Научная статья на тему 'Негізгі стоматологиялық аурулардың скринингін автоматтандырылған жҥйеде зерттеме жҥргізу'

Негізгі стоматологиялық аурулардың скринингін автоматтандырылған жҥйеде зерттеме жҥргізу Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
252
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Автоматтандырылған жүйе / стоматологиялық аурулар / скрининг / компьютерлік бағдарлама / информациялық технология / мониторинг. / Automated system / dental diseases / screening / computer software / information technology / monitoring.

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Ж.Р. Ҥргенішбаева, А.А Аденова, А.Е. Тажиева, Ж. Ауeлбекова, М.Р. Мухитова

Мақалада негізгі стоматологиялық аурулардың скринингін автоматтандырылған жүйеде жүргізуге болатынын және тиімді әдіс болып есептелетіні кӛрсетіледі. Қазіргі таңда информациялық технологияның медицина саласында тез дамуына байланысты медицинаның әр саласында, соның ішінде стоматология саласында автоматтандырылған жүйеде жұмыс жасау оңтайлы болып саналады.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о здоровье , автор научной работы — Ж.Р. Ҥргенішбаева, А.А Аденова, А.Е. Тажиева, Ж. Ауeлбекова, М.Р. Мухитова

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

DEVELOPMENT OF AUTOMATED SCREENING SYSTEMS OF MAJOR DENTAL DISEASES

The articledescribed and justifiedthe introduction ofautomatedscreeningof dental diseasesand their effectiveness.Nowadays,with the rapid development of information technology in medicine, the introduction of automated systems indifferent areas of medicine, as a similar application in dentistry will give a positive result.

Текст научной работы на тему «Негізгі стоматологиялық аурулардың скринингін автоматтандырылған жҥйеде зерттеме жҥргізу»

Ж.А. КОЖЕКЕНОВА, Г.К. ТУЛЕНДИНОВА , А.Э. РАХЫМБАЕВА

Казахский Национальный медицинский университет им.С.Д.Асфендиярова

ХАРАКТЕРИСТИКА ОПЛАТЫ ТРУДА МЕДИЦИНСКИХ СЕСТЕР В СТАЦИОНАРЕ

Резюме: Оплата труда медицинских работников - это еще один больной вопрос отечественного здравоохранения. Показатель реальных доходов медицинских работников достаточно объективно отражает уровень их благосостояния. По данным исследования, среднемесячная заработная плата медицинских сестер 58 653 тенге. Условия быта и материальное положение на момент исследования был не более чем удовлетворительным, что требует от руководителей органов здравоохранения повысить внимание к вопросам социальной поддержки работников среднего звена. Ключевые слова: медсестра, финансы, оплата труда, платежи, работники среднего звена.

ZH.A. KOZHEKENOVA, G. K. TULENDINOVA, A.A. RAKHYMBAYEVA

Asfendiyarov Kazakh National medical university

CHARACTERISTICS OF WAGE REFERRAL HOSPITAL NURSES

Resume: Compensation of medical workers is an one more sore point of domestic health care. The indicator of the real income of medical workers rather objectively reflects level of their welfare. According to research, average monthly salary of nurses of 58 653 tenges. Conditions of a life and financial position at the time of research I was no more than satisfactory that demands from heads of bodies of health care to increase attention to questions of social support of workers of an average link. Keywords: nurse, finance, compensation, payments, workers of an average link.

УДК 616.314-07-078:32.973

Ж.Р. УРГЕН1ШБАЕВА, А.А АДЕНОВА., А.Е. ТАЖИЕВА, Ж. АУЕЛБЕКОВА М.Р. МУХИТОВА, Г.С. ОРАЗАЛИЕВА

С.Ж. Асфендияров атындагы Каза; ¥лтты;медицина университет'1 Денсаулы; са;тау саясаты жэне бас;ару кафедрасы

НЕГ1ЗГ1 СТОМАТОЛОГИЯЛЫК АУРУЛАРДЫН СКРИНИНГ1Н АВТОМАТТАНДЫРЫЛГАН ЖУЙЕДЕ ЗЕРТТЕМЕ ЖУРГ1ЗУ

Ма;алада нег'зг'1 стоматологиялы; аурулардын скринингн автоматтандырылган жYйеде жYргiзуге болатынын жэне тшмд'! эд'!с болып есептелетiнi кврсетшедi. Казiргi танда информациялы; технологиянын медицина саласында тез дамуына байланысты медицинанын эр саласында, сонын iшiнде стоматология саласында автоматтандырылган жYйеде жумыс жасау он/тайлы болып саналады.

TY^iHÔi сездер: Автоматтандырылган жYйе, стоматологиялы; аурулар, скрининг, компьютерл'к багдарлама, информациялы; технология, мониторинг.

