Научная статья на тему 'Наманган шаҳридаги марказий кўчаларда чорраҳаларнинг ўтказувчанлигини ошириш самарадорлиги'

Наманган шаҳридаги марказий кўчаларда чорраҳаларнинг ўтказувчанлигини ошириш самарадорлиги Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

CC BY
68
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
маршрут / транспорт / город / промежуточная остановка / станция / пассажиропоток / регулярность движения / route / transport / city / intermediate stop / station / passenger flow / traffic regularity

Аннотация научной статьи по технике и технологии, автор научной работы — Мамиров Улуғбек Хабибулаевич, Солиев Хайитбой Мирзадавлатович, Турғунов Зокиржон Хошимбоевич

Наманган шаҳридаги марказий кўчаларни ўтказувчанлик самарадорлигини ошириш учун чорраҳаларни қайта такомиллаштиришда эришиладиган натижаларга оид маълумотлар келтирилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по технике и технологии , автор научной работы — Мамиров Улуғбек Хабибулаевич, Солиев Хайитбой Мирзадавлатович, Турғунов Зокиржон Хошимбоевич

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Эффективность повышения проходимости перекрестков на центральных улицах города Намангана

Предоставить информaцию о достигнутых результатах перепланировки кварталов для эффективных программ, способных преобразить центральные улицы Намангана

Текст научной работы на тему «Наманган шаҳридаги марказий кўчаларда чорраҳаларнинг ўтказувчанлигини ошириш самарадорлиги»

УДК 711.7

НАМАНГАН ШАХ,РИДАГИ МАРКАЗИЙ КУЧАЛАРДА ЧОРРА^АЛАРНИНГ УТКАЗУВЧАНЛИГИНИ ОШИРИШ САМАРАДОРЛИГИ

Мамиров Улугбек Хабибулаевич Наманган вилоят транспорт бошкармаси тендерларни утказиш булим бошлиги, ulugbekmamirov3555@gmail.com. Тел.: +998945044333

Солиев Хайитбой Мирзадавлатович НамМКИ, Т.ф.ф.д., Soliev 2608@mail.ru. тел.: +998976046106

Тургунов Зокиржон Хошимбоевич НамМКИ, zokirjonturgunov 1975@gmail.com. тел.: +998993225961

Аннотация: Наманган шахридаги марказий кучаларни утказувчанлик самарадорлигини ошириш учун чоррахаларни кайта такомиллаштиришда эришиладиган натижаларга оид маълумотлар келтирилган.

Аннотация: Предоставить информацию о достигнутых результатах перепланировки кварталов для эффективных программ, способных преобразить центральные улицы Намангана.

Annotation: Provide information on the achieved results of redevelopment of blocks for effective programs that can transform the central streets of Namangan.

Ключевые слова: маршрут, транспорт, город, промежуточная остановка, станция, пассажиропоток, регулярность движения.

Key words: route. transport. city. intermediate stop. station. passenger flow. traffic regularity

Кириш. Узбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 28-январдаги "20222026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегияси"ни 36-максадида: Барча транспорт турларини узвий боглаган холда ягона транспорт тизимини ривожлантириш, йирик шахарлар уртасида кунлик транспорт катновлари асосида манзилга етиб бориш ва кайтиб келиш имкониятини яратиши белгиланган.

Шунингдек, Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 30 ноябрда жамоат транспортини ривожлантириш юзасидан утказилган видеоселектор йигилиш хамда Вазирлар Махкамасининг 2018 йил 19 майдаги 377-сонли Карорлари хамда вилоят хокимлигининг 2020 йил 24 декабрь кунги "Вилоят худудида йул-транспорт ходисаларининг олдини олиш ва харакат хавфсизлигини таъминлаш буйича амалга оширилаётган чора-тадбирлар самарадорлигини ошириш тугрисида"ги 430-сонли фармойиши талаблари ижросини таъминлаш максадида, Наманган шахар худудида тирбандликларнинг олдини олиш, харакат хавфсизлигини таъминлаш хамда харакат иштирокчиларига кулай шарт-шароитлар яратиш вазифалари белгиланган [1,14].

