CC BY
135
УДК 782
Dehqanova S.
Husanboyev Z. U.
Namangan muhandislik-qurilish instituti
NAVOIY TALIMOTINING TARBIYAVIY AHAMIYATI
Annotatsiya: Malumki tarbiya hamma vaqt talim bilan chambarchas bog'liq holdagina mavjud bo'la oladi. Chunki talim va malumot olish jarayonida yosh avlodning nafaqat bilimi ko'payibgina qolmasdan,balki ma'naviy- ahloqiy sifatlarning xam qaror topishi tezlashadi. Shu sababli,azaldan ota-bobolarimiz bebaxo boylik bo'lmish ilmu-marifat,talim va tarbiyani inson kamoloti va millat ravnaqining eng asosiy sharti va garovi deb bilganlar.
Kalit so'zlar: Tarbiya va Talimning bog'liqligi; ajdodlar asarlari va tajribalaridan foydalanish; yosh avlodning ajdodlarimiz asarlarini bilish darajasi; Navoiy talimotining mohiyati; Navoiy talimotining tarbiyaviy ahamiyati.
Dehqanova S.
Husanboyev Z.U.
Namangan Engineering and Construction Institute
THE EDUCATIONAL IMPORTANCE OF NAVOI'S DOCTRINE
Annotation: It is well known that upbringing can always exist only in close connection with education. Because in the process of education and knowledge, not only the knowledge of the younger generation increases, but also the development of spiritual and moral qualities. Therefore, from time immemorial, our ancestors considered knowledge, education and upbringing, which are invaluable resources, as the main condition and guarantee of human perfection and development of the nation.
Keywords: Interdependence of Education and Training; use of ancestral works and experiences; the level of knowledge of the younger generation of the works of our ancestors; The essence of Navoi's teaching; Educational significance of Navoi's doctrine.
Muhtaram yurtboshimiz tabiri bilan aytganda "Talim- tarbiya tizimini va shu asosda ongni o'zgartirmasdan turib, manaviyatni rivojlantirib bo'lmaydi. Shu bois bu sohada yuzaki,rasmiy yondashuvga,puhta o'ylanmagan ishlarga mutlaqo yo'l qo'yib bo'lmaydi".[1]
Ayni masala so'nggi besh-olti yilda mamlakatimizda milliy tarbiyani amalga oshiradigan o'quv tashkilotlari va umumtalim maktablarining moddiy-texnik bazasini mustahkamlashga etiborni qaratish eng muhim va jiddiy
masalaga aylandi [2]. Aslini olganda,bugun talim markazlarimizda keng miqyosda tashkil etilayotgan "Tarbiyaviy ahamiyatga molik" darslardan ko'zlangan asosiy maqsad ham shu.
Mazkur darslarni yoshlarga o'rgatishda buyuk allomalarimiz hamda ilmiy xorijiy metodlardan foydalanishimiz maqsadga muvofiq bo'ladi.[3] Buning uchun esa ular qoldirgan boy ilmiy adabiy merosini chuqurroq o'rganish va ajdodlar xotirasini yosh avlod ongiga singdira olish talab etiladi. Bu borada o'rganish zarur bo'lgan ilmiy-adabiy metodlar va Buyuk ajdodlarimiz juda ham ko'p. [4]
Shu maqsadda talaba yoshlar o'rtasida "Ajdodlarimizning asarlarini o'rganganmisiz " mavzusida so'rovnoma o'tkazishga erishdik. Bu so'rovnomaga ko'ra qariyb barcha talabalar Alisher Navoiy,Lutfiy,Zahiriddin Muhammad Bobur asarlarini aniq aytib bera olsalar, 45% yoshlar
Ishoqhon To'ra Ibrat ega ekanliklari malum bo'ldi.Biz ko'rganimizdek buyuk ajdodimiz Alisher Navoiy asarlari barcha yoshlarimizning qalblaridan joy egallab kelgani malum bo'ldi. Mir Alisher Navoiy hazratlari G'azal mulkinig sultoni deb tariflangan buyuk shoir. Alisher Navoiy bobomiz nafaqat shoirlik bilan balki o'z davrining hukmdori bo'lmish Umarshayx Mirzoning vaziri ham bo'lgan va Umarshayx Mirzoning odilona qarorlar qabul qilishiga yordam bergan buyuk mutafakkirdir. Manaviyat, axloq, tarbiya, madaniyzt, tamaddun, tafakkur va shu doiradagi shu kabi boshqa tushunchalar insonning insoniyligini ifoda etuvchi tushunchalar uning o'zligini, insoniy taraqqiyotini namayon qiladigan tushunchalar hisoblanadi. Manaviyat va ahloqiy tarbiya masalalariga Sharqda azaldan jiddiy qaralgan. Sharqona odob-ahloq mezonlari sharq kishisining kundalik hayoti tartib qoidalarini belgilangan. Bundz diniy vz dunyoviy hayot uygunliklariga alohida ahamiyat berilgan. Bu "Quron"dan keyingi musulmonlar hayotini tartibga soluvchi muhim manba - Xadislarda ham o'z ifodasini topgan. Jumladan, xadislarda ilm va olimlar juda yuqori darajaga ko'tarib baholanadi. Bobomizning eng buyuk asarlaridan biri bo'lmish "Xamsa"si dunyoni larzaga keltirgan desak mubolag'a bo'lmaydi.[5] Hazrat Navoiy:
Tuxum yerga tushib chechak bo'ldi Qurt jondin kechib ipak bo'ldi Lola tuhumcha g'ayratingyo'qmi Pilla qurtichaximmatingyo'qmi
Alisher Navoining "Xamsa"si besh dostonga bo'lingan doston hisoblanadi, bular "Hayrat ulabror","Farhod va Shirin", "Layli va Majnun", "Saba'i sayyor","Saddi Iskandariy" to'plamlaridan iboratdir. "Xamsa"(arab.-besh) hozirgi yosh avlod vakillari uchun judaham katta va oson ilmiy- metodiy qo'llanma hisoblanadi. Alisher Navoining bu asari hamma vaqtlarda ham o'z davrining durdona asari hisoblangani va har qaysi vaqtda ham insoniylik,O'zaro mehr- oqibat tuyg'ulari barcha vaqtlarda ham o'z qadr qimmatini saqlab qolaveradi. Biz Alisher Navoining asarlaridan butun bir tarbiya hamda
manaviyat darslarini tashkil etishda dasturi amal bo'la oladi deyish mumkin.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Abduxamidovna M. D., Abdurahmonovich A. B. Analysis of the results of psychological and pedagogical research of labor migrants and their families //Middle European Scientific Bulletin. - 2021. - Т. 12. - С. 440-443.
