CC BY
16"RAQOBATBARDOSH KADRLAR TAYYORLASHDA FAN - TA'LIM - ISHLAB
CHIQARISH INTEGRATSIYASINI TAKOMILLASHTIRISH ISTIQBOLLARI" MAVZUSIDAGI XALQARO ILMIY-AMALIY KONFERENSIYA 2023-yil, 22 - noyabr
MOBIL ILOVALAR HAMDA ROBOTOTEXNIKA ELEMENLARI ORQALI FIZIKA FANIDAN ILMIY-TEXNIK TADQIQOTLARNI RIVOJLANTIRISH
D.Nasriddinov
O'zbekiston Respublikasi FVV Akademiyasi, p.f.f.d. (PhD), dotsent https://doi.org/10.5281/zenodo.10156121
Annotatsiya. Ushbu maqolada oliy xarbiy ta'lim muassalarida kursantlarning fizika fanidan ilmiy-texnik tadqiqotlarini rivojlantirishda mobil ilovalardan hamda robototexnika elementlaridan foydalanish to'g'risida so 'z yuritilgan.
Kalit so'zlar: Robototexnika, Lego Mindstorms NXT, 3D modellash, Lego WeDo, Lego Mindstorms EV3, Arduino.
Аннотация. В данной статье рассматривается использование мобильных приложений и элементов робототехники в развитии научно-технических исследований курсантов-физиков высших военных учебных заведений.
Ключевые слова: Робототехника, Lego Mindstorms NXT, SD-моделирование, Lego WeDo, Lego Mindstorms EV3, Arduino.
Abstract. This article discusses the use of mobile applications and elements of robotics in the development of scientific and technical research of physics cadets of higher military educational institutions.
Keywords: Robotics, Lego Mindstorms NXT, 3D modeling, Lego WeDo, Lego Mindstorms EV3, Arduino.
1.Kirish. Hozirgi vaqtda robototexnika sanoatning eng dolzarb va jadal rivojlanayotgan yo'nalishlaridan biri bo'lib, uning asosi manipulyatorlar va ixcham mikroprotsessorlar asosida robot konstruktsiyalarini ishlab chiqish va yaratish hisoblanadi.
Axir hozirgi voqelikni oziq-ovqat, yengil, og'ir sanoat, tibbiyot, avtomobilsozlik, kemasozlik, samolyotsozlik, harbiy soha, kosmik va boshqa sohalar uchun mahsulotlarni hosil qilish va ishlab chiqarish uchun mo'ljallangan avtomatik qurilmalarsiz tasavvur qilib bo'lmaydi. Shu sababli, robototexnika fan-texnika taraqqiyotining talab etiladigan sohasiga kiradi, chunki mashinalar va zamonaviy texnik yutuqlarning sun'iy ong bilan uyg'unlashuvi tobora ko'proq kuzatilmoqda.
Robototexnikaning tug'ilishi XX asrga borib taqaladi: burchak va chiziqli harakatlanish datchiklariga asoslangan Unimate birinchi sanoat roboti (D. Devol, D. Engelberger, 50-yillarning oxiri); ta'sirlashuv datchiki bo'lgan robot (X. Ernst, 60-yillarning o'rtalari), ta'sirlashuvli, fazoni aniqlovchi va vizual datchiklarni o'z ichiga olgan "ko'z-quloq-qo'l" roboti (R. Pol guruhi, 70-yillarning boshi). XXI asrning boshi sun'iy ong, ya'ni aqli "mutaxassislik (ekspert tizim) bilimlarini (D.G. Koposov bo'yicha)" o'z ichiga olgan tavsiyaviy ma'lumotlari bilan mustahkamlangan aqlli mashinalar va aqli neyronlarning texnik yutuqlariga asoslangan aqlli mashinalar. tarmoqlar ("apparat dasturiy ta'minotiga asoslangan sun'iy kompyuter tizimlari) (D.G. Koposov bo'yicha)"ning paydo bo'lishi bilan tavsiflanadi[1].
