Научная статья на тему 'Нафтилоксипропиндерді аминометилдеу'

Нафтилоксипропиндерді аминометилдеу Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
97
21
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Манних реакциясы / субстрат / нафтилоксипропин / Mannich reaction / substrate / naphthyloxypropine

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — М.Т. Омырзаков, М.Т. Ӛмірзақ, Е.Б. Алиакбар, Д.К. Қияшев, Н.Б. Курманкулов

Қҧрамында белсенді сутегі бар субстраттарды Манних реакциясы кӛмегімен тҥрлендіру жаңа, белсенді қосылыстар іздеудің жолы. Сол себепті, осы жҧмыста αжәне β-нафтолдың пропаргил эфирлі молекуласына Манних реакциясы кӛмегімен пиперидин және морфолин сақиналарын енгізіп, жаңа потенциалды биологиялық белсенді қосылыстарды алу мҥмкіндігі зерттелді. Нәтижесінде қосылыстар таза әрі жоғары шығыммен алынды. Олардың қҧрылысы ИҚ және ЯМР спектроскопия кӛмегімен анықталды. Синтезделген заттардың тәжірибе жҥзінде алынған ЯМР спектрлерінің химиялық ығысу мәндері ChemBioDraw Ultra 12.0 программасы бойынша есептелінген мәндермен сәйкес келді.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

AMINOMETHYLATION OF NAPHTHYLOXYPROPINES

One way of obtaining new biologically active compounds from substrates having in the structure active hydrogen is Mannich reaction. Therefore, in this study was planned to connect propargyl ester of α-and β-naphthol with morpholine and piperidine rings via Mannich reaction. As a result, substances produced in good yield and purity. Structures of the obtained compounds were identified by IR and NMR spectroscopy. NMR spectrum of the compound coincided with a calculated life spectra using ChemBioDraw Ultra 12.0.

Текст научной работы на тему «Нафтилоксипропиндерді аминометилдеу»

Вестник КазНМУ, №1- 2014

ФАРМАЦИЯ И ФАРМАКОЛОГИЯ PHARMACY AND PHARMACOLOGY

УДК 615.1 + 615.281.9 + 547.822.3

М.Т. ОМЫРЗАКОВ, М.Т. 9М1РЗАК, Е.Б. АЛИАКБАР, Д.К. КИЯШЕВ, Н.Б. КУРМАНКУЛОВ, КБ. ЕРЖАНОВ

Фармацевт-технологтарды даярлау модул'! ^аз¥МУ, Физиологиялын белсендi носылыстар химиясы лабораториясы Э.Б. Бектуров ат. ХРИ

НАФТИЛОКСИПРОПИНДЕРД1 АМИНОМЕТИЛДЕУ

^урамында белсендi сутег': бар субстраттарды Манних реакциясы кемег'шен турленд'ру жаца, белсендi носылыстар 'здеуд'ц жолы. Сол себепт'1, осы жумыста а- жэне в-нафтолдыц пропаргил эфирлi молекуласына Манних реакциясы кемег'тен пиперидин жэне морфолин саниналарын енгiзiп, жаца потенциалды биологиялын белсендi носылыстарды алу мумшнд'г зерттелд'!. Нэтижейнде носылыстар таза эр'! жогары шыгыммен алынды. Олардыц нурылысы И^ жэне ЯМР спектроскопия кемег'шен анынталды. Синтезделген заттардыц тэжiрибе жуз'шде алынган ЯМР спектрлерiнiцхимиялын ыгысу мэндерi ChemBioDraw Ultra 12.0 программасы бойынша есептелiнген мэндермен сэйкес келдi. TYw'Hdi свздер: Манних реакциясы, субстрат, нафтилоксипропин

^a3ipri кезде урамында химиялы^ нурылысы эртурл1 органикалы^ азотты носылыстар табиги жэне синтетикалы^ биоактивт препараттардыц 80% арты^ мелшерш ^урайды [1].Ал дэр^дэрмек™, пестицид™ ^асиетп заттардыц арасынан ^урамына пиперидин са^инасы кiрген носылыстар да кептеп кездеседi. Органикалы^ ^осылыстарга амин тобын енпзудщ тиiмдi жэне ^арапайым жолына Манних реакциясы жатады. Бул ^урамында активтi сутегi бар органикалы^ носылыстар, альдегидтер жэне аминдерден туратын Yшкомпоненттi реакциялар натарына жатады[2].

