CC BY
16
ТДУ 94(575)02(575.3).027.625 ТКБ 63.3(2.Т).78.33.78.39
Амонулоев Сабурхон Орифовч, муаллими кафедраи фащои гуманитари ва китобшиносии МДТ "ДДХ ба номи акад.Б.Гафуров" (Тоцикистон, Хуцанд)
Амонулоев Сабурхон Орифович,
преподаватель кафедры гуманитарных дисциплин и книговедении ГОУ "ХГУ имени акад. Б.Гафурова" (Таджикистан, Хджанд)
Amonuloev Saburkhon Orifovich, lecturer of the department of uumanities and bibliography under the SEI "KhSU named after acad. B. Gafurov" (Tajikistan, Khujand), E-mail: saburhon.orifi@mail.ru
Вожа^ои калиди: Пешвои миллат, фаъолияти ноширй, нашриёт, матбаа, нашр, китоб, кудакон, наврасон, адабиёти бачагона, истицлолият
Дар мацола дар заминаи суханрониуои Президенти мамлакат Эмомалй Раумон масъалауои марбут ба нашри китоб барои кудакону наврасон дар даврони соуибистицлолии Тоцикистон мавриди баррасй царор гирифтааст. Кайд мегардад, ки дар даврони истицлол тавассути гамхориуои пайвастаи Пешвои миллат ба рушди фаъолияти ноширй, бахусус табъу нашри китобуо барои кудакону наврасон ва таргибу ташвици китобхонй таваццууи хосса зоуир карда шуд ва Президенти мамлакат дар мулоцотуои хеш бо зиёиёни кишвар пайваста даъват ба амал меоранд, ки аули илм, шоирону нависандагон дар асаруои худ уарчи беутару бештар уацицати воцеии уаёти цомеа, бахусус дастовардуои даврони истицлолро воцеъабинона тасвир намуда, тавассути осори бадей дар замири насли наврас эусоси баланди ватандустй, уисси худшиносиву худогоуии миллиро парвариш намоянд. %амзамон дар мацола ишора шудааст, ки мувофицу созгор намудани фаъолияти муассисауои табъу нашр ба шароит ва талаботи даврони истицлол цабл аз уама коркарди заминауои ууцуции соуаро тацозо кард ва дар ин робита тауияву ба тасвиб расидани силсилаи санадуои меъё'риву ууцуцй барои ба танзимдарории фаъолияти ноширй мусоидат намуд. Инчунин дар мацола бо истифода аз маълумоти оморй маусулоти чопии нашриётуои давлатй ва хусусй дар уар як давраи таърихй мувофици мазмун, жанр ва теъдоди нашр тасниф карда шудаанд. Ба андешаи муаллиф бо дарназардошти имконоти молиявй ва тацуизотонии муассисауои табъу нашр бо технологияи муосири ноширй сол то сол сатуу сифати чопи китобуо беутар шуд ва аз нигоуи мазмуну муутаво, ороиши бадеию полиграфй маусулоти чопии нашриёту матбаауои цумуурй мувофиц ба талаботи стандартуои цауонй дар озмуну намоишуои байналмилалии китоб иштирок карда, соуиби шоуцоизаву дипломуо гаштаанд.
Ключевые слова: Лидер нации, издательское дело, издательство, типография, издание, книга, дети, подростки, детская литература, независимость.
В статье на основе выступлений Президента страны Эмомали Рахмона рассматриваются вопросы, связанные с изданием книг для детей и подростков в период независимости Таджикистана. Отмечается, что в период независимости, благодаря постоянной заботе Лидера нации, особое внимание уделялось развитию издательской деятельности, особенно изданию книг для детей и подростков и популяризации чтения. На встречах с интеллигенцией страны Президент страны постоянно призывает ученых, поэтов и писателей лучше и реалистичнее отражать в своих произведениях реалии общественной жизни, особенно достижения независимости, и посредством художественного слова воспитывать у подрастающего поколения чувство национального самопознания и самосознания.При этом в статье отмечается, что адаптация издательств к условиям и требованиям периода независимости, прежде всего, потребовала создания правовой базы отрасли, и в этой связи разработка и принятие серии нормативно-правовых актов способствовали регулированию издательской деятельности.
Также, используя статистические данные, в статье классифицируются публикации государственных и частных издательств в каждый исторический период по содержанию, жанру и количеству публикаций. По мнению автора, с учетом финансовых возможностей и оснащения издательств современной издательской техникой, уровень и качество книгоиздания из года в год
НАЦШИ ПЕШВОИ МИЛЛАТ ЭМОМАЛИ РАУМОН ДАР РУШДИ ФАЪОЛИЯТИ НОШИРИ
РОЛЬ ЛИДЕРА НАЦИИ ЭМОМАЛИ РАХМОНА В РАЗВИТИИИЗДА ТЕЛЬСКОГО
ДЕЛА
THE ROLE OF LEADER OF NATION EMOMALIRAHMON IN THE DE VEL OPMENT OF PUBLISHING AFFAIRS
улучшались. По содержанию, художественному и полиграфическому оформлению печатная продукция издательств и типографий страны соответствовала требованиям международных стандартов и участвовала в международных книжных конкурсах и выставках, отмечена призами и дипломами.
