Научная статья на тему 'Мулоњизањо оид ба фразеологизмњои љомї'

Мулоњизањо оид ба фразеологизмњои љомї Текст научной статьи по специальности «Языкознание и литературоведение»

CC BY
211
233
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
фразеологизмњо / Љомї / рехтањои фразеологї / воњидњои фразеологї / иборањои фразеологї / семантика / idioms / Jami / phraseological constructions / phraseological units / semantics
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Some notes about the phraseological units of gazelles of Abdurrahman Jami

The author, speaking of phraseologisms of gazelles of Abdurrahman Jami, mentions that common form of phraseological units as well as constructions created by the poet are seen in the lyrical works of the poet. It is argued that the semantics of the set phraseological constructions of Jami correspond to the meanings that used in the modern literary and colloquial language. It is noted that phraseological constructions created by the poet himself, enriching the content of phraseological units of the Tajik literary language, contribute to the figurative expression of the poet's thoughts and emerge of new stylistic shades of his literary expression. The author states that the widespread use of synonymous phraseological units is seen in poetry of Jami, which have similar or the same meaning in terms of use and define the concepts expressed from different sides. A conclusion is drawn that the study of phraseological units of works of Abdurrahman Jami is scientifically justified and their study is important in determining the specificities of the process of dissemination of phraseological units in the history of Tajik language.

Текст научной работы на тему «Мулоњизањо оид ба фразеологизмњои љомї»

НОМАИ ДОНИШГОҲ» УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ» SCIENTIFIC NOTES»

№ 2(43) 2015

УДК 4т Ш.А. РАҲМАТОВ

ББК 81.2т

МУЛОҲИЗАҲО ОИД БА ФРАЗЕОЛОГИЗМҲОИ ҶОМӢ

Вожаҳои клидй: фразеологизмов, Ҷомй, рехтаҳои фразеологй, воҳидҳои фразеологй, ибораҳои фразеологй, семантика.

Корбасти воҳидҳои рехта ба масъалаи сабку услуби суханвар иртибот дошта, истифодаи ҳар чӣ бештари онҳо дар назм боиси наздик гаштани ашъор ба забони гуфтугӯӣ ва фаҳму дарки беҳтари афкори бадеӣ мегардад. Ғановати ашъори хотамушшуаро Абдурраҳмони Ҷомӣ аз ҷиҳати истифодаи унсурҳои забони зинда барои ифодаи барҷаставу равшан, муассирӣ ва рангиниву ҷаззобии калом мусоидат намудаанд.

Воҳидҳои фразеологии ашъори Мавлоно Ҷомӣ гоҳе дар шаклу намуди маъмулӣ ва баъзан дар қолабҳои худсохти шоир ба мушоҳида мерасанд. Аз ҷумла, сар ба болин гузоштан (5,120), аз даст наомадан (5,122), ҳалқа дар гӯш кардан (5,127), бӯй бурдан (5,146), сищрӯй шудан (5,161), рӯй натофтан (5,194), чашм чаҳор кардан (5,46) даст холй будан намунаи онҳост. Байти зер саропо аз фразеологизмҳои худсохти шоир таркиб ёфтааст:

Рӯзгорат тира, дастатхоливу дилпурҳавас,

Шабдарозу нохунон афтода, аъзо пургар аст (5,35).

Таркиби маъмулу забон задаи “ҳиммати паст” ба маънои хасисӣ, мумсикӣ дар байти поёнии Ҷомӣ ба шакли “ҳиммати кӯтоҳ” омадааст:

Моили Тӯбо наёбад сояи сарвиқадат,

Мансаби олй чйлоиқ ҳимматикӯтоҳро?(5,131).

