Научная статья на тему 'МУСТАҚИЛЛИК ЙИЛЛАРИДА ЖАНУБИЙ ЎЗБЕКИСТОН ШАҲАРЛАРИНИНГ ЎРГАНИЛИШИ ТАРИХИДАН (ИЛК ВА РИВОЖЛАНГАН ЎРТА АСРЛАР ДАВРИ)'

МУСТАҚИЛЛИК ЙИЛЛАРИДА ЖАНУБИЙ ЎЗБЕКИСТОН ШАҲАРЛАРИНИНГ ЎРГАНИЛИШИ ТАРИХИДАН (ИЛК ВА РИВОЖЛАНГАН ЎРТА АСРЛАР ДАВРИ) Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Хасанов Акром

Мустақиллик йилларида Ўзбекистоннинг жанубий вилоятларида илк ва ривожланган ўрта асрлар даври шаҳарлар шаклланиши ҳамда ривожланишини ўрганишда бир қатор ютуқлар қўлга киритилди. Мавзу доирасида кўриб чиқилаётган масалаларнинг айрим жиҳатлари Республика ва хорижий миқёсдаги илмий анжуманларда [Буюк ипак йўлидаги Марказий Осиё шаҳарлари], алоҳида монографиялар [Т.Аннаев, П.Жўраев: 109], бир қатор диссертациялар [Ш.С.Камалиддинов] ва кўплаб мақолаларда [Ш.Р.Пидаев: 57–61] ўз аксини топган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «МУСТАҚИЛЛИК ЙИЛЛАРИДА ЖАНУБИЙ ЎЗБЕКИСТОН ШАҲАРЛАРИНИНГ ЎРГАНИЛИШИ ТАРИХИДАН (ИЛК ВА РИВОЖЛАНГАН ЎРТА АСРЛАР ДАВРИ)»

МУСТАЦИЛЛИК ЙИЛЛАРИДА ЖАНУБИЙ УЗБЕКИСТОН ША^АРЛАРИНИНГ УРГАНИЛИШИ ТАРИХИДАН (ИЛК ВА РИВОЖЛАНГАН УРТА АСРЛАР ДАВРИ)

Хасанов Акром

^арДУ т.ф.д., проф. https://doi.org/10.5281/zenodo.12623611

Мустакиллик йилларида Узбекистоннинг жанубий вилоятларида илк ва ривожланган урта асрлар даври шахарлар шаклланиши хамда ривожланишини урганишда бир катор ютуклар кулга киритилди. Мавзу доирасида куриб чикилаётган масалаларнинг айрим жихатлари Республика ва хорижий микёсдаги илмий анжуманларда [Буюк ипак йулидаги Марказий Осиё шахарлари], алохида монографиялар [Т.Аннаев, П.Жураев: 109], бир катор диссертациялар [Ш.С.Камалиддинов] ва куплаб маколаларда [Ш.Р.Пидаев: 57-61] уз аксини топган.

Бу йилларда Жанубий Узбекистон шахарларини археологик урганиш, тадкик этиш жадал давом эттирилди. 1996 йилда А.Раимкулов рахбарлигида Шахрисабз шахрининг марказий майдонида [А.А.Раимкулов], 2005 йилда Оксарой пештокидан шарк томонда археологик тадкикотлар олиб борилиб, шахарнинг урта асрлардаги ривожланиши, моддий маданиятини урганиш борасида янги материаллар кулга киритилди.

1993-1996 йилларда А.Раимкулов томонидан ^ашкадарё вилояти Муборак тумани худудида жойлашган, 1334-1336 йилларда Чигатой улуси хони ^озонхон Султон томонидан бунёд этилган ва 1387 йилда Олтин Урда хони Тухтамишнинг хужуми даврида харобага айланган Занжир Сарой ва калъанинг мудофаа тизими урганилди. Тадкикотлар давомида Муборак тумани худудида Занжир Думалок сарой харобаси, Хужа Равшан кабристони ёнида ва Утрор кишлоги худудида Чигатойлар даврига оид кишлоклар харобалари топилди [А.А.Раимкулов: 215-225]. 2005 йилда ^арши шахри Эски шахар кисмида жойлашган Одина масжиди худудида ^арши шахрининг шаклланиши, ривожланишини урганишга имкон берувчи археологик материаллар кулга киритилди [А.А.Раимкулов, Б.Б.Мамадиев: 94-97].