Key words: Leader of Nation, publishing affairs, publishing-house, printing-house, edition, book, children, teenagers, childrens literature, independence
Proceeding from the Presidentл speeches of our country Emomali Rahmon the author of the article dwells on the issues concerned with books publication for children and adolescents referring to the period of Tajik independence. It is underscored that during the relevant period thanks to the constant care of the Leader of Nation special attention was paid to the development of publishing activities, especially childrens and adolescentsл books publication and reading promotion. At meetings with the intelligentsia of the country, the President of our country constantly calls on scientists, poets and writers to better and more realistically reflect in their works realities ofpublic life, namely the achievement of independence and through the artistic word to educate the younger generation with a sense of national self-knowledge and self-awareness, upon the whole.At the same time, the article notes that publishing-houses adaptation to the conditions and requirements of the period of independence, first of all, required the creation of a legal framework for the industry and in this regard, the development and adoption of a series of legal acts contributed to the regulation of publishing activities.Adducing the statistical data the author of the article classifies the publications of public and private publishing-houses in each historical period by content, genre and number ofpublications as well.In conformity with the authofs opinion financial possibilities and equipping publishing-houses with modern publishing equipment and the level and quality of book publishing improved from year to year being taken into account as well. In terms of content, artistic and printing design, the printed products of the country^s publishing-houses and printing-houses met the requirements of international standards and participated in international book competitions and exhibitions awarded prizes and diplomas.
Дар даврони истиклол ба нашри китоб ва таъмини ахолй ба гизои маънавй, бахусус ба нашри осори гуногунмазмуну ба шавку завки кудакону наврасон созгор тадбирхои мушаххас андешида шуданд. Албатта, мувофику созгор намудани фаъолияти муассисахои табъу нашр ба шароит ва талаботи даврони истиклол кабл аз хама коркарди заминахои хукукии сохаро такозо намуд. Дар ин робита тахияву ба тасвиб расидани аввалин конун доир ба сохаи фаъолияти наширй, аз кабили ^онуни Ч,умхурии Точикистон «Дар бораи табъу нашр», ки аз 27 декабри соли 1993 интишор ёфт, барои ба танзимдарории фаъолияти ноширй мусоидат намуд. Ин конунро конуни нав тахти унвони «Дар бораи фаъолияти ноширй ва полиграфй» аз 23 июли соли 2016, №1327 иваз кард. Хдмзамон фаъолияти матбуоти даврй ва дигар воситахои ахбори оммаи кишвар тавассути ^онуни Ч,умх,урии Точикистон «Дар бораи матбуот ва дигар воситахои ахбори омма», ки хануз 14 декабри соли 1990 кабул гардида, ба он солхои 1992, 1996, 1997, 1999, 2002 тагйиру иловахо ворид шудааст, ба танзим даровард ва ин конун аз 19 марти соли 2013 тахти унвони каблй аз чониби Парлумони чумхурй аз нав кабул карда шуд. Ин санадхои меъёриву хукукй имкон доданд, ки кабл аз хама асноди коргузории матбааву нашриётхо тибки талаботхои ^онуни Ч,умхурии Точикистон «Дар бораи забони давлатй» ба рох монда шавад ва чихати бехтар намудани фаъолияти муассисахои табъу нашр ва рушди минбаъдаи онхо тадбирхои мушаххас андешида шаванд.
Дар солхои аввали сохибистиклолии кишвар чанги тахмилии шахрвандй ба илму маориф ва фарханги миллй зарбаи чонкох зада, ба рушди онхо монеахои зиёд эчод кард. Дар ин бобат Президенти мамлакат, мухтарам Эмомалй Рахмон дар суханронии хеш дар тачлили Рузи дониш, дарси сулх ва огози соли нави тахсил (01.09.2016) аз чумла чунин ишора карданд: «Бояд гуфт, ки баъди вокеахои дахшатбори чанги тахмилии шахрвандй дар солхои навадуми асри гузашта маорифи мо пурра фалач гардида, дар минтакахои шаркй ва чанубии кишвар бинохои таълимй ва инфрасохтори асосии соха кариб ба нестй расида буд. Масалан, танхо дар водии Вахш садхо муассисаи таълимй хароб гардида, садхо хазор чилд китобхои дарсй ва бадей, ки дар китобхонахои мактабхо нигохдорй мешуданд, сузонида шуданд. Х,амин гуна вазъият дар баъзе нохияхои тобеи марказ низ такрор ёфта, дар натича ба сохаи маориф, дар мачмуъ, беш аз як миллиард сомонй хисорот ворид карда шуд. Баъзе китобхои нимсухтаву захмин, ки аз оташи сузони чанг бокй мондаанд, то хол хамчун нишонаи нангини давраи бесарусомонихо ва худсузихо нигохдорй шуда, ба сифати сабаки пурфочиаи даврони чанги бародаркуши шахрвандй муаррифй мешаванд»[6].
