CC BY
2MUSIQIY-PEDAGOGIK TA'LIM JARAYONINING O'ZIGA XOSLIGI, MUSIQA PEDAGOGIKASI JARAYONIDA INTERFAOL TEXNOLOGIYALAR
Narzullayeva Nodira Saydullayevna
Olmazor tumani 133-son ixtisoslashtirilgan davlat umumta'lim maktabi o'qituvchisi
ARTICLE INFO
ABSTRACT
Qabul qilindi: 01-August 2024 yil Ma'qullandi: 05- August 2024 yil Nashr qilindi: 09- August 2024 yil
KEY WORDS
musiqiy-pedagogik ta'lim, musiqa pedagogikasi, interfaol
texnologiyalar, individual
yondashuv, integratsiya, ijodkorlik, nazariy va amaliy bilimlar, emotsional rivojlanish, estetik rivojlanish, musiqiy eshitish, pedagogikyondashuvlar, interaktiv o'yinlar, musiqiy ilovalar, pedagogik malaka.
Musiqiy-pedagogik ta'lim, ya'ni musiqiy ta'limning pedagogik jihatlari, bugungi kunda ta'lim tizimining ajralmas qismiga aylangan. Ushbu jarayon musiqa ta'limining nafaqat amaliy, balki nazariy asoslarini ham o'z ichiga oladi. Musiqiy-pedagogik ta'lim jarayonining o'ziga xos xususiyatlarini tushunish, bu sohada samarali natijaga erishish uchun zarurdir.
Musiqiy-pedagogik ta'lim jarayoni, musiqiy bilim va ko'nikmalarni o'rgatishning ilmiy, pedagogik va amaliy asoslarini o'z ichiga oladi. Musiqa pedagogikasida o'quvchilarning musiqa ijro etish, nazariy bilimlarni o'zlashtirish, ijodiy fikrlash va estetik qabul qilish qobiliyatlarini rivojlantirishga qaratilgan metodlar qo'llaniladi. Zamonaviy texnologiyalar, xususan interfaol texnologiyalar, musiqiy-pedagogik ta'lim jarayonini yanada samarali va qiziqarli qilishda muhim rol o'ynaydi. Ushbu maqola musiqiy-pedagogik ta'lim
jihatlarini
jarayonining oziga xos jinatiarini va interfaol texnologiyalarni musiqiy pedagogika jarayonida qo'llash imkoniyatlarini ko'rib chiqadi.
1. Musiqiy-pedagogik ta'lim jarayonining asosiy tamoyillari
1.1. Individual yondashuv
Musiqiy-pedagogik ta'lim jarayonida individual yondashuvning o'rni katta. Har bir talaba yoki o'quvchining musiqiy qobiliyatlari va qiziqishlari individual tarzda hisobga olinishi kerak. Bu, ularning o'ziga xos xususiyatlari va rivojlanish ehtiyojlariga mos keluvchi ta'lim metodlarini tanlashni anglatadi. Har bir o'quvchining musiqiy qobiliyatlari, qiziqishlari va o'rganish sur'ati boshqacha bo'ladi. Shu sababli, musiqiy ta'limda individual ehtiyojlarga moslashtirilgan yondashuvlar zarur. O'quvchilar bilan alohida ishlash, ularning o'ziga xos xususiyatlarini hisobga olish, ta'lim sifatini oshiradi va musiqiy mahoratni rivojlantiradi.
1.2. Integratsiya
Musiqa ta'limi boshqa san'at turlari va fanlar bilan integratsiyalashgan bo'lishi kerak. Musiqiy kompozitsiya, ritm, ton va melodiyani boshqa san'at turlari bilan birlashtirish, o'quvchilarga to'liqroq estetik tajriba taqdim etadi. Masalan, musiqa va teatr san'ati, tasviriy san'at, adabiyot va tarixni birlashtirgan integratsiyalangan darslar o'quvchilarning umumiy san'atiy ko'nikmalarini kengaytiradi.