2. Asosiy qism. Shunday qilib, har qanday kelajak avlod robotlashtirilgan mashinalari katta istiqbolli va ustunlik bilan ajralib turadi va shu bilan birga o'zidan oldingi ajdodlarini kamchiliklari bilan ajratmaydi. Ushbu robotlar o'zaro bir-birini kengaytirib, o'z ichki resurslari va iqtisodiy soha talablariga muvofiq uyg'unlik topadilar.
"RAQOBATBARDOSH KADRLAR TAYYORLASHDA FAN - TA'LIM - ISHLAB
CHIQARISH INTEGRATSIYASINI TAKOMILLASHTIRISH ISTIQBOLLARI" MAVZUSIDAGI XALQARO ILMIY-AMALIY KONFERENSIYA 2023-yil, 22 - noyabr
Va bu, o'z navbatida, ta'lim tizimini jamiyatning talablari va bolalarning qiziqishlarini ilmiy-texnik taraqqiyotning eng muhim muammolarini hal qilishga yordam beradigan yo'nalishlarga yo'naltirishga qaratilgan ta'lim jarayonini qurishga yo'naltiradi.
2.1. Metodologiya. Sinfdan tashqari mashg'ulotlar o'quv jarayonining muhim tarkibiy qismi bo'lib, uning asosiy maqsadi bolaning shaxsiy rivojlanishi, uning axloqiy tarbiyasi, maksimal darajada o'zini o'zi anglashi, uning ta'lim yo'nalishini yakka tartibda rivojlantirishdir. Davlat ta'lim standarti shartlariga ko'ra, barcha oliy harbiy ta'lim muassasalari kursantlari quyidagi yo'nalishlarda o'quv mashg'ulotidan tashqari mashg'ulotlarga jalb qilinishi kerak: sport va sog'lomlashtirish, ma'naviy-axloqiy, ijtimoiy, umumiy madaniy, aqliy. U o'quv mashg'ulotidan tashqari mashg'ulotlar dasturlariga muvofiq to'garak ishlari, ijtimoiy foydali amaliyotlar, ijtimoiy loyihalash va boshqalar orqali amalga oshiriladi.
Y.B.Yevladovaning fikriga ko'ra, "o'quv mashg'ulotidan tashqari mashg'ulotlar, birinchi navbatda, oliy harbiy ta'lim muassasalari kursantlariga o'z qiziqishlarini tushunishga yordam beradi, turli xil faoliyat turlarida o'zini sinab ko'rish, faqatgina "mahorat olamiga" kirish maqsadini ko'zlamay, o'quv mashg'ulotidan tashqari dunyoni kashf qilish imkonini beradi".
Yangi avlod standartining dolzarb maqsadi - "oliy harbiy ta'lim muassasalari bitiruvchisini ta'limiy dunyoqarashini kengaytirishdan manfaatdor shaxs va fuqaro sifatida tayyorlash". Bu shuni anglatadiki, shaxs shakllanishi sodir bo'layotgan ta'lim muhiti bolaning imkoniyatlarini ochishga, uning bilim, aqliy va ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishga yordam berishi kerak. Yuqorida aytib o'tilganlarning barchasi zamonaviy ta'lim tizimiga ta'limiy robototexnikani joriy etishning huquqiyligini oqlaydi.
2.2. Tahlillar. Kursantlarni oliy harbiy ta'lim muassasalarida va qo'shimcha ta'limda o'qitishda robototexnika asoslarini tadbiq etish masalalariga ko'plab zamonaviy olim va o'qituvchilar (X.X.Abushkin, D.V.Andreyev, O.S.Vlasov, K.A.Vegner, R.A.Galustov, L.N.Gostev, A.V. Dadonov, A. N. Daxin, M. G. Ershov, A. S. Zlakazov, O. S. Netesov, T. V. Nikitin, N. P. Petrov, S. A. Filippov, V. N. Xalamov, I. V. Shimov va boshqalar) asarlari bag'ishlangan.