Окибатхои нохуши чанги шахрвандй ба рушди тамоми сохахои хаёти чомеа, бахусус сохахои илму маориф ва фарханги кишвар таъсири манфй расонид. Аз чумла кори сохаи табъу нашри
кишвар низ фалач гардид. Дар натича хам теъдоди номгуи китобхо ва хам теъдоди нyсхаи онхо кам шуд. Х,амзамон маводи чоп кимат шyда, когаз ва дигар махсулоти полиграфй бо нархи гарон аз хоричи чумхурй ворид гаштанд. Дар баробари ин бештари тачхизоти полиграфй кyхнавy фарсуда шуда, ба таъмири фаврй ниёз доштанд. Аз ин ру, накшаи нашри китобхо ба таъхир гузошта шуд ва баъзе матбааву нашриётхо фаъолияти худро катъ карданд. Масалан, вазъи ногувори муассисахои табъу нашр дар хисоботи Вазорати фарханги Чумхурии Точикистон дар соли 2001 чунин арзёбй шудааст: «Мутаассифона, вазъи имрузаи матбааву чопхонахои чумхурй чавобгуи такозои полиграфияи муосир набуда, маводе, ки онхо ба табъ мерасонанд, бозоргир нест ва талаботи муштариёнро конеъ намекунанд. Дастгоху дигар тачхизоти полиграфии тамоми матбаахо, алалхусус, матбаахои чумхурй кухнаву фарсуда шудаанд ва чандин сол аст, ки ягон дастгохи нав ва кисмхои эхтиётй барои онхо харидорй нашудааст» [11, с.46].
Барои ислохи вазъи вучуддошта аз чониби Х,укумати мамлакат як катор тадбирхои зарурй андешида шуданд. Аз чумла бо карорхои Х,укумати Чумхурии Точикистон аз 07.09.2001, №425 «Барномаи давлатии рушди саноати полиграфй дар Ч,умхурии Точикистон барои солхои 2002-2006», аз 03.06.2006, №239 «Барномаи давлатии тайёр кардани кадрхои сохибихтисоси сохаи фарханг, санъат ва табъу нашр барои солхои 2007-2010», аз 02.12.2009, №653 «Барномаи компютерикунонии муассисахои давлатии нашриявии Ч,умхурии Точикистон барои солхои 2010-2013», аз 28.05.2009, №307 «Барномаи татбики Консепсияи сиёсати давлатии иттилоотии Ч,умхурии Точикистон» кабул шуда, барои таквияти фаъолияти муассисахои нашриявии кишвар мусоидат карданд.
Илова бар ин, дар даврони истиклол тавассути гамхорихои пайвастаи Пешвои миллат ба рушди фаъолияти ноширй, бахусус табъу нашри китобхо барои кудакону наврасон ва таргибу ташвики китобхонй таваччухи хосса зохир карда шуд. Дар мулокотхои хеш бо зиёиёни кишвар Президенти мамлакат пайваста даъват ба амал меоранд, ки ахли эчод, шоирону нависандагон дар асархои худ харчи бехтару бештар хакикати вокеии хаёти чомеа, бахусус дастовардхои даврони истиклолро вокеабинона тасвир намуда, тавассути осори бадей дар замири насли наврас эхсоси баланди ватандустй, хисси худшиносиву худогохии миллиро парвариш намоянд. Pочеъ ба ин масъала Pохбари давлат хануз 20 марти соли 2001 хангоми суханронй дар мулокот бо намояндагони зиёиёни мамлакат чунин кайд карданд: «Имруз барои хонанда асархое лозиманд, ки арзиши Истиклолияти давлатй, гояи худшиносии миллй, ватанпарастиву инсондустй, мехнати халолу зиндагии бошарофона, арзишхои миллй ва умумибашариро талкдн намоянд.... барои кудакон, аз чумла кудакони то синни мактабй, китоб хеле кам чоп мешавад, кудакону наврасон аз сарчашмахои маънавй махруманд» [1G]. Бо максади дастгирии молиявй соли 2002 аз хазинаи эхтиётии Президенти мамлакат барои чопи 32 адад китобу мачмуаи адибони муосири точик ва асархои бачагона 150 хазор сомонй чудо гардид ва ин китобхо тарики нашриёти «Адиб» ва Ч,С «Матбуот» ба чоп расиданд, ки аз ин шумора 12 номгуяш китобхои бачагона мебошанд [12,с.14]. Нигаронии Сарвари давлат аз камбуди китобхо барои кудакони то синни мактабй ноширонро муваззаф гардонид, ки дар чалби адибону рассомон чихати тахияву омодасозй ва интишори китобхо барои ин гурухи хонандагон тадбирхо андешанд. Барои таъмини эхтиёчоти ба китобдоштаи кудакони то синни мактабй ва хонандагони синни хурди мактабй тули солхои 2002-2006 аз чониби нашриётхои «Маориф ва фарханг», «Адиб», «Нашриёти давлатии ба номи Pахим Ч,алил», «Истикбол», «Матбуот» чунин асархо: «Озода шав»-и Наримон Бакозода (5000 нусха), «Минии хамадон»-и Абдумалик Бахорй (500 нусха), «Искандаркул»-и Давлати Даврон (1000 нусха), «Дасти модар»-и Шарофати Дониёр (500 нусха), «Афсонаи тиллонур»-и Латофат (1000 нусха), «Яккабурс»-и Убайд Pачаб (1000 нусха), «Шоирон ва шохон»-и Низомии Арузии Самаркандй (1000 нусха), «Аз Бахористон»-и Абдурахмони Ч,омй (1000 нусха), «Харбузаи барги най»-и Назар Табарзода (1000 нусха), «^иссаи охуча»-и Насрулло Туйчизода (1000 нусха), «Парчами Точикистон»-и Халифабобо Ч,умъазода (10000 нусха), афсонахои «Бедона ва рубох» (500 нусха), «Дехкон ва хирс» (500 нусха), «Чохкан зери чох» (500 нусха), «Фариштамох» (10000 нусха) ва дигар китобчаву чузвахо ба табъ расиданд.
