39MUVAFFAQIYATLI O'QITUVCHI - MUVAFFAQIYATLI O'QUVCHI
TAMOYILIDA BILIMNING O'RNI
1 9
Murodova Shohida Rajabovna, Alimova Xurshida Baxadirovna
1Toshkent viloyati Chirchiq Davlat pedagogika instituti Maktabgacha va boshlang'ich ta'lim fakulteti, boshlang'ich ta'lim va sport ishi yo'nalishi 2-bosqich
talabasi
л
Toshkent viloyati Chirchiq Davlat pedagogika institute Tabiiy fanlar fakulteti Biologiya kafedrasi 1-bosqich magistri тел: 998936022301
ANNOTATSIYA
Ushbu maqolada muvaffaqiyatli o'qituvchi - muvaffaqiyatli o'quvchi tamoyilida bilimning o'rni, maktabning muvaffaqiyati asosan o'qituvchi va o'quvchining muvaffaqiyatiga bog'liqligi, o'qituvchi yangi zamonaviy texnologiyalardan foydalana olishi, turli usullardan foydalangan holda o'quvchilarga fanning sir-asrorlarini tushuntirishi, uyga berilgan vazifalarni doimiy so'rab borishi davomida o'quvchilarni doimiy nazorat ostiga olishi, o'qituvchi insonparvar shaxs bo'lishi kerakligi, u rahm-shafqat, mehr-oqibat, rahmdillik qobiliyatlari, yordam berishga tayyorlik, bag'rikenglik, xayrihohlik, maktab o'quvchilarining tabiiy va ijtimoiy soha bilan o'zaro munosabatlarni bog'lovchi xususiyatlarini o'zida aks ettirgan bo'lishi kerakligi to'g'risida fikr yuritiladi.
Kalit so'zlar: maktab, o'qituvchi, o'quvchi, zamonaviy texnologiyalar, kasbiy faoliyat, ota-onalar, shaxs, tashabbuskorlik, rag'batlantirish.
РОЛЬ ЗНАНИЙ В ПРИНЦИПЕ УСПЕШНЫЙ УЧИТЕЛЬ -
УСПЕШНЫЙ УЧЕНИК
АННОТАЦИЯ
В этой статье речь идёт о роле знаний в принципе успешный учитель -успешный ученик, успех школы во многом зависит от успешности учителя и ученика, учитель может использовать новые современные технологии, секрет науки для учеников, используя разные методы - объяснять секреты, постоянно следить за учениками во время выполнения домашних заданий, учитель должен быть гуманным человеком, у него должно быть навыки сострадания, доброты, готовности помочь ученикам, терпимости, благотворительность должна как минимум отражать характеристики школьников, связывающие их с природной и социальной сферами.
Ключевые слова: школа, учитель, ученик, современные технологии, профессиональная деятельность, родители, личность, инициатива, мотивация.
THE ROLE OF KNOWLEDGE IN THE PRINCIPLE OF A SUCCESSFUL TEACHER - A SUCCESSFUL STUDENT
ABSTRACT
This article deals with the role of knowledge, in principle, a successful teacher is a successful student, the success of the school largely depends on the success of the teacher and the student, the teacher can use new modern technologies, the secret of science for students, using different methods - explain secrets, constantly monitor students while doing homework, the teacher should be a humane person, he should have the skills of compassion, kindness, willingness to help students, tolerance, charity should at least reflect the characteristics of schoolchildren connecting them with the natural and social spheres.
Keywords: school, teacher, student, modern technologies, professional activity, parents, personality, initiative.
"Ta'lim dunyodagi ne'matlarning eng buyugidir, agar u eng sifatli bo'lsa, aks holda, bu butunlay befoyda" - degan mashhur olimlardan biri R. Kipling. Maktab = o'qituvchi + o'quvchi - maktabning muvaffaqiyati asosan o'qituvchi va o'quvchining muvaffaqiyatiga bog'liq. Ammo ularning "muvaffaqiyati" nimada -muvaffaqiyati shogird qanday fazilatlarga ega bo'lishi kerak? Maktabda o'quvchi o'rganishdan zavq olishi kerak. Bizni biror narsa qoniqtirsa, biz baxtlimiz, biz baxtli bo'lsak, biz hohlagan narsaga erishamiz, biz hohlagan narsaga erishib, muvaffaqiyatga erishamiz. Muvaffaqiyat deganda quyidagilar tushuniladi: maqsadlarga erishish, muammoni hal qilish; biznesda omad, ishda muvaffaqiyat, tortishuvlar, omad, muvaffaqiyatli harakat, kerakli narsaga erishish. Muvaffaqiyat-bu sizning maqsadlaringizga zavq olish bilan erishish qobiliyatidir.
