CC BY
14
Ж. СЕЙСЕМБАЙ
Гумилев атындагы Е¥Умагистранты; ЦР ДСЭДМ «Дэршкзаттарды медициналыкмаксаттагы буйымдарды жэне медициналык техникасын улттык сараптау орталыгы» ШМЦ РМК аумацтыц филиалы, Астана к.
МЕДИЦИНАЛЬЩ КОЛЛЕДЖДЕРДЕГ1 СТУДЕНТЕРДЩ ФАМРАЦЕВТИКАЛЬЩ ХИМИЯFА
цызь^ушыль^ын арттыру
УДК 615:615.1-615.12
Болашак фармацевтердщ ынталандыруды дамытудагы ец басты факторы окыту процестде пэнаралык байланыстыц аныкталуы болып табылады. Студенттер вз беттше шк жэне пэнаралык байланыстар схемасын курастырады, сондай-ак тек кана пэндер арасындагы байланыстардан бвлек оныц шmдегi камтамасыз етыетт жэне камтамасыз етушi байланыстарга ескертпелер жасайды. Бул жагдайда студенттерде тек жеке пэндердщ байланысы емес ортак жуйе реттде квру калыптасады. Бул кызметкердщ толыктай калыптасуын камтамасыз етедьХимиялык пэндердi зерттеуде ец басты ынталандыру факторы, химияны окытудагы пэрмендi тэсш -химиялык эксперименттер болып табылады. Химиялык эксперименттердi жyйелi колдану квп узамай оц нэтижелерт берт жатады: студенттер химиялык химиялык процестердщ болмысын жаксы танып-бые алады, заттардыц касиеттерт дурыс сипаттайды, жинаган практикалык тэжiрибелерiнiц негiзiнде оныц алдында зерттемеген заттарыныц журк-турысына алдын-ала болжаулар жасауга эрекет етедь Химиялык эксперименттер жаца материалдарды зерттеу мен беюту, жинактау кезтде колданылады.
Осылайша жогарыда аталган амал мен тэалдер студенттердi белсендi эрi саналы турде танымдык кызметке максатты тургыдан катыстыруга квмек бередь Сонымен катар студенттер вздерт педагогикалык процестт толыщанды катысушысы реттде: вз беттше вздертт кызметтерт жоспарлайды, вздертщ жумыстарыныц мэселелерi мен негiзгi максатын квруге, вз куш-куаттарът yлестiрудi уйренедь Толыгымен бул болашак фармацевт маманын дайындау барысын жогары сапага квтеруге экелед1
ТYйiндi свздер: ынталандыру, студенттер, фармацевтикалыкхимия, медициналык колледж
Кэсштж бшмнщ Heri3ri ма;саты- ецбек нарыгындагы келестжке сай, элемдж стандарттар децгешнде тиiмдi жумыс жасай алатын, кэсштж децгейде жогары бшжтерге тетеп беретш, белгш децгей мен профильге сай мамандарды даярлау екеш бэрiмiзге мэлiм. Кептеген аньщтамаларда, педагогикалы; эдебиеттерде керсетшетш « кэсштж кузыреттшк» угымы к^рп тацда на;ты тулганыц сапасымен сипатталады. А.В. Хуторскийдыц пайымдауынша, осындай ;асиеттер - магыналы ма;сатты пайымдаумен( маган бул кузыреттшж не ушш ;ажет), рефлексть багалау (емiрде бул кузыреттшкт ;аншалы;ты тиiмдi ;олданам) сия;ты сура;тармен аны;талады. [1]. Осыган сэйкес кэсштж мамандарды даярлауда тулганыц жеке моделын багыттау, алга дурыс ма;сат ;оя жэне окудагы бiлiм алушыныц тулгалы; ;асиеттерiмен ;атар белсендiлендiру мацызды. [2].
М.В.Кларин атап айт;андай, соцгы жылдардагы инновациялы; дидактикалардыц жалпы тэжiрибиесi керсеткендей, студенттердщ мотивациясын «басты материалдарды ецдеудщ негiзгi багыты» ретiнде жеке керсетедь [3]. И.П. Подласый ез ецбектершде бiлiм алудыц продуктивты эсер етуше дидактиканыц 40 негiзгi факторлар эсер етед^ олардыц iшiнде бшм алушылардыц окуга мотивациясы мен ;ажеттшп бiрiншi орын алады.
