 3D. Жанама елшемдер. Кол жетпес программалар R . . '
бшкик. Жасырын нYктe. Жылжу. Iipeк сызы;. Iipeк
дога. Нeгiзгi жазыкты;. Координаталы; геометрия.
Косымша колданбалы программалар
Жол 2D
Стандартты комплект: TS02 Power 5 тахеометр, трегер, Li - Ion аккумулятор, зарядтау кондырFышы, куралдын бшкттн олшеуш, Lemo/USB мэлiметтер кабел^ FlexOffice Standard программалык камтамасыз ету, колданушыиа арналFан нускау, тексеру туралы куэлiк, кейс, екi иык баулары.
Бул ретте, карьердi тYсiру Yшiн кэдiмгi шаFылдырFыш куралдары тэрiздi, шаFылдырFышсыз олшеу мYмкiндiгi бар тахеометрлердi колдануFа болады.
Кейбiр жаFдайларда шаFылдырFышсыз кашыктык 0лшеуiштi электрондык тахеометрлердi колдану реечникт бiр пикеттен екiншi пикетке аусуындаFы уакытты жумсауFа кажеттiлiк жоктыFы есебшен eнiмдiлiктi арттырады, сонымен бiрге шаFылдырFышы бар казыктарды орнату кезiнде кателжтердщ жоктыFы жэне пикеттердiц тыFыздыFын арттыру есебiнен eзiнiц тYсiрiстерiнiц аныктыFын жэне сапасын жоFарылатады. Эдетте, ашык карерлерде iзденiс жумыстарын жYргiзу кезiнде тахеометрмен елшеулер координаталарда орындалады, ал тYсiрiстердiц корытындысы бойынша жер жумыстарыныц келемше жэне eндiрулерге есептеулер жYргiзедi. Ол Yшiн дала eлшеулерiндегi мэлiметтер арнайы баFдарламалык камтамасыз етуде eцделедi. Бул ретте, геодезиялык жабдыктардыц минималды жинактары электрондык тахеометрден, штативтен, шаFылдырFыштары бар бiр немесе бiрнеше казыктардан жэне нэтижелердi eндеу Yшiн баFдарламалык камтамасыз етуден турады.
Геодезияныц жаца обыстарыныц каркынды дамуына карамастан, eлшеудщ спутники эдiстерi жэне жер бетiндегi лазерлж сканерлеу, дэстYрлi геодезиялык аспаптар - электрондык тахеометрлер геодезиялык аспаптар арасында элiде мацызды орын алуын жалFастыруда. Trimble TS635 электрондык тахеометр - маркшейдерлж - геодезиялык мiндеттердiц: кашыктыкты аныктау, базалык сызыкка катысты есептер, координаталарды аныктау жэне киын объектшщ биiктiгi тэрiздi eзiнiц кец шецбершде дайын шешiм болып табылады. Сондай - ак курал (бiрнеше белгт координаталармен жэне берiлген Yш пунктте баFыттар арасындаFы бурыштардыц нYктесiне eлшеудщ кeмегiмен косымша нYктелердщ координаталарын аныктау) керi есепте^ орындайды.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Нурпей1сова, М., Рысбеков, Геодезиялык жэне маркшейдерлiк аспаптар./ - Окулык / Нурпейсова М. Б., Рысбеков Б. - Астана : Фолиант, 2013. - 88 бет.
2 Компания «Lieca Geosystems»: Ойфициальный сайт. Электронный ресурс. Режим доступа: http://www.leica-geosystems.ru/.
3 Компания «РУСГЕОКОМ»: Официальный сайт. Электронный ресурс. Режим доступа: http://www.rusgeocom.ru/.
Л. Н. Гумилев атындагы Еуразия улттьщ университет^ Астана к.
Материал 14.03.13. 6acnaFa TYCTi.
Г. Г. Нурманова
Новые технологии и разработка методов применения современных геодезических приборов для маркшейдерско - геодезического обеспечения горнодобывающих предприятий
Евразийский национальный университет имени Л. Н. Гумилева, г. Астана Материал поступил в редакцию 14.03.13.
G. G. Nurmanova
New technologies and methods for the use of modern surveying instruments for surveying - geodesic support of mining companies
L. N. Gumilev Eurasian national university, Astana.
Material received on 14.03.13.
In this scientific article the use of modern instruments in the field of surveying-geodesic support of the mining and mapping industries had been discussed. Also the article contains technical data and the progress of modern total station Leica FlexLine TS02 power 5.
УДК 624.074.43:539.3
С. К. ЕЛЬМУРАТОВ, А. Е. ДЖАХАЕВ
ВЫНУЖДЕННЫЕ КОЛЕБАНИЯ ОРТОТРОПНЫХ ОБОЛОЧЕК И ПЛАСТИН ПРИ ДЕЙСТВИИ СОСРЕДОТОЧЕННЫХ МАСС И ВОЗМУЩАЮЩЕЙ НАГРУЗКИ
В статье рассматривается поведение гибких оболочек и пластин при действии поперечных динамических нагрузок. Расчет ведется методом конечных разностей. Приведены примеры расчета для пологой оболочки и прямоугольной пластины.
Получены дифференциальные уравнения движения и совместности для гибких ортотропных оболочек [1]. Решение задач о вынужденных колебаниях оболочек и пластин выполнялось методом конечных разностей на ЭВМ [2]. На основе составленной программы решены задачи по вынужденным колебаниям оболочек и пластин.
Рассмотрена гибкая прямоугольная пластина линейно-переменной толщины при
следующих данных:
Si = fia = Е = 2il0* кг/см11; (J = 0,769il0fi кг/см^; у = 0,3=
1,2 Ё; Р = 855 ■ 10-аЯ = 2,796; = LSZiKT1! 6 = 300 VcfiK?
