Научная статья на тему 'ӨМІР СҮРУ САПАСЫН ЖАҚСАРТУ МАҚСАТЫНДА ИШЕМИЯЛЫҚ ИНСУЛЬТТЕН КЕЙІНГІ НАУҚАСТАРҒА ОҢАЛТУ ПРОЦЕСІН ҰЙЫМДАСТЫРУ (әдеби шолу)'

ӨМІР СҮРУ САПАСЫН ЖАҚСАРТУ МАҚСАТЫНДА ИШЕМИЯЛЫҚ ИНСУЛЬТТЕН КЕЙІНГІ НАУҚАСТАРҒА ОҢАЛТУ ПРОЦЕСІН ҰЙЫМДАСТЫРУ (әдеби шолу) Текст научной статьи по специальности «Медицинские науки и общественное здравоохранение»

CC BY
10
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ишемиялық инсульт / реабилитация / бастапқы медико-санитарлық көмек / көпсалалы командалар / ишемический инсульт / реабилитация / первичная медико-санитарная помощь / мультидисциплинарная команда

Аннотация научной статьи по медицинским наукам и общественному здравоохранению, автор научной работы — Мысырбекова Жансая Дидаровна, Баймуратова Майраш Аушатовна, Рыскулова Алма-Гуль Рахимовна, Тлеуов Жайык Едигеевич

Инсульт қазіргі қоғамның ең өзекті әлеуметтік-медициналық және экономикалық мәселелерінің бірі бола тұрып, барлық цереброваскулярлық аурулар арасында ересектердегі таралуы, өлім-жітім көрсеткіші және тұрақты мүгедектігі бойынша көшбасшы болып қала береді. Халық санының өсуі мен өмір сүру ұзақтығы артқан сайын, инсульт саны және олардың ұзақ мерзімді салдары мен соған байланысты шығындар күрт артуы мүмкін. Тиісінше, ишемиялық инсульт (ИИ) ауыртпалығының болашақ болжамдары орта және ұзақ мерзімді жоспарлау, сондай-ақ алдын алу шаралары бойынша инсульт қызметтерін ұйымдастыру үшін маңызды. Біз А.Р. Абузаровтың, Е.С. Деомидовтың, Р.С. Максимовтың (2021) денсаулық сақтаудың қазіргі даму сатысында инсультпен ауыратын науқастарды емдеудің жеке тактикасын жоспарлаудың жекелендірілген модельдері мен алгоритмдерін әзірлеу өлім-жітімді азайтуға және пациенттердің өмір сүру сапасын жақсартуға мүмкіндік беретіндігі туралы ойларымен келісеміз. Басқа авторлар ИИ-тен кейінгі науқастарға арналған оңалту модельдері мен алгоритмдерін қолдану медициналық көмектің үздіксіздігі мен тиімділігін қамтамасыз ете алатынын және ИИ асқынуларын азайтуға көмектесетіндігін атап өтті. Осыған байланысты, біздің магистрлік жұмысымыздың аясында ИИ-тен кейінгі науқастарға өмір сүру сапасын, сондай-ақ медицина қызметкерлері ұсынатын денсаулық сақтау қызметтерін жақсартуға бағытталған оңалту кезеңіндегі толықтырулардағы оңтайлы шешімдерді іздеуді жүргізу орынды деп санаймыз. Сонымен қатар, денсаулық сақтау саясатын айқындайтын тұлғалар көрсетілетін оңалту қызметтерінің сапасын барабар бағалау үшін білім беру мен медицина кадрларын үздіксіз кәсіби даярлау арасындағы тығыз байланысты түсінуі тиіс.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по медицинским наукам и общественному здравоохранению , автор научной работы — Мысырбекова Жансая Дидаровна, Баймуратова Майраш Аушатовна, Рыскулова Алма-Гуль Рахимовна, Тлеуов Жайык Едигеевич

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ОРГАНИЗАЦИЯ РЕАБИЛИТАЦИОННОГО ПРОЦЕССА ПАЦИЕНТАМ, ПЕРЕНЕСШИМ ИШЕМИЧЕСКИЙ ИНСУЛЬТ ДЛЯ УЛУЧШЕНИЯ КАЧЕСТВА ЖИЗНИ (обзор литературы)