Чунонки тахлил нишон дод бештари китобхо бо теъдоди аз 500 то 1000 нусха чоп шудаанд ва албатта бо чунин теъдод саривакт конеъ намудани талаботи хонандагони бешумор гайриимкон аст. Аз як чониб, кам нашр шудани китобхо, аз чониби дигар, сари вакт ба дасти хонанда нарасидани онхо ва дар ин робита фалач гардидани фаъолияти нуктахои фуруши китоб боис гардиданд, ки ба халли ин масоил аз чониби Х,укумати чумхурй таваччухи хосса зохир карда шавад. Аз чумла, Президенти Чумхурии Точикистон дар суханронии хеш дар мулокот бо
намоянд агони зиёиёни мамлакат (20.03.2004) аз вазъи ногувори савдои китоб ва ба магозахои молхои дигар табдил ёфтани дуконхои фуруши китоб изгори нигаронй карда, барои ислохи вазъи баамаломада ба хамаи раисони вилоятхо ва шахру нохияхо супориш доданд, ки дар давоми як сол дар маркази хар вилоят ва шахру нохияхо як магозаи китобфурушй бунёд намуда, ба истифода диханд. Хамзамон Президенти мамлакат таъкид карданд, ки «Фаромуш набояд кард, ки миллати мо аз кадим китобдору китобхон буд ва ин анъанаро хифз карда, бояд идома дихем» [8]. Дар ин робита, ба Х,укумати чумхурй супориш дода шуд, ки бо максади рушди минбаъдаи воситахои ахбори умум ва таъмини мустакилияти онхо, инчунин нашри рузномаву мачаллахо, адабиёти бадей, адабиёт барои бачагон, китобхои илмиву техникй ва китобхои дарсиро аз андози арзиши иловашуда озод намояд. Инчунин ба Вазорати молия супориш дода шуд, ки барои чопи китобхои адибону олимон дар соли чорй аз Хазинаи эхтиётии Президент 200 хазор сомонй чудо намояд» [8,с.295].
Бо дарназардошти имконоти молиявй ва тачхизотонии муассисахои табъу нашр бо технологияи муосири ноширй сол то сол сатху сифати чопи китобхо бехтар шуд ва аз нигохи мазмуну мухтаво, ороиши бадеию полиграфй махсулоти чопии нашриёту матбаахои чумхурй мувофик ба талаботи стандартхои чахонй дар озмуну намоишхои байналмилалии китоб иштирок карда, сохиби шохчоизаву дипломхо гаштаанд. Илова бар ин, хамасола аз чониби Президенти мамлакат маблагхои муайян барои чопи китобхои адибони кишвар чудо гардид, ки ин икдоми начибонаи Рохбари давлат чихати нашр намудани осори дархури замона пайваста мусоидат кард. Аз чумла дар ин хусус Президенти Ч,умх,урии Точикистон мухтарам Эмомалй Рахмон дар суханронии хеш дар мулокот бо намояндагони зиёиёни мамлакат (18.03.2005) чунин кайд карданд: «Бо максади чопи асархои адибону олимон аз Фонди захиравии Президент 228 хазор сомонй, аз Бучети давлатй 600 хазор сомонй чудо гардида, зиёда аз 70 номгуй китоб ба табъ расид. Барои фарохам овардани шароити мусоиди фаъолият барои ахли эчод ва густариши илму фарханг ва адабиёт Хукумати чумхурй мунтазам тадбирхо меандешад. Аз чумла, барои чопи асархои илмиву адабй имсол аз Бучети давлатй як миллион сомонй чудо карда шудааст» [9]. Доир ба ин масъала баъд аз як сол дар мулокоти навбатии худ бо намояндагони зиёиёни кишвар (18.03.2006) Президенти мамлакат таъкид карданд, ки «Солхои охир нашри китобхои адибон аз хисоби маблагхои фонди захиравии Президент бехтар шуд. Ин раванд дар оянда низ вусъат меёбад. Вале маблагхои чудошударо ба манфиати адабиёт окилона истифода бурдан, асархои сазоворро интихоб ва чоп кардан аз рохбарони Иттифоки нависандагон ва масъулону кормандони нашрияхо муносибати чиддй мехохад. Имруз майдони сухан барои ахли эчод фарох аст. Шумо асархои баландгоя эчод намоед, онхо албатта бо дастгирии Хукумат нашр хоханд шуд. Эчоди асархои пурмазмун ва табликкунандаи арзишхои волои милливу умумибашарй барои тарбияи кудакону наврасон хеле мухим мебошад» [4,с.428].
