Научная статья на тему 'НАСОС ДЕТАЛНИ ТИКЛАШ УСУЛЛАРИНИ ТАҚҚОСЛАШ'

НАСОС ДЕТАЛНИ ТИКЛАШ УСУЛЛАРИНИ ТАҚҚОСЛАШ Текст научной статьи по специальности «Энергетика и рациональное природопользование»

CC BY
46
7
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
НАСОС / ПАРРАК / МАРКАЗДАН қОЧМА НАСОСЛАР / ХАЖМИЙ НАСОСЛАР / ДИНАМИК НАСОСЛАРДА / ғИЛДИРАК

Аннотация научной статьи по энергетике и рациональному природопользованию, автор научной работы — Мусулманов Ф.Ш., Ҳамроев И.Ф.

Қишлоқ хўжалиги ерларни суғоришда ва захини қочиришда, ичимлик ва саноат сув таъминотида ҳамда нефт маҳсулотларини ўзатишда марказдан қочма насослар билан жиҳозланган насос қурилмалари ва станцияларидан кенг фойдаланилади. Босим қувурлари насос станциялари ва қурилмаларининг асосий иншоотларидан ҳисобланади. Бу босим қувурлари сув, нефт ва бошқа суюқликларни исрофсиз узатишда асосий ишни бажаради. Шунинг учун босим қувурлари узатилаётган суюқликларни тежовчи технология ҳисобланади. Шу сабабли босим қувурларига бағишланган илмий изланишлар ҳозирги куннинг долзарб масаласи деб таъкидлаш мумкин. Босим қувурлари ҳар хил арматуралар (қулфак, тескари клапан ва бошқалар), яъни жиҳозлар билан таъминланади. Бу арматуралар нормал ишламаса, насос станциялари ва қурилмаларининг меъёрдаги иш режимининг ўзгаришига олиб келади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

COMPARISON OF NASOS DETAIL RECOVERY METHODS

Widely used in irrigation and desalination of agricultural lands, drinking and industrial water supply, as well as in the production of petroleum products, pumping units and pumps equipped with centrifugal pumps. Pressure pipes are one of the main structures of pumps and devices. These pressure pipes perform a basic job in the wasteless transmission of water, oil and other liquids. Therefore, pressure pipes are a fluid-saving technology that is transmitted. For this reason, it can be argued that scientific research on pressure pipes is a current issue. Pressure pipes are provided with various fittings (lock, reverse valve, etc.), that is, equipment. This leads to a change in the operating mode of the pumps and devices in the norm, if the valves do not work normally.

Текст научной работы на тему «НАСОС ДЕТАЛНИ ТИКЛАШ УСУЛЛАРИНИ ТАҚҚОСЛАШ»

УДК 331.101

Мусулманов Ф.Ш. кафедраси ассистенти ТИЦХММИ Бухора филиали "Гидротехника иншоотлари

ва насос станциялари" Хамроев И.Ф. студент TIQXMMI Бухоро филиал

НАСОС ДЕТАЛНИ ТИКЛАШ УСУЛЛАРИНИ ТАВДОСЛАШ

Аннотация: Цишлоц хужалиги ерларни сугоришда ва захини цочиришда, ичимлик ва саноат сув таъминотида уамда нефт маусулотларини узатишда марказдан цочма насослар билан жиуозланган насос курилмалари ва станцияларидан кенг фойдаланилади. Босим кувурлари насос станциялари ва курилмаларининг асосий иншоотларидан уисобланади. Бу босим кувурлари сув, нефт ва бошка суюкликларни исрофсиз узатишда асосий ишни бажаради. Шунингучун босим кувурлари узатилаётган суюкликларни тежовчи технология уисобланади. Шу сабабли босим кувурларига базишланган илмий изланишлар уозирги куннинг долзарбмасаласи деб таъкидлаш мумкин. Босим кувурлари уар хил арматуралар (кулфак, тескари клапан ва бошкалар), яъни жщозлар билан таъминланади. Бу арматуралар нормал ишламаса, насос станциялари ва курилмаларининг меъёрдаги иш режимининг узгаришига олиб келади.

Калит сузлар: Насос, паррак, марказдан кочма насослар, хажмий насослар, Динамик насосларда, зилдирак.

Musulmanov F.Sh.

assistant

TIQXMMI Bukhara branch Hamroev I.F. student

TIQXMMI Bukhara branch COMPARISON OF NASOS DETAIL RECOVERY METHODS

Annotation: widely used in irrigation and desalination of agricultural lands, drinking and industrial water supply, as well as in the production of petroleum products, pumping units and pumps equipped with centrifugal pumps. Pressure pipes are one of the main structures of pumps and devices. These pressure pipes perform a basic job in the wasteless transmission of water, oil and other liquids. Therefore, pressure pipes are a fluid-saving technology that is transmitted. For this reason, it can be argued that scientific research on

pressure pipes is a current issue. Pressure pipes are provided with various fittings (lock, reverse valve, etc.), that is, equipment. This leads to a change in the operating mode of the pumps and devices in the norm, if the valves do not work normally.