Инсульт остается одной из самых актуальных медико-социальных и экономических проблем современного общества, продолжая занимать лидирующее место среди всех цереброваскулярных заболеваний по распространенности, смертности и стойкой инвалидизации среди взрослого населения. По мере того, как население продолжает расти и доживать до более старшего возраста, ожидается, что количество инсультов и их долгосрочных последствий, а также соответствующие затраты резко увеличатся. Соответственно, будущие прогнозы бремени ишемического инсульта (ИИ) важны для среднесрочного и долгосрочного планирования, а также организации служб инсульта в разрезе профилактических мероприятий. Разделяем позицию Абузарова А.Р., Деомидова Е.С., Максимова Р.С. (2021), что на современном этапе развития здравоохранения, разработка персонализированных моделей и алгоритмов планирования индивидуальной тактики лечения больных с инсультом позволив снизить смертность и повысить уровень жизни пациентов. Другие авторы отмечают, что применение моделей и алгоритмов реабилитации пациентов с ИИ способно обеспечить лучшую непрерывность и эффективность оказания медицинской помощи и поможет снизить количество осложнений от ИИ. В этой связи, в рамках нашей магистерской работы, считаем целесообразным вести поиск оптимальных решений в дополнениях на этапе реабилитации, нацеленных на повышение качества жизни пациентов ИИ, а также услуг здравоохранения, предоставляемых медицинскими работниками. Кроме того, лица, определяющие политику, должны осознавать сильную взаимосвязь между образованием и непрерывной профессиональной подготовкой (НПР) медицинских кадров для адекватной оценки качества оказываемых реабилитационных услуг.

Текст научной работы на тему «ӨМІР СҮРУ САПАСЫН ЖАҚСАРТУ МАҚСАТЫНДА ИШЕМИЯЛЫҚ ИНСУЛЬТТЕН КЕЙІНГІ НАУҚАСТАРҒА ОҢАЛТУ ПРОЦЕСІН ҰЙЫМДАСТЫРУ (әдеби шолу)»

УДК 614.2 МРНТИ 76.35.35

0М1Р CYPy САПАСЫН ЖАЦСАРТУ МАЦСАТЫНДА ИШЕМИЯЛЬЩ ИНСУЛЬТТЕН КЕЙ1НГ1 НАУКАСТАРГА ОЦАЛТУ ПРОЦЕС1Н ¥ЙЫМДАСТЫРУ

(эдеби шолу)

Мысырбекова Ж.Д.*, Баймуратова М.А., Рыскулова А.Р., Тлеуов Ж.Е.

«КДСЖМ» Казакстандык Медициналык университетi ЖШС, Алматы, Казакстан

Туй1ндеме

Инсульт казiргi когамныц ец 63eKTi элеуметтiк-медициналык жэне экономикалык мэселелершщ 6ipi бола турып, барлык цереброваскулярлык аурулар арасында ересектердегi таралуы, eлiм-жiтiм кeрсеткiшi жэне теракты мYгедектiгi бойынша кешбасшы болып кала 6ередi [1]. Халык саныныц eсуi мен eмiр CYPУ узактыгы арткан сайын, инсульт саны жэне олардыц узак мерзiмдi салдары мен соган байланысты шыгындар кYрт артуы мYмкiн. Тиiсiнше, ишемиялык инсульт (ИИ) ауыртпалыгыныц болашак болжамдары орта жэне узак мерзiмдi жоспарлау, сондай-ак алдын алу шаралары бойынша инсульт кызметтерш уйымдастыру Yшiн мацызды [2]. Бiз А.Р. Абузаровтыц, Е.С. Деомидовтыц, Р.С. Максимовтыц (2021) денсаулык сактаудыц казiргi даму сатысында инсультпен ауыратын наукастарды емдеудщ жеке тактикасын жоспарлаудыц жекелендiрiлген модельдерi мен алгоритмдерiн эзiрлеу eлiм-жiтiмдi азайтуга жэне пациенттердщ eмiр CYPУ сапасын жаксартуга мYмкiндiк беретшдЫ туралы ойларымен кел1сем1з. Баска авторлар ИИ-тен кешнп наукастарга арналган оцалту модельдерi мен алгоритмдерiн колдану медициналык ^мекиц Yздiксiздiгi мен тшмдшпн камтамасыз ете алатынын жэне ИИ аскынуларын азайтуга кeмектесетiндiгiн атап eiri [3]. Осыган байланысты, 6iздiц магистрлш жумысымыздыц аясында ИИ -тен кешнп наукастарга eмiр CYPУ сапасын, сондай-ак медицина кызметкерлерi усынатын денсаулык сактау кызметтерiн жаксартуга багытталган оцалту кезещндеп толыктырулардагы оцтайлы шешiмдердi iздеудi жYргiзу орынды деп санаймыз. Сонымен катар, денсаулык сактау саясатын айкындайтын тулгалар кeрсетiлетiн оцалту кызметтерiнiц сапасын барабар багалау Yшiн 6iлiм беру мен медицина кадрларын Yздiксiз кэсi6и даярлау арасындагы тыгыз байланысты тYсiнуi тшс [4].

Туй1нд1 сездер: ишемиялык инсульт, реабилитация, бастапкы медико-санитарлык ^мек, кeпсалалы командалар.

