CC BY
24
PRENOSNA PEC ZA PECENJE HLEBA - U FUNKCIJI OBEZBEDENJA ISHRANE PRIPADNIKA VOJSKE SRBIJE U MIROVNIM MISIJAMA
Branko M. Tesanovic a, Sasa B. Jovic b, a Univerzitet odbrane u Beogradu, Vojna akademija,
Katedra logistike, Beograd b Vojna ustanova „Morovic", Morovic
DOI: 10.5937/vojtehg62-4814
OBLAST: logistika
VRSTA CLANKA: iskustva iz prakse
JEZIK CLANKA: srpski
Sazetak:
Pec za pecenje hleba u poljskim uslovima dodeljuje se jedinicama koje su po svom karakteru relativno stacionarne i kojima po velicini ne bi pripadale pokretne peci. Podesna je za pecenje hleba namenjenog jedinicama koje se nalaze u medunarodnim misijama, u uslovima otezanog snabdevanja, jer navike nasih vojnika su da konzumiraju hleb, a ne keks. Pec je montazno-demontaznog tipa, prilagodena za koriscenje na svim vr-stama terena. Jednostavne je konstrukcije, sto omogucava da se demon-tira i lako prenosi sa mesta na mesto.
Kljucne reci: prenosna pec, tehnologija, montaza.
Uvod
Re
c
leformom Vojske Srbije (u daljem tekstu VS), u prethodnom perio-kdu, tezilo se formiranju oruzanih snaga (u daljem tekstu OS) upo-trebljivih za odbranu drzave od spoljnjeg neprijatelja, ali i za ucesce u hu-manitarnim i mirovnim misijama i na zadacima podrske civilnim vlastima (Jovic, 2010a).
Promene drustveno-politickog okruzenja pokazale su da je nerenta-bilno imati vojsku ciji ce jedini zadatak biti priprema u miru za eventualnu odbranu zemlje od spoljasnjeg neprijatelja.
Angazovanje Vojske na zadacima druge misije postojalo je i ranije, ali u znatno manjem obimu. Primeri ucesca Vojske u drugoj misiji su sle-deci: misije JNA na Sinaju (1956-1967), u Jemenu (1963-1964), u Iraku i Iranu (1988-1991), u Namibiji (1989-1990) i u Angoli (1988-1991).
U novije vreme pripadnici VS ucestvovali su u sledecim mirovnim misijama: u Burundiju (2004-2006), u Istocnom Timoru ( 1999-2005), u Libe-
(2ÖT>
e-mail: sudimnja@gmail.com
o
X
o >
o (N
0¿ LJÜ 0£ ZD O O
-J <
o
X
o
LU
I— >-
Q1
£
w <
-j
O ■O
X LU I— O
o >
riji od 2003. Godine, na Obali Slonovace od 2004. godine i u DR Kongo od 2003. godine. Medutim, u navedenim misijama niko od pripadnika VS nije bio angazovan na aktivnostima koje su se odnosile na ishranu.
Pripadnici VS koji ce ucestvovati u multinacionalnim operacijama na Kipru i Libanu doprinece pozicioniranju Republike Srbije u medunarod-nim odnosima. U novijoj istoriji Vojske ovo je treca rotacija njenih pripadnika koji se upucuju u multinacionalne operacije, pa oni, zajedno sa voj-skama zemalja sveta ucestvuju u operaciji mira. Pripadnici VS su u zna-cajnom broju prisutni u multinacionalnim operacijama pod mandatom UN. Pored ostalog, od kraja 2013. godine u Libanu, kao najvecem kontigentu pripadnika Voske Srbije u multinacionalnim operacijama, je angazovano jos 130 ljudi, jer je upucena jedinica ranga cete. Takode, planira se da se ukupno ucesce pripadnika VS u multinacionalnim operacijama poveca na 475 lica (Miladinovic, 2013).
Usled potrebe za ucescem u mirovnim i humanitarnim misijama i obaveze za integrisanom ishranom sa OS drugih zemalja, potrebno je inovirati intendantska tehnicka materijalna sredstva, cija bi izrada omogu-cila pravovremenu i dovoljnu kolicinu hleba, koji predstavlja jedan od osnovnih prehrambenih proizvoda (u daljem tekstu PP) koji dominantno utice na navike u ishrani pripadnika VS (Jovic, 2010b). Priprema tekuceg obroka treba da bude aksiom bez obzira na vid operacije koji se izvodi, sto zahteva da se intendantske jedinice u pocetnom periodu misije najpre oslone na intendantsku ratnu tehniku za pripremu hrane, a da zatim pre-du na koriscenje stacionarnih kapaciteta ili da zakljuce ugovore sa doba-vljacima na teritoriji zemlje domacina.
