Научная статья на тему 'NEW LEVEL OF COOPERATION OF THE PARLIAMENTARY DIPLOMACY OF THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN'

NEW LEVEL OF COOPERATION OF THE PARLIAMENTARY DIPLOMACY OF THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN Текст научной статьи по специальности «Политологические науки»

CC BY
55
13
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ПАРЛАМЕНТСКАЯ ДИПЛОМАТИЯ / ПАРЛАМЕНТ / МАДЖЛИСИ НАМОЯНДАГОН / МАДЖЛИСИ ОЛИ / МЕЖПАРЛАМЕНТСКИЕ СВЯЗИ / МЕЖДУНАРОДНОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО / PARLIAMENTARY DIPLOMACY / PARLIAMENT / MAJLISI NAMOYANDAGON / MAJLISI OLI / INTER-PARLIAMENTARY TIES / INTERNATIONAL COOPERATION

Аннотация научной статьи по политологическим наукам, автор научной работы — Окилзода Наджибулло Нуруллои

В настоящей статье речь идёт об особой роли парламентской дипломатии в донесении партнерам и странам мира официальной позиции государства при решении международных конфликтов, а так же при выполнении Таджикистаном международные обязательств. Понятие «парламентская дипломатия» как один из особых видов дипломатии, ее роль в международных делах, пути отношений двух или более парламентов в решении ключевых международных вопросов определяется в статье. В статье также уделяется особое внимание развитию парламентской дипломатии Республики Таджикистан, которая зависит от профессионального парламента Республики Таджикистан и после создания которого парламентская дипломатия вышла на новый уровень сотрудничества. Говорится об отношениях с другими парламентами, о задачах в области международных отношений и межпарламентской деятельности Маджлиси намояндагон.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

НОВЫЙ УРОВЕНЬ СОТРУДНИЧЕСТВО ПАРЛАМЕНТСКОЙ ДИПЛОМАТИИ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАНА

The article is devoted to special role of parliamentary diplomacy in communication to partners and other countries of the world, the official position of country during solving of international conflicts as well as fulfillment of international obligations of Tajikistan. The concept of “parliamentary diplomacy” as one of the special types of diplomacy, its role in international affairs, the ways of relations of two or more parliaments in solving international key issues is defined in the article. Particular attention is paid to the development of parliamentary diplomacy of the Republic of Tajikistan, that depends on the professional parliament of the Republic of Tajikistan and after establishment of which the parliamentary diplomacy of Tajikistan has broken new ground. It is stated about relations with other parliaments, about tasks in the field of international relations and inter-parliamentary activity of the Majlisi Namoyandagon.

Текст научной работы на тему «NEW LEVEL OF COOPERATION OF THE PARLIAMENTARY DIPLOMACY OF THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN»

УДК 327(575.3)

САТ^И НАВИ ^АМКОРИИ ДИПЛОМАТИЯИ ПАРЛАМЕНТИИ ЧУМ^УРИИ ТОЧИКИСТОН

Оцилзода Н.Н.

Донишгоуи миллии Тоцикистон

Холатхои дигаргуншавандаи вазъи байналмилалй такозои менамояд, ки рохи чилавгирй аз аходисхои манфй дар чомеаи чахонй ва химоя аз арзишхои миллию давлатй дар татбикки сиёсати хоричй самти тавонои дипломатияи парламентй буда метавонад. Дипломатияи парламентй накши махсусро дар расонидани мавкеи расмии давлат ба мусолим ва шарикон дар халли низоъхои байналхалкй ва барои ичрои ухдадорихои байналмилалй чи дар арсаи байналмилалй ва чи дар майдонхои минтакавй метавонад, мусоидат намояд.

Дипломатияи парламентй - яке аз шаклхои назарраси дипломатия буда ба таври васеъ омухта нашуда бошад, хам накши он дар корхои байналмилалй ру ба рушд аст. Он воситаест, ки ду ва ё зиёда парламентхоро дар робита бо масъалахои калидии байналмилалй дар муколамахову гуфтугуи доимй карор мегирад.