Keywords: pump, propeller, centrifugal pumps, volume pumps, dynamic pumps, wheel.

Б-20-13/45русумли насоснинг ишчи цисмини тиклаш жараёнини

ишлаб чициш

Деталларни макбул тиклаш усулини танлашда куйидаги тавсияларни хдсобга олиш зарур:

1) Деталларни тиклашда кенг таркалган усуллардан пайвандлаш, эритиб коплаш, пластик деформациялаш, таъмирлаш улчамлари ва кушимча деталлар куйиш усулларини курсатиш мумкин.

2) Куп ейилган ва сирт каттикликлари баланд булиши талаб киладиган деталларни (ёнилги аппаратураларидаги, гидротизимидаги, тормозлардаги ва бошка деталлар) электролитик ёки кимёвий копламалар билан тиклаш максадга мувофикдир;

3) Деталларни ремонт улчамига келтириб, ишлов бериш уларнинг чидамлилигини пасайтиради ва узаро алмашинувчанлигини ёмонлаштиради [1,2].

1-жадвал.

Деталларни кайта тиклаш усулларининг тавсифномаси._

Бах,олаш Кулда пайвандлаш Механизацияланган

курсаткич Электр Газ Арго Газ Флюс Теб Сув буги

лари Ёйли ли н ёйли мух,и-тида остида ранма ёйли мух,и-тида

Ейилишга

чидамлилик коэффициенти 0,7 0,7 0,7 0,72 0,91 1,0 0,9

Бардошлилик коэффициенти 0,6 0,7 0,7 0,9 0,87 0,62 0,55

Ёпишк;ок;лик

Коэффициенти 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0

Тузатиш коэффициенти 0,9 0,9 0,9 0,9 0,9 0,9 0,9

1 м2 юзани тиклаш таннархи, минг сум/м2 9,7 11,6 9,2 4,5 4,8 5,2 4,0

Марказдан кочма насосларда энг куп учрайдиган нуксон бу унинг ишчи гилдирагини ейилиши хисобланада. Ушбу нуксонни бартараф этишнинг бир нечта усуллари мавжуд булиб, улар:

1. Метал эритиб куйиш ва кейинги механик ишлов бериш;

2. Полимер материаллар куллаш;

3. Кушимча детал куйиш.

4. Флюс остида коплаш.

Х,ар бир нуксонни бартараф этиш учун технологик жихатдан тоза ва экологик максадга мувофик булган окилона усул танланиши керак. Бир кисмни тиклашнинг окилона усули тегишли техника, технологик ва техник-иктисодий мезонлардан келиб чиккан холда белгиланади.

Техник мезон - кисмларни ёки муайян кисмлар таркибий кисмларининг структуравий ва техник хусусиятларига асосланган холда тиклаш усулини куллашнинг асосий имкониятларини белгилайди.

Технологик мезон. Ушбу мезон сиртларнинг хусусиятларини тиклаш нуктаи назаридан бир кисмдаги нуксонни йук килишни бахолайди. иш кобилиятини саклаш. Х,ар бир танланган усули учун куйидаги формулада аникланган узок умрлик коеффитсиентининг кийматлари учун мураккаб сифат курсаткичи берилади [3,4].

1 - расм. Метал эритиб куйиш

Кэ=Кí•Кв•Кc•Кп , 1

бунда: К, Кв, Кс - каршилик коеффитсиентига, чидамлилигига, махсус копламаларига мос келади; Кп - оператсион шароитда эхтиёт кисмларни кайта тиклашнинг хакикий ишини хисобга оладиган тузатиш омил (Кп = 0.8 ... 0.9).

К = 0,91-0,87-1,0-1,0=0,63. Кв = 1,0-0,62-1,0-0,8=0,5.

Кс = 0,9-0,71-1,0Ю,8=0,52. 2

Техник ва иктисодий мезон. Бу мезон камчиликларни бартараф этилгандан сунг унинг кисмларини тиклаш харажатини ва унинг чидамлилигини англатади. ВИ Казарцев томонидан ишлаб чикилган кисми кайта тиклаш усули техник-иктисодий самарадорлиги холати.

Св <Кэ-Сп ёки Ц <Сн

Св - бир кисми таъмирлаш нархи; Сн - янги сумманинг нархи.