U uslovima otezanog snabdevanja, upotrebom prenosne peci za pe-cenje hleba moze se doprineti redovnijem snabdevanju hlebom pripadnika VS koji ucestvuju u mirovnim operacijama.
Konzumiranje hleba i proizvoda od zita u svakodnevnoj ishrani od iz-uzetnog je znacaja, na sta ukazuju i podaci Svetske zdravstvene organi-zacije i Organizacije za poljoprivredu i ishranu, jer ucesce ove grupe PP trebalo bi, prema preporukama navedenih organizacija, da zadovolji 35 % dnevnih energetskih potreba ljudskog organizma (Tesanovic, 2005a).
Posmatrano sa istorijskog aspekta, u ishrani vojske dominantno je bio zastupljen hleb. Ishrana vojske u toku Prvog srpskog ustanka karak-terisala se jednostavnom hranom. Dnevni obrok (u daljem tekstu d/o) hrane sastojao se od prevashodno od hleba, ciji je udeo u d/o hrane iz-nosio cak 66 %. Prikupljanje hleba vrsilo se putem tzv. begluckog deset-ka. Takode, hrana se donosila i od kuca (Milicevic, 2002a).
Navike u ishrani
U periodu postojanja Knezevine Srbije osnovni PP koji je cinio domi-nanti udeo u d/o hrane bio je hleb, sto se moze pripisati losoj ekonomskoj situaciji u tadasnjoj Srbiji, koja se nalazila pod turskom okupacijom, te poljoprivrednoj orijentaciji u ukupnoj privredi. Zahvaljujuci prirodnim ka-rakteristikama Srbije, hleb se proizvodio uglavnom od psenice, te je u od-nosu na hleb pripadnika Austrougarske vojske, gde se pravio samo od razenog ili od dominantnih 70% razenog i 30% psenicnog brasna, bio znatno kvalitetniji.
Sve do 1883. godine, kada se pojavljuju prve tablice hrane, proiz-vodnja hleba nije bila nigde propisana, pa je te godine formirana strucna komisija, sacinjena od oficira, pekara i lekara, koji su propisali prvu re-cepturu za izradu hleba (Milicevic, 2002b).1
Tokom Drugog svetskog rata udeo hleba, sa kvantitativnog aspekta, u d/o hrane pripadnika Vojske cinio je 40%. Nakon Drugog svetskog rata udeo hleba u d/o hrane nastavio je sa trendom opadanja, te danas cini 18,5% d/o hrane.
U Prvom i Drugom svetskom ratu blokade pojedinih drzava rezultira-le su pojavom industrijske proizvodnje raznih dopuna u hrani, kao sto su mesani hleb, hleb obogacen kalcijumom i drugi.
U Kraljevini Jugoslavije za pecenje hleba vojska je koristila pekare koje su se nalazile u mestu gde su stacionirane trupe. U nedostatku ovih pekarni-ca vojska je koristila svoje poljske pekarnice. Koriscene su i poljske zidane peci. U slucaju da je jedinica boravila u blizini naseljenog mesta i da u tom mestu ima stalnih pekara, poljske pekare se nisu koristile, vec je ljudstvo pe-karske cete peklo hleb u postojecim objektima (Tesanovic, 2005b).
Iskustva u ishrani vojske stecena u periodu Kraljevine Jugoslavije potvrduju znacaj postojanja poljskih peci koji omogucavaju dostizanje autonomnosti u obezbedenju potreba u hrani njenih pripadnika.
Navike u ishrani, stecene u civilnom zivotu, imaju veliki uticaj na is-hranu pripadnika VS u mirovnim misijama. Stetnost „belog zla civilizacije" - defektnih PP, toliko je izrazena i dokazana u nauci i praksi da izaziva opravdanu zabrinutost. Tako je, na primer, beli hleb lisen dragocenih sa-stojaka (celuloza, vitamin B kompleksa i E, kalcijum, magnezijum i dru-go), a sadrzi skrob i nesto proteina. Bilo bi mnogo humanije da se beli hleb supstituise sa krompirom iz brdsko-planinskog podrucja, sto bi imalo i strategijski znacaj (Tesanovic, 2005c).