Семантикаи рехтаҳои фразеологии ашъори мавриди назар аз ҷиҳати ифодаи маъно, асосан, ба маъноҳои дар забони чӣ адабӣ ва чӣ гуфтугӯии имрӯз мувофиқат менамоянд. Масалан, даст дароз кардан (5,82) ба маънои 1. таарруз кардан, 2. таҷовуз намудан; дасткӯтоҳ будан (5,41) ба маънои оҷизиву бенавоӣ; забони гӯё (5,92), хоб ҳаром гаштан (5,113) ва монанди инҳо, ки бо ҳамин шаклу маънои дар забони омиёна мавриди истифода қарор доранд. Таркиби пухтагӣ кардан ба маънои оқилона кор кардан маҳз дар қолаби гуфтугӯӣ, яъне бо иловаи пасванди -гӣ омадааст, ки боиси наздик гаштани забони адиб ба забони муҳовараи мардум шудааст:

Мекунй орзуи пухтагй аз ҳар хоме,

Чанддилранҷа бувад з-ин тамаихом туро?(5,80).

Дар забони гуфтугӯӣ ибораи “бӯ набурдан” ба маънои ба чизе пай набурдан, огоҳ нашудан маъмул аст, дар ғазалиёти Ҷомӣ ба шакли бӯй нашунидан омадааст:

Халқе чу сабо ба рӯйи ту хуш,

Бӯе нашунида аз сабо ман (5,70).

Ибораи даст баровардан дар “Фарҳангии тафсирии забони тоҷикй” ва “Фарҳанги ибораҳои рехта” ба чашм нарасид, вале ин воҳиди фразеологй дар лаҳҷаи Хуҷанд ба маънои “барои ҷазои касе ҷуръат кардан” роиҷ мебошад. Бино ба таъкиди муаллифони “Фарҳанги воҳидҳои фразеологии лаҳҷаи Хуҷанд” ҳарчанд асар фарогири воҳидҳои фразеологии хоси Хуҷанд аст, вале баъзе аз ин гурӯҳи таркиби луғавӣ аз мадди назари эшон дур мондааст. Аз баррасии маводи гирдомадаи фарҳанги мазкур забоншинос А. Зоҳидов ба натиҷае расидааст, ки “...дар лаҳҷаи мардуми Хуҷанд воҳидҳои фразеологии ба забони адабӣ хос кам нестанд” (1, 13). Ин нуктаро корбаст гардидани ибораи “даст баровардан” ба маънои “барои ҷазои касе ҷуръат кардан”-и байти зерини А. Ҷомӣ ба исбот мерасонад:

То даст баровардй зон гамза ба хунрезй,

Бар чарх равад ҳар дам аз дасти ту “Ё рабҳо” (5,101).

Ибораи рехтаи “бехуд гардондан” дар ФИР (8,105) ба маънои “аз ҳол рафтан, беҳуш шудан” шарҳ ёфта, вале дар ФТЗТ маънои маҷозии он “мағрур шудан”, ки бо ҳамин маъно дар забони гуфтугӯӣ ба кор меравад (10,194) низ илова гаштааст. Дар байти поён маънои мазкури ибора ба мушоҳида мерасад:

Парда бардору бехудам гардон,

То бубинад аён чйхосу чй ом (5,65).

189

НОМАИ ДОНИШГОХ» УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ» SCIENTIFIC NOTES»

№ 2(43) 2015

Барои ифодаи маънои ҳунармандии ниҳоят зиёд дар суханороиву иборапардозӣ дар намунаи зер шакли дигари ибораи “ҷома ба гап пӯшондан”, яъне “пӯст пӯшондан” ба кор гирифта шудааст. Вақте “ҷома ба гап мепӯшонанд”, метавонанд касеро бо сухандонӣ таҳти таъсири хеш қарор диҳанд, вале баъди чанд муддат шахси мутаассиргашта аз талқини мусоҳиб берун шавад. Дар сурати бо сухан ба касе пӯст пӯшондан кас наметавонад тамоми умр аз он таассурот раҳо гардад.

Пӯст пӯшонй, фурӯ баста лаб аз гуфтор, лек

Бар талабгорон ба таъйиди назар мушкилкушо (5,59).