Медицинадагы скрининг халы^ты немесе онык жеке белтн жаппай зерттеу урд^нде арнайы диагностикалыщ зерттеулерд^ онык Ынде тесттеуд rçoca алганда, ^олдануга непзделген ^андай да бiр патологиясы, болмаса онык даму тэуекелi бар тулгаларды белсендi аны^тау эдiсi. Скрининги уа^ытылы емдеу-профилактикалыщ кемек керсету ушмн ^ажет болып табылатын ауруды немесе оган бе^мдЫктщ ерте диагностикасын журпзу ма^сатында жузеге асырады. Скрининг нэтижелерЫ зерттелт отырган аурудык (немесе аурулар тобынык) таралуын, онык даму мумкшдтнщ факторларын жэне олардык салыстырмалы мэын зерттеу ушлн де пайдаланады. К^аза^стан Республикасы Денсаулыщ Са^тау МинистрЫщ м.а. 2009 жылдык 10^арашадагы №685 «Халы^тык ма^сатты топтарын профилактикалыщ-медициналы^ тексерудщ Ережелерiн бекiту туралы» Буйрыгы: аталган халы^тык ма^сатты топтарын профилактикалыщ медициналыщ тексеру Ережелерi К^аза^стан Республикасындагы ма^сатты топтарды

профилактикалыщ медициналыщ тексеруд жYрriзудiк T8pTÎ6i мен мезгiлiн аны^тайды. Халы^тык ма^сатты топтарын профилактикалыщ медициналыщ тексеру - бул аурулардык, аурулардык тууына себепшi факторлардык дамуынык алдын алу мен оларды ерте кезецшде аны^тауга, халы^тык денсаулыгын ^алыптастыру мен ныгайтуга багытталган скринингтiк тексеру. Скринингпк тексерудi тегiн медициналыщ квмектщ кепiлдендiрiлген квлемi шегiнде аталган ^ызмет тYрiн жYзеге асыруга лицензиясы бар денсаулыщ са^тау субъектiлерi жYPгiзедi. Ересек халы^ты скринингтiк тексеруден вткiзу ерте аны^тау мен алдын алуга багытталган: мамандандырылган кезек. Стоматолог баланы кешендi тексерктен вткiзедi, онык iшiне тiстеу жагдайын, пародонт, гигиена индексiн, РМА, КПЖ, кариес белсендЫп декгейш, диспансерлеу, реабилитация жэне алдын алу жоспарынык жагдайын багалау кiредi. Скрининг вт^зудщ непзп шарты - дайынды^тан вткен персонал мен зерттелт отырган белпы аны^тау мен алынган нэтиженi багалауга стандартты ^атынастык

болуы. Колданылып отырган эд^ер айтарлыктай карапайым, сеы/^ эрi кайталанбалы болуы керек. Сондай ак, олар сезiмтал жэне жогары спецификалык болганы абзал. Скринингтiк диагностиканы колдануга ычгайлы салалардыч бiрi медицина болып табылады, себебi, мунда диагностика урд^^Ч тездiгi оныч детальдык сипатына Караганда мачыздырак. Казiргi уакытта халыктыч айтарлыктай бвлiгiн бiрегей стандартты критерийлер бойынша тексеру кажетллтне байланысты скринингтщ зерттелiп отырган кврсеткiштердi сурау, влшеу жэне анализдеу Yшiн автоматты жэне жартылай автоматтарды пайдаланумен байланысты автоматтандырылган жэне жартылай автоматтандырылган эдiстерi дайындалып жатыр. Жача багдарламалык технологиялар непзшде скринингтiк диагностика YPДiсiн автоматтандыру скрининглк диагностиканыч автоматтандырылган жYЙесiн куру мен енпзу болып табылады. Бiрегей экспертпк бiлiмге негiзделген скрининг жYЙесiн жасау мен енпзу 1^аз1рп кезечде айтарлыктай квп уакыт алады, себебi, уакыттыч квп бвлiгi мундай жYЙенiч экспертпк курамын дайындау мен верификациялауга жумсалады. Бул медик-эксперт пен программист маманныч эркайсысыныч бiлiм аумактарыныч бiрегейлiгiмен байланысты. Осылайша, скрининг жYЙесiндегi эксперттiк бЫмдер базасын калыптастыру, верификациялау жэне тYзеуге арналган куралдарды (эксперттiк курамды бiрегейлеу эдiстемесi мен куралдары) эксперттердiч вз кYшiмен жасап шыгаруы уакытылы жэне взект болып табылады.

Жумыстыч манаты скринингке арналган автоматтык кешендердi жасау жумыстарыныч тиiмдiлiгiн арттыру болып табылады, ол Yшiн келесiдей мiндеттердi орындау кажет:

1- Скринингтiк диагностиканыч автоматты жYЙесiнiч формальды моделiн дайындап шыгару

2- Скрининглч медициналык акпараттык жYЙесiнiч типтiк курылымын жасап шыгару

3- Стоматологиялык аурулар скринингiн курудыч жалпы эдiстемесiн дайындау

4- Скринингтi багдарламалык камтамасыз ету жэне диспансерлiк тексерудщ автоматтандырылган кешенi тYрiнде жYзеге асыруЗерттеу объектiсi негiзгi стоматологиялык ауруларды аны^тауга багытталган халыкты скринингтеудiч автоматтандырылган жYЙесi болып табылады.

