Научная статья на тему 'MУSQL МАЪЛУМОТЛАР БАЗАСИНИ БОШҚАРИШ ТИЗИМИДАН ФОЙДАЛАНГАН ҲОЛДА МАСОФАВИЙ ҲОЛДА ЎҚИТИШ ЛОЙИҲАЛАРИНИ МОНИТОРИНГ ҚИЛИШ'

MУSQL МАЪЛУМОТЛАР БАЗАСИНИ БОШҚАРИШ ТИЗИМИДАН ФОЙДАЛАНГАН ҲОЛДА МАСОФАВИЙ ҲОЛДА ЎҚИТИШ ЛОЙИҲАЛАРИНИ МОНИТОРИНГ ҚИЛИШ Текст научной статьи по специальности «Компьютерные и информационные науки»

356
36
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
дастур мастери / администртор тизими / MySQL маълумотлар базасини бошқариш тизими / реляцион маълумотлар базалари / масофавий ўқитиш лойиҳалари учун динамик мониторинг тизими. / программный мастер / система администрирования / система управления базами данных MySQL / реляционные базы данных / динамическая система мониторинга дистанционных учебных проектов.

Аннотация научной статьи по компьютерным и информационным наукам, автор научной работы — Жонибек Адамбаевич Тожиев, Алмахан Жолдасовна Парпиева

Ушбу мақолада MySQL реляцион маълумотлар базасини бошқариш тизимга нисбатан жадвалдаги ѐзув қийматларини қўшиш, ўзгартириш ва ўчириш учун мастер дастурий таъминоти ҳақида гап боради. Мастерларнинг мантиқий таркибий қисмлари батафсил тавсифланган, маълумотлар базаси доирасида маълум жадваллар билан ўзаро муносабатларни ўз ичига олган битта жадвал учун ѐзувларни қайта ишлаш мисолида маълумотлар базасини бошқариш тизими ишининг диаграммаси келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

МОНИТОРИНГ ДИСТАНЦИОННЫХ УЧЕБНЫХ ПРОЕКТОВ С ИСПОЛЬЗОВАНИЯМ СИСТЕМЫ УПРАВЛЕНИЯ БАЗАМИ ДАННЫХ СИСТЕМЫ УПРАВЛЕНИЯ БАЗАМИ ДАННЫХ MySQL

Великий учительВ данной статье рассматривается программная реализация мастеров для добавления, изменения и удаления значений записей в таблице применительно к системе управления реляционными базами данных MySQL. Детально описаны логические составляющие мастеров, приведена схема работа системы управления базами данных на примере обработки записей для отдельно взятой таблицы, содержащей реляционные соотношения с определенным количеством таблиц, в рамках базы данных для разработанной автором информационной динамической системы мониторинга дистанционных учебных проектов.

Текст научной работы на тему «MУSQL МАЪЛУМОТЛАР БАЗАСИНИ БОШҚАРИШ ТИЗИМИДАН ФОЙДАЛАНГАН ҲОЛДА МАСОФАВИЙ ҲОЛДА ЎҚИТИШ ЛОЙИҲАЛАРИНИ МОНИТОРИНГ ҚИЛИШ»

MYSQL МАЪЛУМОТЛАР БАЗАСИНИ БОШЦАРИШ ТИЗИМИДАН ФОЙДАЛАНГАН ХОЛДА МАСОФАВИЙ ХОЛДА УЦИТИШ ЛОЙИХДЛАРИНИ МОНИТОРИНГ КИЛИШ

Жонибек Адамбаевич Тожиев

Тошкент АКТ ва алоца харбий институти PhD капитан Чирчиц олий танк цумондонлик мухандислик билим юрти

Алмахан Жолдасовна Парпиева

^ушинлар кундалик фаолияти ва цушинларни бошцариш кафедраси

катта уцитувчиси

Аннотатция:Ушбу мацолада MySQL реляцион маълумотлар базасини бошцариш тизимга нисбатан жадвалдаги ёзув цийматларини цушиш, узгартириш ва учириш учун мастер дастурий таъминоти хацида гап боради. Мастерларнинг мантиций таркибий цисмлари батафсил тавсифланган, маълумотлар базаси доирасида маълум жадваллар билан узаро муносабатларни уз ичига олган битта жадвал учун ёзувларни цайта ишлаш мисолида маълумотлар базасини бошцариш тизими ишининг диаграммаси келтирилган.

