Научная статья на тему 'МУСОБАҚА ФАОЛИЯТИДА МАЛАКАЛИ ГАНДБОЛЧИЛАРНИНГ ТЕЗКОР ҚАРШИ ҲУЖУМЛАРИНИ ТАҲЛИЛИ ҚИЛИШ'

МУСОБАҚА ФАОЛИЯТИДА МАЛАКАЛИ ГАНДБОЛЧИЛАРНИНГ ТЕЗКОР ҚАРШИ ҲУЖУМЛАРИНИ ТАҲЛИЛИ ҚИЛИШ Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
8
1
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
РАқОБАТ / ОПЕРАТИВ / ИСТИқБОЛЛИ / ДАСТУРИЙ ТАЪМИНОТ

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Исроилов Р.И.

Ушбу мақолада мусобақа фаолиятида малакали гандболчиларнинг тезкор қарши ҳужум самарадорлигини аниқлаш ва такомиллаштиришга қаратилган замонавий инновацион воситалар ўрганилиб шулар асосида амалга оширилган илмий тадқиқот натижалари акс эттирилган.В данной статье отражены результаты научных исследований, проведенных на основе современных инновационных средств, направленных на определение и повышение эффективности быстрых контратак опытных гандболистов в соревновательной деятельности.In this article, the results of the scientific research carried out on the basis of modern innovative tools aimed at determining and improving the effectiveness of quick counterattacks of skilled handball players in competition activities are reflected.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «МУСОБАҚА ФАОЛИЯТИДА МАЛАКАЛИ ГАНДБОЛЧИЛАРНИНГ ТЕЗКОР ҚАРШИ ҲУЖУМЛАРИНИ ТАҲЛИЛИ ҚИЛИШ»

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

харакат стереотипига тугри келмаса ва дарвозабон мусобака ва укув-машгулот вазиятлари уртасидаги богликликни топа олмаса, наъмуна сифатида кулла-ниладиган тактик куникмалар хатоларга олиб келади. Тегишли тактик махоратни танлаш ва уни куллаш ижодий фикрлашни талаб килади. Урганиш тактикаси уйин билан таништришдан бошланади. Кейин улар индивидуал тактик харакатларни урганишни бошлай-дилар, биринчи навбатда индивидуал, гурух, кейин эса жамоавий шакилда амалга оширилади. Натижада, урганилган барча харакатлар уйиннинг муайян тактик тизимларининг асосини ташкил килади. Машгулотлар давомида умумий тайёргарликни камайтириб махсус тайёргарликни ошириб бориш жамоавий харакатлар-ни ургатишда хам самарали булади.

Хулоса килиб айтганда голбол спорт тури машгу-лотларини ташкил этишда наъмунавий кунлик режада аэробик югуриш, стречинг, каррекцион хамда тиклов-чи воситалар машгулотлар жараёнида кулланилиши голболчиларнинг куч, куч-чидамлилик, тезкор-куч, тезкор-чидамлилик сифатларини ривожлантиришда

хамда куриш кобилиятида нуксони бор шахсларни харакат фаоллиги ошиши, аниклик, масофани хис килиш, сезги ошишида купрок самара беради.

Адабиётлар:

1. Узбекистан Республикаси Президентининг 2021-йил 18-майдаги "Паралимпия хрракатини ривожлантиришга доир кушимча чора-тадбирлар ту^рисида"ги ПК-5114-сон кррори.

2. Узбекистан Республикаси Президентининг 2021-йил 5-ноябрдаги "2024-йил Париж шахрида (Франсия) булиб утадиган XXXIII ёзги Олимпия ва XVII Паралимпия уйинларига спортчиларимизни комплекс тайёрлаш ту^рисида"ги ПК- 5281-сонли кррори.

3. Узбекистон Республикаси Президентининг 2022 йил 14-октябрдаги "Узбекистон Миллий паралимпия кумитаси хузуридаги Паралимпия спорт турлари буйича мутахассисларни тайёрлаш институти фаолиятини ташкил этиш чора-тадбирлари ту^рисида"ги к,арори.

4. 2022 йил 21-23 октябрь булиб утган Узбекистон чемпионатининг баённомаси.