1.3. Ijodkorlik va ifoda erkinligi
Musiqa ta'limida ijodkorlik va ifoda erkinligi muhim ahamiyatga ega. O'quvchilarga o'z musiqiy fikrlarini yaratish, ijro etish va rivojlantirish imkoniyatlarini berish, ularning ijodiy salohiyatini oshiradi. Ijodiy yondashuvlar va o'zini ifoda etish imkoniyatlari musiqiy ta'limning asosiy qismidir.
1.4. Nazariy va amaliy bilimlarning uyg'unligi
Musiqiy ta'limda nazariy bilimlar amaliy ko'nikmalar bilan uyg'unlashtirilishi kerak. Musiqa nazariyasini o'rganish, musiqiy asarlarni tahlil qilish va amaliy musiqiy texnikalarni o'rganish, o'quvchilarni musiqiy ifoda va ijroda yuqori natijalarga erishishga yordam beradi. Musiqa ta'limida nazariy bilimlar amaliy ko'nikmalar bilan uyg'unlashtirilishi kerak. Bu, musiqiy texnikalarni o'rgatish bilan birga, musiqa nazariyasini tushunishni ham ta'minlaydi.
2. Musiqiy-pedagogik ta'lim jarayonining o'ziga xos xususiyatlari
2.1. Emotsional va estetik rivojlanish
Musiqa ta'limi o'quvchilarning emotsional va estetik rivojlanishiga katta ta'sir ko'rsatadi. Musiqaning turli janrlarini o'rganish orqali o'quvchilar turli emotsiyalarni tushunishni va ularga javob berishni o'rganadilar. Musiqa ta'limi o'quvchilarning emotsional va estetik rivojlanishiga katta ta'sir ko'rsatadi. Musiqa orqali o'quvchilar turli emotsiyalarni tushunish, ularga javob berish va estetik tajriba olish imkoniyatiga ega bo'ladilar. Musiqa ta'limi, shuningdek, o'quvchilarning musiqiy didini va estetik qabul qilish qobiliyatini rivojlantiradi.
2.2. Musiqiy eshitish va tajriba
Musiqa ta'limida o'quvchilar musiqiy eshitish va tajriba olish ko'nikmalarini rivojlantiradilar. Bu, musiqaning turli uslublari va janrlarini tahlil qilishni o'z ichiga oladi. Musiqa ta'limida musiqiy eshitish va tajriba olish ko'nikmalari muhim rol o'ynaydi. Musiqiy eshitish qobiliyatini rivojlantirish va turli musiqiy janrlarni tahlil qilish orqali o'quvchilar musiqaning turli uslublarini va strukturaviy xususiyatlarini yaxshiroq tushunadilar.
2.3. Pedagogik yondashuvlar
Musiqiy-pedagogik ta'limda pedagogik yondashuvlar muhim rol o'ynaydi. Ta'lim jarayonida interaktiv metodlar, o'yin elementlari va individual darslar kabi yondashuvlar qo'llaniladi. Musiqiy-pedagogik ta'limda pedagogik yondashuvlar muhim ahamiyatga ega. Interaktiv metodlar, o'yin elementlari va individual darslar kabi yondashuvlar o'quvchilarning qiziqishini oshiradi va ularning musiqiy bilimlarini samarali o'rganishga yordam beradi.
2.4. Musiqa ta'limida texnologiyalardan foydalanish
Zamonaviy texnologiyalar musiqiy-pedagogik ta'lim jarayonini yanada samarali qilishda yordam beradi. Musiqa dasturlari, elektron o'quv materiallari va onlayn kurslar musiqiy ta'limning sifatini oshiradi. Texnologiyalar orqali musiqiy asarlarni yaratish, tahlil qilish va o'rganish imkoniyatlari kengayadi.