Истифодаи чанд воҳиди фразеологӣ дар як байт барои ифодаи образноки фикр хизмат кардааст. Ронда зи буруни дар маро ту,

Ҷо карда даруни ҷон туро ман (5,70).

Аксари ибораҳои рехтаи ашъори Ҷомӣ дар забони адабӣ низ ба мушоҳида мерасанд. Таркиби “даруни ҷон ҷо кардан” ба маънои “меҳр парваридан” дар шеъри шоираи муосири тодик Фарзона дар шакли “дар миёнаи дил ҷо кардан” низ ба кор рафтааст:

Номи маро навиштй аз ҳошия бурунтар Номи туро навиштам ман дар миёнаи дил (7,8).

Ё худ ибораҳои рехтаи “сар ба болин ниҳодан” ва “бехуд гаштан”-ро дар шеъри Лоиқ низ ба ҳамон маъное, ки дар шеъри Ҷомӣ ифода ёфтааст, мехонем:

Ниҳам то сар ба болиниқиёмат

Бифармо, то ба болинат бимирам (12, 834)

* * *

Он чунон гоҳ меравам аз худ,

Ки замину зам он намедонам.

Он қадар гаҳ ба хеш меоям,

К-аз ҳама бехудй пушаймонам (12,153).

Таркиби фразеологии “сар кашидан” дар ФТЗТ ба маъноҳои а) сар барафроштан, қад баланд кардан; б) нофармонй кардан, сар тофтан (11,207) ва дар «Фарҳанги ибораҳои рехта» ба маънои “қад кашидан, дароз шудан” (9,46) омадааст, вале дар байти поён ба маънои сар хам намудан, итоат кардан истифода шудааст:

Пирона сар кашидам сар дар раҳи сагонат,

Мӯйи сафедкардам дорӯби остонат (5,191).

Рехтаҳои фразеологии худсохти шоир ҷолиб буда, фикр дар либоси зебои бадей манзур шудааст. Маънои меҳру муҳаббати беандоза ва нозукии тани дилбар дар мисоли зер бо ибораи фразеологии “зи риштаи ҷон ҷома бофтан” иброз гаштааст:

Мебоядат зи риштаи дон дома бофтан,

К-аз тору пуди пираҳан озурда шуд танат (5,189).

Масъалаи тафовут ва умумияти зарбулмасалу мақолҳо бо воҳидҳои фразеологӣ аз ҷониби профессор Ҳ. Маҷидов баррасӣ гашта, муҳаққиқ ба чунин натиҷа мерасад, ки ин ду гурӯҳи воҳидҳои забонро набояд аз ҳам ҷудо кард: “Захираи фразеологии забонамон аз ҳисоби зарбулмасал, мақол, панду ҳикматҳои суфташуда, воситаҳои тасвири бадей ва ибораҳои истилоҳии умумихалқигашта мунтазам бой шуда меистад” (2,19).

Ин гуна воҳидҳои фразеологӣ дар шакли ҷумла ва бо қолабҳои мухталиф дар назми шоир ба кор гирифта шудаанд: пахта аз гӯш кашидан ба маънои “ба сухан эътибор додан” дар қолаби пунба аз гӯши ҳ уш кашидан (3.251). аз як даст садо набаромадан бо гунаи боло наравад наво зи як даст (4,92), шунидан кай бувад монанди дидан? ба маънои “бо шунидан қонеъ нагаштан” дар шакли сЬарк аст зи дида то шунида омадааст:

Аз гӯш ма дӯй кори дида

Фарқ аст зи дида то шунида (6,26).

Лозим ба қайд аст, ки воҳиди фразеологии “аз як даст садо намебарояд” дар ФИР ба маънои “барои бомуваффақият ба анҷом расидани коре иттифоқу иттиҳод лозим аст; одамӣ танҳо кореро ба анҷом расонида наметавонад”(9,475) тавзеҳ ёфтааст. Вале дар забони гуфтугӯӣ имрӯзҳо он ба маънои “дар содир гаштани гуноҳе айбдор будани ду нафар” мутадовил мебошад.