5. L.B.Sobirova O'zbekistonda golbol sport turini ommalashtirish orqali ko'rish qobiliyatida nuqsoni bor shaxslar harakat faolligini rivojlantirish uslubiyati // scientific progress. 2022. №4.

6. M. X.Mirjamolov, R. F.Odilov, N. Y.Valiyeva, D. B.Baxtiyorov Ko'rish qobilyatida nuqsoni bo'lgan talabalarda harakat koordinatsiyasini rivojlantirish uslubiyati // Academic research in educational sciences. 2021. №12. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/ko-rish-qobilyatida-nuqsoni-bo-lgan-talabalarda-harakat-koordinatsiyasini-rivojlantirish-uslubiyati (дата обращения: 22.01.2022).

Мустакил изланувчи Р.И. ИСРОИЛОВ1

'Узбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, Чирчик шахри, Узбекистон

Муаллиф билан боFланиш учун:

info@jtsu.uz

МУСОБАЦА ФАОЛИЯТИДА МАЛАКААИ ГАНДБОАЧИААРНИНГ ТЕЗКОР ЦАРШИ ДУЖУМЛАРИНИ ТАДЛИЛ ЦИЛИШ

отация

Annotation

В данной статье отражены результаты научных исследований, проведенных на основе современных инновационных средств, направленных на определение и повышение эффективности быстрых контратак опытных гандболистов в соревновательной деятельности.

Ключевые слова: Комбинация, конкуренция, инновация, стенограмма, операционная, перспектива, программное обеспечение, динамика.

Ушбу маколада мусобака фаолиятида малакали гандболчиларнинг тезкор карши хужум самарадорлигини аниклаш ва такомиллаштиришга каратилган замонавий инновацион воситалар урганилиб шулар асосида амалга оширилган илмий тадкикот натижалари акс эттирилган.

Калит сузлар: Комбинация, рацобат, инновация, стенограмма, оператив, истицболли, дастурий таъминот, динамика.

In this article, the results of the scientific research carried out on the basis of modern innovative tools aimed at determining and improving the effectiveness of quick counterattacks of skilled handball players in competition activities are reflected.

Key words: Combination, competition, innovation, transcript, operational, perspective, software, dynamics.

Мамлакатимизда жисмоний тарбия ва оммавий спорт турларини ривожлантириш билан бир катар-да, "катта" спорт мавкеини кутаришга хам жиддий эътибор каратилмокда. Йилдан йилга республи-камизда халкаро ва жахон микёсидаги нуфузли мусобакаларни утказиш анъанавий тадбирлар ка-торидан жой олмокда. Узбек спортчилари Осиё, Жахон ва Олимпия уйинлари мусобакаларида юксак натижаларга эришиб, юртимиз шарафини жахон хамжамияти олдида тараннум этиб келмокда.

Эришилаётган юксак спорт натижаларини йирик халкаро мусобакаларда ракобатнинг ку-чайиши машгулот ва мусобака юкламаларини

мунтазам усиб бориши, узбек спортининг тобора ривожланиши хозирги боскичда юкори малакали спортчиларни тайёрлашнинг илмий-усулий асосини такомиллаштириш заруратини белгилайди.

Бугунги кунда мамлакатимизда бошка спорт турлари каби гандбол спорт тури хам жадал риво-жланиб бормокда ва шу билан бирга мазмун мохия-ти, турли уйин малакалари, комбинациялари билан минглаб кишиларни узига жалб этмокда.

Долзарблиги. Бугунги кунда Узбекистонда хам гандбол спорт тури кенг оммалашиб бормокда, ушбу спорт тури оркали ёш авлодни маънавий, жисмоний баркамоллигини ошириш, уларни ватанпарварлик

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

рухида тарбиялаш, колаверса катта спортда юрти-миз шарафини муносиб химоя киладиган навкирон спортчи килиб тарбиялаш биз мутахассисларнинг бош максадимиз булиб хисобланади. Бунинг учун эса биздан, гандболчиларни тайёрлаш тизимининг устувор йуналишларини аник белгилашимиз, илм-фанда тадкик этилаётган илгор тажрибаларни амалиётга кенг жорий этишимиз, гандболчиларнинг тайёргарлигига илмий-назарий жихатдан ёндоши-шимиз талаб этилади [1; 3].