Kipicne. 2023 жылгы 6 -7 шiлдеде Астанада Казакстан Республикасыныц инсульт кызмет мамандарыныц халыкаралык катысуымен eткен "Инсульт мекте6i 2023" гылыми -практикалык конференциясында аталып eткендей киындыктарга карамастан, КР-да инсульт

1

кызмет дамып, жетiлдiрiлiп жаткандыгы куантады. Отандык мамандар ез жумыстарын корытындылады, ал шетелдш спикерлер инсульттен кейiнгi пациенттердi жYргiзудегi тэжiрибелерiмен белiстi [5]. ^Р Шыгыс ^азакстан облысы бойынша отандык авторлардыц аныктауы бойынша 2013-2016 жылдардагы профилактикалык тексерулердщ нэтижелерi талданды, бул егде жастагы халыктыц жогары пайызы бар ещрлерде елiм -жтмнщ жогары децгешн аныктауга мYмкiндiк бердi. Сонымен катар, жiтi ми кан айналымы бузылыстарынан халыктыц елiм-жiтiм статистикасыныц республикалык жэне нысаналы керсеткiштерiнен артта калудыц накты керсеткiштерi аныкталды. Бул баска авторлардыц ИИ ерте диагностикасы мэселелершде БМСК жэне СЭС жумысындагы проблемаларды шешудi талап ететiн мэселелерге катысты пiкiрiмен корреляцияланды [6]. Кощеева Л.А. - ныц бiрлескен авторларымен (2021) мэлiметтерi бойынша, дэрiгерлердiц назарын инсульттен кешнп наукастарга кемек керсету жYЙесiне аударта отырып, оныц бYкiл элемде кец таралуы (жыл сайын 30 миллионга дейiн) жэне жогары мYгедектiкке экелуi туралы мэлiметтер жарияланды. Ол оцалту релiнiц мацыздылыгына назар аударды, оцалтудыц негiзгi мiндетi бузылган дене функцияларын калпына келтiру жэне пациенттердi толыкканды емiрге кайтару болып табылады. Сонымен, оцалтуды уйымдастырудыц ец жаксы тэсiлi дэрiгерлердiц кепсалалы тобын курумен кешендi тэсiл болып саналады [7].

Непзп бел1м. ^огамда инсульт эпизодтары аныкталган халыкка жYргiзiлетiн медициналык кемект багалау мен талдау, кауiп факторларын зерттеу профилактиканы элi де Yздiксiз жетiлдiрудi талап ететiндiгi анык. Соцгы жылдардагы халыкаралык эпидемиологиялык зерттеулерге сэйкес, инсультке жыл сайын шамамен 20 миллион адам шалдыгады, оныц 5 миллионга жуыгы инсульт салдарынан болатын елiм -жiтiмнiц Yлесiне жатады. ^нделшт емiрде сырттан кYтiмдi кажет ететш тiрi калган инсультпен ауыратын наукастардыц шамамен Yштен бiрi мYгедектiкке ушырайды [8], келтiрiлген фактiлер осы мэселеш зерттеудiц мацыздылыгын аныктайды. Инсульттен аман калгандар арасында кимыл-козгалыс бузылыстары салдарынан мYгедектiк керсеткiштерiнiц есуi (100 мыц тургынга шакканда 3,2) инновациялык оцалту технологияларын енгiзу кажеттiлiгiн талап етедi [9]. Тиiсiнше, физикалык, психологиялык, элеуметтш жэне кукыктык мэселелер туралы бiлiмдi колдану негiзiнде мультидисциплинарлы принциптi кемек керсету жYЙесiн уйымдастыруды талап ететш инсульттен кешнп наукастарды оцалту езект мэселе ретiнде белгiленуi керек. ^аз1рп замангы оцалту тэсiлдерi эртYрлi компьютерлш технологияларды, соныц iшiнде кашыктыктан окыту багдарламалары мен эдiстерiн белсендi пайдалануды камтиды [10]. ^азiрri уакытта Ресей Федерациясында да, шетелде де инсультке шалдыккан наукаска кемек керсетудiц жаца моделш клиникалык тэж1рибеге белсендi енпзу жYрiп жатыр. Осыган байланысты осы процест цифрландыруга катысты кептеген мшдеттер

койылады. Осылайша, акпараттык модельдi дамытудыц перспективалык багыттары: Экiмшiлiк АЖО, аналитикалы; жэне аныктамалык модульдердi, пациенттщ жеке кабинетш куру, инсульт тYрiн жэне керсетшген кeмектi ескере отырып, мамандардыц АЖО модульдерш толыктыру, сондай-ак сырткы жYЙелермен интеграциялау болып табылады [11]. Техникалы; тапсырманы калыптастыру осы акпараттык жYЙелердi (АЖ) куру Yшiн эрекеттердi алгоритмдеуге непзделедь