Дар ашъори Ҷомӣ воҳидҳои фразеологии муродиф, ки ба ҳамдигар аз лиҳози доираи истеъмол наздикмаъно ва ё баробар буда, мафҳуми ифодашавандаро аз диҳатҳои гуногун шарҳу эзоҳ медиҳанд, фаровон ба кор рафтаанд. Масалан, воҳиди фразеологии “рӯйи худро ба хок молидан” ба маънои “илтимосу илтидо, изҳори эҳтирому муҳаббат” бо чунин муродифоти он зикр

190

НОМАИ ДОНИШГОҲ» УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ» SCIENTIFIC NOTES»

№ 2(43) 2015

гаштаанд: ҷабин (пешонӣ) ба роҳ судан (5,191), хоки қадам ба дида рӯфтан (6,89), ба таҳи кафш рух соидан (5,194), хокираҳгузор шудан (5,124), сари хоки мақдам гаштан (5,164), сар бар пои касе молидан (5,246), дар раҳ тан судан (5,300), тан поймол будан (5,186) нақши по гирифтан (5,300) ифода шудааст. Рехтаҳои фразеологии мазкур бо тобишҳои нави маъноӣ, яъне беқадру беаҳамият шудан дар натиҷаи корбасти моҳиронаи онҳо ба даст омадааст: хок шудан (5,80), хок сохтан (5,80), хоки по шудан (5,114), хоки раҳгузор шудан (5,124), хоки пои худ кардан (5,127), таҳи по шудан (5,79), ва бозор шикастан (гунаи дигари баҳо шикастан) дар байти поён:

Дар анчумани араб нишастй,

Бозориҳама аҷамшикастй (6,70).

Ҳунармандии шоир дар истифодаи воҳидҳои фразеологӣ дар он низ зоҳир мешавад, ки гоҳе бо илова кардани чанд унсури грамматикӣ маънои хилофӣ сохтааст. Ба таркиби “хоки по будан” ибораи зери сар ҳамроҳ гашта, маънои баръакси он, яъне чизи гаронбаҳо, арзишманд ҳосил шудааст:

Бод шабҳо хоки поят зери сар хобам ҳаром,

Гар надонамдавлати бедорихуд инхобро (5,113).

Шоир баъзан воҳидҳои фразеологии синонимиро пай дар ҳам ва ё бо воҳиди озоди синтаксисӣ овардааст, ки ин тарзи ифода бо мақсади барҷаставу образнок ифода кардани маъно ва илова гаштани тобишҳои муайяни услубӣ кор фармуда шудааст. Маънои гаму ғусса ва ранҷу дард бо чунин ибораҳои озод: дарди сар расидан (5,149), дил фигор гаштан (5,142), гам дар дил будан (5,106); ва ибораҳои фразеологии кӯҳи гам бар дил доштан (5,108), бори дил (5,44), дар сина хор доштан (5,102), дил шикастан (5,114), сина реш будан (5,123), хун аз ҷигар чакидан (5,140), дил хун ба хун таҳ бастан (5,143), ба сина дог будан (5,146), дурди дард бар сар рехтан (5,165), дарун аз хун лаболаб доштан (5,167), дил гирифтан (5,180), аз дуд сӯхтан (5,185), хотир шикастан (5,180), дар кунҷи гам нишастан (5,186), аз дида хун рехтан (5,189), рухсори хунчакон доштан (5,191), ва гайра тазаккур ёфтааст:

Ҳар киро саркашиву шӯхиву бадкешй беш,

Хун гирифта дили ман ҷонибиӯ беш кашад (5,423).

Таркибҳои “тег рондан”, “ҷон таслим намудан” ба маънои “қурбон кардан” ё худ “уқда задан”, “чин задан” ба маънои “изҳори норизоӣ ва қаҳру газаб” дар байтҳои зерин ба чашм мерасанд:

Тег меронй, ки Ҷомй нақди чон таслим кун.