Барои дар рухияи худшиносии миллй тарбия намудани насли наврас ва дар замири кудакону наврасон парвариш намудани хисси баланди ватандориву ватандустй ва гиромидошти арзишхои волои миллй тахияву аз чониби нашриёти «Маориф ва фархднг» соли 2006 чоп шудани китобчахо тахти унвонхои «Мукаддасоти Ватан» (10000 нусха), «Рамзхои давлатии Ч,умхурии Точикистон» (30000 нусха), «^ахрамонони Точикистон» (30000 нусха) хеле бамаврид ва саривактй буд.
Гамхорихои пайвастаи Президенти мамлакат чихати чудо намудани маблагхои муайян барои чопи асархои адибони точик солхои минбаъда низ идома ёфтанд. Аз чумла, «соли 2007 баъди вохурй бо зиёиёни мамлакат аз хдсоби Фонди Президенти Ч,умхурии Точикистон 250 хазор сомонй чудо карда шуд, ки бо ин маблаг асархои Муъмин ^аноат, Лоик Шералй, Бозор Собир, Ато Хамдам ва дигарон ба теъдоди зарурй чоп гардиданд ва кисми зиёди онхо ройгон ба муассисахои фархангй ва таълимии кишвар таксим карда шуданд. Ташаббуси Рохбари давлат дар ин самт солхои баъдй низ идома ёфта, аз соли 2008 то соли 2019 бо ин максад беш аз ду миллион сомонй чудо гардид ва бо ин маблагхо хамасола китобхои адибони муосиру гузашта ба нашр расонда мешаванд. Ибтикори дигаре, ки Рохбари давлат ба ин максад амалй намуданд, чопи силсилаи осори ниёкон мебошад. Дар доираи ин икдоми нек аз соли 2007 чопи «Ахгарони адаб» дар панчох чилд ба рох монда шуд. То ба имруз бо ин максад мухтарам Эмомалй Рахмон 1 миллиону 800 хазор сомонй чудо карданд ва нашриёти «Адиб» 38 чилди ин силсиларо аз чоп баровард» [7].
Дар пешгуфтори чилди якуми силсилакитоби «Ахтарони адаб», ки бевосита бо хидоят ва дастгирии молиявии Пешвои миллат тахияву чопи он рохандозй карда шудааст, оид ба ахамият ва зарурати нашри силсилаи мазкур Рохбари давлат чунин ибрози акида намудаанд: «Адабиёти ганй, пурмухтаво ва беш аз хазорсолаи мо барои худшиносй ва ифтихори миллй вазифаи
мухимро метавонад ичро кунад. Bа пеш аз хама худи моро бо таърихи пурифтихорамон шинос намуда, сахми адибонамонро дар инкишофи тамаддуни башарй нишон медихад. Ин осори гаронбахо дар ганчинаи тамаддуни чахонй чойгохи хосе дошта, барои пешрафти фархангу маънавиёти халкхои дигари олам хизмати шоиста намудааст... Ба максади дар хидмати насли замони истиклол вогузор кардани осори ниёгони бузургамон мо тасмим гирифтем, ки осори бехтарин ва арзишмандтарини онхоро зери унвони «Ахтарони адаб» чун ганчинаи бегазанд ва манбаи саршори панду хикмат ба хонандаи точик ва ниёзмандони дигар пешкаш намоем. Ин кори хайр дар рохи зинда нигох доштану ба хаводорони адабиёти асил дастрас намудани шохкорхои адабиямон амрест зарурй ва саривактй» [3,с.10-11].
Гарчанде, ки хар чилди ин силсила бо теъдоди 5000 нусхагй чоп шудааст ва агар ин шумораро ба шумораи китобхонахо, ки тибки маълумоти Bазорати фарханги Ч,умхурии Точикистон имруз беш аз 6000 дар каламрави чумхурй фаъолият доранд таксим кунем, пас маълум мегардад, ки хатто ба хар китобхона 1 нусхагй хам намерасад. Хушбахтона имруз матни электронии 37 чилди силсилаи «Ахтарони адаб» тавассути сомонаи интернетии «https://zarowadk.ru/» пешниход шудааст ва хохишмандон, бахусус китобдорон метавонанд нусхаи электронии чилдхои мазкурро бемамоният фарокашй (скачать) намуда ба фонди электронии китобхонахои худ барои истифодаи минбаъда ворид созанд. Ин икдом имкон медихад, ки талаботи хонандагон хам тарики истифодаи фонди китобхонахои электронии анъанавй ва хам тавассути фонди китобхонахои электронии мачозй конеъ карда шаванд. Илова бар ин тавассути ин сомона имкони шинос шудан, мутолиа кардан ва фаро кашидани матни электронии китобхои камёбу нодир имконпазир мебошад. Масалан дар кисми «Фолклор ва адабиёти бачагон»-и сомонаи мазкур матни электронии 91 китоби барои кудакону наврасон таъиншуда, барои мутолиа ва фарокашй пешниход шудааст [1].