Оцалту диагнозын калыптастыру, кол жетiмдi кeздердi талдау мэселесiне пациент проблеманы аныктай отырып, барлык мамандарда тексеруден еткеннен кешн, сондай-ак кызмет етудщ халыкаралык классификациясы, eмiрлiк белсендiлiк пен денсаулыктыц шектелуi (^ХК) аныктамалыгыныц санат кодтарын колданганнан кешн одан эрi оцалту траекториясын кажет ететiндiгiн атап еткен жен. "ICF WIZARD" акпараттык жYЙесiн колдану бойынша бiркатар зерттеушiлердiц озык тэжiрибелерiне CYЙене отырып [12], В. А. Семенова жэне бiрлескен авторлардыц деректерiне сэйкес (2020ж) Windows операциялык жYЙелерiне арналган жумыс Yстелi клиентiне кызмет керсету косымшасы тYрiнде отандык тэжiрибеге енпзу перспективасы бар. ^ХК -ны оцалтуда практикалык колдану, диагноз кою жэне жоспар куру, инсультке шалдыккан пациенттердi оцалтуда шкалаларды колдану Yшiн усынылган "ISF-Reader" компьютерлiк багдарламасы [13] неврологиялык тэжiрибеде де колданылуы мYмкiн. 2017 жылы Женевадагы ДД¥ штаб-пэтершщ Аткарушы кецесi, Швейцария Денсаулык сактау жYЙелерiнде "Оцалту 2030" эрекетiне шакыру жариялауды усынды, бул гылыми зерттеулердi ескере отырып, осы мэселеде YЙлестiру жэне келiсу Yшiн элемде ест келе жаткан канагаттандырылмаган оцалту кажеттшктерше назар аударуга шакырды [14].

^аз1рп замангы оцалту багыты пациенттердiц сакталган функцияларына багдарланган оцалтудыц био-психоэлеуметтiк моделшщ басымдылыгымен, оцалту iс-шараларын юке асыру мен багалауга кезкарастыц езгеруш болжай отырып, аурудыц дамуындагы тулганыц рeлiн мойындаумен сипатталады [15]. Осыган байланысты, мYгедектiктiц туракты eсуi, оцалту кызметтерше кажеттiлiктiц артуы Yздiксiз медициналык бiлiм беру багдарламаларына енгiзудiц езектшпн, негiзгi нормативтiк кукыктык актiлердi зерделеудi ынталандырады [16]. Оцалту процесiнде пациенттерде оцалту мультидисциплинарлык бригадасы (МДБ) шешетш бiркатар проблемалар бар. МДБ курамына невропатолог (емдеушi дэрiгер), физикалык жэне оцалту медицина дэр^ер^ логопед, клиникалык психолог, физиотерапевт жэне мейiрбике туракты непзде кiруi керек [17]. Сонымен катар, БМСК децгейiнде мультидисциплинарлык бригаданы уйымдастыру инсульттен кейiнгi пациенттi жYргiзудiц оцалту багытын iске асыру Yшiн нэтижелi езара iс-кимылды камтамасыз етуге кабiлеттi. Максаттыц бiрлiгiне CYЙене отырып, ИИ-тен кейiнгi наукастыц жеке мэселелерш аныктау, закымдалган функцияларды

калпына келтиру динамикасын багалау, кэсiби дагдылар мен бiлiмнiц аркасында МДБ катысушыларыныц эркайсысыныц iс-кимыл алгоритмi курылады. Жалпы когнитивтi темендеудi скринингтегенде берiлген тесттерде жас, жыныстык жэне нозологиялык компоненттердi есепке алынбауына байланысты жэне эмоционалды-тулгалык аспектiнi елемеуге байланысты жалган-оц нэтижелердщ кебеюi мYмкiн, сондыктан пациент туралы акпараттыц баска да курамдас белiктерi де мацызды деп санаймыз [18]. Пациенттердi калпына келтiретiн емдеуде Yздiксiздiк пен мультибригадалык тэсiлдi колдану нэтижеге кол жеткiзудi жэне оцалту мерзiмiн кыскартумен камтамасыз етуге кабiлеттi [19].