Ayrim tadqiqotchilar ta'limiy robototexnikani "bilimning istiqbolli yo'nalishlari: mexanika, elektronika, avtomatlashtirish, konstruksiyalash, dasturlash va texnik loyihalash kesishuvida joylashgan dolzarb pedagogik texnologiya" sifatida tasvirlaydilar, boshqalar esa uni "texnologiya, fizika, kibernetika, matematika, informatika va boshqa fanlar bo'yicha bilimlarni o'zida mujassamlashtirgan hamda oq'uvchilarning texnik ijodkorligini rivojlantirishga, shuningdek, muhandislik ta'limning ahamiyati va nufuzini oshirishga qaratilgan fanlararo ta'lim sohasi" deb ta'riflaydilar, boshqalar buni "robotexnika fanining didaktik modeli" deb tushunishadi. Ushbu modelning elementlari robotsozlik sohasidagi ilmiy va muhandislik bilimlari hisoblanmaydi va oliy harbiy ta'lim muassasalari kursantlarining muhandislik-texnik mutaxassisliklarga qiziqishini oshirish uchun ularni muhandislik asoslari bo'yicha propedevtik ta'limni tashkil etish uchun foydalanilishi mumkin".
Yuqorida aytilganlardan ko'rinib turibdiki, ta'limiy robototexnika oliy harbiy ta'lim muassasalari kursantlarini texnik ijodkorlikka jalb qilishning innovatsion kursi bo'lib, uning mohiyati "murakkab texnik ob'yktlar va inshootlarni loyihalash bilan bog'liq texnologik tadbirlarni amalga oshirish bo'yicha faoliyatda namoyon bo'ladi". Shu sababli, ta'limiy robototexnikani aqliy fikrlashlar, tajriba, konstruksiyalashga bo'lgan ishtiyoqni rag'batlantirishning kafolati deb hisoblash mumkin, bu esa o'z navbatida oliy harbiy ta'lim
"RAQOBATBARDOSH KADRLAR TAYYORLASHDA FAN - TA'LIM - ISHLAB
CHIQARISH INTEGRATSIYASINI TAKOMILLASHTIRISH ISTIQBOLLARI" MAVZUSIDAGI XALQARO ILMIY-AMALIY KONFERENSIYA 2023-yil, 22 - noyabr
muassasalari kursantlarining o'quv va anglash faoliyatini yaxshilash uchun mantiqiy asos bo'lib xizmat qiladi.
Ta'limiy robototexnika tartibga soluvchi masalalar juda xilma-xildir, chunki robotlashtirilgan qurilma nafaqat tadqiqot obyekti sifatida, balki turli oliy harbiy ta'lim muassasalari kurslari uchun o'quv simulyatsiyasi va loyihalash vositasi sifatida ham qo'llanilishi mumkin. Bu yerda o'quv robototexnika tarkibiy qismlarini nafaqat kursantlarning informatika, texnologiya, fizika fanlari bo'yicha o'quv mashg'ulotidagi faoliyatida, boshlang'ich oliy harbiy ta'lim muassasalarida esa atrofi olam bo'yicha o'quv faoliyatda tadbiq etish (T.V. Nikitinaning fikriga ko'ra), balki oliy harbiy ta'lim muassasalari kursantlarining qo'shimcha ta'lim tizimidagi ushbu fanlar va to'garaklar bo'yicha fakultativ o'quv mashg'ulotidan tashqari mashg'ulotlarida ham tadbiq etish maqsadga muvofiq bo'ladi. Kursantlar robototexnika asoslarini Lego konstruktorlari (Lego WeDo, Lego Mindstorms NXT, Lego Mindstorms EV3, Arduino va boshqalar) yordamida o'rganishlari mumkin[2].