Muvaffaqiyatli o'quvchi - ta'lim dasturlarini o'zlashtirish qobiliyati, ya'ni, har bir fanni o'zlashtirishda muvaffaqiyatli o'qituvchining ijodiy mahsuli bo'lib hisoblanadi. O'qituvchilar o'zining bilim, ko'nikma va mahoratini namoyish etish qobiliyati-bilish, tushunish va tushunganlarini o'quvchilarga tushuntirib bera olishi bir xil emas. Yuqori darajadagi bilim - ko'pincha u maktab o'qituvchilari muvaffaqiyatining asosiy mezonidir, o'quvchilarning olingan bilimlardan hayotda foydalanish qobiliyati juda muhimdir, faqat maktab devorlarida qolgan bilimlar hech kimga kerak emas [1].
Maktab o'quvchilarining o'qishi uchun ijobiy motivatsiya, maktabga ijobiy munosabati, bilim qiziqishlarini saqlab qolishilarini o'qituvchilar ta'minlashi kerak. Maktabni yoqtirmaydigan va o'rganishni istamaydigan o'quvchini muvaffaqiyatli deb atash mumkin emas. O'quvchi va o'qituvchi o'rtasidagi ijobiy munosabatlar - agar o'quvchi o'qituvchini hurmat qilmasa yoki qo'rqsa va o'qituvchi o'quvchini tushunmasa va qabul qilmasa, bu holat hech qanday muvaffaqiyatga olib kelmaydi. Sinfdoshlari bilan ijobiy munosabatlar - yaxshi jismoniy va ruhiy salomatlik; o'zini yetarli darajada ijobiy baholash, o'quvchining o'zi-o'zini muvaffaqiyatli his qilishi kerak [1;2].
"O'quvchining muvaffaqiyati nimada" mavzusidagi o'rta maktab o'quvchilari o'rtasida o'tkazilgan so'rovnoma natijalari shuni ko'rsatmoqdaki o'ziga ishongan, yaxshi ko'rsatkichlarga ega, o'qituvchilarga bo'lgan ishonchni kuchaytiradi, o'qituvchilar bilan o'zaro tushunadigan, sinfda mashhur, axloqiy jihatdan barqaror odam va yaxshi, mas'uliyatli, intizomli o'qiydi, do'stona, mehnatsevarlikni o'rganadi. Muvaffaqiyatli o'quvchi bo'lish uchun o'qutuvchilarga quyidagilar kerak: ilm olishga qodir va o'qishdan zavq oladigan o'quvchilar. O'qituvchi aniq maqsadga ega bo'lishi va unga qanday erishishni bilishi kerak [1;2].
O'ziga ishongan o'quvchilar - ular o'z-o'zini rivojlantirishni boshqarish imkoniyatiga ega bo'lishi, tartibli bo'lishi, vaqtni qadrlay olishi, mehnatsevarligi, qobiliyatlarini rivojlantirib borishlari, olimpiadalar va musobaqalarda qatnashishi va g'olib bo'lishi, insho va tezislar yozishi, loyihalar ishlab chiqishi, internet bilan ishlash imkoniyatlarini o'zlashtirgan bo'lishlari kerak. Muvaffaqiyatli o'quvchini tarbiylash uchun muvaffaqiyatli o'qituvchiga nima kerak va u buni amalga oshirishi uchun o'quvchilarning o'quv jarayoni va sinfdan tashqari ishlarini aniq boshqarishi, mavzuni bilishi, o'quvchilarning xulq-atvoriga chiday olishi, ularni boshqarishi, g'azablanmasligi, o'quvchilar u rejalashtirgan ishni bajarishlarini kutishi, o'quvchilar bilan iliq, insoniy muloqotni afzal bilib muomalada bo'lishi kerak [1;2].
Shu bilan birga o'quvchining shaxsiyatiga e'tiborli bo'lishi, uning individual rivojlanishini, doimiy kuzatib borishi kerak. O'qituvchi yangi zamonaviy texnologiyalardan foydalana olishi, turli usullardan foydalangan holda o'quvchilarga fanning sir-asrorlarini tushuntirishi, uyga berilgan vazifalarni doimiy so'rab borishi davomida o'quvchilarni doimiy nazorat ostiga olishi kerak.
Bugungi kunda maktabdagi o'qituvchi murabbiy bo'lib, u o'quvchining faoliyatini boshqaradi, kerak bo'lganda unga yordam beradi va o'zini o'zi harakat qila oladigan joyda qoldiradi. Muvaffaqiyatli o'qituvchi - predmetni va psixologik-pedagogik bilimlarni chuqur egallagan; yuqori professional fazilatlarga ega; o'quvchilarga o'z-o'zini anglash yo'lini topishda, mustaqil, ijodkor va o'ziga
ishongan insonlar bo'lishida yordam berishga qodir. Muvaffaqiyatli ijodiy o'qituvchi ma'lum ko'nikmalarga ega bo'lishi kerak [1;2].