Калит сузлари: дастур мастери, администртор тизими, MySQL маълумотлар базасини бошцариш тизими, реляцион маълумотлар базалари, масофавий уцитиш лойихалари учун динамик мониторинг тизими.

МОНИТОРИНГ ДИСТАНЦИОННЫХ УЧЕБНЫХ ПРОЕКТОВ С ИСПОЛЬЗОВАНИЯМ СИСТЕМЫ УПРАВЛЕНИЯ БАЗАМИ ДАННЫХ СИСТЕМЫ УПРАВЛЕНИЯ БАЗАМИ ДАННЫХ MySQL

Аннотатция: Великий учительВ данной статье рассматривается программная реализация мастеров для добавления, изменения и удаления значений записей в таблице применительно к системе управления реляционными базами данных MySQL. Детально описаны логические составляющие мастеров, приведена схема работа системы управления базами данных на примере обработки записей для отдельно взятой таблицы, содержащей реляционные соотношения с определенным количеством таблиц, в рамках базы данных для разработанной автором информационной динамической системы мониторинга дистанционных учебных проектов.

Ключевые слова: программный мастер, система администрирования, система управления базами данных MySQL, реляционные базы данных, динамическая система мониторинга дистанционных учебных проектов.

MONITORING OF DISTANCE EDUCATIONAL PROJECTS WITH USE OF THE CONTROL SYSTEM OF DALABASES MYSQL

Abstract: In the given article programme realisation of masters for additions, changes and removals of meanings of records in the table with reference to a control system of relational databases MySQL is considered. Logic components of masters are in detail described, the scheme work of a control system as databases on the example of processing of records for a separately taken table containing relational parities with certain quantity of tables, within the limits of a database for the information dynamic system of monitoring of distance educational projects developed by the author is resulted.

Keywords: a programme master, an administration system, a control system of databases MySQL, relational databases, a dynamic system of monitoring of distance educational projects.

Хрзирги кунда маълумотлар базалари таркибий кисмларини (маълумотлар базалари, жадваллар, ёзувлар) бошкариш учун тегишли ахборот технологияларидан (Apache веб-сервер, PHP тили интерпретатори, MySQL маълумотлар базасини бошкариш тизими, HTML гиперматн технологияси, CSS каскадли услублар жадваллари ва бошкалар) фойдаланиб, динамик Интернет-сайтларни лойих,алашда стандарт дастурий таъминот кобикларидан фойдаланилади, улардан энг кенг таркалгани MySQL маълумотлар базасини бошкариш тизими ёрдамида амалга оширилган маълумотлар базалари учун phpMyAdmin дастур менежери х,исобланади[1].

Ушбу ахборот тизими доирасида турли функцияларни бажарилишига карамай, маълумотлар базаси компонентлари билан ишлашда (кийматларни кушиш, учириш, узгартириш) унинг учта асосий камчиликлари мавжуд:

1. Замонавий дастурий таъминотларида кетма-кет маълумотларни манипуляция килиш учун кулай ва тез-тез ишлатиладиган дастурлар мавжуд эмаслиги.

2. Боглик жадваллар майдонларидан маълумотларни намойиш килишда жадваллардаги маълумотлар уртасидаги муносабатларнинг тизими мавжуд эмаслиги.

3. Маълумотлар базаси таркибий кисмлари учун бир вактнинг узида элементларнинг кийматларини кушганда бир нечта ишлов бериш мавжуд эмас ва маълумотларни узгартирганда хдмда уларни учиришда нокулай ортикча юкланган навигация тизими[2].

phpMyAdmin тизимининг курсатилган камчиликлари тизим администраторининг иш унумдорлигига сезиларли таъсир килади, чунки улар маълумотлар базаси доирасида маълумотларни тулик гурухли кайта ишлаш имкониятини англатмайди. Шундай килиб, тегишли реляцион маълумотлар базасида маълумотларни кайта ишлаш самарадорлигини ва тугрилигини ошириш учун юкорида тавсифланган ахборот технологияларидан фойдаланган холда дастурий таъминотни ишлаб чикиш зарур, бу эса маълумотларни тугри куп боскичли гурухли ишлов бериш учун мастерларни амалга оширишга имкон беради.