Классикалык эдiстердi бiлудi басшылыкка ала отырып, кYнделiктi емiрлiк белсендiлiктегi тэуелдшкп багалау моторлык бузылулардыц ауырлыгын жэне пациенттердщ Рэнкин модификацияланган шкаласы кемепмен мYгедектiк дэрежесiн ескере отырып жYргiзiлуi тиiс. Егер бiрiншi дэреже мYгедектiк белгiлерiнiц жоктыгын бiлдiрсе, пациент езш - езi кYту бойынша барлык эрекеттердi кемексiз орындай алады, ал бесiншi дэреже-мYгедектiктiц айкын белгшерь Наукас тесекке тартып калган, укыпсыз, Yнемi кYтiм мен бакылауды кажет етедi [20]. Невропатологтарга белгiлi, бiрак бiз усынатын оцалту кезецiнде кешендi багалауда колданылатын Ривермид индексi пациенттщ козгалгыштыгын клиникалык багалауга арналган. Бул сынактыц айрыкша ерекшелiгi - карапайымдылык пен жецiл орындалуы, ол тек жYрудi гана емес, наукастыц козгалгыштыгын да елшейдь Сонымен катар, пациентке койылган 15 сурак индекстiц мэнш 0 -ден (ерiктi козгалыстарды ез бетшше орындау мYмкiндiгiнiц болмауы) 15-ке дейiн аныктайды (ягни 10 метрге жYгiру кабiлеттi) [21].

Тиiмдi оцалту нэтижесшде мYгедектiк децгейi темендейдi, инсульт алган наукастардыц емiр CYPУ сапасы артады. Ми инсультiн медициналык оцалтудыц мацызды компоненттерiнiц бiрi рефлексотерапия болып табылады, ол салданган аяк -колдардыц моторлык функцияларын тезiрек калпына келтируге, булшыкет тонусын темендетуге ыкпал етед^ бул неврологиялык бузылуларды калпына кел^руге оц эсер етедi. Инсульттiц ерте калпына келтиру кезецiндегi пациенттердi кешендi оцалтудыц II кезецiнiц клиникалык тшмдшп нейрореабилитацияныц жетiстiгi оны жYргiзу аясында BDNF жогарылауымен тыгыз байланысты деп болжауга негiз бередi. Мидыц нейротрофиялык факторы жYргiзiлетiн калпына келтiру емшщ тиiмдiлiгiн багалаудыц потенциалды маркерi болып табылады [22]. Жогарыда айтылгандарды жалпылай келе, кардиоваскулярлык аскынуларды уактылы аныктау жэне алдын алу, медициналык оцалту багдарламасын дербестендiру Yшiн медициналык оцалту процесшде ЭКГ динамикалык телеметриялык мониторингш пайдалана отырып, терапевт/кардиологтыц катысуымен ИИ бар емделушшерде кардиоваскулярлык тэуекелдердi багалаудыц кешендi багдарламасын бiрiктiру кажет екенш атап еткен жен.

Корытынды:

^ Пэнаралык (немесе бригадалык) тэсш - тэжiрибеде жогары тиiмдiлiктi камтамасыз ете алады жэне бYгiнде ИИ жэне ми кан айналымыныц жедел бузылуымен байланысты баска да аурулармен ауыратын наукастарды жYргiзудiц бiрыцFай еуропалык стандарты болып табылады.

> МДБ бiлiктi мамандар тобы (пэнаралык бригада, МДБ): жалпы практика дэр^ер^ нейропсихолог, реабилитолог, логопед, ЕДШ маманы, эрготерапевт, диетолог, физиотерапевт, элеуметтiк бейiмделу маманы жэне оцалту медбикесi пациенттiц аныкталFан проблемалары негiзiнде iс-кимыл жоспарын уйымдастырады.

> Мультидисциплинарлы модель - пациенттердi оцалтуда емiр CYPУ сапасын жаксарту, пациенттiц емделуге деген умтылысын арттыру, денсаулык сактаудаFы кайталама шыFындарды азайту, мамандандырылFан жэне жоFары технологиялык медициналык кемек керсету шыFындарын азайту бойынша жоFары нэтижелерге кол жеткiзуге мYмкiндiк беретiн тиiмдi модель болып табылады.

ОРГАНИЗАЦИЯ РЕАБИЛИТАЦИОННОГО ПРОЦЕССА ПАЦИЕНТАМ,

ПЕРЕНЕСШИМ ИШЕМИЧЕСКИЙ ИНСУЛЬТ ДЛЯ УЛУЧШЕНИЯ КАЧЕСТВА

ЖИЗНИ (обзор литературы)

Мысырбекова Ж.Д.*, Баймуратова М.А., Рыскулова А.Р., Тлеуов Ж.Е.