Do podataka o navikama u ishrani u pogledu konzumiranja hleba, Pelva D. je u svojim istrazivanjima dosao anketiranjem pripadnika Vojske (Pelva, 2010). Trenutno resenje ishrane u VS zasniva se na principu uni-
1 Kolicine osnovnih PP koristenih u recepturi iznosile su 100 kg brasna, 51 l vode i 1,3 kg soli. Od na-vedenih PP izradivani su testani komadi tezine 1,25 kg od kojih su nakon pecenja dobijeni hlebovi te-zine 1,12 kg. Sledovanje hleba kod pripadnika stranih OS u tom periodu iznosilo je: Engleska i SAD -0,68 kg, Nemacka i Italija - 0,75 kg, Francuska - 0,75 - 1,0 kg, Austrougarska - 0,58 - 0,96 kg.
ficirane ishrane za sve njene pripadnike i, kao polaznu osnovu, ima principe pravilne ishrane.
Ishrana svakog pojedinca zasnovana je na stecenim navikama u is-hrani. Pod navikom u ishrani pojedinca podrazumeva se izbor i nacin pri-premanja, kolicina, vreme i nacin konzumiranja PP za duzi period. Osim sto osoba vise voli odredene PP, pravi i razliku u nacinu njihovog pripre-manja. Kolicina hrane koja se uzima je svakako, pored stvarnih potreba, i posledica navike pojedinca.
Najvazniji PP za pripadnike VS je svakako hleb, i pa je vrlo vazno da se u njemu ne oskudeva. Kolicina hleba od 550 g za d/o za 80% anketira-nih je dovoljna, 9,5% smatra da je ta kolicina previse, a 10,5% da je nedo-voljna. Potrebe kadeta su, prema istrazivanju Pelve D., u skladu sa pro-secnim potrebama profesionalnih pripadnika i vojnika, dok gotovo polovina anketiranih kadetkinja smatra da je navedena kolicina hleba prevelika.2
Gotovi obroci hrane, cija je upotreba dominantna u ishrani pripadnika stranih oruzanih snaga, prema Tesanovic B., nece naici na prihvatlji-vost u ishrani pripadnika vS, s obzirom na nepostojanje navike korisce-nja biskvita kao zamene za hleb (Tesanovic, 2005d).
Tabela 1 - Ocena dovoljnosti hleba u d/o hrane Table 1 - Review the sufficiency of bread in the daily ration of food
Hleb Ocena dovoljnosti Profesion.pri padnici Vojnici Prosek Kadeti Kadetki-nje
Previse 15% 4% 9,5% 9,09% 48,15%
Dovoljno 78% 82% 80% 80,68% 51,85%
Malo 7% 14% 10,5% 10,23% 0%
Na osnovu navedenog moze se zakljuciti da ocena dovoljnosti hleba ne zavisi samo od energetske vrednosti i mase koja je svakako bitna, vec je uslovljena navikama u ishrani.
Iskustva stranih OS zemalja clanica NATO pokazuju da se umesto hleba u ishrani koristi vise vrsta pekarskih proizvoda.Treba pomenuti da pripadnici OS islamskih zemalja izbegavaju sredinu hleba i uglavnom je-du samo koru.
2 Anketa pod nazivom „Navike u ishrani pripadnika VS" izvrsena je 2006. godine i u njoj je ucestvovalo 100 profesionalnih pripadnika Vojske i 100 vojnika na redovnom sluzenju vojnog roka u Jakovu, Smederevu i Kumboru. Anketa „Navike u ishrani pripadnika VS - studenata Vojne akademije " koja je obuhvatila studente i studentkinje Vojne akademije, koji se hrane Obrokom 2, izvrsena je 2008. godine sa 204 ispitanika (kadeta i kadetkinja VA) svih godina skolovanja i organizacionih celina u okviru 1. studentskog puka.
Poljska pee
Poljska pee prenosnog tipa namenjena je za pecenje hleba u ratnim i mirnodopskim uslovima, na manevrima, vezbama i logorovanjima, pod raznim klimatskim i terenskim uslovima u mestu u sve tri misije Vojske. Pored osnovne namene moze se koristiti i za pripremanje jela pecenjem. Kapacitet peci je 68 kg hleba u jednom pecivu.
Metalni kostur poljske peci je u obliku „kaveza" sa tri etaze, koje se zidaju dodatnim materijalom: ciglom, crepom, zemljom ili busenom. U za-visnosti od vrste dodatnog materijala koji se koristi za montazu, razlikuju se tri varijante peci: cigla i zemlja; crep i zemlja; busenje i zemlja. Poljska pee se direktno zagreva cvrstim gorivom, cime se razvija toplota koja omogucuje pecenje hleba.