Ҳар чй фармой, ба чон истодаам таслимро (5,127).

Бар абруи нокушода чин зад.

Садуқдаи хашм бар чабин зад (6,95).

Аз мисоли охир аён аст, ки воҳиди фразеологии аввал чин бар абрӯ задан маъмул аст ва дар осори адибони дигар низ ба кор рафтааст, вале таркиби уқдаихашм бар ҷабин задансохтаи шоир мебошад. Лозим ба қайд аст, ки ин ду ҳолати инсон тавъам ба амал меояд ва пайи ҳам ба кор рафтани ин муродифот барои муассирии фикр мусоидат намудаанд.

Дар намунаи зерин низ воҳидҳои фразеологии наздикмаънои кор аз даст рафтан ва даст зи кор мондан ба маънои оҷизу нотавон шудан, дар коре ноилоҷ мондан пайи ҳам омада, маънои ҳамдигарро пурратар кардаанд:

Эй ёри меҳрубон, ба карам дастгирие,

К-аз дастрафт кораму дастам зи кор монд (5,75).

Дар силсилаи воҳидҳои фразеологии синонимӣ маъно ба назар гирифта мешавад, лекин ҳамгунии шаклу сохти онҳо муҳим нест. Чунон ки забоншинос Ҳ.Маҷидов ин нуктаро таъкид доштааст: “Дар силсилаи синонимӣ воҳидҳои фразеологии аз ҷиҳати обуранг ва мавқеи истеъмолашон гуногун гирд меоянд. Хусусияти умумии ҳамаи фразеологизмҳои ба силсилаи синонимӣ дохилшаванда умумияти маъно ва гуногун будани бунёди қолабҳои онҳост. Табиист, ки ҳар як фразеологизми силсилаи синонимӣ аз воҳидҳои фразеологии дигар бо заминаи тасвир ва ҷилоҳои махсуси маъно фарқ карда меистад» (2,56).

Ба монанди дил бастан (5,181), нақш дар дил бастан (5,182), ба дил ҷо кардан (5,123) ба маънои ошиқ шудан. Ё худ маънои маргу аҷал бо воҳидҳои фразеологии дасти аҷал чидан (5,78), мурги рӯҳ ба боми ҳарам нишастан (5,323), ҷон зи даст шудан (5,76), гарқа ба хун будан (5,110), ҷон кандан (5,132), ҷон додан (5,132), ҷон фишондан (5,152), ҷон ба кафи даст расидан (5,154), оташ ба ҷон задан (5,189), ба қатл теги ситам пеш кашидан ифода ёфтааст:

191

НОМАИ ДОНИШГОХ» УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ» SCIENTIFIC NOTES»

№ 2(43) 2015

Мекашам туҳфаи чон пеши чунон сангдиле,

Ки ба қатлам зиҳама теги ситам пеш кашад (5, 423).

Дар мавриди инъикоси як ҳодисаву воқеа шоир бо мақсади илова намудани тобишҳои нави семантикй ва обуранги бадей баъзе ҷузъ ва унсурҳои грамматикии фразеологизмҳоро иваз ё ҳазф менамояд. Хок дар дидаи замона задем (5,62) ва мушти хок дар дидаи бино задан (5,305) ба маънои фиреб ва ғафлат ба кор рафтааст:

Зару симе, ки бар онхоҷа назар дӯхтааст,

Мушти хокест, ки дар дидаи бино задааст (5, 305).

Ҳамчунин маънои аз сахтии гаму алам нолаву фигон кардан бо таркибҳои рехтаи ҷома чок кардан (5, 159), ҷомаи ҷон чок шудан (5, 124), ба ҷайби ҷон чок задан (5,172), пирахан чок кардан (5, 102), хирқа чок задан (5, 194), ки бо чанд ҷузъ ё унсури грамматикии худ фарқ доранд, ифода ёфтааст:

Ҳар субҳ, к-офтобирухат сар занад зи чайб,

Гар ман чу субҳ чок занам чайби ҷон, чй айб? (5,172).

