Научная статья на тему 'Молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартлари ва уларга ўтиш зарурияти'

Молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартлари ва уларга ўтиш зарурияти Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
5931
1162
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ХАЛқАРО МОЛИЯВИЙ ҳИСОБОТ / МОЛИЯВИЙ БУХГАЛТЕРИЯ ҳИСОБИ ВА ҳИСОБОТИ / МОЛИЯВИЙ ҳИСОБОТНИНГ ХАЛқАРО СТАНДАРТЛАРИ / БУХГАЛТЕРИЯ ҳИСОБИНИНГ МИЛЛИЙ СТАНДАРТЛАРИ / УМУМИЙ ФОЙДАЛАНИШДАГИ МОЛИЯВИЙ ҳИСОБОТ / МЕЖДУНАРОДНАЯ ФИНАНСОВАЯ ОТЧЕТНОСТЬ / INTERNATIONAL FINANCIAL REPORTING / ФИНАНСОВЫЙ БУХГАЛТЕРСКИЙ УЧЕТ И ОТЧЕТНОСТЬ / FINANCIAL ACCOUNTING AND REPORTING / НАЦИОНАЛЬНЫЕ СТАНДАРТЫ БУХГАЛТЕРСКОГО УЧЕТА / NATIONAL ACCOUNTING STANDARDS / ФИНАНСОВАЯ ОТЧЕТНОСТЬ ОБЩЕГО ПОЛЬЗОВАНИЯ / FINANCIAL REPORTING COMMON USE

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Ташназаров Самиддин Низамович

Мақолада Бухгалтерия ҳисоби халқаро стандартлари қўмитаси томонидан ишлаб чиқилган молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартларининг (МҲХС) моҳияти, уларнинг таркиби ва таснифи келтирилган. Шунингдек, МҲХСга ўтиш зарурияти ва бу борада мамлакатимизда амалга оширилаётган ишлар тавсифи баён қилинган.В статье приводится сущность, состав и классификация международных стандартов финансовой отчетности (МСФО), разработанные Комитетом по международным стандартам финансовой отчетности. В ней также раскрывается вопросы необходимости перехода к МСФО и осуществляемые работы в стране в этой сфере.I

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

n the article has been represented definition, structure and classification of international financial reporting standards (IFRS) produced by Committee of International Financial Reporting Standards. As well there are presented results of researches of problems to transition to IFRS and works carrying out in the country in this sphere.

Текст научной работы на тему «Молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартлари ва уларга ўтиш зарурияти»

Ташназаров С.Н.,

Самарканд иктисодиёт ва сервис институти «Бухгалтерия х,исоби ва аудит» кафедраси доценти, иктисод фанлари номзоди

МОЛИЯВИЙ ЩОБОТНИНГ ХАЛКАРО СТАНДАРТЛАРИ ВА УЛАРГА УТИШ ЗАРУРИЯТИ

ТАШНАЗАРОВ С.Н. МОЛИЯВИЙ ЦИСОБОТНИНГ ХАЛЦАРО СТАНДАРТЛАРИ ВА УЛАРГА УТИШ ЗАРУРИЯТИ

Маколада Бухгалтерия х,исоби халкаро стандартлари кумитаси томонидан ишлаб чикилган молиявий х,исоботнинг халкаро стандартларининг (МХ.ХС) мох,ияти, уларнинг таркиби ва таснифи келтирилган. Шунингдек, МХ,ХСга утиш зарурияти ва бу борада мам-лакатимизда амалга оширилаётган ишлар тавсифи баён килинган.

Таянч иборалар: халкаро молиявий х,исобот, молиявий бухгалтерия х,исоби ва х,исоботи, молиявий х,исоботнинг халкаро стандартлари, бухгалтерия х,исобининг миллий стандартлари, умумий фойдаланишдаги молиявий х,исобот.