Komplet peci cini: kostur, dodatni materijali, pribor, oprema i alat i sator za zastitu pri radu u poljskim uslovima.
Za montazu i demontazu, rad i opsluzivanje peci potrebno je sest vojnika od kojih su tri pekara, a tri vojnika opste VES-ti, pod organizaci-jom komandira odeljenja pekarske specijalnosti. Vreme potrebno za montiranje peci zavisi od vrste terena i raspolozivog materijala. Najduze potrebno vreme za montiranje bilo koje varijante peci iznosi cetiri casa.
Osnovne tehnicke karakteristike prenosne peci za pecenje hleba su:
Visina peci................................................................................................................................1750 mm
Sirina peci..................................................................................................................................1600 mm
Duzina peci..............................................................................................................................1865 mm
Visina jedne etaze........................................................................................................260 mm
Sirina jedna etaze..........................................................................................................1000 mm
Duzina jedne etaze......................................................................................................1400 mm
Masa kostura peci........................................................................................................358 kg
Ukupna masa sa opremom............................................................................511,11 kg
Korisna povrsina za pecenje jedne etaze..................................1,4 m2
Ukupna korisna povrsina pecenja........................................................4,2 m2
Ukupan broj plehova za pecenje............................................................36 kom
Ukupan broj hlebova od 600 g u jednom punjenju
peci (6 x 18 kom.)........................................................................................................108 kom
Masa jednog punjenja peciva..................................................................64,8 kg
Broj punjenja za 24 casa....................................................................................24
Kapacitet za 24 casa................................................................................................1555 kg
Pecivo moze da se ispece i direktno na etazi bez upotrebe plehova. Tada se masa jednog punjenja smanjuje na 59,4 kg (99 kom), a dnevni kapacitet iznosi 1420 kg ili 2376 kom.
Za prvo lozenje, odmah nakon zavrsetka zidanja, potrebno je utrositi oko 3,5 casa i osloboditi oko 18000 KJ toplote. Na taj nacin postize se temperatura u peci od priblizno 2600C, sto je dovoljno da se ispece jedno pecivo tokom narednih 30 minuta. Prvo lozenje potpuno ohladene peci traje oko 2 casa.
Opis peci
Konstrukcija poljske peci prenosnog tipa za pecenje hleba izvedena je kao samostojeca konstrukcija. Kostur peci sastoji se od sledecih delova:
Slika 1 - Stopala Figure 1 - Feet
Prednje i zadnje stopalo (sl. 1) izradeni su od nerdajuceg celika u vi-du pravougaonih ploca koje su dovoljne da obezbede vertikalnost i stabil-nost peci.
Prednja I zadnja stranica (sl. 2) izradene su od osam milimetara debele aluminijumske ploce koja je na krajevima savijena radi cvrstoce, a ru-pe sluze za nosenje sipkastih spojnih elemenata i radi olaksanja delova.
b
Slika 2 - Stranica prednja a) leva; b) desna Figure 2 - Front side a) left b) right
a
a b
Slika 3 - Stranica zadnja a) leva, b) desna Figure 3 - Rear side a) left b) right
Spojne cevi (sl. 4) sluze za spajanje stranica. Postoje cetiri vrste spojnih cevi, od po tri komada. Cevi izradene od nerdajuceg celika postavljaju se bli-ze ognjistu, a cevi od aluminijuma blize spoljnoj povrsini peci. Cevi koje imaju usek ili zub blizu svojih krajeva moraju da se uklope u lezista na stranici. Time se postize cvrstoca kostura. Pregradne cevi namenjene su za spajanje prednje i zadnje stanice. Cevi od nerdajuceg celika postavljaju se na unutra-snjoj strani prema vatri, a aluminijumske spolja.
Slika4 - Spojne cevi i spojna letva Figure 4 - Connecting tubes and a connecting slat
Spojna letva (sl. 4) izradena je od kotlovskog celika i sluzi da prihvati glavni teret etaza. Postavlja se izmedu prednje i zadnje stranice sa leve i desne strane, po tri komada ovih letvi. Letve imaju zareze na sebi i pro-vlace se kroz pravougaone otvore na stranicama.
Poprecni nosac (sl. 5) postavlja se preko letvi. Sluzi da prihvati materi-jal za izradu etaza i da taj teret prenese na kostur peci. Izraden je od kotlovskog celika i otporan je na visoke temperature. Na krajevima nosaca nalaze se povijeni delovi koje onemogucavaju da nosac sklizne sa letve.