Мотивацияны ;алыптастырудыц сура;тарында жэне медицино- фармацевтикалы; колледж
студенттершщ ма;сатты дауында химия дисциплиналы; багыттар бойынша тек ;ана iшкi емес сонымен ;атар сырт;ы пэн аралы; байланыстарды, болша; маман бейнес угымын, о;ытудагы эмоциональды фактор мен езшдж гылыми жумыстар мотивациясын ЖYЙелi ма;сат TYрiнде дамыту мацызды.
Болаша; маман бейнесi- бул непзп маман кузыреттшк базасыныц жиынтыгы, б1рщгай курылым ретiнде бiрiктiрiлген фрагменттер. Бiздiц
пайымдауызымша, болаша; маман бейнеа-мотивациялы; функцияларды бас;ара бiлетiн, маманды жетж мецгерген тулга. Болаша; маманныц дамуы мен ;алыптасуы кэсiптiк мотивацияныц жуйесшщ даму эдiсi. Эрбiр саба;ты жобалаганда, студенттердщ тацдаган маманды;^ деген сушспеншшп, оныц ;огамдагы мацыздылыгы мен спефицикалы; ма;саттарын жетiк TYсiнуiне жагдай жасау керек.
Медицина-фармацевтикалы; колледжде бiлiм алудыц бiрiншi ^ншен бастап болаша; маманныц алгыш;ы бейнес калыптасады, ецбектi CYю, eзiндiк даму, CYЙiспеншiлiк т.б к;асиеттердi бойына ащре бастайды. Бул бейненiц калыптасуына- а; халаттыц eзi кеп мотивация бередь Болаша; маманды даярлауда практикалы; тэжiрибие, жумыс орынынн ;алыптастыру, тэжiрибиелжсабак;тарды гылыми-жумыстарына ;ызыгушылы;тарын арттыру, химиялы; тэжiрибиенi жасаудагы тияна;тылы;, протоколдарды толтыру барысындагы на;тылы; жэне т.б жумыстарды бас;арудагы у;ыптылы; эсер етедi.
Болаша; маманды ;алыптастырудыц iске асуына оныц ететш пэндерi де Yлкен рел ат;арады. «Элементтер химиясы», «бейорганикалы; химия», « санды; анализдыц негiздерi», «сапалы; анализдыц негiздерi», « аналитикалы; химия» дисциплиналарын о;у барысында ;урамында о;ылган элементер юретш дэрiлiк заттар ;арастырылады. Эрбiр химиялы; есептердi жаца TYPДе, кэсштж магына беретiн заманауи эдiстердi ;олдана эдiстердi Yйретуге болады. Мсалы темендегщей есептердi ;олдануга болады: [4]:
1. ЖYрек гликозидтерiмен уланган жагдайда шке
калий хлоридiн 0.5-0.7 г тэултне 7 рет бередi.
Нау;ас;а унта; бершдь
Яр: КаШ сЫог1а1 0,5
DS. ста;ан сутте ертншдз.
КYнiне 3 рет тама;тан кешн ;абылдацыз.
372
Вестник КазНМУ №4-2016
Химик- аналитик кандай эд^пен дэршк заттын сандык курамын аныктады? Осы дэрiлiк затты аньщтау барысында мелшермен канша титрленген ерiтiндi кеттi, онын келемiн аныктаныз.
2. KYмiс нитраты (ляпис) езшщ акуыздарды уйылтуы аркылы оларды ерiмейтiн косылыска айналдыру касиетше сай колданылады. Оны жаралар, ойыктарды KYЙдiруге 1 немесе 2 % жакпа май, яки 210% сулы ерiтiндi ретiнде колданылады. 1шке асказаннын жэне он ею елi шектщ ойык жарасында пайдаланады. Осы аталган туздын индентификациялау эдiсiн усыньщыз.