2013 йилда ^ашкадарё вилояти Чирокчи тумани худудида Х,азор Буко ёдгорлигида ривожланган урта асрлар хамда Чигатой улуси даврига оид бир катор янги ёдгорликлар мажмуаси аникланди. 2009 йилдан бошлаб УзР ФА Археология институти ва Туркиянинг Истамбул университети Санъат тарихи институт уртасида тузилган халкаро экспедиция Гузор туманида жойлашган йирик шахар харобаси Ялпоктепада археологик казишма ишлари олиб бормокда [А.А.Раимкулов, И.Чешмели, Ф.П.Эгамбердиев].

2014 йилда А.Раимкулов томонидан Оксарой ва Доруттиловат ёдгорликлари оралигидаги худудда ундан ортик жойда корахонийлар даврида пишик гиштлардан бунёд этилган махобатли иморатларнинг колдиклари борлиги аникланди. Ушбу маълумотлар асосида тадкикотчи Кеш-Шахрисабз корахонийлар даврида тулаконли шахар микёсига кутарилганлигини курсатиб беради. Шахрисабз шахрининг мудофаа деворларининг курилиши даври буйича археология фанида куплаб тортишувлар мавжуд. Бу борада А.Раимкулов биринчи марта Шахрисабз калъаси деворлари хоразмшохлар хукмронлиги даврида, XIII аср бошларида курилганлиги тугрисида фикрни уртага ташлади. Олим бу фикрини калъа деворлари айнан хоразмшохлар курилиши учун хос булган катламли

пахсада курилганлиги тугрисидаги маълумотига асосланиб илгари сурди [А.Раимкулов: 99-107].

Мустакиллик йилларида Сурхондарё вохасида хам тадкикотлар давом эттирилди. 1999 йилдан бошлаб узбек-япон кушма экспедицияси томонидан ^оратепа буддавийлик марказини тадкик этиш янгидан бошланди. Бу тадкикотларни амалга оширишда К.Като ва Ш. Пидаевларни мехнатини алохида эътироф этиш лозимдир. Мавзуга тегишли маълумотлар Термиз шахрининг 2500 йиллиги, Шахрисабз ва ^арши шахарларининг 2700 йиллигига багишлаб чоп этилган илмий тупламларда мавжуд [Мирзо Жалолиддин].

Шу тарика, бу даврда янги асосда, ёзма манбалар ва янги археологик маълумотлардан фойдаланилган холда Жанубий Узбекистоннинг шахарсозлик тарихи масаласини урганиш бошланди, шахарсозлик тарихини урганишда шахарларнинг тарихий топографик жихатларни тадкик этиш долзарб масала сифатида кун тартибига куйила бошлади. Бу куриб чикилаётган масалани урганишда олдинги даврга нисбатан катта ютук эди.

Мустакиллик йилларида Ш.С.Камолиддинов "Китоб ал-ансоб"нинг Байрутда нашр этилган 12 жилдлик танкидий матнини урганиб чикди ва натижада Абу Саъд Абдулкарим ибн Мухаммад ас-Самъонийнинг "Китоб ал-ансоб" асари Урта Осиё тарихи ва маданиятига оид тарихий манба сифатида фундаментал асарни яратди хамда шу мавзуда докторлик диссертациясини муваффаккиятли химоя килди. Шунингдек, унинг Жанубий Сугд ва Тохаристон тарихий географияси IX аср охири - XIII аср бошлари араб тилидаги манбаларига багишланган монографияси хам чоп этилди [Ш.Камалиддинов].

Бу тадкикотларда муаллиф академик В.В.Бартольд уз асарлари кетирган Ёкут ва ас-Самъонийларга асосланган далилларни танкидий урганишга муваффак булди.Кейинги йилларда Ш.С.Камолиддинов Жанубий Сугднинг тарихий географиясини ва тарихий топографиясини урганиш борасидаги жиддий ва самарали тадкикотлар олиб бормокда [Ш.С.Камалиддинов: 14-18].

Кейинги даврда Х,.Раззоков ва Х,.Рахимовлар хам мазкур асарни тадкик этиб, илмий йуналишга киритди [Абдулкарим ас-Самъоний]. Асарда Урта Осиёнинг шахар, кишлоклари, олим ва фузалолари хакида мукаммал маълумотлар мавжуд. Жумладан, асарда Бухоро, Самарканд, Хоразм, Шош, Фаргона, Термиз, Кеш, Насаф шахарлари ва уларнинг теварак атрофларидан етишиб чиккан таникли алломалар хакида кимматли маълумотлар келтирилган.