ТАШНАЗАРОВ С.Н. НЕОБХОДИМОСТЬ ПЕРЕХОДА НА МЕЖДУНАРОДНЫЕ СТАНДАРТЫ ФИНАСОВОЙ ОТЧЕТНОСТИ

В статье приводится сущность, состав и классификация международных стандартов финансовой отчетности (МСФО), разработанные Комитетом по международным стандартам финансовой отчетности. В ней также раскрывается вопросы необходимости перехода к МСФО и осуществляемые работы в стране в этой сфере.

Ключевые слова: международная финансовая отчетность, финансовый бухгалтерский учет и отчетность, национальные стандарты бухгалтерского учета, финансовая отчетность общего пользования.

TASHNAZAROV S.N. THE NECESSATY OF TRANSITION TO INTERNATIONAL FINANCIAL REPORTING STANDARDS

In the article has been represented definition, structure and classification of international financial reporting standards (IFRS) produced by Committee of International Financial Reporting Standards. As well there are presented results of researches of problems to transition to IFRS and works carrying out in the country in this sphere.

Keywords: international financial reporting, financial accounting and reporting, national accounting standards, financial reporting common use.

Ицтисодиётнинг глобаллашуви шароитида турли мамлакатларда сифатли, таццосланадиган ва ишончли цамда уй*ун ахборотларни шакллантиришда ягона ёнда-шувни цабул цилиш муцим ацамият касб этмоцда.

Бундай имкониятга факат молиявий х,и-соботнинг халкаро стандартларини (МХ.ХС) тан олиш ва унга мувофик холда хисоботлар тузиш оркали эришиш мумкин. Бухгалтерия хисоби тyFрисидаги конуннинг янги тах-ририда хам бухгалтерия хисоби субъектла-ри белгиланган тартибда МХ,ХСларни куллаш мумкинлиги эътироф этилди1.

МХ,ХСларни куллаш зарурияти куйидаги омиллар билан белгиланади:

- турли мамлакатларда инвесторлар ва акционерлар потенциал компанияларнинг бир хил тамойиллар, яъни таккосланув-чанлик асосида тайёрланган молиявий хисоботни яхширок тахлил килиш имкони-ятига эга буладилар;

- турли мамлакатларда турли фонд бир-жаларига уларнинг хар бирига уша мамла-катнинг стандартлари асосида тузилган молиявий хисоботдан кура хаммаси учун ягона тан олинадиган битта молиявий хисоботни тузиш максадга мувофикдир. Нати-жада хисоботни тузиш харажатлари кис-каради ва капитални жалб килиш имкониятлари кенгаяди.

Халцаро молиявий цисобот деганда, МХ.ХС ёки АК,Шнинг GAAP стандартларига мувофик холда тузилган молиявий хисо-ботга айтилади. Ушбу икки турдаги стандарт дунёдаги барча фонд биржалари учун молиявий хисоботни тайёрлаш ва такдим этиш коидаларини тартибга солади ва шу биржалар томонидан тан олинади.

МХ,ХСлар асосида тузилган молиявий хисоботлар инвестицион мухитни яхшилай-ди. Мамлакатга йирик компаниялар томонидан инвестицияларнинг кириб келишига имконият яратади.

1 Узбекистан Республикасининг «Бухгалтерия хисоби тyFрисида»ги Конуни, 10-модда. // Узбекистан Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1996 й., 9-сон, 142-модда.

МХ,ХСлар Бухгалтерия хисоби халкаро стандартлари кумитаси томонидан ишлаб чикилади.

Бухгалтерия цисоби халцаро стандартлари цумитаси (IASC) - бутун дунёдаги бухгалтерия хисоби сохаси фаолияти-даги вакиллардан иборат аъзоларни бир-лаштирган, хукуматга оид булмаган халкаро бухгалтерия хисоби ташкилоти булиб, унинг асосий максади молиявий хисоботларни тайёрлаш учун бухгалтерия хисобининг халкаро стандартларини ишлаб чикиш, кабул килиш ва доимий такомиллаштириб бориш хисобланади.