3. сутеп тотыгы 3 % ерiтiндi залалсыздандырылаьтын жэне ;ан токтататын дэрiлiк зат ретшде колданылады. Бул ерiтiндi ауызкуысы мен тамактын сiлемейлi кабаттарынын кабыну процестерiнде, iрiн мен закымдалган жараларды ендеуге, мурын куысынан кан кетуде пайдалынады. Сутегi тотыгыньщ тотыцгу-тотыксыздану реакцияларында кандай рел аткаратынын аныктаныз, мысал кел^рщз. Болашак фармацевтердщ пэнге деген кызыгушылыгын арттыруда окыту процесiнде пэнаралык байланыстын релi зор. Студенттер ездер1 пэнаралык байланысты аныктап, сонымен катар тек кана байланысты аныктап кана коймай, олардын камтамасыз ететiн байланыстарын TYсiндiредi. Осы жагдайда студенттерде пэндiк байланыстын угынып кана коймай, маман болып калыптасуна кажетт1 ЖYЙенi TYсiнедi.
Бесiншi аналитикалык топтын катиондарын оку барысында студенттер бейорганикалык химиямен байланыс орнатып, « бейорганкалык химиянын кластары», «тотыгу- тотыксыздану реакциялары», « ионнык алмасу реакциясы», « комплекстiк косылыстар», «бейметаллдардын химиясы» т.б такырыптарды кайталайды. Осылайша окытушымен бiрге фармацевтикалык химиямен байланыс орнатып, аталган топтын туздарынын медицинада колданылуы, реакция тендеулерш жазып, дэршк заттын сапалык курамын аныктайды. «Сандык анализ» ЖYргiзген сэтте «фармацевтикалык технология» мен « аналитикалык химиянын» пэнаралык байланысын тэжiрибие барысында кередi. «Фармацевтикалык технология» дисциплинасынан тэжiрибелiк сабактар барысында студенттер дэршк формалардын, барлык TYрлерiн дайындайды, ал аналитикалык тэжiрибиеде- сапалык пен сандык анализ ЖYргiзедi. Бул жерде проблемалык ситуация туындайды (аталган дэрiлiк заттын сапалык анализiн кандай эдiспен аныкталады), осылайша пэнге деген
кызыгушылык артып, дэрiлiк зат дурыс даындалгандыгын тесередi. Булардын брлыгы студенттердщ окуга деген магынасын, мамандыкты игеруге катысты сурактар туындайды: егер мен бейорганикалык химияны бiлсем маган аналитикалык химияны Yйрену женiл болама, ал бул фармацевтикалык химияны Yйренуде непз болама деген сурактарга жауап таба алады. Осылайша, бiрiншi орынга профессиональды- оку эдсiнiн iшкi мотивациясы окылатын материалдарды карастыру барысында алга шыгады.
Оку барысында студенттiн мотивациясын максат ЖYЙесi аркылы дамыту керек. Максат кою- бул адам эрекетшщ сипаты. Бiзге белгiлiдей, максатты тигылыкты коя бiлу тулганын мотивациялык сферасынын жетiлу керсеткiшi болып табылады. Максатты кою жумысты аягна дейiн жетюзу, езiндiк максат кою, перспективтi максат, оку процесстерш киындыктар аркылы шегше дейiн жеткiзу аркылы керiнедi.
Максаттын тиiмдiлiгiн оку нэтижесiне багытталган керсеткштермен багалаймыз. Максаттын курамында студенттердiн мшезш керсететiн, осы эдiстiн жэне сабак максатынын нэтижесi, аталган максатка жетуге деген кулшыныстын ашык логикасы жээне студенттщ езiне койган талаптарды толык орындауы жатады.
Химиялык дисциплиналарды окыту барысында непзп мотивациялык фактор ретiнде химиялык эксперименттщ KYштi эдiсi химияны окыту куралы болып табылады. Химиялык эскпериментт ЖYЙелi колдану тиiмдi нэтижелерге экелед^ студенттер химиялык процесстердiн табигатын жаксы елестетедi, заттардын касиетiн дурыс сипаттайды, жиналган тэжiрибие бойынша буган дешн окытылган заттардын косылыстарын аныктай алады. Химиялык эксперимент- жана материалдарды оку барысында, оны бекггу мен жинактауга колданылады.