Жалолиддин Мирзонинг Термиз тарихига оид монографиясида Термизнинг кадимги, урта асрлардаги ва янги даврдаги тарихи тадкик этилди [Мирзо Жалолиддин: 38]. Муаллифлар жамоаси томонидан тайёрланган Чагониён тарихи туплами кадимий (кадимдан милоднинг XVI асригача мавжуд булган) Чагониён улкаси (Сурхондарё вилояти) тарихи, ундаги шахарлар, таникли кишилар хакида мозий манбалари, улар асосида хозирги илмий тадкикотлар ва археологик казишмалар хулосаларидан йигилган булиб, Чагониён вилояти ва шахарлари борасидаги "Тадкикотлар" хамда "Манбаларда Чагониён" кисмлардан таркиб топган [Чагониён тарихи: 59].

М.Азимовнинг Термиз тарихи (Энг кадимги даврлардан XXI аср бошигача) монографиясида эса Марказий Осиёнинг энг кадимий шахарларидан бири Термизнинг пайдо булиши, ривожланиши, таназзуллари ва бугунги кундаги хаёти хусусида хикоя килинган [М.Азимов: 56].

М.Исомиддинов, А.Яркуловларнинг "Нахшаб хунармандчилиги тарихи" монографиясида V-IX асрлардаги кулолчилик, темирчилик ва шишасозлик маълумотлари асосида яратилган булиб, унда Еркургон, Исабойтепа, Шуллуктепа, Косонтепа, Култепа каби ^арши вохасининг ривожланган шахар ва кишлоклари таснифи, урта асрлардаги кулолчилик, темирчилик ва шишасозлик махсулотларининг типологияси, Нахшаб тарихи ва маданиятининг тарихий манбалар хамда хунармандчилик махсулотларида акс этиши каби масалалар тадкик этилган [М.Исомиддинов, А.Яркулов: 5-108].

Шунингдек А.Раимкуловнинг "Катта Сугд-Сугдиёна: Тарихий жараёнлар чоррахасидаги улка", шунингдек "^ашкадарё вохасининг урта аср шахарлари" монографияларида Самарканд хамда ^ашкадарё вохалари урта асрлар даври шахарларининг шаклланиши, ривожланиши, воха шахарларининг тарихий топографияси ва локализацияси масалаларини тадкик этиб, Жанубий Сугднинг Нахшаб-Насаф, Кеш (Китоб-Шахрисабз) ва Гузор вохалари шахарлари шаклланишининг узига хос хусусиятлари, воханинг сунъий сугорилиш тарихи, воха буйлаб утган халкаро ва махаллий ахамиятга эга булган йуллар йуналишлари хамда воханинг кадимий шахарлари колдиклари тугрисидаги мухим маълумотлар келтириб утилганлиги билан алохида ахамиятга эга [А.Раимкулов: 204].

Хориж тарихшунослигида Марказий Осиёнинг шахарлари тарихини ёритишда европалик олимлар етакчи уринни эгаллайди. XIX асрнинг охири-ХХ асрнинг бошларида мазкур масалага оид бир катор тадкикотлар босилиб чикди. Турли худудий ижтимоий жараёнларга оид хитой тилидаги айрим саёхатномалар хамда Сугд тарихига доир маълумотлар мавжуд арман тилидаги айрим манбалар хам тадкик этилди. 1877 йилда В. Томашек хитой, араб-форс манбалари асосида кадимги Сугдиёна ва илк урта асрлар Сугдининг тарихий-географик ва сиёсий харитасини тиклаш максадида биринчи монографик тадкикотини чоп этирди. Тадкикотчи ушбу асарида илк урта асрлар Сугди хозирги Зарафшон (Самарканд ва Бухоро Сугди) хамда ^ашкадарё (Жанубий Сугд) вохаларини камраб олганлиги хакида фикр юритади.Сугднинг географик жихатдан ушбу таркибий кисмларга ажратилиши кейинги тадкикотларда хам сакланиб колди.