Ишчи Fилдиракни тиклашни такомиллашган иктисодий самарадорлиги

Деталларни кайта тиклаш технологиясини ишлаб чикариш жараёнига тадбик килишда жараённи иктисодий бахолаш иктисодий самарадорлик оркали белгиланиб, куйидаги формула ёрдамида хисобланади:

Ег = Р т ' - З

т

бунда: Ег - белгиланган даврда кайта тиклашнинг иктисодий самарадорлиги, сум; Рт - белгиланган даврда детални сотиб олиш бахоси, сум, (ишчи гилдирак учун Рт=400000...700000 сум); Зт - белгиланган даврда кайта тиклаш учун харажатлар бахоси, сум.

Белгиланган даврда янги таъмирлаш махсулотларини сотиб олиш бахоси куйидагича топилди:

I к

Рт =£ WтЦтатКи, 4

I н

бунда: тн ва тк - хисоб даврининг бошлангич ва сунгги йиллар оралиги, йил; Wт - йиллик дастур, дона, Wт=300 дона; Ст - таъмирлаш махсулотларини бахоси, Ст=620000 сум; ат - хисоб даври харажатларини жорий йилга келтириш коеффитсиенти; Ки - инфлясияни хисобга олувчи коеффитсиент, Ки=0,91 - 0,95 .

Мос холда белгиланган даврда кайта тиклаш харажатлари бахоси куйидаги формула ёрдамида хисобланади:

I к

Зт =£(WтСт + Кт - Лт )атКи, 5

бунда: Ст - кайта тиклашнинг сех таннархи, сум; Кт - белгиланган даврда капитал куйилмалар киймати, сум; Лт - технологик жихоз ва мосламаларнинг колдик киймати (ликвидатсионное салдо), сум [5,6].

Х,исоб даври натижалари ва харажатларини жорий йилга келтириш коеффитсиенти куйидагича аникланади:

а т = (1 + Ен )'р, 6

бунда: Ен - капитал куйилмалар норматив самарадорлиги, Эн=0,1; тр - хисоб йили; т - хисоб йилига келтирилаётган йил. ^исоб йили даври 2014 - 2018 йиллар оралигида танланди. У холда

а014 = (1 + од)2014-2014 = 1,0, а2015 = (1 + 0,1)2014-2015 = 0,9091, а2016 = 0,8264,

т V ? / ? 5 т ? 5

а2017 = 0,7513

т 4

,2018

от = 0,6813

Бозор иктисодиётига утиш даври шароитида инфлясияни хисобга олиш коеффитсиенти Ки республика иктисодиёти баркарорлигига боглик булиб, инфлясия даражаси паст давлатлар учун (ривожланган давлатлар) Ки=0,91 - 0,95 атрофида олинади.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. Гиргидов А.Д. Механика жидкости и газа (гидравлика) Санкт-Петербург: Изд-во СПбГПУ,2014,-703 с.

2. Гидроэлектростанции малой мощности: Учебное пособие/Под ред. В.В. Елистратова. СПб.: Изд-во Политехн. уни-та, 2005. 432 с.

3. Носиров Ф.Ж., Мухаммадиев М.М., Холматов В.А., Хидиров А.А. Повышение эксплуатационных показателей оросительных насосных станций // Проблемы перехода на рыночные отношения в отраслях водного хозяйства и мелиорации Узбекистана: Материалы Республиканской научно-производственной конференции. -Ташкент: ТИМИ, 2006. -С. 7880.

4. Хамроев Гиёсжон Файзулло угли, Тураев Саидали Сохиб угли. Выбор Рабочего Оборудования Гидроцилиндра, Установленного В Комбинированном Агрегате // Столица Науки статья в журнале - научная статья 2020. - №5 (22). - c. 96 - 104.

5. ^амроев Гиёсжон Файзулло угли, Тураев Саидали Сохиб угли. ЭФФИОТЕНГ УСЕ ОФ ПРЕПАРАТИОН АГГРЕГАТЕС ФОР ПЛАНТИНГ ЛАНДС ИН А СИНГЛЕ ПАСС Wm; А СТРАИЩТЕНИНГ ТОРСИОН WОРК // МАТЕР1АЛИ М1ЖНАРОДНО1 НАУКОВО1 КОНФЕРЕНЦП. (Т. 1), 12 червня, 2020 рк. Кшв, Украша: МЦНД. - c. 119121.

6. Х Нуров, ГФ Хамроев, Ж Сирожев, О Зайниев, М Мардонов, С Асадов ПРЕИМУЩЕСТВА ТЕХНОЛОГИИ ПРИМЕНЕНИЯ ПОСЕВНЫХ МАШИН УНИВЕРСАЛ В БУХАРСКОЙ ОБЛАСТИ // The Way of Science. 2019. № 12 (70). Vol. II. - c. 62-64.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.