Пешвои муаззами миллат дар суханронии хеш дар мулокот бо намояндагони зиёиёни мамлакат (19.03.2008) таъкид карданд, ки: «Бисёр мехохам, ки силсилаи «Ахтарони адаб» солхои сол ба мардум хизмат кунад ва ба адабиёти мо шухрати тоза бахшад. Бояд корро тарзе ба рох монд, ки китобхои чопшуда дар анборхо бехуда нахобанд, ба ниёзмандон чи дар шахрхо, чи дар нохияхо дастрас гарданд, ба марказхои точикону форсизабонони дунё рох ёбанд ва таблиг шаванд. Китобхое бояд ба нашр расонд, ки рисолати таърихии миллатро рушан намоянд, неруи зехниро бедор кунанд, моро ба донишандузию чахоншиносй бихонанд, оташи мухаббатро ба Bатан, обу хоки поки он, рамзхои мукаддаси миллй дар дили мардум барафрузанд. Хонандаи мо имруз зиёдтар ба асархое ниёз дорад, ки дастовардхои даврони истиклолият, кору пайкори кахрамонони сохтмонхои бузурги кишварамонро бо хакикатнигорй ва завки баланди бадей инъикос менамоянд. Ба хотири он, ки наслхои оянда аз корномаи падарону бобоёни шучои худ ба нафъи Точикистони сохибистиклол огох бошанд, асархои арзанда ва мондагор бояд офарид» [5]. Х,амзамон дар ин мулокот Pохбари давлат нисбати дар сатхи паст карор доштани сифати таълиму тарбия дар мактабхои миёнаву олй ва коста шудани завки китобхонии насли наврас изхори нигаронй карда, таъкид доштанд, ки «Яке аз масъалахои дигари ташвишовар сол ба сол таназзул ёфтани муассисахои томактабй, аз мутолиа ва китобхонй дур мондани хурдсолону наврасон мебошад. Ман бори дигар таъкид мекунам, ки барои чун инсони комилу бомаърифат ба воя расидани наврасон махз мутолиаи пайвастаи китобхои бадей, азхуд кардани донишхои муосир, технологияхои замонавй, шиносой бо дастовардхои фархангй муосидат мекунад. Аммо, мутаассифона, бисёр дуконхои фуруши китоб, рузномаву мачаллахо аз байн рафтаанд. Х,ануз хам масъалаи дар шахру нохияхо ва марказхои серахолй кушодани дукону магозахои китоб ва аз пойтахт ба вилояту шахрхо бурдани асархои тозанашр пурра хал нашудааст. Бинобар ин, вазоратхои фарханг, маориф ва макомоти ичроияи махаллии хокимияти давлатй барои боз хам зиёд кардани теъдод ва фаъол гардонидани магозахои савдои китоб, таъмини пайвастаи онхо бо китобу мачаллахои тозанашр бояд тадбирхо андешида, дар банди алохидаи бучети махаллй барои мукаммалгардонии фонди китобхонахо маблагхои махсусро чудо намояд» [5].
Соли 2008 аз чониби нашриёти «Маориф ва фарханг» зери силсилаи «Атфол» барои кудакон ва наврасон китобхои «Чаро шамолак вазид?»-и Ч,ура Х,ошимй, «Кабутарак»-и Олимхон Исматй, «^иссаи гулшани осебрасида»-и Мехмон Бахтй, «Озода шав»-и Наримон Бакозода, «Мукаддасоти Bатан»-и Начмиддин Зайниддинов, «Pyбох ва асп», «Парии обй»-и Бародарон Гримм ва афсонахои халкии «Пирамарди хандонру», «Pyбохе, ки чазояшро дид» бо теъдоди 10000 нусхагй хар кадоме нашр шуданд. Хдмзамон дар соли 2008 нашриёти «Ирфон» тахти унвони ягонаи «Саду як газал» осори шоирони классик: Саъдии Шерозй, Мирзо Бедил, Х,офизи Шерозй, Мухаммад Икболи Лохурй ва Накибхон Тугралро бо теъдоди хар кадоме 500 нусхагй
б а табъ рас онид . Дар ин сол нашриёти «Истикбол» бошад чихати чопи китобчахои «Шохасп»-и Салими Зарафшонфар, «Ориёндухтар. Деваштич»-и Абдурофеъ Рабизода, «Ишки аввал»-и Саттор Турсун хар кадоме бо теъдоди 5000 нусхагй сахм гирифт.
Солхои 2009-2011 нашриёти «Рангинкамон» афсонахои «Бибигамбусак»; «Нахутак», «Бузаки чингилапо»; «Робиаи чилгазамуй», «Каду, каду, чони каду!», «Чаро зог сиёх шуд?»-ро бо теъдоди хар кадоме 2000 нусхагй интишор намуд.