Prednji nosaci (sl. 5) postavljaju se napred do prednje stranice peci. Njihova namena je da nose vratanca i opeku. Izradeni su od kotlovskog celika i otporni su na visoke temperature.
Slika 5 - Poprecni i prednji nosac Figure 5 - Transversal carrier and front carrier
Nosac vratanca peci (sl. 6) postavlja se napred do prednje stranice na patos. Izraden je od kotlovskog celika i otporan je na visoke temperature.
Slika 6 - Nosac vratanca peci i pokretna vratanca Picture 6 - Carrier latch furnace and Movable door
Pokretna vratanca (sl. 6) postavljaju se sa prednje strane peci na svaku etazu nezavisno. Izradena su su od kotlovskog celika. Na sredini vrata nalazi se okrugla rupa sa zatvaracem kroz koji se moze kontrolisati pecenje bez otvaranja vrata.
Gumeno crevo (sl. 7) namenjeno je za spajanje aluminijumskog re-zervoara i rezervoara koji je u sastavu dimnjaka (protocni bojler). Stitnik (sl. 7) postavlja se ispod nosaca koji formira okvir vrata svake etaze. Postavlja se za vreme zidanja peci. Namena mu je da zadrzi topli vazduh iz peci, a time i toplotu u toku pecenja.
Slika 7 - Gumeno crevo i stitnik Ficture 7- Rubber hose and Protecting element
Dimnjak (sl. 8) izraden je od nerdajuceg celika. U sastavu dimnjaka je i jedan tanak rezervoar koji sluzi kao protocni bojler.
Slika 8 - Dimnjak i cev dimnjaka sa kapom Ficture 8- Chimney and a chimney pipe with a cap
Cev sluzi kao nastavak dimnjaka. Izradena je od tankog celicnog lima. Na vrh cevi postavlja se kapa dimnjaka koja sprecava izbijanje plamena i zara kroz dimnjak, kao i upadanje kise.
Slika 9 - Rezervoar, pleh za testo i pleh za pepeo Figure 9 -Tank, baking tray and fire pit pan
Rezervoar (sl. 9) izraden je od aluminijumskog lima i namenjen za doziranje vode u rezervoar koji je u sastavu dimnjaka. Na bocnoj stranici rezervoara zavaren je cevni prikljucak sa slavinom. Manji rezervoar sluzi za zagrevanje vode za pranje ruku i sudova. Izraden je od aluminijumskog lima, a na bocnoj stranici nalazi se kuglasta slavina sa lulom.
Pleh za testo (sl. 9) izraden je od dekopiranog lima, zavarene konstruk-cije. Sluzi za pecenje peciva. U ovaj pleh moze da stane 6 komada hleba od po 600 grama. Pleh za pepeo (sl. 9) koristi se za prihvatanje pepela iz donje etaze. Pleh je sklopiv oko sarnira, ima rucicu za nosenje i lagan je.
Lopata za pecivo namenjena je za ubacivanje hleba u pec za pecenje. Izradena je od drveta. Kofa za vodu je standardna, limena, zapremi-ne 10 litara. Grebac za pepeo namenjen je za ciscenje peci od pepela i za podesavanje plamena. Izraden je od nerdajuceg celika. Donja ivica je savijena da ne zapinje po podu etaze (Tesanovic, Novakovic, 2005).
Podizanje peci
Podizanje peci obuhvata: pripremu podloge za podizanje peci, po-stavljanje kostura peci i zidanje peci.
Priprema podloge za podizanje peci
Po izboru mesta za montiranje peci vrsi se raspakivanje delova iz svojih trensportnih vreca. Delove treba grupisati po obliku i dimenzijama i sloziti u blizini mesta gde ce se pec podizati. Prostor na kojem se podize pec treba da bude na vodoravnom terenu i sa sto Cvrscom podlogom. Povrsina dimenzija 180 cm x 200 cm se dobro poravna i nabije drvenim maljem. Zatim se iskopa rov za posluzioca pekare, kao i otvor za pepeo
ispred buducih vrata peci dubine 1,25 m, a preko iskopanog rova postave dve daske koje idu kao deo pribora peci.
Na nacin kako je prikazano na sl. 10 rasporede se prednje i zadnje stope. Ako na raspolaganju stoji dovoljno cigli preporucuje se da se cita-va povrsina ispod peci, pre postavljanja stopa, poploca polozenim cigla-ma. Na taj nacin osigurava se dobra termicka zastita donje etaza peci.