ХХ асрнинг иккинчи ярми-XXI аср бошларида Урта Осиёнинг урта асрлардаги тарихий-маданий улкалари ва тарихий географиясига тегишли мухим маълумотларни уз ичига олган ишлар чоп этилди. Улар ичида Э.Шефер [Э.Х.Шефер: 45] хамда Де ла Васьер [De La Vaissiere] каби олимларнинг монографиялари алохида ахамиятга эга. Инглиз тадкикотчиси В.Тарн Термизнинг кадимги тарихи буйича тадкикотлар утказиб тадкикот натижаларини эълон килдирган [W.Tarn].

1991 йил январда Токиода Узбекистон Санъатшунослик институти 30 йиллик топилмалари асосида япон, рус ва инглиз тилларида "Узбекистон жанубида кадимий маданият ("Древности Южного Узбекистана") мажмуаси босмадан чикарилди.

1996 йилда Узбекистон бадиий академияси Санъатшунослик институти ва Сока университети биргаликда Сока университети нашриётида япон ва узбек тилларида "Далварзинтепа шахристони" ("1989-1993 йиллардаги кадим-шунослик тадкикотлари якунлари") тупламини йирик китоб тарикасида нашр эттиришди. Бу асарда Кюдзо Като, Комуро Кинносуке, Б.Тургунов, Т.В.Еафурбеков, С.А.Савчук-^урбонов, Д.В.Русанов, Ж.Я.Илёсов, Коема Мизиру, С.В.Левишкина, Хаяси Тосио, К.Дом ва бошка олимларининг илмий ишлари урин олди.

Жанубий Узбекистон худудларида олиб борилган узок йиллик археологик тадкикотлар тарихшунослиги тахлилларига кискача хулоса киладиган булсак, тадкикотларнинг кулами жуда кенг ва натижаларга нихоятда бой. Тадкикотларнинг камрови сунгги бронза давридан бошлаб то сунги урта асрларгача булган давр тарихий-маданий жараёнлар билан богланади. Аксарият маълумотлар шахарлар тарихи хакида умумий тасаввурлар бериши билан бирга Шахрисабз, ^арши ва Термиз шахарларидаги урбанизация жараёнлари уларнинг юбилейлари муносабати билан нисбатан мукаммал урганилган.

Аммо, илк ва ривожланган урта асрлар даври жанубдаги шахар маданияти масалаларини ёритиш куплаб маълумотларни киёсий урганиш, илмий тахлил этиш, илмий-танкидий ёндашувларни талаб этишни таъкидлаш лозим. Умумлашма маълумотлар тахлиллари шуни курсатадики, биз урганаётган давр шахарлар топонимикаси, шахар ва кишлок муносабатлари, урбанизация жараёнларининг локал хусусиятлари купчилик тадкикотчилар назаридан четда колган. Шунга карамасдан, ушбу жараёнларни жануб шахарлари мисолида киёсий-хулосавий тахлиллар асосида илмий муомалага киритиш учун имкониятлар етарли эканлиини эътироф этиш лозим.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. Буюк ипак йулидаги Марказий Осиё шахарлари: Халкаро илмий анжуман материаллари. - Самарканд, 1994. Узбекистон-^адимги ва Урта асрларда: Республика ёш тарихчи олимлари илмий анжуманининг маърузалар баёни. Самарканд., 1993; ^адимий ^арши. Урта Осиё шахарсозлиги ва маданияти тарихи. Илмий анжуман маърузалари. - ^арши, 1999; Индия и Центральная Азия (доисламский период): Материалы международного семинара. - Ташкент, 2000; Шахрисабз шахрининг жахон тарихида тутган урни: Халкаро илмий конференция маърузалари тезислари Тошкент, 2002; Узбекистонда этнодемографик жараёнлар: Халкаро конференция материаллари. I кисм. - Тошкент: Университет, 2005; Великий шелковый путь. Культура и традиции. Прошлое и настоящее: Материалы научно-теоритической конференции. - Ташкент, 2006; "Жанубий Узбекистон археологияси, этнологияси ва тарихининг долзарб муаммолари" Республика илмий-назарий конференция материаллари. - ^арши, 2014; "Жанубий Узбекистон тарихи, археологияси, этнологияси янги манбаларда" Республика илмий-амалий конференцияси материаллари. - ^арши, 2015 йил 23-май.; "Узбекистоннинг энг янги тарихини урганишнинг назарий-методологик асослари" Республика илмий-амалий конференцияси материаллари, ^арши, 2016 йил 14-май; "Замонавий ижтимоий-маданий жараёнлар ва тарих таълими-баркамол авлодни юксак маънавиятли шахс сифатида тарбиялашнинг мухим омили" Республика илмий-амалий конференцияси материаллари, ^арши, 2017 йил 20-май.; Буюк Мухаддис Абу Исо Термизий ва Термизийларнинг бой илмий-маънавий меросини урганиш: Х,алкаро илмий анжуман маколалар туплами.-Тошкент, 2017; "Узбекистоннинг маънавий, ижтимоий-иктисодий тараккиёти ва замонавий тарих фани (янгича ёндашувлар)". Республика илмий-амалий конференцияси материаллари.-^арши, 2018 йил 19-май; "Бойсун бахори" очик фолклор фестивалини " Жахон цивилизацияси:Бойсун моддий ва маънавий маданияти": Халкаро илмий-амалий конференцияси илмий маколалар туплами. - Тошкент, 2019.