3. Interfaol texnologiyalar: Musiqa pedagogikasi jarayonida innovatsiyalar
3.1. Interfaol ta'lim dasturlari
Interfaol ta'lim dasturlari musiqiy-pedagogik jarayonda o'quvchilarga interaktiv va qiziqarli o'quv tajribasini taqdim etadi. Bu dasturlar, musiqa texnikalarini o'rgatishda, musiqiy nazariyalarni tushuntirishda va o'quvchilarning ijodiy salohiyatini rivojlantirishda
samarali bo'ladi. Masalan, musiqiy notalarni tanib olish, ritm mashqlari va musiqiy o'yinlar orqali o'quvchilar musiqiy bilimlarini mustahkamlashlari mumkin.
3.2. Virtual va qo'shma darslar
Virtual va qo'shma darslar musiqiy-pedagogik ta'limda yangi imkoniyatlar yaratadi. Onlayn darslar, o'quvchilarga masofadan turib, yuqori sifatli ta'lim olish imkoniyatini beradi. Shuningdek, qo'shma darslar orqali, talabalarga turli musiqiy janrlar va uslublarni tajribadan o'tkazish imkoniyati yaratiladi. Musiqiy ijrolarni onlayn baholash va tahlil qilish, o'quvchilarga real vaqt rejimida feedback olish imkonini beradi.
3.3. Musiqiy dasturlar va ilovalar
Zamonaviy musiqiy dasturlar va ilovalar, musiqiy ta'lim jarayonida yanada interaktiv muhit yaratadi. Musiqiy kompozitsiya, rekord qilish, miksaj va mastering dasturlari orqali o'quvchilar o'z musiqiy asarlarini yaratish va rivojlantirish imkoniyatiga ega bo'ladilar. Bu dasturlar, shuningdek, musiqiy nazariyalarni amaliyotga tatbiq etishga yordam beradi. Masalan, GarageBand, Logic Pro, FL Studio kabi dasturlar musiqiy ijro va kompozitsiya jarayonini soddalashtiradi.
3.4. Kinematik va simulyatsiya texnologiyalari
Kinematik va simulyatsiya texnologiyalari musiqiy-pedagogik ta'lim jarayonida yangi imkoniyatlar yaratadi. Musiqa asarlarini vizualizatsiya qilish, turli musiqiy effektlarni va strukturaviy elementlarni kinematik tarzda taqdim etish, o'quvchilarning musiqiy tushunchalarini yaxshilaydi. Simulyatsiya texnologiyalari orqali o'quvchilar turli musiqiy situatsiyalarni tajribadan o'tkazishlari mumkin. Masalan, Synthesia kabi ilovalar musiqa notalarini vizual tarzda ko'rsatadi va o'quvchilarga musiqiy eshitish ko'nikmalarini rivojlantirishda yordam beradi.
3.5. Online platformalar va resurslar
Online platformalar va resurslar musiqiy ta'limda yanada kengroq imkoniyatlarni taqdim etadi. Musiqiy ta'lim uchun mo'ljallangan platformalar, masalan, MuseScore, Yousician va Berklee Online, o'quvchilarga turli musiqiy texnikalar va nazariyalarni o'rganish imkoniyatini beradi. Ushbu platformalar, shuningdek, o'quvchilarning musiqiy tajribalarini baham ko'rish va global musiqiy hamjamiyat bilan aloqada bo'lish imkonini yaratadi.
4. Musiqiy-pedagogik ta'lim jarayonida interfaol texnologiyalarni qo'llashdagi muammolar va echimlar
4.1. Resurs yetishmovchiligi
Ba'zi ta'lim muassasalarida musiqa ta'limi uchun yetarli resurslar mavjud emas. Bu, asboblar, o'quv materiallari va tajribali pedagoglarning yetishmasligi bilan bog'liq. Interfaol texnologiyalarni musiqiy-pedagogik ta'lim jarayonida qo'llashda resurs yetishmovchiligi muammosi mavjud bo'lishi mumkin. Buning oldini olish uchun ta'lim muassasalari texnologik infratuzilmani yaxshilash va ilg'or texnologiyalar bilan ta'minlash zarur. Masalan, texnik jihozlarni yangilash, o'quvchilarga kerakli dastur va ilovalarni taqdim etish orqali bu muammo hal qilinishi mumkin.