Юкорида келтирилган вазифаларни амалга ошириш максадида, автомобил транспортининг ривожланиши шахарлар курилиши ва режалаштирилишига куйилган транспорт талабларининг келгусида усишига олиб келади. Енгил автомобил йуловчисининг хар бирига, автобус йуловчисининг биттасига караганда 15 баробаридан куп юриш кисми майдони тугри келади [2, 3].

Куча тармогининг эски формаси мазмунан унинг замонавий талабига мос келмайди: чоррахаларнинг хаддан ташкари якинлиги майда кварталлар билан транспорт

утишини кийинлаштиради ва харакат тезлигини пасайтиради, марказий туманларда мумкин булмаган даражада маъмурий жамоат ва савдо биноларини туплаш ахолини катта окимини келтириб чикаради ва уларни ташишни ташкиллаштиришни кийинлаштиради, транспорт харакатини интенсив магистраллар фронтал курилиши ахоли учун катта нокулайликлар келтиради бунда шовкин, чанг, вибрация ва хавони чикинди газлар билан захарлаш пайдо булади. Транспортни янги турлари ва куча харакатини катта интенсивлиги куча тармокларини янги режалаш формаларини урнатишни талаб этади [4].

Янги шахарларни лойихалашда, ва мавжуд шахарларни таъмирлашда бир нечта вазифалар пайдо булади.

Жумладан, асосий тез юрар йулларни ва харакати тухтовсиз магистралларни, шахар ва шахардан ташкари йуллар катновини ягона тизимли куринишда ажратиш;

харакатнинг транспорт тури ва тезлигини дифференциаллаш;

тураржой курилиши ва пиёдаларни транспортдан изоляциялаш, кучалардан ташкарида автотураргохлар барпо этишдан иборатдир [5].

Аник хисоб-китоблар асосида хозирги кунда Наманган шахридаги марказий кучаларнида автомобил тарнспортини тухтовсиз хдракатини ташкил этиш оид лойиха таклифи ишлаб чикилди [6-12].

Чоррах,аларни такомиллаштириш И. Каримов 1-кичик туман кучалари

кесишмаси мисолида Чоррах;анинг жорий хрпати Чоррах;анинг муцобил .\o.iamu

Ушбу лойихани амалга оширишда Наманган шахридаги Н.Намангоний, Жанубий айланма кучаси, Косонсой куча, А.Навоий кучаси каби бир нечта марказий кучаларидаги автомобил окимини оширишда чоррахаларни кайта такомиллаштириш, кушимча йул булагини ташкил килиш, пиёдалар йулагини тартибга келтириш, аклли светофорларни куллаш, чорахаларда унг томонга харакатланишида тухтовсиз йул булагини ташкил килиш, марказий кучаларга параллел кушимча йулларни ташкил этиш, марказий кучалардаги асосий объектлар атрофида автотураргохларни ташкил килиш, ер ости ва усти пиёдалар утиш жойларини ташкил килиш каби илмий-амалий тадкикот ишлари утказилди [7-12].

Автомобил окимига таъсир этувчи энг асосий омиллардан бири бу чоррахалар

хисобланганлиги учун чоррахаларни кайта такомиллаштириш чора тадбирлари амалга оширилди [7-14].

Чоррахаларни такомиллаштиришда харакатланаётган автомобилларга чоррахаларда унг томонга харакатланишида тухтовсиз йул булагини ташкил этиш буйича тадкикот синовлари утказилди 1-2 расмлар.

Тадкикотдан олинган натижаларга асосан 1-2 жадвалларда натижалари келтирилган

1-жадвал

Кучалар/Курсаткичлар И.Каримов 1-кичик туман Аэропорт кучаси

ЖОРИЙ Х,ОЛАТИ

Полосалар сони 6 2 2

Чорраха фазалари сони 2 фаза

Фазалар даври, сек 30 15 -

Йулнинг умумий кенглиги, м 25 10 4

МУКОБИЛ Х,ОЛАТДА

Полосалар сони 6 3 (+1) 2

Чорраха фазалари сони 3-фаза

Фазалар даври, сек 1-фаза 10 2-фаза 15 3-фаза 10 -

Йулнинг умумий кенглиги, м 29 15 8

ЖОРИЙ Х,ОЛАТГА НИСБАТАН ФАРК (+, -)