"Lego Mindstorms NXT konstruktori kursantlarga fanlararo loyihalar uchun ko'rsatmalar, vositalar va topshiriqlar berish orqali yosh tadqiqotchi, muhandis sifatida ishlash imkoniyatini beradi. Kursantlar ishlaydigan modellarni yig'adilar va dasturlaydilar, so'ngra ulardan fan, texnologiya, matematika, nutqni rivojlantirish kurslaridagi mashqlardan iborat bo'lgan vazifalarni bajarish uchun foydalanadilar".
Zehnli kursant LEGO konstruktori asosida qiyinchiliksiz haqiqiy fikrlaydigan robotni yaratishi mumkin. Ijodiy va muhandislik fikrlashning eng yuqori darajasiga erishish uchun bolalarni loyihalashning barcha bosqichlari bilan tanishtirish lozim. Shu bilan birga, shuni yodda tutish kerakki, agar kursantlar ma'lum bir bilim darajasini o'zlashtirsa, ma'lum darajadagi malaka, ko'nikma va malakalarni egallasa, bunday turdagi holatlar oldindan belgilanib olinadi. Oliy harbiy ta'lim muassasalari kursantlari robotlashtirilgan mashinalar atmosferasiga kirib, robotlarga katta hajmdagi vazifalarni bajarishga imkon beradigan axborot texnologiyalarining murakkab dunyosiga kirib boradilar.
"Ta'lim robototexnikasi bolalarni ijodiy fikrlashga, vaziyatlarni tahlil qilishga va tanqidiy fikrlashni haqiqiy muammolarni hal qilish uchun qo'llashga undaydi. Jamoada ishlash va hamkorlik jamoani mustahkamlaydi, musobaqalardagi raqobat esa bilim olishga turtki beradi. Ishda xato qilish va mustaqil xatolarni tuzatish qobiliyati bolani tengdoshlari orasida hurmatni yo'qotmasdan yechim topishga olib keladi. Robot baho bermaydi va uy vazifasini bermaydi, lekin u sizni aqliy va doimiy ishlashga majbur qiladi".
Davlat hamkorligida bugungi kunda nafaqat to'garaklar, balki turli muhandislik kurslari va to'garaklarini birlashtiruvchi bolalar markazlari hisoblanadigan texnoparklar ham keng tarqaldi. Robototexnika bo'yicha bunday to'garaklarning asosiy maqsadi sxemalar texnikasi, dasturlash va robototexnikaning dastlabki asoslarini o'rganish hisoblanadi. Bunday mashg'ulotlar texnologiya, fizika, matematika, informatika bo'yicha bilimlarni kengaytirishga yordam beradi.
Robototexnika asoslarini o'rgatishning asosiy vositasi Lego konstruktori bo'lganligi sababli, Lego to'plamlarida "robotni loyihalash - uning dasturiy ta'minotini yaratish" muvozanatini saqlanadi. Robototexnika asoslarini o'rganish jarayonida kursant o'zini qiziqtirgan faoliyatlardan birini: konstruksiyalash yoki dasturlashni chuqurroq o'rganish imkoniyatiga ega. Shunday qilib, informatika faniga e'tibor qaratish bolalarga turli xil dasturlar va dasturlash tillarini, 3D modellashni o'zlashtirish imkonini beradi. Konstruksiyalashga bo'lgan motivatsiya bolalarga
"RAQOBATBARDOSH KADRLAR TAYYORLASHDA FAN - TA'LIM - ISHLAB
CHIQARISH INTEGRATSIYASINI TAKOMILLASHTIRISH ISTIQBOLLARI" MAVZUSIDAGI XALQARO ILMIY-AMALIY KONFERENSIYA 2023-yil, 22 - noyabr
o'zlarining robot modeli va uning tarkibiy qismlarini yaratish imkoniyatini beradi va shu bilan birga bo'lajak muhandislik ishi bo'yicha mutaxassislarini tayyorlashga yordam beradi[3].