Гандболчиларни тайёрлаш тизимидаги му-собакалар нафакат голибни аниклаш, шунингдек тайёргарлик даражасини назорат килиш ва спорт махоратини оширишнинг энг мухим воситасидир. Спортчиларни тайёрлашнинг асосий муаммола-ридан бири бу машгулот жараёнининг мусобака фаолияти талабларига мос равишда ташкил этиш-дир. Спорт натижасига боглик холда мусобака фа-олиятининг мухим хусусиятларини аниклаш, узок муддатли такомиллаштириш жараёнини назорат килиш, спортни тизимининг катъий мувофиклигини ва мусобака фаолиятининг узига хос талабларини белгилаш зарур [3; 4; 5;].

Гандбол спорт турида юкори спорт махорати му-аммолари буйича маълум микдордаги тадкикотлар утказилди, унда мусобака фаолияти тугрисидаги маълумотлар урганилди: В.Я. Игнатиев (1983-2008), В.П. Зотов (1983), И.Е. Турчин (1983), В.И. Тхорев (1984-2005), А.Г. Мовсесов (1994), И.В. Петрачева (1995) ва бошкалар. Гандболчиларнинг мусобака фаолияти билан боглик машгулотларни такомил-лаштириш, воситаларини танлаш буйича жуда куп хилма-хил тавсиялар мавжуд. Бундан ташкари, гандболчининг мусобака фаолиятини кузатиш ва бахолашнинг бир канча усуллари мавжуд. Гандбол буйича мусобака фаолиятини назорат килиш ва гандболчиларининг техник, тактик махоратининг микдорий ва сифат курсаткичларини алохида аниклашга каратилган. Купинча харакатларнинг самарадорлиги аникланади ва камдан-кам холларда уларнинг хажми (сони) ва куп кирралилигига (тех-никанинг тавсифи) эътибор каратилади. Гандбол-чиларнинг мусобака фаолиятидаги харакатларини руйхатга олиш усулларига келсак, баённома ёки "стенограмма" характердаги усуллар В.И. Тхорев, В.Я. Игнатьев ва бошкаларнинг илмий ишларида таклиф килинган. Дозирги вактда мусобака фаоли-ятини назорат килиш натижаларини руйхатга олиш ва оператив кайта ишлашнинг истикболли йунали-ши - тегишли дастурий таъминот ишлаб чикилган холда компютерлардан фойдаланилмокда [6,7,8].

Гандболчиларни тайёрлаш жараёнига фан ва техника ютукларидан, шунингдек, ахборот техно-логиялари ва дастурларидан фойдаланиш ва куллаш мухимлигини таъкидлаш лозим. Бир томондан, улар инсон омили билан боглик курсаткичларнинг бузилишини минималлаштиради, бошка томондан, улар хар бир спортчининг аник маълумотлари ва хусусиятларини олиш, уларни кейинчалик ишлатиш ва кайта ишлаш тезлигини ошириш учун техник ва

тактик харакатларни бажариш учун кайта ишлашга имкон беради. Ахборот технологиялари, купинча та-лабларга биноан махсус ишлаб чикилган ва маълум бир спорт турининг узига хос хусусиятларини хи-собга олган холда, баъзи уйинчиларнинг салохияти ошкор булишига ва бошка спортчиларнинг хаёти ва соглиги хавфсизлигига ёрдам беради [1; 3].

Тадкикотнинг максади: Мусобака фаолияти-да жамоаларнинг хужум уйин самарадорлигини бахолаш ва гандболчиларнинг тезкор карши хужум харакатларини тахлил килиш.

Тадкикотни ташкил килиниши. Узбекистон гандбол федератциясининг 2021 йилга режалашти-рилган мусобакалар таквим режасидаги, гандбол буйича эркаклар жамоалари уртасида Узбекистон чемпионати мусобакаларида иштирок этувчи жамо-аларда тадкикот ишлари олиб борилди.