Мафхуми «муносибатхои байнипарламентй» ба мафхуми «дипломатияи парламентй» алокаи зич доранд. Дар чахони имруза равобити сатхи байнипарламентй хусусияти инкишофи мазмуни «дипломтияи парламентй» мебошад. Равобити байнипарламентй айни замон имконияти халли бисёре аз масъалахои хукукй ва давлатиро доро мебошад, аз кабили:

• амнияти иктисодй;

• амнияти башардустй;

• амнияти иттилоотй;

• мубориза бо терроризми байналмилалй;

• мубориза бо гардиши гайриконунии маводи мухаддир;

• мубориза бо чинояткории муташаккил;

• масоили экологй ва гайрахо [1].

Дар солхои наздик парламенту доираи манфиатхои хоричии худро васеъ намуда накши он дар сиёсати хоричии кишвархо, метавонад масъалаи баррасикунандаи сиёсати беринй дар кори ичлосияи ассамблеями байнипарламентй, ташкилоту созмонхои байналмилалй бо иштироки васеи хайатхои парламентй баёнгар бошад. Накши парламенту дар татбики сиёсати хоричй масъалаи бисёр мураккаб буда, ин мавзуъ дар худ сохахои гуногуни илмй ва чамъиятиро дар бар гирифта метавонад аз кабили сохахои сиёсатшиносй, хукуки конститутсионй, муносибатхои байналмилалй, хукуки байналмилалй ва гайрахоро.

Парламент мусаннифи фаъол ва иштирокчии хукуки байналхалкй буда, тачассумгари халкияти мустакил дар изхори назари давлати худ дар хукуки байналхалкии муосир метавонад таъсиргузор бошад. Дипломатияи парламентии муосир хусусияти таквиятдоданй муносибатхои байнипарламентии худ ба иштироки парламентхои кишвархо дар кабули масъалахои халпазир дар хама сатх чй дохиливу чй байналмилй метавонад, таъсиррасон бошад.

Тамоюлхои чохоние, ки ба густариши фаъолияти байналмилалии созмонхои байнипарламентй ва чалби доимии парламентхо дар муносибатхои байни кишвархо чихати кабули карорхои байнилмилалй равона гардидаанд дарак аз омилхои тахаввулй ва накши густурдаи муносибатхои байнипарламентии давлатхо дар чахони муосир шаходат медихад.

Дипломатияи парламентии Чумхурии Точикистонро имруз метавон аз интисор ва музаффариятхои давраи истиклолият номид. Махз бо ба даст овардани Истиклолияти комили давлатй Точикистонро зарур омад, ки сиёсати хоричии худро мустакилони ба рох монда хамчун субъекти хукуки байналмилалй шинохта шавад, барои расидан ба ин максад саъю кушишхо намояд ва ба чомеаи байналмилал аз худ дарак дихад. Соли 1994 дар чумхурй руйдоди мухими таърихие доир гашт, ки ин кабули Конститутсияи Чумхурии Точикистон буда барои пешбурди сиёсати хоричй бисёр мухим ва зарурй буд, зеро дар Конститутсия салохияти макомотхо бахри инкишоф ва амалии самтхои сиёсати хоричии Парламент, Президент ва Хукумат дар бобхои дахлдор ва моддахои он возех дарч гардидаанд.

Ташаккули равобити байнипарламентии Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон бисёр назаррас буда баъди таъсиси парламенти касбии дупалатагй тавонист зиёд корхоеро дар ин чода ба сомон расонад ва бо боварии комил метавон гуфт, ки сатхи нави хамкории дипломатияи парламентии Чумхурии Точикистон бо таъсиси ин макомоти нави касбй ибтидо ёфт. Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон хамчун макоми олии намояндагй ва конунгузори кишвар самтхои асосии сиёсати дохилй ва хоричии чумхуриро муайян намуда, ба

мустахкамшавии алокахои худ бо парламентхои хамаи давлатхои чахон таваччухи хоса медихад [2, с.215]

Макомоти парламентй на танхо барои фарохам овардани заминаи хукукии сиёсати хоричии Чумхурии Точикистон, балки дар амалй гардонидании он низ бо Президенти Чумхурии Точикистон хамкории наздик доштанд. Ин кор махсусан пас аз таъсиси парлумони касбй, ки дар таърихи давлатдории точикон бори аввал сурат гирифт, тахким ва вусъати бештаре гирифт [3, с.6].