2.3. Natijalar. Hozirgi vaqtda robototexnika bo'yicha konstruktorlarning keng assortimenti mavjud. Ta'limiy robototexnika sohasida global darajada LEGO Education korporatsiyasi eng keng tarqalgan bo'lib, u ta'lim tizimini konstruktorlar to'plamlari, ular uchun uslubiy adabiyotlar bilan ta'minlaydi, robototexnika bo'yicha to'garaklar rahbarlariga ixtisoslashgan, o'quv robototexnikasi kurslari uchun tayyorlangan bolalar markazlari va LEGO akademiya tarmog'iga ega.
"Robotlar Tetrix yo'nalishiga kiritilgan (Legoga o'xshash, ammo unchalik mashhur bo'lmagan amerikaning Pitsco kompaniyasi) - bu dunyoda keng tarqalgan robotlashtirilgan metal konstruktorlar. Metall qismlar bu to'plamlarni universal qiladi, Tetrix esa Lego MINDSTORMS kontrollerlari bilan mos keladi. Tetrix asosidagi robotlar ko'pincha musobaqalarda ishtirok etadi".
Oliy harbiy ta'lim muassasalarilar bitiruvchilarini kelajakda bugungi kunda kuzatilmaydigan kasbiy faoliyat bilan shug'ullanishlari, ilgari ishlab chiqilmagan sxemalar, usullarni qo'llashlari, hozirda ko'rilayotgan muammolarni tahlil qilishga mo'ljallaydi. Shu munosabat bilan zamonaviy ta'limning eng muhim vazifalaridan biri bu oliy harbiy ta'lim muassasalari kursantlarini "yangi narsalarni ixtiro qilishni, tushunishni va o'zlashtirishni, o'z fikrlarini ifoda etishni, o'z fikr-mulohazalarini ifoda etishni o'rganish uchun qarorlar qabul qilish va bir-birlariga yordam berish, manfaatlarni shakllantirish va imkoniyatlarni amalga oshirish" uchun loyihaviy-tadqiqot faoliyatiga va ijodiy faoliyatiga o'quv mashg'ulotidan tashqari vaqtga jalb qilish hisoblanadi.
Robototexnikaning o'qitish bo'yicha roli shundan iboratki, yaqqol tajriba va laboratoriya ishlarining uyg'unlashishi mavjud bo'lib, u tabiiy-ilmiy tabiatli o'quv kurslarini ishlab chiqishda loyiha usuliga asoslangan rivojlantiruvchi ta'limni amalga oshirishga qaratilgan. Oliy harbiy ta'lim muassasalari kursantlari aslida oldin faqat mavhum kitobiy g'oyalariga ega bo'lgan tamoyillar, qonunlarni amada o'rganishadi. Robotlarni loyihalash va dasturlash kursantlarning idrokini va anglashini yaxshilaydi, qo'llar motorikasini va fazoviy fikrlashni rivojlantiradi. Shu asnoda qobiliyatli va muvaffaqiyatsiz bo'lmagan shaxsning shakllanishi kuzatiladi.
Modelni loyihalashda konstruktorning qulayligi va ulkan salohiyati bolalarga o'quv mashg'uloti oxirida o'zlari tugatgan texnik qurilmaning namunalarini taqdim etish, o'zlari qo'ygan muammoni hal qilish imkoniyatini beradi. Oliy harbiy ta'lim muassasalari kursantlarini ijodkorlik jarayoniga jalb qilishning birinchi bosqichidayoq, tayyor ko'rsatmalar va sxemalar bo'yicha loyihalash va robotni mavjud turlariga ko'ra yig'ishda kursant yangi ilmiy va texnik bilimlarni o'zlashtiradi.