Бiздiц бурынгы жумыстарымызда пропинделген нафтолдар мен нафтиламиндерден фармакологиялын жэне пестицид™ активтiлiктерi эртYрлi носылыстар синтезделген болатын [3]. Нафтилацетилендi фрагментi бар биоактивт заттардыц нурамы мен нурылысын талдаганда саниналы аминдi носылыстардыц жеткiлiксiз зерттелгешн байнадын[4]. Осы маналамызда а- жэне р-нафтолдыц пропаргил эфирлi молекуласына Манних реакциясы кемепмен пиперидин жэне морфолин енпзу жумысыныц нэтижесi келтiрiлдi.

Нафтилоксипропиндердi аминометилдеу терминалды ацетилендi носылстарды аминометилдеудщ классикалын жагдайында жYргiзiлдi [5], ягни диоксанда, катализатор есебiнде жаца дайындалган бiр валенттi мыс хлоридi (CuCl) алынды. 1 кестеде келтiрiлген нысанды заттардыц шыгымын салыстырганда Манних реакциясыныц амин компонентi ретiнде алынган пиперидин мен морфолиндi салыстырса, бiрiншi жагдайда аминометилденген ешмшц шыымы 80% шамасында, ал морфолин жагдайында 60% шамасында болады. Бул керсеткiштер 1-не 2-нафтил-1оксипропиндердi аминометилдеу шыгымына пропинилокси топтыц нафто наЦНасында орналасу орны эсер келтрмей, ал оган Манних реакциясыныц аминдт

компонентiнiц негiздiк децгейi эсер келтретн байналды. Осы реакциялар жагдайында нафтил-1(-2)оксибут-2-инил-4-пиперидиндер мен нафтил-1(-2)оксибут-2-инилмофолиндер (5-8)синтезделген. Олардыц И|^-спектрлершде нафталин тобына сай C-H (3005-3010 см-1) жэне C=C (1650-1670 см-1) байланыстарыныц алкил топтарындагы сутектер 2040 - 2098 см-1, С-О-С байланысы 1120-1130 см-1 валентт жутылу жолантары аминобутинокси-нафталиндер (5-8) тYзiлгенiн керсетедi. Синтезделген заттардыц (5-8)тэжiрибелiк ЯМР спектрлерiнiц химиялын ыгысу мэндерi ChemBioDraw Ultra 12.0 программасы бойынша есептелЫген мэндермен сэйкес келдi.

1 кесте - Синтезделген нафтоксибутиниламиндердiц (5-8)ПМРжэне ЯМР спектрлiк керсеткiштерi

№ ЯМР 1Н, 8н (300 МГц, CDCI3) ЯМР 13С, 8с (100 МГц, CDCI3) Шыг. %

С^-N О-СН2 Naft-Н Het: -СН2-(CH2O) ЕС- -C= О-СН2 Naft-Ci C-N (C-O)

5 3,30с 4,92с 6,90-8,29 1,59т, 2,45т 83,40 79,83 56,67 153,56 48,04 78

6 3,36с 4,63с 7,36-8,31 2,45т, (3,65т) 85,32 80,80 56,55 156,90 45,20 (65,80) 63

7 3,62с 4,79с 7,21-7,69 1,16т, 2,39т 83,02 80,01 56,23 157,22 47,73 80

8 3,40 4,82с 7,13-7,85 2,42т, (3,64т) 85,35 80,81 56,11 157,20 45,21 (65,82) 65

Вестник КазНМУ, №1- 2014

ТЭжiрибелi бел™.

Аминометилдеу жайлы. Kepi сал^ындат^ыш, магнитт араластыргыш жэне термометрмен жабды^талган ушмойынды колбага 20 мл диоксан 1^уяды жэне 0,9г (0,03 моль)

формальдегид салады, ол epiгeншe араластырып |^айнатады,сосын60 0C дeйiн сал^ындатылган ертнд^е 1,87 г (0,022 моль) аминдi жэне алдын ала дайындалган каталитпк мeлшepдeгiCuCl (10% моль)мен 3,64 г (0,02 моль) нафтилоксипропиннщ 10 мл диоксандагы epiтiндiсiн тамшылата досады. Реакция барысын жу^а ^абатты хроматография (Ж^Х) кeмeгiмeн ба^ылайды. Реакция бiткeн соц, диоксанды айдап

алады, ^алды^ты 20 мл сулы аммиакпен араластырып шай^айды жэне бензолмен шаймалайды. Шаймалаган бензолды айдайды, калган ^алды^тыц Ж^Х тазалыгын тексередi. Гидрохлорид алу.