Аз баррасии ашъори Мавлоно Абдураҳмони Ҷомӣ метавон ба чунин натиҷа расид, ки ҳарчанд аз таълифи осори шоир қарнҳои зиёде сипарӣ гаштаву забони гуфтугӯиву адабии тоҷик чанд таҳаввулотро аз сар гузаронидааст, вале воҳидҳои фразеологии ашъори Мавлоно Ҷомӣ то ҳанӯз аз назари маънӣ барои хонандаи имрӯз мафҳуму дастрас ва бо ҳамон шаклу қолаб ё худ баъзе тағйироти ҷузъӣ мавриди истифода қарор доранд. Ифодаи образҳои бадеӣ, фикрҳои пандомез ва ҳиссиёти муассири шоир тавассути корбасти ҳунармандонаи рехтаҳои фразеологии маъмулӣ ва худсохти суханвар ба даст омадаанд.

ПАЙНАВИШТ:

1. Зоҳидов, А. Фарҳанги воҳидҳои фразеологии лаҳҷаи Хуҷанд/А. Зоҳидов. -Хуҷанд, 2013. -392 с.

2. Маҷидов, Ҳ. Фразеологияи забони ҳозираи тоҷик / Ҳ. Маҷидов. - Душанбе, 1981. - 104 с.

3. Муҳаммадиев, М., Нурмуҳаммадов, Ю., Талбакова, Ҳ. Лексикаи забони адабии тоҷик / М. Муҳаммадиев, Ю. Нурмуҳаммадов, Ҳ. Талбакова. - Душанбе, 1997. - 189 с.

4. Нуров, А. Фарҳанги осори Ҷомӣ. Иборат аз ду ҷилд / А. Нуров. - Душанбе: Сарредаксияи илмии ЭСТ. 1984. - 536с.-Ҷ. 1; 1984. -608 с. -. Ҷ. 2.

5. Ҷомӣ, Абдурраҳмон. Осор: иборат аз 8 чилд/ А.Ҷомй.- Душанбе: Адиб, 1988. -560 с. -Ҷ. 1.

6. Ҷомӣ, Абдурраҳмон. Осор: иборат аз 8 чилд/ А.Ҷомй - Душанбе: Адиб, 1988. -298с. Ҷ. 5.

7. Фарзона Себарга / Фарзона.- Хуҷанд, 2010. -488 с.

8. Фарҳанги ибораҳои рехта. Душанбе, 1964. -952 с. -Ҷилди 1.

9. Фарҳанги ибораҳои рехта. Душанбе, 1964. -840 с. -Ҷилди 2.

10. Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ.. Душанбе, 2008. -850 с. Ҷилди 1

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

11. Фарҳанги тафсирии забони тоҷикӣ. Душанбе, 2008. -945 с. Ҷилди 2.

12. Шералӣ, Лоиқ. Куллиёти ашъор /Л. Шералӣ. - Душанбе, 2001. -910с.

REFERENCES:

1. Zohidov, A. The dictionary of phraseological units of Khujand dialect/ A.Zohidov. -Khujand, 2013. -392p.

2. Majidov, H. The phraseology of modern Tajik language /H.Majidov. -Dushanbe, 1981.-104p.

3. Muhammadiev, M., Nurmuhammadov, Yu., Talbakov, H. The lexicon of modern Tajik language / Muhammadiev, M., Nurmuhammadov, Yu., Talbakov, H.-Dushanbe, 1977.-189p.

4. Nurov, A. The dictionary of Jami’s works. In 2 vol./ A.Nurov. -Dushanbe: the head staff of the Tajik Soviet Encyclopedia. 1984.-536p.; 1984. -608p. -v.1. v.2.