Соцгы жылдардагы медицинаныч дамуы автоматтандырылган жYЙенi кечшен колдана отырып, халыктыч денсаулыгын багалауда жекелеп квчш бвлудщ синтезiн кврсетедi. Автоматтандарылган жYЙедегi скрининг туракты мониторингты жогарылатып, эр тYPлi нозологиялык тYPдегi кау^ топтарын куруда аурудыч клиникага дейiнгi белгтер^ч квр^сш объективтi жогарылатуы осы жумыстыч езектлт болып саналады. Алдын алу эдктершщ багасы пайда болган ауруларды емдегеннен гврi 20 есе арзан. Непзп стоматологиялык аурулардыч инстенсивтiлiгi казiргi тачда Казакстанда жогары. Стоматологиялык скрининг стоматологиялык аурулардыч алдын алу максатында колданылады, ауыз куысында аурулардыч пайда болуы мен дамуын ескертедi. Алдын алу шараларын енгiзу тiстердiч тiс жепаыч жэне пародонт ауруларыныч интенсивтiлiгiн твмендетед^ балалар мен жасвспiрiмдердiч интактi тктер^ч саны жогары болады. Стоматологиялык денсаулыкты жаксарту максатын алдын алу медицинаныч заманауи жетiстiктерi мен компьютерлiк технология шеше алады. Стоматологиялык аурулардыч скрининпыч автоматталган жYЙесi негiзгi стоматологиялык аурулардыч диагностикасыныч сапасын жаксартады жэне алдын алу мен емдеуде непзп нактама жолы болып табылады. Зерттеу жумысында алынган мэлiметтер дэрiгер-стоматолог жумысыныч медициналык эффективтiлiгiн жогарылатуда колданылады. Алынган мэлiметтер халыкты скринингтi зерттеу багдарламасын тYрлендiруге жэне стоматологиялык ауруларды толык жэне ерте аныктауга квмектеседi.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Ходяков Г.В. Оценка и скрининг риска развития кариеса зубов у детей в сельском муниципальном образовании / Ходяков Г.В., Сущенко А.В., Гарькавец С.А., Русанова Т.А. // Системный анализ и управлениев биомедицинских системах. - Воронеж: 2013. - № 3 . -17 с.

2 Ахутин В.М., Воронцов И.М., Шаповалов В.В. 'Автоматизированная система профилактических осмотров детского и подросткового населения (АСПОН-Д, АСПОН-Дт, АСПОН-ДП)'. // Свидетельство Роспатента РФ № 2004612132 от 16 сентября 2004 года.

3 Воронцов И.М., Шаповалов В.В. Стандартизированные технологии - настоящее и будущее профилактической медицины // Медицина Петербург, 2005. - №2(199). - 7 с.

4 Воронцов И.М., Шаповалов В.В. Стратегия детской диспансеризации, или сколько стоит детская профилактика // Главврач, 2004. - №4. - С. 43 -45.

5 Воронцов И.М., Шаповалов В.В., Шерстюк Ю.М. Создание и применение автоматизированных систем для мониторинга и скринирующей диагностики нарушений здоровья. - СПб: ИПК КОСТА, 2006. - 429 с.

Ж.Р. УРГЕНЫШБАЕВА, А.А АДЕНОВА., А.Е. ТАЖИЕВА, Ж. АУEЛБЕКОВА М.Р. МУХИТОВА, Г.С. ОРАЗАЛИЕВА

Казахский Национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова Кафедра политика и управление здравоохранением

РАЗРАБОТКА АВТОМАТИЗИРОВАННЫХ СИСТЕМ СКРИНИНГА ОСНОВНЫХ СТОМАТОЛОГИЧЕСКИХ ЗАБОЛЕВАНИЙ

Резюме: В статье описаны и обоснованы внедрение автоматизированной системы скрининга стоматологических заболеваний и его эффективность. В настоящее время, в связи с быстрым развитием информационной технологий в медицине, внедрение автоматизированной системы в различные области медицины, также аналогичное применение в стоматологии даст положительный результат.

Ключевые слова: Автоматизированная система, стоматологические заболевания, скрининг, компьютерная программа, информационная технология, мониторинг.

URGENISHBAEVA ZH.R., A.A. ADENOVA, A.E. TAZHIYEVA, ZH. AUELBEKOVA, M.R. MUKHITOVA, G.S. ORAZALIYEVA

Asfendiyarov Kazakh National Medical University Health Policy and Management department

DEVELOPMENT OF AUTOMATED SCREENING SYSTEMS OF MAJOR DENTAL DISEASES

Resume: The articledescribed and justifiedthe introduction ofautomatedscreeningof dental diseasesand their effectiveness.Nowadays,with the rapid development of information technology in medicine, the introduction of automated systems indifferent areas of medicine, as a similar application in dentistry will give a positive result. Keywords: Automated system, dental diseases, screening, computer software, information technology, monitoring.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.