IASC бош кароргохи Лондон шахрида жойлашган. Бу халкаро ташкилотнинг Кен-гашига глобал ташкилот ва компанияларда, дунё банкларида катта мансабларда ишла-ган юкори обру-эътибор ва малакага эга булган мутахассислар жалб килинган.

1975 йилда кумита томонидан биринчи бухгалтерия хисобининг халкаро стандар-ти - «Х,исоб сиёсатининг очикланиши» нашр этилди.

Х,озирги кунда олий таълим муассасала-рида «Молиявий хисоботнинг халкаро стандартлари курси» алохида фан сифатида урганилмокда. Фикримизча, ушбу курс «Молиявий бухгалтерия хисоби ва хисо-боти» фанининг маълум бир кисмини урга-надиган булим булиб хисобланиши керак.

Маълумки, молиявий бухгалтерия хисоби ва хисоботи молиявий хисоботнинг стандартлари асосида юритиладиган тизим сифатида тавсифланган. Молиявий хисоботнинг халкаро стандартлари молиявий бухгалтерия хисоби ва хисоботининг меъёрий-хукукий асосини ташкил этади.

Молиявий хисоботнинг халкаро стандартлари «Молиявий бухгалтерия хисоби ва хисоботи» фанининг булими сифатида унинг предмети булиб, халкаро стандарт-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 7

ларни ишлаб чикишда асос булиб хизмат киладиган объектлар х,исобланади. Ушбу объектларга молиявий х,исоботнинг эле-ментлари х,исобланган пул маблаFлари, бах,оланган мажбуриятлар, шартли мажбу-риятлар, шартли активлар, валюта курси узгариши, захиралар, курилиш шартнома-лари, асосий воситалар, активларнинг кадрсизланиши, номоддий активлар, сег-ментлар, давлат субсидиялари ва давлат ёрдамлари, тушумлар, карзлар буйича ха-ражатлар, фойда солиFи, молиявий инстру-ментлар, боFлик томонлар, корхоналарнинг бирлашиши, х,исоб сиёсати ва унда йул куйилган хатолар, оралик молиявий х,исо-бот, молиявий х,исобот консолидацияси, инфляция шароитида молиявий х,исобот ва бошка объектларни киритиш мумкин.

Молиявий х,исоботнинг халкаро стан-дартлари урганадиган мух,им объектлардан бири молиявий х,исоботни такдим этиш, х,исоб сиёсати, концептуал асослари маса-лалари булиб х,исобланади. Буларга пул маблаFлари х,аракати туFрисидаги х,исобот, оралик молиявий х,исобот, консолидация-лашган молиявий х,исобот, гиперинфляция шароитидаги молиявий х,исобот, корхона-лар бирлашганда ва кушилгандаги молиявий х,исобот, сегментар молиявий х,исобот, кушма фаолиятда молиявий х,исоботнинг назарий ва методологик масалаларини ки-ритишимиз мумкин. Буларнинг х,ар бири алох,ида халкаро стандартларда урганила-диган объектлар х,исобланади.

1-сон Бухгалтерия х,исоби халкаро стан-дартининг (БХ.ХС) «Молиявий х,исоботни такдим этиш» булимида «умумий фойдала-нишдаги молиявий х,исобот» тушунчаси ки-ритилган булиб, унга куйидагича таъриф берилган: «Умумий фойдаланишдаги молиявий цисобот - бу шундай фойдаланув-чиларнинг эх,тиёжини кондиришга кара-тилганки, кайсики улар узларининг аник ахборот эх,тиёжларига тулик жавоб бера-диган х,исоботларни такдим килишни талаб этиш имкониятига эга булмайди».

Бундай молиявий х,исобот бир йилда бир мартадан кам булмаган х,олда тайёрланади х,амда такдим килинади ва кенг доирадаги ахборот фойдаланувчиларнинг умумий булган ахборот эх,тиёжларини кондиришга каратилган.