Ta'lim muassasasining yuqori sinf o'quvchilari o'rtasida o'qituvchining muvaffaqiyati qanday namoyon bo'ladi mavzusidagi so'rov natijalari shuni ko'rsatmoqdaki, darslarda o'quvchilarning qiziqish qobiliyatlari; yuqori darajadagi shaxsiy javobgarlik; boshqa o'qituvchilar faniga qiziqish va hurmat; o'z-o'zini bilishi va anglashi; o'zini rivojlantirishga intilishi; o'ziga va boshqalarga nisbatan talabchanlik; o'ziga xoslik, topqirlik, ko'p qirralilik; xushmuomalalik kabi xislstlarni o'zida mujassamlashtirgan bo'lishi, bu o'quvchilarning muvaffaqiyatli ekanliklaridan dalolat beradi. Muvaffaqiyatli o'qituvchi - bu umuminsoniy qadriyatlarning, ongli axloqiy pozitsiyaning tashuvchisi bo'lgan ma'lum ijtimoiy qabul qilingan xulq-atvoriga ega bo'lgan shaxs [1;2].
O'qituvchi insonparvar shaxs bo'lishi kerak, u rahm-shafqat, mehr-oqibat, rahmdillik qobiliyati, yordam berishga tayyorlik, bag'rikenglik, xayrihohlik, tinchlikka intilish, tabiiy va ijtimoiy soha bilan o'zaro munosabatlarni bog'lovchi bo'lishi kerak. Muvaffaqiyat tasodif emas, balki ijobiy fikrlash uslubi, har tomonlama yaxshi ta'lim, optimistik hayot tarzi, insonning erishishga bo'lgan kuchli istagi tufayli shakllangan ijobiy hayotiy tajribaning takroriy tasdiqlangan namunasidir. Ularni zabt etishga qaratilgan ma'lum balandliklar va qaytarib bo'lmaydigan faoliyat. Hozirgi vaqtda ijodkorlik va ijodiy faoliyat insonning qiymatini belgilaydi, shuning uchun ijodiy shaxsni shakllantirish bugungi kunda nafaqat nazariy, balki amaliy ma'noga ega bo'ladi. Maktab bu jarayonning muhim elementidir.
Zamonaviy maktabning asosiy vazifalari o'quv jarayonining barcha ishtirokchilarining qobiliyatini ochib berishdir, o'quvchi, fan o'qituvchisi, sinf rahbari, ota-ona, jamiyatimizning modernizatsiyasi va innovatsion rivojlanishi sharoitida shaxsning eng muhim xususiyatlari tashabbuskorlik, ijodiy fikrlash va nostandart yechimlarni topish qobiliyati, kasb yo'lini tanlash qobiliyati, hayot davomida o'rganish va muvaffaqiyatli bo'lishga tayyorlikdir. Pedagogik jihatdan "muvaffaqiyat" ta'lim va tarbiya jarayonida muvaffaqiyatga erishgan shaxsga xos sifat sifatida talqin etiladi. Bu bolaning maktabdagi muvaffaqiyati va o'qituvchining o'quvchilarga ta'lim berishdagi muvaffaqiyati va ota-onalarning bolalarni tarbiyalashdagi muvaffaqiyati bo'lishi mumkin. Shunday qilib, "muvaffaqiyat" tushunchasini tor va keng ma'noda ko'rib chiqish mumkin. Keng ma'noda muvaffaqiyat deganda inson o'z ijodiy imkoniyatlarini ro'yobga chiqarishga intilib, o'z hayoti davomida erishadigan va boshdan kechiradigan hayotdagi muvaffaqiyat tushuniladi [1;2].
Maktab muvaffaqiyatining asosiy natijasi va ko'rsatkichi o'quvchilarning bilim sifati va ularni tarbiyalashdir. Maktab o'qituvchilari doimiy ravishda yangi
ish shakllarini izlaydilar. Shunday qilib, "muvaffaqiyatli" dasturining yangi yo'nalishi, o'quvchilarning bilim sifatini oshirish va ularni tarbiyalash g'oyasini amalga oshirishda ta'lim tizimini rivojlantirishni boshqarish mexanizmi sifatida 4 yo'nalishni o'z ichiga oladi: "Muvaffaqiyatli o'quvchui"; "Muvaffaqiyatli o'qituvchi"; "Muvaffaqiyatli sinf rahbari"; "Muvaffaqiyatli ota-ona", O'quvchilarning qobiliyatlarini ochib berish va o'qituvchilar jamoasining ijodiy salohiyatini amalga oshirish uchun pedagogik madaniyat maktabi salohiyatidan maksimal darajada foydalanish usullarini izlash, sinfda va darsdan keyingi o'quvchilarning bilim faoliyati va ijodiy faolligini rag'batlantirish, o'qituvchilarning tadqiqot va ijodiy faoliyatini rag'batlantirish, o'qituvchi tomonidan o'z kasbiy faoliyatining natijalarini tizimli ravishda o'z-o'zini baholash, oila va maktabning birgalikdagi faoliyatida ota-onalarning faolligini oshirishdan iborat.
REFERENCES
1. Azizxodjayeva N.N. Pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat. O'quv qo'llanma.-T.; 2013yil
2. Yoldoshev J.G„. Zamonaviy dars. Malaka oshirish; muammolar, izlanishlar, yechimlar. A.Avloniy nomidagi XTXQTMOM.-T.; 2017yil.