4.2. Pedagogik malaka
Interfaol texnologiyalarni samarali qo'llash uchun pedagoglarning malakasini oshirish zarur. O'qituvchilar uchun texnologik treninglar tashkil etish, yangi metodikalarni o'rgatish va tajribalarni baham ko'rish orqali bu masalani hal qilish mumkin.
4.3. Texnologik xavfsizlik Onlayn resurslar va dasturlardan foydalanish xavfsizlik masalalarini ham ko'taradi. Musiqa ta'limida texnologiyalardan foydalanishda o'quvchilarning shaxsiy ma'lumotlarini himoya qilish, onlayn xavfsizlik qoidalariga amal qilish va xavfsiz internet muhitini yaratish zarurdir. Xulosa
Musiqiy-pedagogik ta'lim jarayoni o'zining murakkabligi va ko'p qirrali xususiyatlari bilan ajralib turadi. Individual yondashuv, integratsiya, ijodkorlik va nazariy-amaliy uyg'unlik kabi tamoyillar musiqiy ta'limning asosiy qismlaridir. Interfaol texnologiyalar musiqiy-pedagogik jarayonni yanada samarali va qiziqarli qilishda muhim rol o'ynaydi. Musiqa dasturlari, virtual darslar, musiqiy ilovalar, kinematik va simulyatsiya texnologiyalari musiqiy ta'limning sifatini oshiradi va o'quvchilarga yangi imkoniyatlar yaratadi. Biroq, texnologiyalarni qo'llashdagi muammolar, xususan, resurs yetishmovchiligi, pedagogik malaka va texnologik xavfsizlik masalalarini hal etish zarurdir.
Musiqa ta'limi doimo rivojlanib borayotgan soha bo'lib, uning samaradorligini oshirish uchun zamonaviy metodlar va texnologiyalardan foydalanish, shuningdek, pedagogik malakani oshirish muhimdir.
Musiqiy-pedagogik ta'lim jarayonini zamonaviy texnologiyalar yordamida rivojlantirish, o'quvchilarning musiqiy bilim va ko'nikmalarini oshirishda katta yordam beradi. O'qituvchilar va ta'lim muassasalari texnologik innovatsiyalarni qo'llash orqali ta'lim sifatini yanada yaxshilash, ijodiy va interfaol o'quv muhitini yaratishda davom etishlari lozim.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Mirziyoyev Sh.M. Byuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. T., 2017.
2. ISME - International Socaety for Music Education. https: //www.isme.org //ru.m.wikipedia.org >wiki>.
3. Ahmedov M.M. Bo'lajak o'kituvchilarni maktab o'quvchilarida musiqiy-nazariy bilimlarni shakllantirishga tayyorlash: O'quv-uslubiy qo'llanma. T., 2011.
4. Barenboym L.A. Muzikal'naya pedagogika i ispolnitel'stvo. L., 1974.
5. G.M.Sharipova. Musiqa o'qitish metodikasi. Maruzalar matni. T. «Nizomiy nomidagi TDPU», 2006 yil.
6. R.J.Ishmuxammedov. Innovatsion texnologiyalar yordamida ta'lim samaradorligini oshirish yo'llari. T.Nizomiy nomidagi TDPU, 2004 yil.
7. K.Xoshimov, S.Nishonova Pedagogika tarixi.T., A.Navoiy nomidagi O'zbekiston milliy kutubxonasi nashristi, 2005
8. Kadrlar Tayyorlash milliy dasturi. Internet savtlari
9. www. Ziyonet. Uz
10. www. Edu. uz