Куп фойдаланувчилар молиявий х,исо-ботни молиявий ахборотларнинг бош ман-баи сифатида карайдилар. Шу боис, молиявий х,исобот уларнинг эх,тиёжларини х,исоб-га олган х,олда тайёрланиши ва такдим килиниши шарт.

Ушбу х,ужжатда умумий фойдаланишдаги молиявий х,исоботнинг максади куйидагича изох,ланади: «Молиявий х,исобот ташкилот-нинг молиявий х,олати ва фаолиятининг молиявий натижаларини структуралашти-рилган х,олда такдим килишдир. Умумий фойдаланишдаги молиявий х,исоботнинг максади ташкилотнинг молиявий х,олати, унинг фаолияти, молиявий натижалари ва пул маблаFлари х,аракати туFрисида шундай ахборотларни такдим килиш х,исоблана-дики, улар ушбу маълумотлар кенг ахборот фойдаланувчиларга иктисодий карорлар кабул килишда фойдали булади. Молиявий х,исобот, шунингдек, ташкилот рах,бариятига ишонч билдирилган ресурсларни бошка-риш натижаларини х,ам курсатади. Ушбу максадга эришиш учун молиявий х,исобот ташкилотнинг куйидаги курсаткичлари туF-рисидаги ахборотларни таъминлайди:

a) активлар;

b) мажбуриятлар;

c) хусусий капитал;

d) даромад ва харажатлар, фойда ва за-рарларни х,ам уз ичига олади;

e) хусусий капиталдаги бошка узгариш-лар;

f) пул маблаFлари х,аракати».

Молиявий х,исоботни тайёрлаш ва такдим килишнинг концептуал асослари х,уж-жатида молиявий х,исоботдан фойдаланувчилар каторига потенциал сармоядорлар, кредиторлар, таъминотчилар, харидорлар, ходимлар ва х,укумат муассасалари, вазир-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 7

ликлар, ташкилотлар, жамоатчилик ва бошка фойдаланувчилар киритилади1.

1-сон МХ.ХС «Молиявий хисоботнинг такдим этилиши» (51-53-§)да молиявий хисоботнинг реквизитлари келтирилган. Молиявий хисобот куйидаги курсаткич-ларни албатта камраб олиши керак:

a) хисобот бераётган корхонанинг номи ёки уни белгилашнинг хар кандай усули;

b) молиявий хисобот алохида корхонага ёки корхоналар гурухига тааллуклиги;

c) хисобот даврининг тугалланиш санаси ёки молиявий хисобот камраб олинган давр ёки изохларда келтирилади;

d) 21-сон МХХСда аниклангандек хисо-ботда такдим этиладиган валюта;

e) валютанинг яхлитланиши.

Молиявий хисобот хар йили бир марта-

дан кам булмаган тартибда такдим кили-ниши шарт (36-37-§). Агарда хисобот бе-рувчи ташкилотнинг хисобот санаси узгарса ва йиллик молиявий хисобот бир йилдан ошувчи ёки ундан камрок давр учун такдим этилса, ташкилот куйидаги ахборотларни очиклаши талаб этилади:

a) ошиб кетган ёки кискартирилган давр-дан фойдаланишнинг сабаблари;

b) фойда ва зарарлар тyFрисидаги, хусу-сий капитал узгариши тyFрисидаги, пул маблаFлари харакати тyFрисидаги хисобот-лар ва тегишли изохларда таккосланадиган суммалар тулик булмаган холда таккосла-нувчи эканлиги факти.

1-сон МХХСда «Молиявий цисоботнинг халцаро стандартлари - бу Молиявий цисоботнинг халцаро стандартлари цумитаси томонидан цабул цилинган стандартлар ва интерпретациялар-дир» деб таъриф берилган. Уларга куйи-дагилар киради:

а) молиявий хисоботнинг халкаро стандартлари (IFRS);

б) бухгалтерия хисоби халкаро стандарт-лари (IAS);

1 Международные стандарты финансовой отчетности: Издание на русском языке - М.: «АСКЕРИ-АССА», 2016. -С. 2, 3.