Соли 2010 нашриёти «Маориф ва фарханг» дар радифи чопи адабиёти таълимию методй ва илмиву оммавй чихати нашри адабиёти бадей барои мактаббачагон низ сахм гузошт. Аз чумла китобхои «Бустон» ва «Гулистон»-и Саъдии Шерозй, «Мунтахаби газалиёт»-и Носири Бухорой, «Рубоиёт»-и Умари Хайём, «Газалиёт ва рубоиёт»-и Бадриддин Хилолй, «^обуснома»-и Унсурулмаолии Кайковус, «Хазору як андарз»-и Низоми Ганчавй, хикоёт ва хикматхо аз «Гаршоспнома»-и Асадии Тусй, «Бахористон»-и Абдурахмони Чомй, «Панднома»-и Анушервон, «Андарзнома»-и Мавлоно ^алолуддини Румй, «Мунтахаби газалиёт»-и Камоли Хучандй, «Сад панди Лукмони Хаким бар фарзанди арчманд», «Саволхои Анушервони одил ва чавобхои Бузургмехри вазир» бо теъдоди 39000 нусха ба табъ расонид.
Барои дастрасии харчи бештару бехтари насли хурдсол ба осори пургановати адибони классики точику форс аз чониби нашриёти «Адиб» солхои 2011-2013 бо бозгуйии Шоири халкии Точикистон Гулназар аз силсилаи киссахои «Маснавии Мавлавй» 20 кисса хар кадоме иборат аз 8 сахифа, ки бо расмхои рангаи чилодор ороиш ёфта, бо теъдоди 100000 нусха руи чопро диданд.
Бо максади ичрои Накшаи чорабинихо чихати ичрои супоришу дастурхои Президенти Чумхурии Точикистон дар вохурй бо зиёиёни мамлакат дар солхои 2006-2010 дар хусуси харчи бештар ба табъ расонидани адабиёт барои кудакону наврасон, таъмини таълимгоххои санъати мамлакат бо китоб ва адабиёти таълимии зарурй, ва бад-ин васила мусоидат ба раванди таълиму тарбияи бачагон, хамчунин таъмини ичрои бандхои 14, 17 боби II ва бандхои 2, 3, 6 боби IV Накшаи чорабинихои Барномаи давлатии «Тарбияи ватанпарастии чавонони Чумхурии Точикистон барои солхои 2006-2010», ки бо карори Хукумати Чумхурии Точикистон аз 31.10.2005, №421 тасдик шудааст, мачлиси хайати мушовараи Вазорати фарханги Чумхурии Точикистон карорро «Дар бораи таъсиси муассисаи нашриявии «Адабиёти бачагона» аз 22 июни соли 2011, №3/3 «а» ба имзо расонид [2,с.1].
Хамин тавр, бори нахуст дар Точикистони сохибистиклол бо хидояти Пешвои муаззами миллат Эмомалй Рахмон нашриёти махсусгардонидашуда барои чопи китобхо барои кудакону наврасон таъсис ёфт ва ба фаъолият шуруъ намуд. Хамзамон тахияву татбики санадхои меъёриву хукукй доир ба фаъолияти ноширй барои таквияти раванди китобчопкунии миллй шароити мусоид фарохам овард. Инчунин гамхорихои пайвастаи Президенти мамлакат дар самти чудо намудани маблагхои зарурй барои нашри китобхо, аз чумла китобхо барои кудакону наврасон чихати дастрасии мактаббачагон ба китобхои ниёзи хониш мусоидат кард.
ПАЙНАВИШТ:
1.Фолклор ва адабиёти бачагон [Манобеи электронй]. - Низоми дастрасй: (санаи истифодабарй 22.07.2021).
2. ^арори мачлиси хайати мушовараи Вазорати фарханги Чумхурии Точикистон «Дар бораи таъсиси муассисаи нашриявии «Адабиёти бачагона» аз 22 июни соли 2011, №3/3 «а» // БЧ, МН «Адабиёти бачагона». - 2011. - С.1.
3. Рахмон, Э. Ганчинаи бегазанд // Рудакй: Ашъор / силсилаи «Ахтарони адаб». Иборат аз 50 чилд. - Душанбе: Адиб, 2007. - Ч.1. - С.10-12.
4. Рахмон, Э. Зиёиёни парчамбардорони илму маърифатанд: суханронй дар мулокот бо намояндагони зиёиёни мамлакат, 18 марти соли 2006 // Рахмон, Э. Истиклолияти Точикистон ва эхёи миллат: Иборат аз 11 чилд /мураттиб С.Фаттоев. - Душанбе: Ирфон, 2005. - Чилди 6. (2004, ноябр - 2006, апрел). - С. 472-490.
5. Рахмон, Э. Суханронй дар мулокот бо намояндагони зиёиёни мамлакат, 19 марти соли 2008 // Рахмон, Э. Истиклолияти Точикистон ва эхёи миллат: Иборат аз 11 чилд / мураттиб А. О. Асадов. - Душанбе: Ирфон, 2009. - Чилди 8. (2007, май - 2008, июл). - С. 305-322.
6. Рахмон, Э. Суханронй дар тачлили Рузи дониш, Дарси сулх ва огози соли нави тахсил, 1 сентябри соли 2016, нохияи Дангара // Рахмон, Э. Истиклолияти Точикистон ва эхёи миллат: чилди 16 (2015, 29 сентябр - 2016, 25 сентябр) / мураттиб: А. Асозода: мухаррирон: М. Алиев, Б. Султонова. - Душанбе: Ирфон, 2018. - С.480-494.