Бугунги кунда реляцион маълумотлар базаси менежерининг технологияси ишлаб чикилди, унинг функционаллиги битта оддий ёки сводной жадвалидаги маълумотларни кайта ишлаш (маълумотларни кушиш, учириш) доирасида маълумотларни тугри гурухлашни амалга оширишга имкон беради. Буни ишлаб чикилган масофавий укитиш лойихаларини мониторинг ахборот динамик тизими мисолида куриб чикилган.

Шуни таъкидлаш керакки, ушбу ахборот тизими куйидаги хусусиятлар билан ифодаланади:

- укитувчилар ва таълим олувчилар буйича ягона реляцион маълумотлар базаси MySQL маълумотлар базасини бошкариш тизими (МББТ)дан фойдаланиб, асосий атрибутларни (университетлар, факультетлар, мутахассисликлар, гурухлар ва укув интизомлари номлари) автоматлаштирилган хисобини олишга асосланган холда амалга оширилди.

- Укув лойихалари ва ишлари доирасидаги лойихалар учун ягона реляцион маълумотлар базаси MySQL МББТдан фойдаланган холда амалга оширилди. Бунда олий таълим муассасаларида укув фанлари буйича ягона укув услубий мажмуани амалга ошириш максадида укув жараёнини ва таълим лойиха иштирокчилар орасидаги муносабатларни хисобга олган.

- Таълим олувчиларнинг нуктаи назардан лойиха фаолиятида курилаётган боскичнинг укув фани доирасида зарур булган дидактик ва услубий кисми PHP ва MySQL технологиясини куллаш асосида укув лойихасининг динамик тизими амалга оширилган. Масалан, укув фани доирасига тегишли лойихаларнинг руйхати, тавсиф, назарий жихат, видеодарсликлар (намойишлар) ва хар бир укув лойихаси доирасида тегишли булган топшириклар келтирилган. Шуни таъкидлаш керакки, иш учун видеодарсликлар (намойиш) ва хар бир укув лойихаси доирасида тегишли булган топшириклар иш доирасида ишлаб чикилаётган дастур погонасида алгоритм ечимига мос вазифасида амалга оширилади.

- хар бир укув иши доирасида PHP ва MySQL технологияларидан фойдаланган холда форум шаклида таълим олувчи ва укитувчи уртасида мулокот учун дастурий таъминот кобиги амалга оширилди, бу эса мухокама килинган муаммолар чегараларининг аниклигини сезиларли даражада оширади. Форумлар, форум таркибий кисмларини алохида ишларга булиш жараёни эса тулик автоматлаштирилган[3].

Реляцион маълумотлар базасини бошкариш тизимининг тугри ишлаши учун куйидаги дастурий таъминот талаб килинади:

1. Виртуал махаллий серверни амалга ошириш учун Apache веб-сервер.

2. PHP-скриптларни Интернет сайтида тугри ишга тушириш ва намойиш килиш учун PHP дастурлаш тилининг таржимони.

3. MySQL маълумотлар базасини бошкариш тизими яратиш ва бошкариш учун реляцион маълумотлар базаси зарур.

Ишлаб чикилган масофавий укитиш лойихаларини мониторинг килиш учун ахборот динамик тизимидан олинган реляцион маълумотлар базасининг сводной жадвалидаги ёзувларни бошкаришда дастурий таъминот кобигига татбик этишнинг мантикий диаграммаси курсатилган булиб, унда керакли мезон ёзувлари мавжуд таълим олувчилар гурухлари учун атрибутлар манипуляция килинади.