2. Abdurakhmonovich A. B. Factors influencing the formation of professional thinking in pupils //European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol. - 2020. - Т. 8. - №. 2.
3. Хакимов А. А., Абдуллажанова Н. Т., Бокиев К. Т. Глобал экологик ин^ироз ва экологик нормалар //Сборники конференций НИЦ Социосфера.
- Vedecko vydavatelske centrum Sociosfera-CZ sro, 2015. - №. 58. - С. 93-95.
4. Хакимов А. А. и др. Традиция как фактор нормативного управления обществом //Сборники конференций НИЦ Социосфера. - Vedecko vydavatelske centrum Sociosfera-CZ sro, 2015. - №. 37. - С. 47-49.
5. Хакимов А. и др. Узлуксиз таълим тизимида ижтимоий хдмкорлик-таракккиёт омили //Сборники конференций НИЦ Социосфера. - Vedecko vydavatelske centrum Sociosfera-CZ sro, 2015. - №. 48. - С. 60-62.
6. Абдуллажанова Н. Т. Беруни-историк науки. Мировая наука 2020. Проблемы и перспективы. Материалы II международной научно -практической конференции. - 2020.
7. Абдуллажанова Н. Т. Вклад российских ученых в издание избранных произведений Абу Райхана Беруни/Российско-узбекистанские связи в контексте многовековой исторической ретроспективы. - 2012.
8. Ismoilov M., Shaydullayev N. Moral education: concept, essence, tasks //Theoretical & Applied Science. - 2020. - №. 2. - С. 658-660.
9. Ismoilov M. I. A new environmental (ecological) paradigm an important factor in ensuring of sustainable development //Theoretical & Applied Science.
- 2019. - №. 10. - С. 666-668.
10. Ismoilov M. I. The status of intuitive forecasting in the environmental paradigm evolution //Scientific Bulletin of Namangan State University. - 2019.
- Т. 1. - №. 6. - С. 214-218.
11. Mirzaxolov X. T. СОЦИАЛЬНЫЕ И ПРАВОВЫЕ ОСНОВЫ ФОРМИРОВАНИЯ ДУХОВНОСТИ МОЛОДЕЖИ //Теория и практика современной науки. - 2017. - №. 4. - С. 27-30.
12. Мирзахолов Х. Т. Социальная работа: концепция, проблемы, перспективы //Молодой ученый. - 2016. - №. 5. - С. 372-374.
13. Mirzaxolov X. T. СЕМЕЙНЫЕ ОТНОШЕНИЯ В КОНСТИТУЦИИ РЕСПУБЛИКИ УЗБЕКИСТАН //Экономика и социум. - 2018. - №. 3. - С. 40-42.
14. Mirzaxolov X. OBJECTIVES OF FORMING THE IDEOLOGICAL IMMUNITY IN THE PROCESS OF GLOBALIZATION //Экономика и социум. - 2020. - №. 4. - С. 69-72.
15. Мирзахолов Х. Т., Абдурахмонова Б. Р. Самосовершенствование личности-цель эстетического воспитания //Молодой ученый. - 2016. - №. 4. - С. 720-722.
16. Dexqonova S., Aliyev N. THE ROLE OF THE CONSTITUTION IN EDUCATING YOUNG PEOPLE IN THE SPIRIT OF RESPECT FOR NATIONAL VALUES //Экономика и социум. - 2019. - №. 6. - С. 21-22.
17. Dehqanova S. FORMATION OF INNOVATIVE ACTIVITIES IN THE EDUCATIONAL SYSTEM: TECHNOLOGICAL APPROACH //ПРИОРИТЕТНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ НАУЧНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ. -2019. - С. 11-12.
18. Dexqonova S. THE CONTRIBUTION OF THE JADIDS TO NATIONAL AND SPIRITUAL DEVELOPMENT //Экономика и социум. - 2020. - №. 3. -С. 28-31.
19. Dexqonova S., Mamadaliyev S. FACTORS THAT IMPROVE IDEOLOGICAL ACTIVITY IN THE GLOBAL ENVIRONMENT //Экономика и социум. - 2019. - №. 6. - С. 23-25.
20. Dehqonova S. E. THE USING INNOVATIVE TECHNOLOGIES IN THE EDUCATIONAL PROCESS //Central Asian Problems of Modern Science and Education. - 2019. - Т. 3. - №. 4. - С. 313-317.