Oliy harbiy ta'lim muassasalari kursantlari uchun modellashtirish bosqichi kuchaytiriladi, robotlashtirilgan mashinalar uchun dasturiy ta'minot jarayoni boshlanadi. Kursantlarning o'quv jarayonida Lego Mindstorms NXT konstruktoridan foydalanish bolalarning robototexnikaga bo'lgan qiziqishini qo'llab quvvatlash, loyihaviy-tadqiqot faoliyatida ijodiy bo'lishga yordam beradi. Oliy harbiy ta'lim muassasalari kursantlariga dasturlash tillaridan foydalanish o'rgatiladi. Hozirgi konstruktorlar to'plamlari bolalar tomonidan fizika va informatika fanlarini qiyinchiliksiz o'zlashtirishga, tabiiy fanlar sohasi fanlarida ko'rgazmali o'quv tajribalarini amalga oshirish uchun ko'rgazmali qurollarni ishlab chiqish va ulardan foydalanishga yordam beradi. Robotlar uchun dasturiy ta'minotni ishlab chiqish jarayonida informatikaning fizika va matematika bilan uyg'unlashgan aloqalari namoyon bo'ladi.
"RAQOBATBARDOSH KADRLAR TAYYORLASHDA FAN - TA'LIM - ISHLAB
CHIQARISH INTEGRATSIYASINI TAKOMILLASHTIRISH ISTIQBOLLARI " MAVZUSIDAGI XALQARO ILMIY-AMALIY KONFERENSIYA 2023-yil, 22 - noyabr
Texnik to'garakning oldindan belgilangan topshiriqlariga ko'ra, o'smirlar robototexnik qurilmalarni robototexnika bo'yicha musobaqalarda, jamoaviy musobaqalarda ko'rsatish maqsadida loyihalash bilan shug'ullanmoqda. Shu bois o'qituvchi o'smirlarga robototexnika, konstruktorlik va dasturlash asoslarini o'rganishga yordam berib, ularning texnik tasavvurlarini, birgalikda ijod qilish qobiliyatini rivojlantiradi.
"Robotexnika" yo'nalishi bo'yicha texnik to'garakdagi mashg'ulotlar doirasida shaxsning ijodkorlikka aylanishi jarayoni 3 bosqichda amalga oshadi.
"Ijodkorlik (lotincha Creation - yaratish) - bu odamning g'ayrioddiy g'oyalarni yaratish, o'ziga xos yechimlarni topish, an'anaviy fikrlash shakllaridan chetga chiqish qobiliyati".
Birinchi bosqichda o'qituvchi bolalarga mehnat obyektlarining turli modellarini tahlil qilishni o'rgatadi. Shu bilan birga, har bir kursant mahsulot parametrlarini, uning o'lchamlarini, fazosini tushunishga harakat qiladi. Shuning uchun to'garak a'zolari yaqqol modellashtirishdan foydalanib, diametral fazoviy sharoitlarda modelni namoyish etishga tayyorgarlik ko'radi.
Ikkinchi bosqichda kursant o'z ishlanmalarini o'zgartirishga harakat qiladi, uning o'ziga xosligiga, yangiligiga erishadi. Qat'iylik, ijodkorlik va tasavvur bolalar tomonidan obyektlarning muhim xossalarini izlashga yordam beradi, chunki ulardan foydalanish obyektni o'zgartiradi yaxshilanishiga olib kelad, uni konstruktorlik g'oyalarining katta qiymatiga aylantiradi.
Uchinchi bosqichda kursant o'z mahsulotini yaratadi. Bu mustaqil anglashda, shaxsiy ijodiy tashabbusning rivojlanishida, manfaatning mustaqilligi sur'atlarida namoyon bo'ladi.
O'quv robototexnikasi doirasida oliy harbiy ta'lim muassasalari kursantlarini o'qitishning butun yo'nalishi bo'yicha to'garak faoliyati mobaynida yuqori malakali, ijodiy rahbar bo'lishi kerak, u shaxsan o'zi samarali ijod qila olishi va uni kursantlarga kerakli darajada taqdim eta olishi kerak. To'garak rahbari va oliy harbiy ta'lim muassasalari kursantlarining LEGO konstruktori bo'yicha birgalikdagi faoliyati ta'lim subyektining o'ziga xosligini, uning ijodiy imkoniyatlarini kengaytirishga qaratilgan. Shuning uchun mashg'ulotlar oliy harbiy ta'lim muassasalari kursantlarining o'qituvchi (to'garak rahbari) va bir-biri bilan o'zaro yordam va birgalikdagi ijodkorlik hamda hamkorlik asosida olib boriladi[4].