2. Аннаев Т., Жураев П. Кухна Термиз тарихидан лавхалар. -Термиз, 1991; Равшанов П Кашкадарё тарихи. -Тошкент, 1995; Камалиддинов Ш.С. "Китаб ал-Ансаб" Абу Са'да Абдалкарима ибн Мухаммада ас-Сам'ани как источник по истории и истории культуры Средней Азии.-Ташкент: Фан, 1993; Камалиддинов Ш.С. Историческая география Южного Согда и Тохаристана по арабоязычным источникам IX-начала XIII вв. -Ташкент: Узбекистон, 1996; Аннаев Т., Шайдуллаев Ш. Сурхондарё тарихидан лавхалар. Тошкент, 1997; Кеш-Шахрисабз тарихидан лавхалар. Муаллифлар жамоаси. Бош мухаррир А.С. Сагдуллаев. -Тошкент: Шарк, 1998; Турсунов С., Кобилов Э., Пардаев Т ва бошкалар. Сурхондарё тарих кузгусида. -Тошкент, 2001; Жалолиддин Мирзо. Термиз тарихи. -Тошкент: Шарк, 2001; Шахрисабз. Минг йиллар мероси. -Тошкент, 2002; Чагониён тарихи. Тошкент, 2002; Турсунов С., Кобилов Э., Муртозаев Б ва бошкалар. Сурхондарё тарихи. -Тошкент, 2004; Кузиев А. Кадимий ва навкирон Карши. -Карши, 2004; Кораев С. Узбекистон вилоятлари топонимлари.-Тошкент, 2005; Равшанов П. Карши тарихи. -Тошкент: Янги аср авлоди, 2006; Насриддинов К. Карши калъаси. -Карши, 2006; Исмоилов Н., Буриев О. Карши-Узбекистоннинг кадимий шахри. -Карши, 2006; Абдусаттор Жуманазар. Насаф. -Тошкент, 2007; Турсунов С. Сурхондарё вилояти топонимлари. -Тошкент, 2008; Нафасов Т. Кашкадарё кишлокномаси. -Тошкент, 2009; Ботиров И.Т. Эски Термиз тарихий манбаларда. -Тошкент., 2010; Равшанов П. Шахрисабз тарихи. -Тошкент: Янги аср авлоди, 2011; Насриддинов К., Хужаёров У. Карши шахрининг меъморий ёдгорликлари. Тошкент, 2011; Турсунов С., Пардаев Т., Турсунов А., Тогаева М., Узбекистоннинг жанубий худудларида номоддий маданият тарихи. -Тошкент, 2012; Ражабова Н. Становления и развитие археологической школы в Узбекистане( историография изучения археологических памятников долины Кашкадарьи). -Ташкент, 2012; Турсунов С., Пардаев Т., Пайгамов А., Нарзуллаева Н. Сурхон вохаси моддий маданият тарихи. -Тошкент, 2013; Буриев О., Очилов А. Кашкадарё вохаси этномаданий кадриятлари. -Тошкент, 2014; Насриддинов К. Карши Регистони. -Тошкент, 2014; Турсунов С., Умаров Н., Пардаев Т, Холманова Ф., Турсунов А., Махмадиярова Н., Нарзуллаева Н. Узбекистонда топонимик номлар ва уларнинг тарихи. -Тошкент, 2017; Раимкулов А. Кашкадарё вохасининг урта аср шахарлари.-Карши, 2018. - Б. 109.