Полосалар сони - +1 +1 фаза +1

Чорраха фазалари сони Фазалар даври, сек +5 +15

Йулнинг умумий кенглиги, м - +4 +8

Утказилган тадкикотлар натижалари кура полосалар сони жорий холат учун И.Каримов кучасида - 6 та, 1-кичик туманда - 2 та, Аэропорт кучасида - 2 тани ташкил этган. Ушбу кучаларнинг мукобил холатидаги полосалар сони И.Каримов кучасида - 6 та, 1-кичик туманда - 3(+1)та, Аэропорт кучасида - 2 тани ташкил этди.

Чорраха фазалари сони буйича куриб чиилаётган кучаларимизда жорий холат учун 2 фаза булган булса мукобил холатида 3 фазани ташкил эткан.

Фазалар даври буйича аникланган курсаткичларда И.Каримов кучасида - 30 сек, 1-кичик туманда - 15 сек, Аэропорт кучасида - 0 сек. тани ташкил этган. мукобил холатидаги курсаткичлари эса И.Каримов кучасида - 1 фаза 10 сек ^ 2 фаза 15 сек гача, 1-кичик туманда - 3 фаза 10 сек, Аэропорт кучасида - 0 сек. тани ташкил этди.

Йулнинг умумий кенглиги буйича келтирилган курсаткичларда И.Каримов кучаси - 25 м, 1-кичик туманда - 10 м, Аэропорт кучасида - 4 м. ни ташкил этган. Мукобил холатидаги курсаткичлари эса И.Каримов кучасида - 29 м, 1-кичик туманда - 15 м, Аэропорт кучасида - 8 м. тани ташкил этди.

Жорий холатга нисбатан фарк (+,-) И.Каримов кучасида полосалар сони-0, чорраха фазалари сони - + 1 фаза, фазалар даври - + 5 сек., йулнинг умумий кенглиги - 0 м.

1-кичик туманда - полосалар сони - +1, чорраха фазалари сони - + 1 фаза, фазалар даври - 0 сек., йулнинг умумий кенглиги - +4 м.

Аэропорт кучасида - полосалар сони - +1, чорраха фазалари сони - + 1 фаза, фазалар даври - 15 сек., +8 м. курсаткичларга нисбатан фаркланган.

2-жадвал

Такомиллаштирилгандан сунг эришиладиган натижалар

Курсаткичлар Жорий х,олати Мукобил х,олат

Хизмат курсатиш даражаси (ЛОС) С А

Уртача транспорт ушланиб колиши (сек) 10 0

Тирбандликнинг уртача узунлиги (м) 25 0

Тирбандликнинг максимал узунлиги (м) 40 10

Уртача тухташлар сони (1 автомобил учун, минут) 1.3 0.5

Транспорт воситалар сони, авто/соат 6550 7580

Юкоридаги жадвалдан куриш мумкинки, хизмат курсатиш даражаси (ЛОС) учун жорий холатида - С булса, мукобил холатда эса - А.

Уртача транспорт ушланиб колиши буйича жорий холатида - 10 сек.ни ташкил этган булса, мукобил холатда эса - 0 сек. га тенг булади.

Тирбандликнинг уртача узунлиги буйича жорий холатида - 25 м.ни ташкил килган булса, мукобил холатда эса - 0 м. га тенг булади.

Тирбандликнинг максимал узунлиги буйича жорий холатида - 40 м.ни ташкил килган булса, мукобил холатда эса - 10 м.га тенг булади.

Уртача тухташлар сони (1 автомобил учун, минут) жорий холатида - 1.3 ни ташкил килган булса, мукобил холатда эса - 0.5 га тенг булади.

Транспорт тизими фаолияти ривожланишини тахлил килиш ва унинг мамлакат иктисодиётидаги ривожланишидаги урнини бахолашга оид куплаб изланишлар хорижий ва мамлакатимиз олимлари томонидан амалга оширилган булиб, уларда транспортда ташиш конуниятлари шаклланиши ва уни бошкариш усулларини тадкик этиш, иктисодиётнинг бошка тармоклари учун хам мухим ахамиятга эга.