Мачлиси Олй - парламенти Чумхурии Точикистон - макомоти олии намояндагй ва конунгузории Чумхурии Точикистон ба хисоб меравад. Ба ин макомот асосан чунин вазифахо дар муносибатхои байнамилалй вогузор шудааст:

• халли масъалахои чанг ва сулх;

• халли масъалахои таксимоти каламрав;

• ба тасвиб расонидани шартномахо ва созишномахои байналхалкй;

• муайян намудани харочот барои чорабинихои сиёсатй хоричии чумхурй;

• иштироки бевосита дар ичлосияхои иттифокхои байнипарлумонй;

• иштироки вакилони парлумонй дар дигар давлатхо;

• мукаррар намудани рутбахои дипломатй [4, с.22].

Имруз Чумхурии Точикистон алакай заминаи мустахками равобити байнипарламентиро дар муносибатхои дучонибаю бисёрчониба дорост.

Бо таъсиси парламенти касбй Мачлиси намояндагони Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон макомоти олии намояндагию конунгузории чумхуриро амалй намуда, хамзамон як шохаи пешбарандаи сиёсати хоричии Чумхурии Точикистон низ ба шумор меравад ва бо рохи намояндагй аз кишвари худ дар симпозиуму форумхо, чаласаву конфронсхои сатхи байналамилалй, имзои созишномахои дучонибаю бисёрчониба бо парламентхои дигар давлатхо ва ташкилотхои байналмилалй равобити байналмилалию байнипарламентии худро пеш мебарад. Бояд иброз дошт, ки ташаккули дипломатияи парламентии Чумхурии Точикистон ба фаъолияти парламенти кунунй асос меёбад.

Фаъолияти дипломатияи парламентии Чумхурии Точикистон бисёр самтхоро дар бар гирифта яке аз онхо ин тасдик намудан, бекор кардан ва боздоштани амали шартномахои байналмилалии Чумхурии Точикистон мебошад. Мачлиси намояндагон бо пешниходи Президенти Чумхурии Точикистон шартномахои байналмилалии Чумхурии Точикистонро тасдик менамояд, бекор ва амалашонро бозмедорад [5, с.93].

Ба таквият ба гуфтахои боло мисол шуда метавонад, суханронии Президенти Чумхурии Точикистон санаи 17 марти соли 2015 дар ичлосияи якуми даъвати панчуми Мачлиси намояндагони Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон: « Дар панч соли гузашта дар натичаи хамкорй бо дигар субъектхои ташаббуси конунгузорй вакилони Мачлиси намояндагони Мачлиси Олй даъвати чорум зиёда аз 600 конун кабул карда, беш аз 200 созишномаву карордодхои байнидавлативу байналмилалиро ба тасвиб расониданд, ки хамаи онхо, дар мачмуъ, ба хифзи инсон ва хукуку озодихои y, химояи манфиатхои давлат ва ташкилотхо, пешгирии чинояткорй ва таъмини тартиботи чамъиятй, инчунин пешрафти сохахои мухталифи хаёти чомеа равона гардидаанд»[6].

Мачлиси намояндагон дар доираи фаъолияти худ метовонад бо парламентхои давлатхои дигар ва ташкилотхои байналмилалии парламентй дар бораи хамкории байнипарламентй созишнома имзо намояд, ба рохбарони парламентхо, сарварони давлату хукуматхо, рохбарони хайати вакилони парламентхои давлатхои дигар бо хохиши онхо имконият дода мешавад, ки дар чаласаи Мачлиси намояндагон суханронй намоянд, ки нишона аз пешбурдани муносибатхои хасанаи дипломатияи парламентй бо чомеаи чахонй мебошад.

«Вазифаи мукаддаси мо - намояндагони халк аст, ки дар рушди муносибатхои байнидавлатй сахми шоиста гузорем ва онхоро ба сатху сифати баландтару бехтар бирасонем» [6]. Бо ин суханхо Президенти Чумхурии Точикистон Эмомалй Рахмон ба вакилони даъвати панчуми Мачлиси намояндагон мурочиат намуда барои дар сатхи баланд муаррифи намудани давлати хеш дар чомеаи байналмилалй хидоятхо намуданд.