Ахборот тизимининг мантикий схемасининг асосий таркибий кисмларидан бири сифатида университет, факультет, мутахассислик, гурух ва укув интизоми номларининг ноёб бирикмаси туфайли таълим олувчиларнинг укув гурухини ягона идентификациялаш принципи куйилган. Сводной жадвалининг курсатилган мос келадиган компонентлари "Бирдан-куп" муносабатлар туридан фойдаланиб, ушбу тоифадаги маълумот жадвалларидан керакли кийматларни алмаштиришдан фойдаланади[4].

Менежер дастури кобиги доирасида маълумотлар билан хар бир керакли оперция учун тегишли булган мастердан фойдаланилади. Жадвалга ёзувлар киритишда дастурий мастер куйидаги боскичли чизикли алгоритмдан фойдаланилади:

1. Жадвалга кириталаётган ёзувларнинг микдори курсатилади. Бундай холда жадвалдаги барча маълумотлар экранда акс этилиши ва кейинги кадамга утиши мумкин.

2. Жадвалга киритилаётган ёзувлар кийматини киритиш фойдаланувчи томонидан амалга оширилади. Шуни таъкидлаш керакки, ёзувларнинг белгиланган кийматлари билан киритилаётган ёзувлар сонини белгилашнинг олдинги боскичига кайтиш мумкин, шу билан бирга ушбу боскичга кайтиш

жараёнида аввал киритилган барча маълумотлар сакланиб колади. Бу эса жадвалдаги барча маълумотларни акс эттиришга утиш, шунингдек мастернинг олдинги ва кейинги боскичларига утиш имкониятини беради.

3. Кушилган ёзувлар уларни олдиндан куриш ва кейинчалик фаоллаштириш максадида жадвалда курсатилади. Олдинги диалог ойнасига ухшаш барча оралик маълумотлар сакланади. Агар жадвалдаги барча ёзувларнинг кийматлари мавжуд ёзувларга тулик мос келадиган булса, худди шундай ёзув махсус форматда чикарилади ва мавжуд ёзув такрорланмайди. Бундай холда, жадвалдаги барча маълумотларни акс эттиришга утиш, шунингдек мастернинг олдинги ва кейинги боскичларига утади.

Шундай килиб, жадвалга маълумотларни (ёзувларни) кушганда, узгартирганда ёки учиришда муаллифлар томонидан ишлаб чикилган дастурий таъминот мастерларининг амалга оширилиши реляцион маълумотлар базаларида маълумотларни кайта ишлашда тизим администраторларининг ишини сезиларли даражада оптималлаштиришга имкон беради. Амалга оширишда юкорида аник акс эттирилган ахборотни кайта ишлаш жараёни муаллиф томонидан ишлаб чикилганига нисбатан масофавий укитиш лойихаларини мониторинг килиш учун ахборот динамик тизими, бу эса уз навбатида олий таълим муассаса талабаларининг масофавий укитиш учун ягона мухитни ташкил этиш имконини беради. Таълим жараёни, яъни укитувчилар ва талабалар, аксарият университетлар доирасида, тегишли таълим фанлари буйича укув дастурларини тулик ва аник ишлаб чикишга риоя килинади.

REFERENCES

1. Веллинг, Люк, Томсон, Лора. Разработка Webприложений с помощью PHP и MySQL [Текст] / Веллинг, Люк, Томсон, Лора. - 2-е издание, пер. с англ. -М. : Издательский дом «Вильямс», 2003. - 800 с.: ил. - Парал. тит. англ.

2. Богун, В. В. Использование информационной динамической системы мониторинга дистанционных учебных проектов [Текст] : учеб. пособ. / В. В. Богун - Ярославль : ИПК «Индиго», 2010. - 136 с.

3. Богун, В. В. Математическая логика программных особенностей реализации системы мониторинга дистанционных учебных проектов [Текст] / В. В. Богун. - Ярославский педагогический вестник (ВАК издание). - 2010 -№ 2. - 12 с.

4. Богун, В. В. Информационные особенности динамической системы мониторинга дистанционных учебных проектов (ВАК издание) [Текст] / В. В. Богун. - 2011 - № 1. - 9 с.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.