ТОО Казахстанский Медицинский Универститет «ВШОЗ», Алматы, Казахстан

Аннтоция

Инсульт остается одной из самых актуальных медико-социальных и экономических проблем современного общества, продолжая занимать лидирующее место среди всех цереброваскулярных заболеваний по распространенности, смертности и стойкой инвалидизации среди взрослого населения [1]. По мере того, как население продолжает расти и доживать до более старшего возраста, ожидается, что количество инсультов и их долгосрочных последствий, а также соответствующие затраты резко увеличатся. Соответственно, будущие прогнозы бремени ишемического инсульта (ИИ) важны для среднесрочного и долгосрочного планирования, а также организации служб инсульта в разрезе профилактических мероприятий [2]. Разделяем позицию Абузарова А.Р., Деомидова Е.С., Максимова Р.С. (2021), что на современном этапе развития здравоохранения, разработка персонализированных моделей и алгоритмов планирования индивидуальной тактики лечения больных с инсультом позволив снизить смертность и повысить уровень жизни пациентов. Другие авторы отмечают, что применение моделей и алгоритмов реабилитации пациентов с ИИ способно обеспечить лучшую непрерывность и эффективность оказания медицинской помощи и поможет снизить количество осложнений от ИИ [3]. В этой связи, в рамках нашей магистерской работы, считаем целесообразным вести поиск оптимальных решений в дополнениях на этапе реабилитации, нацеленных на повышение качества жизни пациентов ИИ, а также услуг здравоохранения, предоставляемых медицинскими работниками. Кроме того, лица, определяющие политику, должны осознавать сильную взаимосвязь между образованием и непрерывной профессиональной подготовкой (НПР) [4] медицинских кадров для адекватной оценки качества оказываемых реабилитационных услуг.

Ключевые слова: ишемический инсульт, реабилитация, первичная медико-санитарная помощь, мультидисциплинарная команда.

ORGANIZATION OF THE REHABILITATION PROCESS FOR PATIENTS WHO

HAVE SUFFERED AN ISCHEMIC STROKE TO IMPROVE THE QUALITY OF LIFE.

(literature review)

Myssyrbekova Zh.D.*, Baymuratova M.A., Ryskulova A.R., Tleuov Zh.E.

LLP Kazakhstan Medical University "KSPH", Almaty, Kazakhstan

Abstract

Stroke remains one of the most urgent medical, social and economic problems of modern society, continuing to occupy a leading place among all cerebrovascular diseases in terms of prevalence, mortality and persistent disability among the adult population [1]. As the population continues to grow and live to an older age, the number of strokes and their long-term consequences, as well as the associated costs, are expected to increase dramatically. Accordingly, future forecasts of the burden of ischemic stroke (AI) are important for medium- and long-term planning, as well as the organization of stroke services in the context of preventive measures [2]. We share the position of Abuzarov A.R., Deomidova E.S., Maksimova R.S. (2021) that at the present stage of healthcare development, the development of personalized models and algorithms for planning individual tactics for the treatment of stroke patients has allowed to reduce mortality and improve the standard of living of patients. Other authors note that the use of models and algorithms for the rehabilitation of patients with AI can provide better continuity and efficiency of medical care and help reduce the number of complications from AI [3]. In this regard, as part of our master's work, we consider it appropriate to search for optimal solutions in supplements at the rehabilitation stage aimed at improving the quality of life of AI patients, as well as health services provided by medical professionals. In addition, policy makers should be aware of the strong relationship between education and continuing professional training (CPD) [4] medical personnel for an adequate assessment of the quality of rehabilitation services provided.

Keywords: ischemic stroke, rehabilitation, primary health care, multidisciplinary team.

Эдебиеттер т1з1м1:

1. Костенко Е.В., Полунина Н.В., Кравченко В.Г. Медико-социальные аспекты комплексной реабилитации пациентов, перенесших транзиторные ишемические атаки // Медицинский совет. - 2018. - №1. - С. 124- 128. [Kostenko E.V., Polunina N.V., Kravchenko V.G. Medical and social aspects of comprehensive rehabilitation of patients who have suffered transient ischemic attacks. Medicinskij sovet. Medical advice. - 2018. - N1. - P. 124-128. (in Russian)]

2. StrokeVolume 51, Issue 8Aug 2020 Burden of Stroke in Europe Thirty-Year Projections of Incidence, Prevalence, Deaths, and Disability-Adjusted Life Years Hatem A. Wafa, MPH https://orcid.org/0000-0002-9951-0435*, Charles D A. Wolfe, MD, Eva Emmett, MPH, Gregory A. Roth, MD, Catherine O. Johnson, PhD, and Yanzhong Wang, PhDdoi: 10.1161/STROKEAHA.120.029606 PMCID: PMC7382540 PMID: 32646325

3. Абузаров А.Р., Деомидов Е.С., Максимов Р.С. Нутритивный статус пациентов с ишемическим инсультом, геморрагическим инсультом и кровоизлияниями. Сборник научных трудов молодых ученых и специалистов 2021г. Часть 1. С .105106. [Abuzarov A.R., Deomidov E.S., Maksimov R.S. «Nutritional status of patients with ischemic stroke, hemorrhagic stroke and hemorrhages». Collection of scientific papers of young scientists and specialists. 2021y. Part 1. 105-106p (in Russian)]

4. Jakab M, Farrington J, Borgermans L, Mantingh F, редакторы (2018). Системы здравоохранения в борьбе с неинфекционными заболеваниями: время для амбиций. Копенгаген. Европейское региональное бюро ВОЗ С.53 [Jakab M, Farrington J, Borgermans L, Mantingh F, редакторы (2018). «Health systems in the fight against noncommunicable diseases: a time for ambition». Copenhagen. WHO Regional Office for Europe p.53. (in Russian)]

5. [https://www.neuroclinic.kz/about/news/nauchno-prakticheskaya-konferentsiya-shkola-insulta-2023 -proshla-v-astane/].