Узбекистон чемпионатида иштирок этган турли тоифадаги гандбол жамоалари мусобака фаолияти курсаткичларини киёслаш катта ахамият касб эта-ди. Узбекистон чемпионати мусобакаларида жами 10 та жамоа иштирок этди. Улардан факат 8 жамоа биринчи урин учун кураш олиб борди. Биз уларни "етакчи 4 та жамоа" деб атадик ва "Е4" харфи билан белгиладик. Чемпионатда ишторок этиб, унда мувоффакиятли натижага эришолмаган 6 та жамоанинг уйинлари тахлил килинди. Биз уларни "уртамеъёна 6 та жамоа" деб атадик ва "У6" харфи билан белгиладик.

Тадкикотнинг мухокамаси. Мусобака фаоли-ятида бешта курсаткич буйича турли тоифадаги гандболчиларнинг микдорий курсаткичлари ора-сидаги фаркланиш 2 дан 10% гача ташкил килди, натижавийлик курсаткичлари буйича эса 2 дан 12 % гача.

Жамоаларини икки гурухида уйинчилар амалга оширган хужумларнинг умумий микдорида деярли фаркланиш (жами 7%) кузатилмади, бирок кучли гурухларда натижалар анча баркарорлиги (Е4 v=2,8; У6 v=21,2) кайд этилди. Узбекистон чемпионати-нинг етакчи жамоалари уртамеъёна жамоаларга караганда ахамиятли ишончли фаркланиш (р<0,01) билан ракиб дарвозасига 10% дан купрок туп ур-дилар.

Хужумларнинг умумий натижавийлиги хам Узбекистон чемпионатининг етакчи жамоалари уйинчиларида жуда юкори ишончли фаркланиш (р<0,001) билан 12% яхшилиги, шу билан бирга уларда курсаткичларнинг вариативлиги ахамиятли даражада пастлиги (Е4 v=2,6; У6 v=11,7) аникланди, бу эса ушбу жамоалар деярли бир хил тайёргарлик даражасига эга эканлигидан далолат беради. Х,о-латли хужумларда, уйинчилар бир хил тарзда атиги 2% фарк билан ракиб жамоа дарвозасига хужум уюштирдилар (38,9 ва 38), аммо етакчи "Е4" жамоа уйинчиларида натижалар зичлиги аникланди (Е4 v=5,8; У6 v=9,3).

1-жадвалда Чемпионатнинг етакчи "Е4" ва уртамеъёна "У6" жамоалари мусобака фаолияти курсаткичлари такдим этилган.

см см о см ю

го га

0 ^

ю

1

с го

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

1-жадвал

Гандбол буйича эркаклар жамоалари уртасида Узбекистон чемпионатида жамоаларнинг мусобаца фаолиятидаги хужумлар сони ва сифат курсаткичлари (2021 йил)

Хужум лар сони Жами голлар Хужумлар нинг умумий натижавийлиги, % Худудий хужум Тезкор царши хужум Жаримадан туп отиш хужуми

Сони Натижа вийлиги, % Сони Натижавийлиги, Сони Натижавийлиги,

Етакчи жамоалар "Е4" п=8

X 52,7 30,9 58,7 38 53,6 10,3 75,5 4,12 73,4

о 1,52 1,55 1,57 2,22 2,6 1,57 4,14 1,17 5,49

V 2,8 5 2,6 5,8 4,8 15,1 5,4 28,3 7,4

Уртамеъёна жамоалар "У6" п=16

Х 49,3 27,9 52,1 38,9 49,4 10,45 71,6 3,76 72

о 10,5 3,64 6,15 3,63 8,3 2,69 9,9 0,73 9,85

V 21,2 13 11,7 9,3 16,8 25,7 13,9 19,4 13,6

Ишончли фаркланиш

1 | 1,27 | 2,89 | 4,06 | 0,76 | 1,9 | 0,11 | 1,36 | 0,81 1,1

СМ

см о см ю

го га

0

ю

1

Стьюдентнинг t мезони; р<0,05 да, t=2,069; р<0,01, t=2,807; р<0,001, t=3,768.

Худудий хужумда хужумлар натижавийлиги ур-тамеъёна жамоаларга Караганда, етакчи жамоаларда 8% га яхши (49,4% га карши 53,6%). Фаркланиш ишончли эмас (р<0,05). Бу ерда курасткичларнинг вариативлиги ахамиятли даражада фаркланади (Е4 v=16,8; У6 v=4,8). Бу яна бир бора кучли жамоаларнинг харакатлари баркарорлигини тасдиклайди.