Парламенти Чумхурии Точикистон ба густариши муносибатхо бо дигар парламентхои хоричй таваччухи махсус зохир намуда, хамаруза барои он кушишхо намуда истодааст. Зимни хар як мулокоту вохурихои судманди самимии Раис, муовинони Раис ва вакилони Мачлиси намояндагон, ки хамкорихои дучонибаю бисёрчонибаи Точикистонро барои баркарор намудани муносибатхои муфид харакат намуда, Чумхурии Точикистонро муаррификунанда мебошанд.

Дар боби якуми Дастури Мачлиси намояндагон, ки ба фаъолият ва салодияти Раиси Мачлиси намояндагон, муовини якум ва муовинони у равона гардидааст дар банди 43-и он чунин омадааст, ки Раиси Мачлиси намояндагон дар бораи фаъолияти Мачлиси намояндагон дар давраи ичлосияи гузашта ва дар бораи лоидаи барномаи кори конунгузории Мачлиси намояндагон барои ичлосияи навбатй ба Мачлиси намояндагон гузориш медидад. Аз руи гузориши Раиси Мачлиси намояндагон Мачлиси намояндагон метавонад карор кабул кунад. [5, с 13]. Дар асоси ин Гузориши Раиси Мачлиси намояндагон «Дар бораи чамъбасти фаъолияти ичлосияи чоруми МнМОЧТ даъвати панчум», ки фаъолияти кориро аз 03 октябри соли 2017 то 29 июни соли 2018 дар бар гирифт, як самти алодидаи он ба муносибатдои байнипарламентии Мачлиси намояндагон равона гардида фаъолияти ин содаро дар ичлосияи сипаригашта шард дода дастуру вазифадо ба ичлосияи навбатиро аник менамояд. Дар Гузориши Раиси Мачлиси намояндагон як чанд самтдои муносибатдои байнипарламентиро иброз гардид ва дар ин самт диккати вакилонро ба ончо чалб намуд:

1. «Дар ин самт моро лозим аст, ки фаъолияти гуруддои дустиро чоннок намоем. Фаъолияти ин гуруддо бояд дар рушди муносибатдо заминадои боз дам мусоид фародам созад.

2. Лозим аст, ки фаъолияти байнипарламентии мо дар солдои минбаъда вусъати бештар дода шавад. Х,амзамон мувофики максад аст, ки мушовирони кумитаву комиссиядо ва кормандони шуъбадои Дастгод барои тадкими тачрибаи кории худ ба конфронсу симпозиюмдои байналмилалй сафарбар карда шаванд. Яъне, кушиш кардан лозим аст, ки сифатнокии кори Мачлиси намояндагон мардила ба мардила вусъат пайдо намояд» [7].

Ичлосияи панчуми Мачлиси намояндагони Мачлиси Олии Чумдурии Точикистон даъвати панчум заминаи хубе барои мушовирони кумитаву комиссиядо ва кормандони шуъбадои Дастгоди Мачлиси намояндагон барои муаррифии парламент ва кишвари хеш дар арсаи байналмилалй мегардад.

Имруз раванддои пуртазоди чадони муосир, ракобатдои силодсозиву мусалладшавй, бадсдои тунди кишвардои муктадир боис гардидааст, ки фаъолиятдои зиддибашарии гуруддои ифротию террористй дар минтака вусъат пайдо намоянд. Ин раванд табиист, ки ба кишвари мо низ бе таъсир буда наметавонад [7].

Дар хулоса иброз карданиям, ки Парламенти Точикистонро имруз аз дастоварддои Точикистони содибистиклол медонанд ва самти бобарори парламенти касбй - ин дипломатияи парламентии Чумдурии Точикистон мебошад, ки дар ин самт ба натичадои назаррас ноил гардидааст.

АДАБИЁТ

1. Сайти Кумитаи Думаи Давлатии Мачлиси Федералии Федератсияи Россия оид ба кордои

байналмилалй: http: //interkomitet.ru/- mezhparlamentskoe-sotrudnichestvo-i-parlamentskay a-diplomatiya.

2. Мачлиси Олии (Парламенти) Ч,умдурии Точикистон даъвати якум. Санкт-Петербург, Изд.

«Специальная Литература»-1998. сад 215.