6. Айнабекова Е.М. - Проблемы первичной профилактики нарушений мозгового кровообращения в Восточно-Казахстанской области по данным скрининговых обследований.-Ж. Нейрохирургия и неврология Казахстана. - 2018.- №2 (спец.выпуск). С.31-34 [Aynabekova E.M. - Problems of primary prevention of cerebral circulatory disorders in the East Kazakhstan region according to screening surveys. Journal of Neurosurgery and Neurology of Kazakhstan.- 2018.- №2 (Special issue).-S.31- 34(in Russian)]

7. Кощеева Л.А., Жукова Д.Л., Березина Е.Л., Пономарева М.В., Николаева А.Р., Малкова А.А. Оценка эффективности реабилитации пациентов, перенесших острое

нарушение мозгового кровообращения, по данным госпитального регистра. Вестник медицинского института «Реавиз». Реабилитация, Врач и Здоровье. 2021;2(50):62-70. https://doi.org/10.20340/vmi-rvz.2021.2.CLIN.4 [Koshcheeva L.A., Zhukova D.L., Berezina E.L., Ponomareva M.V., Nikolaeva A.R., Malkova A.A. Evaluation of the effectiveness of rehabilitation of patients with acute cerebrovascular accident, according to the hospital registry. Journal of the medical institute "Reaviz". Rehabilitation, Doctor and Health.2021;2(50):62-70. (in Russian)]

8. Конысбаева К.К., Атарбаева В.Ш. Факторы риска ишемического инсульта // Неврология. Медицина. - 2017. - № 12 (186) - С.56; [Konysbaeva K.K., Atarbaeva V.Sh. Risk factors for ischemic stroke // Neurology. Medicine - 2017. - № 12 (186) -P.56; (in Russian)]

9. Kostenko E.V., Petrova L.V., Neprintseva N.V., Shurupova S.T., Kucherova A.V. Remote Monitoring of Cardiovascular Risks of Medical Rehabilitation of Ischemic Stroke Patients Using Information and Telecommunication Systems. Journal of Rehabilitation Medicine. 2022; 21 (3): 58-71. https://doi.org/10.38025/2078-1962-2022-21-3-58-71

10. Фахретдинов В.В., Брынза Н.С., Курмангулов А.А.- Современные подходы к реабилитации пациентов, пренесших инсульт. - Вестник Смоленской государственной медицинской академии 2019, Т. 18, №2. -С. 182-189 [Fakhretdinov V.V., Brynza N.S., Kurmangulov A.A.- Modern approaches to rehabilitation of stroke patients. - Journal of the Smolensk State Medical Academy 2019y, T. 18, №2. -p. 182189 (in Russian)]

11. Рыбакова П.А, Корлева Ю.И, Иванова Г.Е, Зарубина Т.В. - Концепция информационной модели системы реабилитации больных с острым нарушением мозгового кровообращения. - ВЕСТНИК РГМУ 4, 2020. - С.76- 82. -Vestnikrgmu.ru [Rybakova P.A, Korleva Yu.I, Ivanova G.E, Zarubina T.V. - The concept of an information model of the rehabilitation system for patients with acute cerebrovascular accident. - Journal RGMU 4, 2020. - S.76- 82. - Vestnikrgmu.ru (in Russian)]

12. Семенов В.А., Василенко И.В., Иванилова Т.Н. Автоматизация деятельности мультидисциплинарной реабилитационной бригады посредством программного пакета ICF WIZARD.- Ж. Врач и информационные технологии. Системы поддержки принятия решений. - 2020.-№1. -С.38-44 [Semenov V.A., Vasilenko I. V., Ivanilova T.N Automation of the multidisciplinary rehabilitation team's activities through

the ICF WIZARD software package.- Doctor and information technology. Decision support systems.- 2020.-№1. -P.38-44(in Russian)]

13. Шмонин А.А.-Совершенствование реабилитационных мероприятий и методов трансляционных исследований при церебральном инсульте на основе классификаций функционирования и ограничения жизнедеятельности. -Диссертация на соикание ученой степени доктора медицинских наук. - Санкт-Петербург. - 2019. - 462с. [Shmonin A.A.- Improvement of rehabilitation measures and methods of translational research in cerebral stroke based on classifications of functioning and disability. --Dissertation for the degree of Doctor of Medical Sciences. -St. Petersburg.- 2019. -P. 462(in Russian)]