с) интерпретациялар (SIC).

БХХСлар (IAS - International Accounting Standarts) Бухгалтерия хисоби халкаро стандартлари буйича Кумита (БХ.ХСК) (IASC) томонидан ишлаб чикилади. БХ.ХСК томонидан тайёрлаган ва рус тилига таржима килинган Молиявий хисобот халкаро стан-дартларига тушунтиришларда, рус тилига таржима килинган БХ,ХСларда 2016 йил февраль холати буйича 29 та БХ.ХС, 12 та Молиявий хисобот халкаро стандарти (МХ.ХС), 8 та стандартларга изох (SIC) нашр килинганлиги курсатилган (1-жадвал)2

Молиявий хисобот халкаро стандартла-рини фундаментал асослари, молиявий хисоботни тузиш ва такдим килиш хамда аник объектларни хисобга олишга мулжал-ланганлигига караб куйидаги олтита гурухга ажратиш мумкин:

I. Молиявий бухгалтерия хисобининг фундаментал асосларини ифодаловчи стандарт - ушбу гурухга 1 та стандарт кири-тилган.

II. Молиявий хисоботни такдим килиш ва ундаги ахборотлар тавсифини ифодаловчи стандартлар - ушбу гурух уз ичига 10 та стандартни олади.

III. Активлар, мажбуриятлар ва инвести-цияларга доир стандартлар - ушбу гурухга 9 та стандарт киритилган.

IV. Даромад ва харажатларга доир стандартлар - бу гурухга 5 та стандарт киритилган.

V. Молиявий инструментларга доир стандартлар - ушбу гурухга 2 та стандарт киритилган.

VI. Бизнес бирлашишлари ва кушма кор-хоналар молиявий хисоботига доир стандартлар - ушбу гурух уз ичига 2 та стандартни олади.

МХ.ХС бухгалтерия хисобининг жахон ютуклари асосида турли мамлакатларда жойлашган ахборот фойдаланувчилар учун

2 Ташназаров С.Н. Молиявий бухгалтерия хисоби ва хисоботи: халкаро ва миллий жихатлари. Монография. - Т.: «Иктисод-Молия», 2009. -55-56-б.

1-жадвал. 2016 йил февраль ^олати буйича Молиявий ^исобот халкаро стандартлари таркиби1

А. Бухгалтерия цисоби халкаро стандартлари (Б%ХС)