Мусобака фаолиятида бажаришган тезкор карши хужум курсаткичларида ахамиятсиз фаркланиш кузатилди. Аксинча тезкор карши хужумлар сони уртамеъёна жамоалар уйинчиларида 2% га куплиги кайд этилди. Уларда хужумлар сонининг вариативлиги хам юкори (У6 v=25,7; Е4 v=15,1) булди. Хужумлар натижавийлиги хам ахамиятсиз фаркланди жами 5%, вариативлик эса 8,5% ни ташкил килди (Е4 v=5,4; У6 v=13,9). Тезкор карши хужумда хужумлар сони ва уларнинг натижавийлик курсаткичлари орасидаги фаркланиш ишончсиз (р>0,05).

Жаримадан туп отиш билан хужумлар сони буй-ича етакчи жамоалар уртамеъёна жамоалардан 9% га устунлиги, вариатив курсаткичлар хам катталиги кузатилди (Е4 v=28,3; У6 v=19,4). Натижавийлик буйича улар жами 2% га ахамиятсиз фаркланди. Ушбу курсаткичларнинг иккаласи хам ишончли фаркланиш-га эга булмади (р>0,05).

2-жадвалда Узбекистон чемпионатида иштирок этган етакчи ва уртамеъёна жамоаларнинг худудий хужумларда амалга оширган хужум курсаткичлари такдим этилган.

2-жадвал

Узбекистон чемпионатида жамоаларнинг худудий хужумларида бажарилган хужум курсаткичлари (2021 йил)

Якин худуддан Чекка худуддан Узок худуддан

Сони Натижавийлик, % Сони Натижавийлик, % Сони Натижавийлик, %

Етакчи жамоалар "Е4" п=8

Х 9,41 69,7 6,3 60,1 22,5 42,4

о 0,82 3,54 0,95 5,21 2,71 4,67

V 8,7 15 8,6 12 11

Уртамеъёна жамоалар "У6" п=16

Ишончли фаркланиш

~СтьЮдёнтнйнг1мёзонй;р<0^05да7{=2^0б9;р<0,0Т t=2,807; р<0,001, t=3,768.

Мусобакаларда етакчи жамоаларнинг уйинчилари якин худуддан 13% га купрок хужумларни амалга оширишга эришдилар. Натижалар вариативлигида эса жуда катта фаркланиш аникланди. Бунда урта-меъёна жамоа уйинчиларининг курсаткичларидаги вариативлиги юкори булди (Е4 v=8,7; У6 v=24). Уз-бекистон чемпионати уйинларида кучли гандбол жа-моаларининг натижавийлиги уртамеъёна жамоаларга нисбатан 10% га юкори, курсаткичларнинг вариация коэффицентиэса ахамиятли даражада фаркланади (Е4 v=18,3; У6 v=5). Хужумлар сони ва уларнинг натижавийлиги ишончли фаркланишга эга (р<0,05).

Эхтимол, дарвозага аник туп отиш учун зарур ма-софада дарвозага якинлашиш махорати, айнан юкори малакали жамоаларга хос аломат булиши мумкин.

Чекка худудлардан амалга оширилган хужумлар сони буйича натижалар анча баркарор. Ушбу худуддан дарвозага туп отишни амалга ошириш билан етакчи жамоалар 6% га камрок хужум уюштиришга урин-дилар (6,66 га карши 6,3), фаркланиш эса ишончсиз булиб чикди (р>0,05). Чекка худуддан амалга оширилган хужумлар натижавийлиги тадкик этилаётган гурухларда кучли жамолар фойдасига юкори ишонч-лилик билан 27% га (р>0,001) фаркланди, шунингдек вариативлик хам узаро фаркланишга эга булди (Е4 v=8,6; У6 v=17,6). Бу эса уз навбатида, етакчи жа-моаларда юкори малакали ярим урта амплуасига эга уйинчилари мавжудлиги тугрисида маълумот беради.