14. Gimigliano F, Negrini S. The World Health Organization "Rehabilitation 2030: a call for action". Eur J Phys Rehabil Med. 2017 Apr;53(2):155-168. doi: 10.23736/S1973-9087.17.04746-3. Epub 2017 Apr 4. PMID: 28382807

15. Козлова Н.В., Рогачева Т.В., Левицкая Т.Е., Цехмейструк Е.А., Назметдинова Д.Г. Клинический психолог в системе комплексной реабилитации // Вестник Кемеровского государственного университета. 2020. Т. 22, № 1. С. 131-138. DOI: 10.21603/2078-8975-2020-22-1-131-138 [Kozlova N.V., Rogacheva T.V., Levitskaya T.E., Tsekhmeystruk E.A., Nazmetdinova D.G. Clinical psychologist in the system of complex rehabilitation // Journal of Kemerovo State University.2020. T. 22, № 1. P. 131138. (in Russian)]

16. Качыбекова Л. И, Орозалиев С. С.- Актуальные аспекты изучения нормативно-правового обеспечения медицинской реабилитации в системе непрерывного медицинского образования в Киргиской республике. - Бюллетень науки и практики / Bulletin of Science and Practice https://www.bulletennauki.ru.- Т. 8. №8. 2022. -С.160-167.- https://doi.org/10.33619/2414-2948/81 [Kachybekova L. I, Orozaliev S. S.-Current aspects of the study of regulatory and legal support for medical rehabilitation in the system of continuing medical education in the Kyrgyz Republic / Bulletin of Science and Practice https://www.bulletennauki.ru.- T. 8. №8. 2022. - P.160-167 (in Russian)]

17. А. А. Шмонин, М. Н. Мальцева, Е. В. Мельникова, Г. Е. Иванова. Базовые принципы медицинской реабилитации, реабилитационный диагноз в категориях МКФ и реабилитационный план / // Вестн. восстанов. медицины. - 2017. - № 2 (78). - C. 16-22 A. A. [Shmonin, M. N. Mal'tseva, E. V. Mel'nikova, G. E. Ivanova. Basic principles of medical rehabilitation, rehabilitation diagnosis in the ICF categories and rehabilitation plan. // Journal of Rehabilitation Medicine.- 2017. - № 2 (78). - P. 16-22 (in Russian)]

18. Соловьева А.П., Горячев Д.В., Архипов В.В. Критерии оценки когнитивных нарушений в клинических исследованиях // Ведомости Научного центра экспертизы средств медицинского применения. 2018. № 8 (4). С. 218-230. DOI: 10.30895/1991- 2919-2018-8-4-218-230. [Solov'eva A.P., Goryachev D.V., Arkhipov V.V. Criteria for assessing cognitive impairment in clinical trials // Bulletin of the Scientific Center for the Examination of medical products. 2018. № 8 (4). P. 218-230. DOI: 10.30895/1991- 2919-2018-8-4-218-230. (in Russian)]

19. Галяев И.Ю, Барабанова М.А., Тимченко Л.В., Жадан О.Н.-Этапность и преемственность в реабилитации пациентов нейрохирургического профиля. - Ж. Инновационная медицина Кубани №1(9)/2018. - С.6-11 [Galyaev I.Yu, Barabanova M.A., Timchenko L.V., Zhadan O.N.- Phasing and continuity in the rehabilitation of neurosurgical patients. - The journal of Innovative medicine of Kuban №1(9)/2018. -P.6-11(in Russian)]

20. Guzik A, Bushnell C. Stroke Epidemiology and Risk Factor Management. Continuum (Minneap Minn). 2017 Feb;23(1, Cerebrovascular Disease):15-39.

21. Rethnam V, Bernhardt J, Johns H, Hayward KS, Collier JM, Ellery F, Gao L, Moodie M, Dewey H, Donnan GA, Churilov L. Look closer: The multidimensional patterns of post-stroke burden behind the modified Rankin Scale. Int J Stroke. 2020. Aug P.8-13. 27:1747493020951941.

22. Казаков С.Д., Королева Е.С., Бразовская Н.Г., Зайцев А.А., Иванова С.А., Алифирова В.М. Оценка уровня сывороточного BDNF при комплексной реабилитации пациентов с ишемическим инсультом с использованием традиционных подходов к восстановлению моторных функций. Бюллетень сибирской медицины. 2021; 20 (3): 38-45. https://doi.org/10.20538/1682-0363-2021-3-38-45 [Kazakov S.D., Koroleva E.S., Brazovskaya N.G., Zaytsev A.A., Ivanova S.A., Alifirova V.M. Assessment of serum BDNF levels in complex rehabilitation of patients with ischemic stroke using traditional approaches to restoring motor functions. Bulletin of Siberian medicine.2021; 20 (3): 38-45. (in Russian)]

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.