I. Молиявий бухгалтерия цисоби фундаментал асослари

Молиявий хисоботни тузиш ва такдим килишнинг концепти_

II. Молиявий ^исобот ва ахборотларни такдим к,илиш Б^ХС-1 Молиявий хисоботни такдим килиш

Б^ХС-7 Пул мабла^ари харакати тутрисидаги хисобот_

Б^ХС-8 Хисоб сиёсати, хисобли бахолашлардаги узгаришлар ва хатолар

Б^ХС-10 Хисобот санасидан кейинги ходисалар

Б^ХС-26 Пенсия дастурлари буйича хисоб ва хисобот

Б^ХС-29 Гиперинфляция шароитида молиявий хисобот

Б^ХС-34 Оралик молиявий хисобот

Б^ХС- 21 Валюта курслари узгаришининг таъсири

Б^ХС- 24 Ботлик томонлар тутрисида ахборотлар тавсифи

Б^ХС-33 Акцияга фойда

М. Активлар, мажбуриятлар ва инвестициялар стандартлари_

Б^ХС-2 Захиралар_

Б^ХС-16 Мулк, бино, машина ва асбоб-ускуналар_

Б^ХС-40 Инвестицион кучмас мулк_

Б^ХС-38 Номоддий активлар_

Б^ХС-36 Активларнинг кадрсизланиши_

Б^ХС-12 Фойда солиfи хисоби_

Б^ХС-37 Бахоланган мажбуриятлар, шартли мажбуриятлар ва шартли активлар_

БЦХС- 17 Ижара_

Б^ХС-19 Ходимларни раfбарлантириш_

IV. Даромад ва харажатлар_

Б^ХС-18 Тушумлар_

Б^ХС-11 Курилишдаги битимлар_

Б^ХС-20 Давлат субсидиялари хисоби ва давлат ёрдами туfрисидаги ахборотлар тавсифи (очиклаш)

Б^ХС-23 Карзлар буйича харажатлар_

Б^ХС-41 Кишлок хужалиги_

V. Молиявий инструментлар_

Б^ХС-32 Молиявий инструментлар: такдим килиш_

Б^ХС-39 Молиявий инструментлар: тан олиш ва бахолаш_

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

VI. Бизнес бирлашишлари ва ^ушма корхоналар молиявий ^исоботи

БХХС-27 Алохида молиявий хисобот_

БХХС-28 Ассоциациялашган компанияларда инвестициялар ва кушма корхоналар

Б. Молиявий цисобот халкаро стандартлари (IFRS) таркиби

М^ХС-1 Молиявий хисобот халкаро стандартларини биринчи марта куллаш_

М^ХС-2 Акциялар асосида туловлар_

М^ХС-3 Бизнеснинг бирлашиши_

М^ХС-4 Суfурта шартномалари_

М^ХС-5 Сотиш учун мулжалланган оборотдан ташкари активлар ва тугалланган фаолият_

М^ХС-6 Фойдали казилмалар захиралари разведкаси ва бахолаш_

М^ХС-7 Молиявий инструментлар: ахборотларни очиклаш_

1 minfin.ru/ru/perfomance/accounting/mej_standart_fo/docs/09.02.2016 интернет манбасидаги маълумотлар асосида муаллиф ишланмаси.

1-жадвал. Давом

М^ХС-8 Операцион сегментлар_

М^ХС-10 Консолидациялашган молиявий хисобот_

М^ХС-11 Кушма тадбиркорлик_

М^ХС-12 Бошк,а ташкилотларга к,атнашиш тyfрисида ахборотларни очик,лаш М^ХС-13 Адолатли кийматни бахолаш_

В. Изоцлар буйича доимий цумита, Изоцлар

SEC-7 Евронинг жорий к,илиниши_

SEC-10 Давлат ёрдами - операцион фаолият билан аник, алок,аларнинг булмаслиги_

SEC-15 Операцион аренда - раfбатлар_

SEC-25 Фойда солиfи - компаниянинг солик, статуси ёки унинг акционерларидаги узгаришлар

SEC-27 Ижаранинг хук,ук.ий шаклига эга булган операциялар аникланиши_

SEC-29 Хизматлар курсатиш буйича концессион битимлар: ахборотларни очик,лаш_

ББС-31 Тушум - реклама хизматларини камраб олган бартер операциялари_

ББС-32 Номоддий активлар - веб-сайт харажатлари_

ахборотларни тайёрлаш ва такдим к,илиши-нинг умумий коида ва тамойилларини бел-гилаш тизимидир. МХХСларга риоя к,илиш мажбурий-хукукий характерга эга булмас-дан, улар тавсиянома характерига эга.

МХХСларнинг турли хил миллий хисоб тизимига эга булган мамлакатларда к,улла-нилиши кузда тутилганлиги сабабли улар таркибий тузилиши буйича хам барча учун бир хил булиши керак. Харакатдаги халк,аро стандартлар таркиби буйича уч к,исмдан иборат. Биринчи к,исм - кириш, иккинчи кисм - хисоб объектининг тавсифи (очили-ши), учинчи кисм - бухгалтерия хисоби стандарти (хулосаси) деб аталади.