5. Jami, Abdurrahman. The Works: in 8 vol. /A.Jami. -Dushanbe: Adib, 1988. -560p. -v.1.

6. Jami, Abdurrahman. The Works: in 8 vol. /A.Jami. -Dushanbe: Adib, 1988. -598p. -v.5.

7. Farzona. Sebarga / Frazona. -Khujand, 2010. -488p.

8. The dictionary of set expressions. Dushanbe, 1964.-952p. v.1.

9. The dictionary of set expressions. Dushanbe, 1964.-840p. v.2.

10. The explanatory dictionary of Tajik language. Dushanbe, 2008. -850 p. v.1.

11. The explanatory dictionary of Tajik language. Dushanbe, 2008. -945 p. v.2.

12.Sherali, Loik. Collection of works /L.Sherali. -Dushanbe, 2001. -910 p.

192

НОМАИ ДОНИШГОҲ» УЧЕНЫЕ ЗАПИСКИ» SCIENTIFIC NOTES»

№ 2(43) 2015

Некоторые замечания о фразеологизмах газелей Абдуррахмана Джами

Ключевые слова: фразеологизмы, Джами, устойчивые фразеологические обороты,

фразеологические единицы, семантика

Автор статьи, рассуждая о фразеологизмах газелей Абдуррахмана Джами, отмечает, что в лирических произведениях поэта наблюдаются общепринятые формы фразеологических единиц, а также конструкции, созданные самим поэтом. Доказывается, что семантика устойчивых фразеологических оборотов Джами соответствует значениям, существующим как в современном литературном языке, так и в разговорном. Отмечается, что фразеологические конструкции, созданные самим поэтом, обогащая состав фразеологических единиц таджикского литературного языка, способствуют образному выражению мыслей поэта и появлению новых стилистических оттенков его художественного слова.

Автор определяет, что в поэзии Джами наблюдается широкое использование синонимичных фразеологических единиц, которые имеют близкие или равные значения с точки зрения употребления и определяют выражаемые понятия с различных сторон. Формируется вывод о том, что обращение к исследованию фразеологических единиц произведений Абдуррахмана Джами является научно обоснованным и их изучение представляет значимость в определении особенностей процесса распространения фразеологических единиц в истории таджикского языка.

Some notes about the phraseological units of gazelles of Abdurrahman Jami

Keywords: idioms, Jami, phraseological constructions, phraseological units, semantics.

The author, speaking of phraseologisms of gazelles of Abdurrahman Jami, mentions that common form of phraseological units as well as constructions created by the poet are seen in the lyrical works of the poet. It is argued that the semantics of the set phraseological constructions of Jami correspond to the meanings that used in the modern literary and colloquial language. It is noted that phraseological constructions created by the poet himself, enriching the content of phraseological units of the Tajik literary language, contribute to the figurative expression of the poet's thoughts and emerge of new stylistic shades of his literary expression.

The author states that the widespread use of synonymous phraseological units is seen in poetry of Jami, which have similar or the same meaning in terms of use and define the concepts expressed from different sides. A conclusion is drawn that the study of phraseological units of works of Abdurrahman Jami is scientificallyjustified and their study is important in determining the specificities of the process of dissemination of phraseological units in the history of Tajik language.

Маълумот дар бораи муаллиф:

Раҳматов Шӯҳрат Аҳмадцонович, номзади илмҳои филологй, дотсенти кафедраи забони тоҷикии Донишгоҳи давлатии Хуҷанд ба номи академик Б.Ғ.Ғафуров (Цумҳурии Тоҷикистон, ш. Хуҷанд), E-mail: uchzaphgu@mail.ru

Сведения об авторе:

Рахматов Шухрат Ахмаджонович, кандидат филологических наук, доцент кафедры таджикского языка Худжандского государтвенного университета имени академика Б.Г.Гафурова (Республика Таджикистан, г.Худжанд), E-mail: uchzaphgu@mail.ru

Information about the author:

Rahmatov Shuhrat Ahmadjonovich, Candidate of in Philology, Associate Professor of Tajik Language Department, Khujand State University named after B.G.Gafurov (Republic of Tajikistan, Khujand), E-mail: uchzaphgu@mail.ru

193

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.