Узок худуддан хужумлар сони уртамеъёна жамоа-ларга караганда етакчи жамоаларда 7% га кам (24 га карши 22,5). Вариативлик курсаткичида ахамиятсиз фарк (Е4 v=12; У6 v=17,2) билан, ишончли фаркланиш кузатилмади (р>0,05). Хужумлар натижавийлиги буйича курсаткичлар 12 % га ишончли фаркланишга эга булди (р<0,05). Узок худуддан хужумлар натижа-вийлиги вариацияси яна етакчи жамоалар фойдасига унча катта булмаган фаркланишга эга булди (Е4 v=11%; У6 v=17,7%).

Хулоса. Узбекистон чемпионатида жамоалари-нинг тезкорлик жисмоний тайёргарликни таркибий кисми чемпионатда жамоага юкори рейтинг таъ-минлай олмайди, демак, тезкор карши хужумлар муваффакиятини аникловчи омил хисобланмайди. Хатто мамлакатнинг чемпион-жамоаси тезкорлик тести буйича ракибнинг атига иккита жамоасидан устун. Демак, тезкорлик омилидан ташкари гандбол-чиларнинг мусобака фаолиятида айнан тезкор карши хужумлар самарадорлигига боглик булган яна бошка омиллар хам мавжуд.

Дарвозабоннинг натижавий уйини ва химояда бажарилган техник-тактик харакат курсаткичлари жамоанинг мусобака фаолиятидаги тезкор карши хужумларни ташкил этишида мувоффакиятли омил

X

24

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

XHCo6^aHagH. By aBBa^o, rynHH h^h6 onnm, rycum Ba ryn gapB03a60H Ba ycryH^apgaH RanrraHgaH KeHHH yHH ym^a6 oaim, TynHH y3arumga h^o^h 6opuna ®yga KaM Tyn Hy^OTHm. Ta6HHHKH, 6eBOCHTa Myco6a^aflapga Te3Kop ^apmu xy^yM^apHH ramKHn этнm 6raaH 6orauK; Ba3HHT^apHH aparum ynyH yHHHHH^ap ^HMoaHHHr Ba ra^aBycKop maK^apura эгa 6ynHm^apH KepaK.

Afla6HeTnap:

1. JOURNAL OF CRITICAL REVIEWS, ISSN- 2394-5125 VOL 7, ISSUE 5, 2020,1699 «INJURIES IN HANDBALL PLAYERS AND WAYS TO PREVENT THEM» Sh. F. Tulaganovl, F.A. Abdurakhmonov2, Sh. K. Pavlov3, P.P. Karieva4, P.I. Isroilov5, A. Sh. Muminov6.

2. Kovacs, P. The preparation of a women's first league team: technical, tactical, physical preparation and team building / P. Kovacs // European handball periodical. - Austria, Vien, 2007. - P. 18-24.

3. II.K. naB^QB., 3^. OcynoBa - "Em raHfl6o.rnwrapHHHr yMyMww

тайёрлов боскичида жисмоний хрлатини ривожлантириш усуллари ва назорат килиш йуллари", ФАН-СПОРТГА илмий назарий журнали 2021/3.

4. Shoislom Kallibaevich Pavlov, "Means of training and monitoring and methods of endurance development of f elopment of female handball pla emale handball players", © Eurasian Journal of Sport Science 2021; 1(2): 143-148, https://uzjournals.edu.uz/eajss/

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

5. Блохин А.В. Построение подготовки гандболистов высокой квалификации в длительном соревновательном периоде: автореф. дис. ... канд. пед. наук /Блохин Алексей Владимирович; Рос. гос. унив. физ. культ, спорта и туризма. — 2003. — 23 с.

6. Игнатьева, В.Я. Анализ соревновательной деятельности мужских команд высокой квалификации в гандболе: методическое пособие для тренеров, спортсменов и студентов учебных заведений по физической культуре/ В.Я. Игнатьева и др.. М.: 2008. - 34с.

7. Лебедь Ф.Л. Формула игры: общая теория спортивных игр / Ф.Л. Лебедь. - Волгоград, изд-во ВолГУ, 2005. — 392с

8. Тхорев В.И., Игнатьева В.Я., Петрачева И.В., «Подготовка гандболистов на этапе высшего спортивного мастерства»: учебное пособие, Издательство «Физическая культура» ISBN 5-9746-0004-5, год 2005, страниц 276.