O'quv jarayonida o'qituvchi o'rganilayotgan muammo bo'yicha multimedia mahsulotlarini (elektron taqdimotlar, videoroliklar) namoyish etadi, ular texnik qurilmalarni yig'ish bosqichlari, intellektual xarakterdagi muammoli masalalarni o'z ichiga oldai. O'qishni faollashtirish uchun o'qituvchi o'yinli o'qitish usullaridan foydalanadi. To'garak a'zolari "bosqichma-bosqich" modellarni loyihalash asoslarini o'zlashtiradi. Shu tarzda qurilgan robototexnika bo'yicha oliy harbiy ta'lim muassasalari kursantlarining o'quv-kognitiv faoliyati ularga yakka maromda oldinga siljish imkoniyatini beradi, ularning texnik xarakterdagi dolzarb muammoli masalalarni o'rganish va tushunishga tayyorligini qo'llab quvvatlaydi.
Darhol shuni ta'kidlash lozimki, to'garak o'quv mashg'ulotilarda qo'shimcha ta'lim o'qituvchisi o'quv muammolarini qanday hal qilsa (7-10 yoshli bolalar masalani qo'yishdan tortib tuzilgan modelgacha bo'lgan jarayonda qurilmalarni loyihalash algoritmini o'zlashtiradi, ko'nikmalarni egallaydi va robotlashtirilgan konstruksiyalarning oddiy texnik sxemalarini tahlil qilish, har bir parametrning ularning ishiga ta'sirini empirik tahlil qilish, o'zgarishlarning sabablari va oqibatlarini aniqlash, xulosalar chiqarish, o'z g'oyalarini shakllantirish, o'z fikrlarini himoya qilishno o'rganishadi; muayyan vazifani to'g'ri bajarish uchun ular uchun dasturiy ta'minotni tuzish, oliy harbiy ta'lim muassasalarida olingan bilimlar asosida kerakli hisob-kitoblarni amalga oshirish, ochiq auditoriya oldida o'z loyihasini oqilona himoya qilishni rejalashtirishni
"RAQOBATBARDOSH KADRLAR TAYYORLASHDA FAN - TA'LIM - ISHLAB
CHIQARISH INTEGRATSIYASINI TAKOMILLASHTIRISH ISTIQBOLLARI " MAVZUSIDAGI XALQARO ILMIY-AMALIY KONFERENSIYA 2023-yil, 22 - noyabr
o'zlashtirishadi), shu bilan birga u tarbiyaviy xarakterdagi vazifalarni amalga oshiradi. Ularga tegishli axborot texnologiyalari orqali bolalarning bo'sh vaqtini tartibga solish, o'zini tushunish va ijobiy natijaga erishish uchun maqsadli fikrlarni shakllantirish, oliy harbiy ta'lim muassasalari kursantlarini kompyuterga qaramlik holatidan qutqarish, iqtidorli bolalarni aniqlash va ularning zamonaviy muammolarni hal etishda tajribasini to'planishini aniqlash kabi vazifalar kiradi.
Ko'pincha robototexnikaga qiziqish bolalarning kasbiy ta'lim xohishlariga ta'sir qiladi. Kasb-hunar ta'limi doirasidagi muhokama predmetini o'rganishni uzaytirish orqali o'smirlar o'zlari tanlagan kasbining ahamiyati haqida tushunchani shakllantiradilar. Oliy harbiy ta'lim muassasalarida shakllangan ko'nikmalarga bo'gan munosabat ham o'zgarmoqda. Modellashtirish, konstruktorlik va dasturlash professional bilimlarni ifodalash vositalaridir. Bularning barchasi texnik ta'limning eng muhim funskiyasi - fan, ishlab chiqarish va ta'limning uyg'unlashishining amalga oshirilayotganligini anglatadi.