Slika 10 - Raspored stopa Figure 10 - Position of feet
Ako je predvideno da se pec podigne u naseljenom mestu, mogu se iskoristiti pogodne nadstresnice, napustene ozidane prostorije, pa cak i podrumi sa visokom tavanicom.
Postavljanje kostura peci
Postavljanje kostura peci obavlja se odgovarajucim redosledom:
Najpre se postave zadnje stranice tako da cetvorougaoni izrezi budu u pravcu duze ivice buduce peci, a izrezi sa jednom ravnom ivicom treba da se postave tako da ravna ivica bude usmerena prema podu. Na slican nacin postavljaju se i prednje stranice.
Letve se postave kroz pravougaone otvore na prednjoj i zadnjoj ploci na svakoj stranici po tri (jedna iznad druge), kako bi kostur bio stabilan.
Spojne cevi uvlace se u odgovarajuce otvore povezujuci levu i de-snu zadnju stranicu. Cevi koje imaju zub postavljaju se u otvore sa jednom ravnom ivicom i zakace.
Slika 11 - Postavljanje kostura peci Figure 11 - Assembling the prefabiricated body
Sve cevi od aluminijuma postavljaju se prema spoljnoj strani peci, a celicne cevi prema ognjistu. Po istom principu postave se cevi izmedu prednje i zadnje ploce simetricno na levoj i desnoj strani. Zatim se na sve tri etaze postave vratanca.
Kostur peci je kompletiran kada se postave poprecni nosaci. Ove nosace treba postavljati po etazama, a ne sve odjednom, radi lakseg rada. Istovremeno je potrebno postaviti dimnjak izmedu cevi na zadnjem delu kostura peci (sl. 11).
Zidanje peci
Zidanje peci je najvaznija faza podizanja peci. Pocinje se izradom poda donje etaze. Ako imamo ciglu treba je naredati „na kant" po citavom prostoru izmedu stranica, sto ravnomernije. Po obodu ove povrsine, iza cevi od celika treba postaviti red cigli vertikalno, tako da one cine oplatu prema ognjistu.
Sa spoljne strane, izmedu prednje i zadnje stranice treba pricvrstiti dasku visine 30 cm, debljine 25 mm, tako da formira spoljnu oplatu. Prostor izmedu cigli sa unutrasnje strane i daske sa spoljne strane treba po-puniti vlaznom zemljom i dobro nabiti.
Ukoliko nemamo ciglu treba da se napravi smesa od blata i pleve ili sitno secene slame, sena (trave) ili svinjske dlake (od surenja svinja) ili slicnog materijala. Buseni zemlje iseku se u obliku cigle i poredaju kako je opisano, a zatim se sve dobro premaze mesavinom od blata. Kada se uhvati korica na spoljnoj povrsini ovako sazidane etaze treba premazati uljem ili rastopljenom mascu i uglacati. Preporucljivo je i da se ove povrsine pospu sa malo pepela i jos malo uglacaju. Na taj nacin dobija se po-vrsina odlicne glatkoce i cvrstine.
Kada se na ovaj nacin ozida donja etaza, postavljaju se poprecni nosaci koji cine plafon donje i pod srednje etaze. Ovi nosaci oslanjaju se na letve, a savijeni delovi nosaca obuhvataju letve sprecavajuci klizanje. Prvi poprecni nosac postavlja se neposredno uz prednje stranice. Na prednje nosace treba postaviti stitnik. Ostali nosaci postavljaju se na ra-stojanju 25 cm jedan od drugoga sve do kraja etaze. Cigle se oslanjaju na stopice ovih nosaca, a redaju se na kant po citavoj povrsini etaze.
Na svakoj etazi treba predvideti otvor za vadenje pepela. Ovaj otvor se predvida na sredini sirine etaze iza prednjeg nosaca dimenzije 250 x 200 mm. Otvori na sve tri etaze treba da budu jedan ispod drugog. Sva-ka etaza zida se na isti nacin, kako je to opisano, ukljucujuci stalno pre-mestanje oplatne daske navise radi popune stranice.
Pre prelaska na sledeci nivo potrebno je povrsinu od cigli prekriti tankim slojem sitne suve zemlje, dobro razgrnuti da popuni supljine i iz-baciti visak napolje.