Мустакил изланувчи З.Ч. НОРЦУЛОВ1

'Узбекистан давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, Чирчик шахар, Узбекистон

Муаллиф билан богланиш учун:

znorkulov94@mail.ru

ЁШ ОГИР АТЛЕТИКАЧИЛАР МАШГУЛОТИДА МАХСУС ЁРДАМЧИ ВА РИВОЖЛАНТИРУВЧИ МАШЦЛАРНИНГ ОПТИМАЛ НИСБАТЛАРИ

Аннотация

Annotation

В этой статье расскрываются естественное возрастное развитие двигательных способностей тяжелоатлетов 12-13 лет группы начальной подготовки, а также сенситивные (перцептивные) периоды развития физических качеств при планировании тренировочных нагрузок учитывали специфику подготовительного этапа, а именно специализацию в выполнении классических упражнений по поднятию тяжестей рывок и толчок. Доскональное овладение техникой выполнения классических упражнений рывок и толчок, разделив специальные вспомогательные и развивающие упражнения на группы и определив их оптимальное соотношение, у тяжелоатлетов 12-13 лет был достигнут уровень физического развития и физической подготовленности.

Ключевые слова: группа специальных вспомогательных и развивающих упражнений, оптимальное соотношение, перетренированность, показатели физического развития.

Ушбу маколада бошлангич тайёргарлик боскичидаги 12-13 ёшли огир атлетика-чилар машгулот юкламаларини режалаштиришда тайёргарлик боскичи специфика-сини яъни классик даст ва силтаб кутариш машкларини бажаришда ихтисослашув, жисмоний сифатлар ривожланишининг сенситив (сезувчан) даврлари хамда хдракат кобилиятларининг ёшга хос табиий ривожланиши инобатга олинган. Махсус ёрдамчи ва ривожлантирувчи машкларни гурухга ажратиш хамда оптимал нисбатларини аниклаш оркали 12-13 ёшли огир атлетикачиларда жисмоний ривожланиш ва жисмоний тайёргарлик даражасини оширилишига хамда классик даст ва силтаб кутариш машкларини бажариш техникасини пухта узлаштирилишга эришилди.

Калит сузлар: мусобаца машцларига махсус ёрдамчи ва ривожлантирувчи машцлари гуруци, махсус ёрдамчи машцлар, махсус ривожлантирувчи машцлар, оптимал нисбат, ортицча машцланиш, жисмоний ривожланиш курсаткичлари.

This article reveals the natural age-related development of motor abilities of weightlifters aged 12-13 years of the initial training group, as well as sensitive (perceptual) periods of development of physical qualities when planning training loads took into account the specifics of the preparatory stage, namely specialization in performing classical weight lifting exercises jerk and push. Thorough mastery of the technique of performing classic jerk and push exercises, dividing special auxiliary and developmental exercises into groups and determining their optimal ratio, weightlifters aged 12-13 years have achieved a level of physical development and physical fitness.

Key words: group of special auxiliary and developmental exercises, optimal ratio, overtraining, indicators of physical development.

Долзарблиги. Бугунги кунда ёш огир атлетикачи-ларни жисмоний имкониятлари ва техник махоратини ошириш хисобида мусобакаларда катта огирликларни забт этиш масалалари долзарб муаммолардан бири хисобланади. Шу кунга кадар утказилган барча илмий ишлар (И.П.Сивохин, В.Г. Олешко, Л.С.Дворкин, А.Н.Воробев, Р.М.Маткаримов, Э.И.Крдиров, К.Ф.Ба-язитов, А.З.Ходжаев)да ёш огир атлетикачилар тайёр-гарлик жараёнида махсус жисмоний тайёргарликнинг

улуши тухтовсиз усиб борганлигини куриш мумкин, умумий жисмоний тайёргарлик улуши эса камаяди. Шунингдек, турли тайёргарлик боскичларида УЖТ ва МЖТ хамда махсус ёрдамчи ва ривожлантирувчи машкларниг нисбати умумий куринишда ифодалан-ганлигига гувох булдик. Узок йиллик кузатувлар асо-сида шу нарса маълум булдики, огир атлетика спорт тури билан шугулланишни бошлаган ёш спортчилар катталар ёш тоифасига утганда турли хил жарохат-

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.