Ер усти жамоат транспортини ривожлантириш шунингдек, унинг инфратузилма объектларини жойлаштириш ахоли пунктлари ва шахар ва туманларнинг бош режалари асосида бажарилади, ахолиси 250 минг ва ундан ортик булган шахарлар учун эса мавжуд жамоат транспорт тармокларини хисобга олган холда, энг куп юкланган йуналиш буйича тахминий тигиз соатлари ва турли транспорт тизимларининг асосий курсаткичлари буйича таккослаш асосида амалга ошириш имкони беради [2].

Шахарни таъмирлаш шароитида, мавжуд курилишлар, транспорт хизматини ривожланган тармоги билан, шахарни айрим функцияларини ривожлантириш вазифалари пайдо булади, транспорт бугинларида янги муассасаларни жойлаштириш йули билан шахар ва унинг атрофи ахолисининг зарур имкониятлар пайдо булади. [1,2,3]

Хулоса килиб айтганда, мазкур чорраха мавжуд холатида 6550 та автотранспорт воситаларини утказиш кобилиятига эга булса, такомиллаштирилгандан сунг соатига 7580 та транспорт воситаларини утказиш кобилиятига ошириш мумкин.

АДАБИЁТЛАР

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 28-январдаги 2022-2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегияси.

2. Л.В.Булавина Проектрование и оценка транспортной сети и маршрутной системы в городах. Учебно-методическре пособие. Екатеринбург.: 2014.ст.75

3. В.В.Балагин. Проектирование системы маршрутов городского массового пассажирского транспорта. Методические указания к курсовому проекту по дисциплине «Организация дорожного движения». Волгоград 2011. 35 с.

4. Пассажирские перевозки В.М.Селюков - Калининград. Издателство БГАРФ

2010.

5. Автомобилные перевозки: методические указания /сост. Ю.И. Куликов. -Хабаровск: Изд-во Хабар. гос. техн. ун-та, 2005.

6. Нормирзаев А. Р. Implementation of innovative ideas in digitization of the transport sector in Namangan region //Scienceweb academic papers collection. - 2021.

7. Мамиров У., Тухтабаев М., Рахмонов Б. Важность развития проекта велодорожки в Намангане //Естественнонаучный журнал «Точная наука. - 2022. - Т. 5. -С. 12-17.

8. Нормирзаев А.Р., Мамиров У., Тургунов З. Узбекистон транспорт тизмини хозирги кундаги холати тахлили //НамМКИ илмий-техника журнали, 2022. 513-517.

9. Нормирзаев А.Р., Тухтабаев М.А., Мамиров У.Х. Implementation of innovative ideas in digitization of the transport sector in Namangan region //Scientific and technical journal of NamIET / НамМТИ илмий-техника журнали. - Наманган: НамМТИ, 2021. - 6 (3), - Б. 127-132.

10. To'хtaboеv M. A., Mamirov U. X. Shaharda avtomobilda tashishda harakat muntazamligini oshirish (namangan shahri misolida) //Механика и технология. - 2022. - №. Спецвыпуск 1. - С. 101-108.

11. Тухтабаев М. А., Мамиров У. Х., Тургунов З. Х. Жамоат транспортида йуловчи ташиш самарадорлиги //Механика и технология. - 2022. - №. Спецвыпуск 2. - С. 62-67.

12. Солиев Х. и др. Организaция скоростных пассажирских маршрутов //Естественнонаучный журнал «Точная наука. - 2022. - №. 129. - С. 9-11.

13. Bahodirxon o'g S. M. et al. Shahar Jamoat Transportidan Foydalanish Sifati Va Ishonchliligini Baholashda Xorijiy Tajriba //ILM-FAN TARAQQIYOTIDA ZAMONAVIY QARASHLAR: MUAMMO VA YECHIMLAR. - 2022. - С. 255-258.

14. Marufkhon S. STATE OF URBAN TRANSPORT SYSTEMS AT THE PRESENT STAGE //Archive of Conferences. - 2022. - С. 14-19.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.