Slika 12 - Zidanje peci Figure 12 - Masonry work
Kada se ozida plafon najvise etaze oba rezervoara na zidni deo peci od dimnjaka, tako da oba prikljucka budu spolja. Nakon toga pre-ko gornje etaze treba nabaciti 20 do 25 cm suve zemlje, ravnomerno po celoj povrsini. Prostor izmedu zadnjih stranica treba poravnati sa gornjom ivicom stranica i blago utabati. Na taj nacin zidanje peci je zavrseno.
r -T y
Slika 13 - Zidanje peci ciglom i busenom i zavrsni radovi Figure 13 - Masonry with brick and finishing work
Zavrsni radovi podrazumevaju postavljanje daske za plehove za testo na ranije ugradene sipke. Zatim treba doneti plehove i raspodeliti ih sa obe strane peci.
Takode, treba napuniti rezervoare vodom,nakon cega je pec sprem-na za prvo lozenje. Rezervoar na dimnjaku puni se vodom po potrebi, spajanjem creva iz velikog rezervoara na gornji prikljucak, a kada se rezervoar na dimnjaku napuni vodom, potrebno je zatvoriti slavinu i skinuti crevo sa gornjeg prikljucka.
Rukovanje tokom upotrebe
Rukovanje tokom upotrebe podrazumeva dva perioda priblizno istog trajanja (po 30 minuta), a to su: lozenje vatre i pecenje hleba.
Vatra se lozi kroz otvor na prednjoj strani koji se nalazi iza vrata, na svakoj etazi posebno. Prva etaza (najvisa) i treca etaza (najniza) zahte-vaju intenzivnije lozenje od druge (srednje) koja se delimicno zagreva i od susednih etaza. Vatra treba da se lozi na prednjoj trecini svake etaze i da se ravnomerno rasporedi po sirini.
Prvo lozenje, odmah nakon zidanja peci, mora da se obavi postepe-no sa sto ravnomernijim zagrevanjem kako bi se dodatni materijal, ako je vlazan, osusio a ne popucao. Ovo lozenje traje oko 3,5 casa.
Lozenje izmedu dva pecenja je kratkotrajno i obuhvata postupke: unosenje granja, potpaljivanje, izvlacenje pepela i ciscenje vlaznom kr-pom, sto traje 30 minuta.
Kada se zavrsi sagorevanje, a najduze nakon 20 minuta od potpalji-vanja, pristupa se ciscenju peci. Prvo se cisti gornja etaza, tako sto se grebacem sav zar i pepeo navuku kroz otvor za pepeo i zar u srednju, odnosno donju etazu. Iz donje etaze pepeo se gura u rupu ispod peci.
Ovaj postupak treba ponoviti sa srednjom etazom, a iz rupe za pepeo, kada se napuni, grebacem treba izvuci zar u pleh za pepeo koji se postavi neposredno ispred rova i sipati ga u prethodno iskopanu rupu. Za vreme rada sa donjom etazom treba koristiti rov ispred peci.
Pec je dimenzionirana tako da se pre svakog pecenja mora loziti radi medufaznog dogorevanja. Postoji mogucnost da se u izuzetnim okol-nostima nakon jednog lozenja obave dva pecenja, cime se kapacitet peci povecava za 30%, a kvalitet hleba smanjuje. U tom slucaju medufazno lozenje je intenzivnije, tako da se temperatura peci poveca do 270 0C. Prvo pecivo je u tom slucaju prepeceno, a ako se nepazljivo radi kora cak pocrni, a drugo pecivo je nepotpuno peceno. Ovakav nacin rada treba primenjivati samo kao krajnje resenje.
Hleb se pece u plehovima. Na svaku etazu moze da se smesti po 6 plehova. Pre postavljanja testa u plehove treba ih ovlas podmazati ma-snocom. Ubacivanje plehova u pec obavlja se pomocu drvene lopate. Svih sest plehova mogu se ubaciti ili izvaditi iz etaze za 30 sekundi. U slucaju da nema plehova pecenje se obavlja redanjem testanih hlebova direktno na pod etaze, pomocu drvene lopate. Na taj nacin smanjuje se kapacitet peci losijeg iskoriscenja povrsine peci i zbog duzeg perioda stavljanja testa u pec i vadenja gotovog hleba. Kvalitet hleba ovakvim pe-cenjem ostaje ocuvan.
Hleb od 600 g pece se 25 do 30 minuta. Temperatura peci proce-njuje se posipanjem brasna po podu etaze, pa ukoliko brasno porumeni pec je spremna za ubacivanje testanih komada.