МХХСлар узларининг ута мувофик,лиги билан ажралиб туради. Халк,аро стандартлар ушбу соха буйича энг асосий ва умумий йуналишларни белгилайди. МХХСларни ишлаб чик,ишга бундай ёндашиш уларнинг турли мамлакатларда кулланилиш имкони-ятини оширади ва миллий хисоб стандарт-ларининг халк,аро стандартларга мувофик,-лигини оширади.

Шуни таъкидлаш лозимки, хозирги пайт-да нашр килинган МХХСлар бир-бирига боFликдир ва биргаликда ягона тизимни ташкил этади. Шундай к,илиб, битта стан-дартнинг кулланилиши шу узлуксиз тизим-нинг бошк,а кисмларини куллашни талаб

килади, яъни битта стандартни бошк,а стан-дартлардан ажратиб олган холда куллаш мумкин булмайди.

Узбекистон Республикасида МХХСларга утишда узига хос ва миллий ик,тисодиёти-мизга мос йул танланди. Бу халцаро стандартларга мувофиц келадиган бухгалтерия цисоби буйича миллий стан-дартларни ишлаб чициш ва амалиётга жорий цилиш йули булди. Хозирги кунда ишлаб чик,илган миллий стандартларимиз халк,аро стандартларга мувофик, келади1. Шу билан бир каторда хозирги кунда кор-поратив бошк,арувга асосланган акциядор-лик жамиятларида халк,аро стандартлар асосида молиявий хисоботни тузишга утил-мокда. Бу эса бевосита халк,аро стандартлар асосида молиявий хисоботни тузиш ёки миллий стандартлар асосида тузилган молиявий хисоботни халк,аро стандартларга трансформация к,илиш орк,али эришили-ши мумкин. Биринчи йул халк,аро стандартлар асосида тyFри ва сифатли молиявий хисобот тузишга эришишни таъминлайди. Иккинчи йулда эса трансформация жараё-нида куплаб муаммо ва тусик,ларга дуч ке-лиш мумкин. Лекин иккита йулнинг ечими-

1 Узбекистон Республикаси бухгалтерия хисоби миллий стандартлари туплами. - Т.: «NORMA», 2011. -360-бет.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2016, 7

да х,ам халкаро стандартларнинг мазмун ва мох,иятини чукур урганиш, унинг методо-логик масалаларини куллай олиш, миллий стандартларимизни имкон кадар халкаро стандартларга мувофиклаштиришимиз, дунё университетларида укитилаётган «Молия-вий бухгалтерия х,исоби ва х,исоботи» фа-нини урганишимиз, инглиз тилидаги адаби-ётларни узбек тилига таржима килишимиз, бухгалтерия х,исоби сох,асида халкаро ата-маларни кабул килишимиз, амалиётчи хо-

димлар ва илмий тадкикотчиларни хори-жий мамлакатларда тажриба алмашиниши-ни ташкил этишимиз, амалиётчи бухгалтер-ларни сертификатлаш ишларини йулга куйишимиз керак булади.

Юкорида билдирилган таклиф ва хулоса-ларда келтирилган ишларнинг амалга оши-рилиши мамалакатимизда молиявий х,исо-ботни халкаро стандартларга мувофик-лаштиришга хизмат килади, деб уйлаймиз.

Адабиётлар:

1. Узбекистон Республикасининг «Бухгалтерия х,исоби туFрисида»ги Конуни, 10-модда. // Узбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1996 й., 9-сон, 142-модда.

2. Узбекистон Республикаси бухгалтерия х,исоби миллий стандартлари туплами. -Т.: «NORMA», 2011.

3. Международные стандарты финансовой отчетности: Издание на русском языке. - М.: «АСКЕРИ-АССА», 2016.

4. Ташназаров С.Н. Молиявий бухгалтерия х,исоби ва х,исоботи: халкаро ва миллий жих,атлари. Монография. - Т.: «Иктисод-Молия», 2009 й. -168-б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.