3. Камалиддинов Ш.С. Историческая география Тохаристана и Южного Согда по арабоязычным источникам IX-нач. XIII вв.: Автореф. дис... докт. истор. наук. -Ташкент: Институт востоковедении АН РУз, 1993; Раимкулов А.А. Культура сельских поселений Нахшебе в эпохи ранннего феодализма: Автореферат дис. .. канд. ист. наук. -Ташкент, УзР ФА Тарих институти, 2000; Холиков З. Термиз и Чаганиян в позднем средневековые. Автореферат канд.дисс. Самарканд, 2001.; Ражабова Н.Н. История изучения археологических памятников долины Кашкадарьи ( к проблеме становления и развития археологической школый в Узбекистане). Диссертация на соискание ученой степени кандидата исторических наук. Ташкент., 2007;Мавланов У.М. Коммуникации и торговые пути в Средней Азии: формирование и этапы развития: Автореферат дис. .. докт. ист. наук.-Ташкент, УзР ФА Тарих институти, 2009; Абдукаюмов А.Р. Сугднинг илк урта асрлар даври хунармандчилиги ва савдо-иктисодий алокалари: Тарих фанлари номзоди .. дисс. автореферати.-Ташкент, УзМУ,

2010. Раимкулов А.Жанубий Сугднинг VIII-XIV асрлар даври тарихий топографияси. Тарих фанлари доктори (DSc) илмий даражасини олиш учун ёзилган диссертация. Тошкент, 2018.

4. Пидаев Ш.Р. Кухна Термиз ва Буюк ипак йули // Буюк ипак йулидаги Марказий Осиё шахарлари. -Самарканд, 1994. -Б. 52-53; Уша муаллиф.Дадимги Термиз 2500 ёшда // Узбекистон тарихи.-Тошкент, 2001. -№ 4. -Б. 3-13; Ртвеладзе Э.В. Переправы и дороги Бактрии // Эхо истории.-Ташкент, 2003.-№ 3-4. -С. 20-27; Камолиддин Ш. Древние гидротопонимы Средней Азии // Мозийдан садо.-Тошкент, 2006. -№ 2 (30). -С. 44-48.; Мирзаев Ж.З. Термиз саййидлари. Мулокот, 1997 й., №6. -Б. 45-48; Уша муаллиф. Термиз Газнавийлар даврида. Гулистон, 2010 й., №4; Ибн Баттута Термиз ва Термизийлар хакида// Давлат ва жамият бошкаруви. 2000 й., №4; Мирзаев Ж. Термиз шахрининг илк урта асрлар тарихидан. Гулистон, 2001.; Мирзаев Ж. Термиз салжукийлар даврида. Узбекистон тарихи, 2001, №1.; Х,асанов А. Урта аср шахарсозлиги. Жамият ва бошкарув.- 2003. - № 4. - Б. 77-78; Х,асанов А. Жанубий Узбекистоннинг Урта аср мудофаа тизими тарихидан. Жамият ва бошкарув. 2007. - № 2. - Б. 121-122; Х,асанов А. Гузор хакидаги айрим маълумотлар (ХХ аср мисолида). ^арДУ хабарлари 2-сон (24), ^арши, 2015. Б.73-76; Х,асанов А. Термиз урта асрларда. ^ар ДУ хабарлари 4-сон (38), -^арши, 2018. -Б.57-61.

5. Раимкулов А.А., Сулейманов Р.Х. и др. Отчет Шахрисабзского отряда о работах по археологическому надзору на комплексах Ак-Сарай и Дорус-Сиадат. Самарканд, 1996. (Архив Института Археологии АН РУз).

6. Раимкулов А.А. Занжир Сарой - Чигатой улуси маркази. Города в Великом Шелковом пути. Маърузалар матни. Самарканд, 1994. С. 57-58 // Раимкулов А.А., Султонова Д.Н. Города и селения монгольского и тимуридского времени в долине Кашкадарьи (Археологическое изучение, интерпретация, локализация). Материалы международной конференции «Цивилизации скотоводов и замледельцев Центральной Азии». - Самарканд-Бишкек, 2005. - С. 215-225.

7. Раимкулов А.А., Мамадиев Б.Б. ^арши калъасининг тарихий топографиясига доир. Узбекистон археологияси, 1-сони, - Самарканд, 2010. - С. 94-97.