Zakljucak
U ishranu pripadnika VS treba uvrstiti PP sa vecom nutritivnom vred-noscu u odnosu na one koje se trenutno koriste. To se prevashodno od-nosi na hleb. Trenutno se koristi beli hleb od brasna TIP-500, ali bi treba-lo koristiti polubeli hleb od brasna TIP-850, koji ima vecu nutritivnu vred-nost u odnosu na beli hleb.
Poljska pec za pecenje hleba u poljskim uslovima dodeljuje se onim je-dinicama koje su po svom karakteru stacionarne i kojima po velicini ne bi pripadale pokretne peci. Podesna je za pecenje hleba u jedinicama koje se nalaze u medunarodnim misijama, jer navike nasih vojnika su da konzumira-ju hleb, a ne keks. Pec je montazno-demontaznog tipa, prilagodena za ko-riscenje na svim vrstama terena. Lake je i jednostavne konstrukcije, sto omogucava da se demontira i lako prenosi sa mesta na mesto.
Literatura
Jovic, S., 2010., Reforma vojske i uticaj na potrebe u hrani njenih pripadnika, Zemun, Poljoprivredni fakultet.
Miladinovic, Z., 2013, Doprinos operacijama mira, Odbrana, (181), str. 22-24.
Milicevic, M., 2002,Vojnicka kuhinja, Beograd, Etnoloska biblioteka.
Pelva, D., 2010, Unapreúenje ishrane pripadnika vojske sa specificnim navi-kama, Beograd, Vojna akademija.
Tesanovic, B., 2005, Ishrana u vanrednim okolnostima, Beograd, NG Studio.
Tesanovic, B. i Novakovic, S., 2005, Organizacija i tehnologija proizvodnje hrane, Beograd, Vojna akademija.
MOVABLE OVEN FOR BREAD BAKING INTENDED FOR FOOD PREPARATION IN SERBIAN ARMY PEACE CORPS
FIELD: Logistics
ARTICLE TYPE: Professional Practice ARTICLE LANGUAGE: Serbian
Summary:
An oven for baking bread in field conditions is assigned to units that are by their nature relatively stationary and whose size does not require a movable bakery. It is intended for baking bread in our units located in international missions with supply difficulties, since our units have a habit od consuming bread instead of biscuits. The oven is of a prefabricated type, adapted for use in all types of terrains, simple design which makes it possible to be, dismantled and easyly transported.
Introduction
Changes in the socio-political environment have shown that it is not cost- effective to have an army whose sole task in peacetime would be to prepare for any defense from external enemies. Engagement of the Serbian Armed Forces in tasks with foreign missions imposes the need for integrated nutrition with armed forces of other countries. Production of bread, which predominantly affects the eating habits of the Serbian Armed Forces, requires the investigation of a possibility of its production. In conditions of supply difficulties, the use of movable ovens for baking bread can contribute to a more regular supply of bread to Serbian Army members who participate in peacekeeping operations.
Eating habits
In the period of the Principality of Serbia, the dominant share in daily rations was bread, which can be attributed to the poor economic situation of the Principality of Serbia. The recipe for military bread dates from 1883. During World War II, the bread share military daily rations was 40%, while today it accounts for 18.5%. The assessement of bread requirements depends not only on its energy value and weight, which is undoubtely important, but also on eating habits.
Field oven
A movable field oven is designed for baking bread under various climatic and terrain conditions in all three missions of the Army. The oven capacity is 68 kg of bread in one serving, and the daily capacity is 1420 kg. The oven set consists of a prefabricated body, additional materials, supplies, equipment, tools and tents for protection when working in field conditions.
The oven prefabricated body consists of the following parts: feet (front and back), sides (front and rear), tubes (connecting and separating), slats, carriers (transversal, front and the one of the oven door), oven door and chimney.
Constructing an oven includes the preparation phase, assembling the prefabricated elements and masonry work. Handling during use includes making fire and baking bread. A 600 g loaf is baked in 25 to 30 minutes.
Conclusion
The diet of Army members should include semi-wholegrain bread made of 850-type flour that has a higher nutritional value compared to white bread. A field oven of a prefabricated type is suitable for baking bread in units located in international missions. Key words: movable oven, technology, assembling.
Datum prijema clanka/Paper received on: 04. 11. 2013.
Datum dostavljanja ispravki rukopisa/Manuscript corrections submitted on: 13. 03. 2014.
Datum konacnog prihvatanja clanka za objavljivanje/ Paper accepted for publishing on:
15. 03. 2014.