3. Сатторзода А., Султонов М. Дипломатияи парлумонй ва сиёсати хоричии Ч,умдурии Точикистон

(2000-2010), Душанбе «Истеъдод», соли 2010, сад 6.

4. Мирзоев Н., Шарипов А. Асосдои дипломатия. соли 2012, сад 22.

5. Дастури Мачлиси намояндагони Мачлиси Олии Ч,умдурии Точикистон. Душанбе, Соли 2013, сад

13, сад 93.

6. Суханронй дар ичлосияи якуми даъвати панчуми Мачлиси намояндагони Мачлиси Олй, санаи

17.03.2015, шадри Душанбе: http: //www.president.tj/node/8446.

7. Гузориши Раиси Мачлиси намояндагони Мачлиси Олии Ч,умдурии Точикистон Шукурчон

Зудуров «Дар бораи чамъбасти фаъолияти ичлосияи чоруми Мачлиси намояндагони Мачлиси Олии Ч,умдурии Точикистон даъвати панчум» (3 октябри соли 2017 - 29 июни соли 2018), http: //pariament.tj/news/guzorisM-raisi-ma%oD2%oB7lisi-namoyandagoni-ma0/oD20/oB7lisi-olii-%D2%B7um%D2%B3urii-to%D2%B7ikiston-shukur%D2%B7on-zu%D2%B3urov-dar-borai-%D2%B7ambasti-faoliyati-i%D2%B7losiyai-chorumi-mn-mo-%D2%B7u/

НОВЫЙ УРОВЕНЬ СОТРУДНИЧЕСТВО ПАРЛАМЕНТСКОЙ ДИПЛОМАТИИ

РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАНА

В настоящей статье речь идёт об особой роли парламентской дипломатии в донесении партнерам и странам мира официальной позиции государства при решении международных конфликтов, а так же при выполнении Таджикистаном международные обязательств. Понятие «парламентская дипломатия» как один из особых видов

дипломатии, ее роль в международных делах, пути отношений двух или более парламентов в решении ключевых международных вопросов определяется в статье.

В статье также уделяется особое внимание развитию парламентской дипломатии Республики Таджикистан, которая зависит от профессионального парламента Республики Таджикистан и после создания которого парламентская дипломатия вышла на новый уровень сотрудничества. Говорится об отношениях с другими парламентами, о задачах в области международных отношений и межпарламентской деятельности Маджлиси намояндагон.

Ключевые слова: парламентская дипломатия, парламент, Маджлиси намояндагон, Маджлиси Оли, межпарламентские связи, международное сотрудничество.

NEW LEVEL OF COOPERATION OF THE PARLIAMENTARY DIPLOMACY OF

THE REPUBLIC OF TAJIKISTAN

The article is devoted to special role of parliamentary diplomacy in communication to partners and other countries the official position of country during solving of international conflicts as well as fulfillment of international obligations. The term of «parliamentary diplomacy» as one of the special kind of key international issues are defined.

Particular attention is paid to development of parliamentary diplomacy of the Republic of Tajikistan which depends on professional parliamentary and after establishment of which the parliamentary diplomacy of Tajikistan has broken new ground. It is about relations and international relations and international activity of Majlisi namoyandagon.

Key words: parliamentary diplomacy, parliament, Majlisi Namoyandagon, Majlisi Oli, interparliamentary ties, international cooperation.

Сведения об авторе:

Окилзода Наджибулло Нуруллои - соискатель научно-исследовательского Института Таджикское национального университета, старший советник Комитета по международным делам, общественным объединениям и информации Маджлиси намояндагон Маджлиси Оли Республики Таджикистан. Адрес: Республика Таджикистан, 734051, г. Душанбе, проспект Рудаки 42. E-mail: buston_1@mail.ru, Телефон: (+992) 501010646

About the author:

Okilzoda Najibullo Nurulloi - aspirant of the Institute research - scientific of the Tajik National University, senior adviser of the Committee on international affairs, public associations and Information of the Majlisi Namoyandagon Majlisi Oli Republic of Tajikistan, Address: 42, Rudaki avenue, Dushanbe, 734051, Republic of Tajikistan, E-mail: buston_1@mail.ru. Phone: (+992) 501010646

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.