8. Раимкулов А.А., Чешмели И. Эгамбердиев Ф.П. Археологические раскопки на Ялпактепа Гузарского района Кашкадарьинской области в 2007-2008 гг. Археологические работы в Узбекистане 2007-2008 гг. Самарканд, 2010// Cesmeli I., Raimkulov A., Gunozu H. Guney Sogdiana bolgesi Guzar vahasi Yalpaktepe sehri harabesi O'zbek-Turk arkeolojik kazi calismaci (Ozbekistan /Kaskadarya). Turkiyat mecmuasi. Istanbul, 2011// Cesmeli I., Raimkulov A., Gunozu H. O'zbekistan'da Guzar vahasi (Guney Sogdiana) Yalpaktepe sehri harabesi 2011 yili Ozbekistan - Turkiye uluslararasi ortak arkeolojik kazi calismaci/ Turkiyat mecmuasi. - Istanbul, 2012.

9. Раимкулов А. Жанубий Сугднинг VIII-XIV асрлар даври тарихий топографияси. Тарих фанлари доктори (DSc) илмий даражасини олиш учун ёзилган диссертация автореферати. - Тошкент., 2018. - Б. 14.; Раимкулов А.А., Сиддикова Г.Х. Кеш-Шахрисабз худудида шахарсозлик маданиятининг шаклланиши хусусида. Узбекистон археологияси. - №1 (2), - Б. 99-107.

10. Жалолиддин Мирзо. Термиз тарихи. - Т., Шарк, 2001. Чагониён тарихи. Тошкент Ислом университети нашриёти, 2002. Шахрисабз. Минг йилликлар мероси. Шахрисабз шахрининг 2700 йиллик юбилейига багишланган китоб-альбом. -

Тошкент: Шарк, 2002; КАРШИ. Карши шахрининг 2700 йиллик юбилейига багишланган китоб-альбом. -Тошкент: Маънавият, 2006.

11. Камалиддинов Ш. Историческая география Южного Согда и Тохаристана по арабоязычным источникам IX - начала XIII вв. - Ташкент «Узбекистон», 1996.

12. Камалиддинов Ш.С. Историческая география Южного Согда и Тохаристана по арабоязычным источникам IX - начала XIII вв.

- Ташкент, 1996; Камалиддинов Ш.С. Новые данные к исторической топографии средневекового Насафа// История материальной культуры Узбекистана. Вып. 34. -Ташкент, 2004. - С.175-179; Камалиддинов Ш.С. Новые данные к исторической топографии средневекового Насафа// История материальной культуры Узбекистана. Вып. 34. - Ташкент, 2004; Камалиддин Ш.С. Древнетюркская топонимия Средней Азии. Ташкент, 2006. -С. 14-18; Камолиддин, Шамсиддин. Новый источник по исторической гегорафии Средней Азии. Новейшие исследования сочинения "ал-Канд фи зикр 'улама' Самарканд» Абу Хафса ан-Насафи. LAPLAMBERTAcademicPublishing. Saarbruecken, 2014.

13. Абдулкарим ас-Самъоний. Насабнома ( Ал-Ансоб). -Бухоро, 2003.

14. Жалолиддин Мирзо. Термиз тарихи. - Тошкент» Шарк», 2001. - Б. 38.

15. Чагониён тарихи. Муаллифлар жамоаси. «Тошкент ислом университета» нашриёти, 2002. - Б. 59.

16. Азимов. М. Термиз тарихи (Энг кадимги даврлардан XXI аср бошигача). - Карши " Насаф", 2001. - Б. 56.

17. Исомиддинов М., Яркулов А. Нахшаб хунармандчилиги тарихи.

- Тошкент «Yangi nashr» 2014. - Б. 5-108.

18. Раимкулов А. Катта Сугд-Сугдиёна: Тарихий жараёнлар чоррахасидаги улка.-Тошкент: Iqtisod-Moliya, 2017 й.-208 б. Шу муаллиф. Кашкадарё вохасининг урта аср шахарлари Карши "Насаф"нашриёти. 2018 й. -Б. 204.

19. Шефер Э.Х. Золотые персики Самарканда. Книга о чужеземных диковинах в империи Тан / Пер. Е.В.Зеймаля и Е.И.Лубо-Лесниченко. -М.: Наука, 1981.- С. 45.

20. De La Vaissiere Etinne. Histoire des Marchands Sogdiens.-Paris: Institut des Hautes Etudes Chinoises, 2004.

21. Tarn W. Two SeIevkid studies. Tarmitta. JHS 1940. LX.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.