7. Рахмонзода, А. Китоб омили бунёдии ташаккули тафаккури инсон ва тамаддун // Чумхурият. - 2020. - 8 июн. - №106.
8. Рахмонов, Э. Суханронй дар мулокот бо намояндагони зиёиёни мамлакат, 20 марти соли 2004 // Рахмонов, Э. Истиклолияти Точикистон ва эхёи миллат: Иборат аз 11 чилд / мураттиб С. Фаттоев. - Душанбе: Ирфон, 2005. - Чилди 5. (2002, сентябр - 2004, ноябр). - С. 294-317.
9. Рахмонов, Э. Суханронй дар мулокот бо намояндагони зиёиёни мамлакат, 18.03.2005 [Манобеи электронй]. - Низоми дастрасй: http://www.president.tj/node/293 (санаи истифодабарй: 24.08.2021).
10.Рахмонов, Э. Фарханг хастии миллат аст: суханронй дар мулокот бо намояндагони зиёиёни мамлакат, 20 марти соли 2001 // Рахмонов, Э. Точикистон: дах соли истиклолият, вахдати миллй ва бунёдкорй / Э. Рахмонов. - Душанбе: Ирфон, 2001. - Ч,илди 3. - С. 531-532.
11. Х,исобот дар бораи фаъолияти Вазорати фарханги Чумхурии Точикистон дар соли 2001 ва самтхои минбаъдаи кори он дар соли 2002. - Душанбе: Матбуот, 2002. - С.46-47.
12.Х,исобот дар бораи фаъолияти Вазорати фарханги Чумхурии Точикистон дар соли 2002-ум ва пешниходу вазифахо рочеъ ба самтхои минбаъдаи кор дар соли 2003. - Душанбе: Матбуот, 2003. - С.14.
REFERENCES:
1.Folklore and Children's Literature [Electronic sources]. Regime of availability: https://zarowadk.ru/skachat-besplatno-2/knigi-folklor-va-adabiyoti-bachagon.-html (Date of appeal: 22.07.2021).
2. Resolution of the Meeting of Board of the Ministry of Culture of Tajikistan Republic "On Publishing-House Establishment" Children's Literature from June 22, 2011, №3 / 3" a "// WB MN" Children's Literature. - 2011. - P.1.
3. Rahmon, E. Priceless Treasure // Rudaki: Poems / Series "Akhtaroni adab". In 50 volumes. -Dushanbe: Man-of-Letters, 2007. - V.1. - P. 10-12.
4. Rahmon, E. Intellectuals of Flags of Science and Education: Speech at a Meeting with Representatives of the Country's Intelligentsia, March 18, 2006 // Rahmon, E. Independence of Tajikistan and Revival of the Nation: In 11 volumes / compiled by S. Fattoev. - Dushanbe: Cognition, 2005. - V.6. (2004, November - 2006, April). - P. 472-490.
5. Rahmon, E. Speech at a Meeting with Representatives of the Country's Intelligentsia, March 19, 2008 // Rahmon, E. Independence of Tajikistan and Revival of the Nation: In 11 volumes / compiled by А. О. Asadov. - Dushanbe: Cognition, 2009. - V.8. (2007, May - 2008, July). - P. 305322.
6. Rahmon, E. Speech on the Occasion of the Knowledge Day, Lessons for Peace and the Beginning of the New School Year, September 1, 2016, Dangara District // Rahmon, E. Independence of Tajikistan and Revival of the Nation: -V.16 (2015, September 29 - 2016, September 25) / compiler: А. Asozoda: editors: M. Aliyev, B. Sultonova. - Dushanbe: Cognition, 2018. - P. 480-494.
7. Rahmonzoda, A. Book Is a Fundamental Factor in Human Thinking Formation and Civilization // Jumhuriyat. - 2020. - 8 June. - № 106.
8. Rahmonov, E. Speech at a Meeting with Representatives of the Country's Intelligentsia, March 20, 2004 // Rakhmonov, E. Independence of Tajikistan and Revival of the Nation: In 11 volumes / compiled by S. Fattoev. - Dushanbe: Cognition, 2005. - V.5. (2002, September - 2004, November). -P. 294-317.
9. Rahmonov, E. Speech at the Meeting with Representatives of the Country's Intelligentsia, 18.03.2005 [Electronic sources]. - Access system: http://www.president.tj/node/293 (Date of appeal: 24.08.2021).
10.Rahmonov, E. Culture Is the Essence of Nation: Speech at a Meeting with Representatives of the Country's Intelligentsia, March 20, 2001 // Rakhmonov, E. Tajikistan: Ten Years of Independence, National Unity and Creativity / E. Rahmonov. - Dushanbe: Cognition, 2001. - V.3. - P. 531-532.
11.Report on Activities of the Ministry of Culture of Tajikistan Republic in 2001 and Further Directions of its Work in 2002. - Dushanbe: Press, 2002. - P. 46-47.
12. Report on Activities of the Ministry of Culture of Tajikistan Republic in 2002 and Proposals and Tasks for Further Work in 2003. - Dushanbe: Press, 2003. - P.14.