Жогарыда аталган эдiстер мен эдюнамалар студенттердi максатты жэне жоспарлы гылыми-тэжiрибиелiк жумыстарга араластыруга MYмкiндiк бередi. Студенттер ездерiн педагогикалык процесстщ толыкканды MYшесi ретiнде сезiнуге MYMкiндiк туады: езiнiн жумыстарын жоспарлай алады, жумысынын максаты мен сонгы нэтижесш кере алады, KYштенi саралап дурыс жумсауды YЙренедi. Жалпылай айтканда жогарыда аталган барлык эдiстер болашак фармацевтщ калыптасуына Yлкен Yлес косады, олардын гылыми- зерттеу жумысына деген кызыгушылыктарын арттырады.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Демченко, З.А. Научно-исследовательская школа студента исследователя // Высшее образование в России. - 2010. - № 12. - С. 155-158.
2 Труувяли Э.Ю.В. Студенческая научная работа и ее исследование. — Материалы научно-методич. конференции «Проблемы педагогики высшей школы.». - Тарту: ТГУ, 1972. - 382 с.
3 Шаталов М.А., Кузнецова Н.Е. Обучение химии. Решение интегративных учебных проблем: метод. пособие. - М.: Вентана-Граф, 2009. - 217 с.
Ж. СЕЙСЕМБАЙ
Магистрант ЕНУ имени Л.Н.Гумелева, главный специалист ТФ РГП на ПХВ «Национальный центр экспертизы лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники» МЗСР РК, г.Астана
МОТИВАЦИЯ СТУДЕНТОВ МЕДИЦИНСКОГО КОЛЛЕДЖА ПО ФАРМАЦЕВТИЧЕСКОЙ ХИМИИ
Резюме: Важнейшим фактором развития мотивации будущих фармацевтов является выявление межпредметных связей в процессе обучения. Студенты самостоятельно составляют схемы внутри и межпредметных связей, при этом оговаривают не только связи между предметами, но и пытаются выделить из них обеспечиваемые и обеспечивающие связи. В этом случае у студента формируется видение не только связи отдельных предметов, но единой системы, обеспечивающей становление специалиста. Наконец, важным мотивационным фактором при изучении химических дисциплин является химический эксперимент как мощный метод и средство обучения химии. Систематическое использование химического эксперимента незамедлительно дает положительные результаты: студенты лучше представляют себе сущность химических процессов, правильно характеризуют свойства веществ, на основе накопленного практического опыта начинают делать попытки предсказывать поведение ранее не изучавшихся веществ. Химический эксперимент используется и при изучении нового материала, и при закреплении, и при обобщении.
Таким образом, описанные выше приемы и методы позволяют планомерно и целенаправленно вовлекать всех студентов в активную осознанную познавательную деятельность. При этом они чувствуют себя полноправными участниками педагогического процесса: самостоятельно планируют свою деятельность, учатся видеть проблему и конечную цель своей работы, распределять свои силы. В целом это приводит к повышению качества подготовки будущего фармацевта.
Ключевые слова: мотивация, студенты, фармацевтическая химия, медицинский колледж
ZH. SEISEMBAY
Master's Degree student of ENU named after L.N.Gumeleva, chief specialist at the "National center for expertise medicines,
medical devices and medical equipment" Kazakhstan, Astana
THE MOTIVATION OF STUDENTS OF MEDICAL COLLEGE OF PHARMACEUTICAL CHEMISTRY
Resume: The most important factor in the development of future pharmacists motivation is to identify interdisciplinary connections in the learning process. Students make up their own schemes inside and interdisciplinary connections, thus stipulate is not only the relationship between objects, but also try to highlight one provided and ensure communication. In this case, the student is formed the vision is not only link the individual objects, but a unified system that provides the formation of a specialist. Finally, an important motivational factor in the study of chemical disciplines is a chemical experiment as a powerful method and teaching chemistry. The systematic use of chemical experiment immediately produces positive results: the students better understand the essence of of chemical processes, accurately characterize the properties of materials on the basis of practical experience gained begin to make attempts to predict the behavior of previously studied materials. Chemical experiment is used in the study of new material, and securing, and generalization.
Thus, the techniques and methods as described above allow to systematically and purposefully engage all students in active conscious cognitive activity. At the same time they feel full participants in the educational process: independently plan their activities, learn to see the problem and the ultimate goal of his work, to distribute the forces. In general, this leads to an increase in the quality of training of future pharmacists.
Keywords: motivation, students, Pharmaceutical Chemistry, College of Medicine