Shunday qilib, ta'lim robototexnikasi bugungi kun oliy harbiy ta'lim muassasalari kursantlarini XXI-asrning ilm-fanni talab qiluvchi nanotexnologiyalar davrida yuqori malakali texnik mutaxassislar faoliyatini amalga oshirishga tayyorlashning innovatsion yo'nalishi hisoblanadi.
O'quv jarayonida ta'limiy robototexnika bo'yicha Lego konstruktorlarining rivojlanayotgan platformasiga tayanish bolalarning texnik salohiyatini kengaytirishga, ularning muhandislik va texnik tasavvurlarini, konstruktiv fikrlashni, faollikni, mustaqil izlanish va o'rganish faoliyatini rivojlantirishga yordam beradi. Axir, yaratish qiyin bo'lmagan modellar konstruktorning katta konstruktiv imkoniyatlari bilan birgalikda oliy harbiy ta'lim muassasalari kursantlariga o'quv jarayonining oxirigacha o'zlari tomonidan qo'yilgan muammoli masalani hal qiladigan modelni taqdim etish imkonini beradi.
3. Xulosa. Aslida, robotlashtirilgan qurilmalarini ishlab chiqish jarayonida ishtirok etayotgan boshlang'ich oliy harbiy ta'lim muassasalari kursantlari va o'smir kursantlar tajriba va ixtiro qilishga, robot modellari bo'yicha o'z g'oyalarini taqdim etish uchun texnik tasavvurga ega bo'lishadi. Shu sababli, qo'shimcha ta'lim tizimida o'quv mashg'uloti vaqtidan tashqari oliy harbiy ta'lim muassasalari kursantlarining texnik ijodkorligini rivojlantirishni qo'llab-quvvatlash yurtimiz jamiyati rivojlanishining hozirgi bosqichida har bir kursantga o'zi tasavvur qila oladigan, o'z g'oyasining ishonchli dalillarini isbotlaydigan va uni haqiqiy model aks ettiradigan avtomatlashtirilgan qurilmalardan foydalangan holda texnik muammolarni hal qilish uchun zarur ko'nikmalarni egallash imkonini beradi. Bu, birinchi navbatda, ta'limiy robototexnika doirasida tahsil olayotgan bolalarning dunyoqarashi va atrofdagi dunyo haqidagi shaxsiy tasavvurlarini kengaytirish, ilmiy-texnik bilimlarini mustahkamlash va kengaytirish, ijodiy loyihalash va tadqiqot faoliyatini amalga oshirish imkonini beradi, ikkinchidan esa, bu to'garak a'zolarining ko'pchiligi kelajakda mamlakatimiz muhandis-texnik mutaxassislari safini to'ldirishiga chin dildan ishonish mumkin.
REFERENCES
1. Давлятшина О. В. Профессионально-личностное развитие педагогов в условиях общеобразовательной организации: учеб.-метод. пособие / Под науч. ред. Е. О. Галицких.
"RAQOBATBARDOSH KADRLAR TAYYORLASHDA FAN - TA'LIM - ISHLAB CHIQARISH INTEGRATSIYASINI TAKOMILLASHTIRISH ISTIQBOLLARI" MAVZUSIDAGI XALQARO ILMIY-AMALIY KONFERENSIYA 2023-yil, 22 - noyabr
2. Дири М. И. Описание модели организационно-методического сопровождения процесса формирования информационной культуры педагогов // Вестник ТГПУ. 2018. 5 (194).С. 218-224.
3. Решетников В. Г. Организационно-методическое сопровождение и методическая поддержка деятельности педагогов в условиях модернизации образования // Омский науч. вестн. Психол. и пед. науки. 2013. № 5 (122). С. 174-177.
4. Эйрис Р. Перспективы развития робототехники / пер. с англ.: Е. П. Великович, Ю. А. Кречко; под ред. Е. П. Попова. М.: Мир, 1986. 328 с.
5. Киров: Радуга-ПРЕСС, 2015. 195 с.