Нафтилоксибутиниламиндердщ3,59 г(0,012 моль) мeлшерiн 100 мл эфирде ертп, араластырады, соган pH 2-ге дейiн туз ^ыш^ылыныц эфирлi ерiтiндiсiн тамшылатып ^ос^анда 4 г аминдердН гидрохлоридi тунбага тYседi. Осы тунбаны CY'зiп, эфирмен шайып, гидрохлоридтердН бал^у температурасын жэне шыгымын аны^таймыз (2 кесте).

2 кесте - Синтезделген ^осылыстардыц шыгымдары мен бал^у температуралары

№ Атауы Шыгым, % Тб, °C

5 нафтил-1-оксибут-2-инил-4-пиперидин гидрохлорид 98 136

6 нафтил-1-оксибут-2-инилморфолингидрохлорид 99 132

7 нафтил-2-оксибут-2-инил-4-пиперидингидрохлорид 97 128

8 нафтил-2-оксибут-2-инилморфолингидрохлорид 98 17°

Корытынды.

Манних реакциясы бойынша нафтилоксипропиндердщ пиперидиндi жэне морфолиндi туындылары жэне олардыц

суда еритiн гидрохлоридтерi синтезделдк Олардыц химиялы^ ^урамы элементтiк микроанализ, ал молекулалы^ ^урылысы И^, ЯМР 1Н жэне 13С спектрлерi кeрсеткiштерi ар^ылы аны^талды.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Машковский М.Д. Лекарственные средства. 16-е издание. - M.: Новая волна, 2010. - С. 1216.

2 Солдатенко А.Т., Колядина Н.М., Шендрик И.В. Основы органической химии лекарственных веществ. - М.: Мир, 2009. - С. 191.

3 Курманкулов Н.Б., Батырбекова А.Б., Ержанов К.Б. Синтез нафтиламинопропинов и их превращения // Симпозиум Успехи синтетической и медицинской химии.- 27.08.2007. - С.84.

4 Котляревский И.Л., Андриевская Э.К. Ацетиленовые амины и аминоспирты и физиологическая активность некоторых из них // Тезисы докладов IV Всесоюзной конференции по химии ацетилена. - Алма-Ата: 1972. - С.З.

5 А.Ж. ^абдрайсова, В.К.Ю, К.Д. Пралиев, Модифицированные методы реакции Манниха в синтезе пропаргиламинов //^аз. Хим. Журн. 2009. - № 1. - С. 136-152.

М.Т. ОМЫРЗАКОВ, М.Т. 9МИРЗАК, Е.Б. АЛИАКБАР, Д.К. КИЯШЕВ, К.Б. ЕРЖАНОВ

АМИНОМЕТИЛИРОВАНИЕ НАФТИЛОКСИПРОПИНОВ

Резюме: Одним из путей получения новых биологически активных соединении из субстратов, имеющих в составе активный водород, являестя реакция Манниха. Поэтому в данной работе планировалось соединить пропаргиловый эфир а- и р-нафтола с пиперидиновым и морфолиновым кольцoм с помощью реакции Манниха. В результате получены вещества с хорошим выходом и чистотой. Структуры полученных веществ были определены с помощью ИК и ЯМР спектроскопией. ЯМР спектры соединении совпали с спектрами расчитанных с помощью программы ChemBioDraw Ultra 12.0. Ключевые слова: реакция Манниха, субстрат, нафтилоксипропин

M.T. OMYRZAKOV, M.T. OMIRZAK, E.B. ALIAKBAR, D.K. KIYASHEV, K.B. ERZHANOV

AMINOMETHYLATION OF NAPHTHYLOXYPROPINES

Resume: One way of obtaining new biologically active compounds from substrates having in the structure active hydrogen is Mannich reaction. Therefore, in this study was planned to connect propargyl ester of a-and p-naphthol with morpholine and piperidine rings via Mannich reaction. As a result, substances produced in good yield and purity. Structures of the obtained compounds were identified by IR and NMR spectroscopy. NMR spectrum of the compound coincided with a calculated life spectra using ChemBioDraw Ultra 12.0. Keywords: Mannich reaction, substrate, naphthyloxypropine

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.