Научная статья на тему 'Миллий парламентаризмнинг тараққиёт сари одимлари'

Миллий парламентаризмнинг тараққиёт сари одимлари Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CC BY
82
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Strategy of Uzbekistan
Область наук
Ключевые слова
taraqqiyot / strategiya / milliy / o‘zbekiston / islohotlar / raqamlashtirish / parlamentarizm / development / strategy / national / uzbekistan / reforms / Digitalization / Parliamentarism
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Миллий парламентаризмнинг тараққиёт сари одимлари»

МИЛЛИМ

ПАРЛАМЕНТАРИЗМНИНГ ТАРАККИЁТ САРИ ОДИМЛАРИ

Strategy of Uzbekistan №03 (2021) / ISSN 2181-2535

Нурдинжон ИСМОИЛОВ,

Узбекистан Республикаси Олий Мажлиси К,онунчилик палатаси Спикери

Янги Узбекистон тари-хидаги буюк сана - Вата-нимиз мустакИЛЛИГИНИНГ уттиз йиллиги «Янги Узбе-кистонда эркин ва фаро-вон яшайлик!» деган эзгу гоя асосида кенг нишон-ланмо1<да. Ушбу тарихий сана замирида чу^р маъно бор.

Муста к.иллик Узбеки-стонда демократик мил-лий парламентнинг шакл-ланиши ва ривожланиши учун том маънода сиёсий-хукукий асос яратди. Ис-

ти^юлнинг илк йилларида - тарихан мураккаб, огир ижтимоий-сиёсий ва тах,-ликали даврда Узбекис-тоннинг мустак,ил давлат сифатидаги суверенитети кафолатлари, замонавий давлатчилик тизимининг хукукий асосларини яра-тиш вазифаси, табиийки, парламентнинг гарданига тушган.

Дастлаб бир палатали парламент - Олий Кенгаш давлат бошкарувининг мутлако янги органлари-

nirïttt

ни ташкил этиш, демократик жамият куришнинг хукук,ий негизи булган Узбекистон Республикаси Конституциясини, ёш давлатнинг суверените-тини мустахкамлашга ка-ратилган «Узбекистон Ре-спубликасининг давлат мустакиллиги асослари тугрисида»ги, «Узбекистон Республикасининг Давлат герби тугрисида»ги, «Узбекистон Республикасининг Давлат мадх,ияси тугриси-да»ги, «Узбекистон Республикасининг давлат тили х,ак,ида»ги ва бошк,а бир к,а-тор ута мух,им конунларни к,абул к,илди.

Олий Кенгаш урнига бир палатали парламент-Олий Мажлис шакллантирил-ди. Мазкур боск,ичда к,онун ижодкорлиги депутатлар ишининг бош йуналиши-га айланди. Бу даврда ко-нун чикарувчи олий орган мамлакатнинг демократик ва тараккиёт йулидан мус-так,ил ривожланиб бори-шининг хукукий негизини кенгайтирди ва мустахкам-лади.

2002 йилнинг 27 янва-рида утказилган умумхалк, референдуми якунлари асосида 2005 йилда мамла-катимизда икки палатали Олий Мажлис:доимий фао-лият курсатадиган профессионал орган - К,онунчилик палатаси х,амда худудлар манфаатини ифода этади-ган вакиллик органи - Се-натдан иборат парламент шакллантирилди.

Узбекистан Республи-каси Президенти Шав-кат Мирзиёевнинг 2017 йил 22 декабрдаги Олий Мажлисга к,илган Муро-жаатномасидан бошлаб парламент фаолиятининг мутлако янги даври бош-ланди, десак, муболага бул-майди.

Мурожаатнома парла-ментнинг мамлакат х,аёти-даги ролини чинакамига оширди. Узбекистонни ри-вожлантиришнинг янги сиёсий йулидаги мух.им устуворликлар хамда ва-зифалар буйича ижтимоий х,амжих,атликни таъмин-лаш учун кенг имкониятлар эшигини очди.

Сунгги беш йил ичида мамлакатда кулга киритил-ган ютуклар, эришилган марраларни та^ил к,илар эканмиз, «Узбекистан Президенти танлаган янги сиёсий йул зафар козонди»,деб ишонч билан айта оламиз. Зеро, «инсон хукук,лари ва эркинликлари», «очиклик ва ошкоралик», «жамоат-чилик назорати», «хусусий мулк дахлсизлиги» каби тушунчалар, айнан Шавкат Мирзиёевнинг президент-лик фаолияти билан бирга инсонларнинг реал х,аётига чукур кириб, амалий ах,ами-

ят касб этиб бордики, бун-дан буён одамлар уз такди-рини ушбу тушунчаларсиз тасаввур эта олмайди.

Мамлакат Президенти томонидан илгари сурил-ган 2017-2021 йилларда Узбекистан Республикасини ривожлантиришнинг беш-та устувор йуналиши буйича Х,аракатлар стратегияси демократик ислох,отларни чукурлаштириш ва мамла-катни модернизация к.и-лишда Олий Мажлиснинг ролини янада кучайтириш борасида мух.им амил бул-мокда.

Ушбу тарихий хужжат ут-ган киска даврда халк сай-лаган вакиллик органлари - парламент ва халкдепу-татлари Кенгашларининг мамлакатимиз ижтимо-ий-сиёсий х,аётидаги урни ва ах,амиятини тубдан уз-гартирди.

«Узбекистан та ра ккиётининг янги боскичида олдимизда ута долзарб ва мураккаб вазифалар турибди. Уларни муваффакиятли х,ал этиш учун аввало конун ижодкорлиги сох,асида ишни бутунлай янгича ташкил этишимиз керак».

Шавкат Мирзиёев,

Узбекистон Республикаси Президенти

К,онун ижодкорлиги К,онунчилик палатаси фаолиятининг энг мух,им, биринчи галдаги вазифаси-дир. К,абул килинаётган к,о-нунларнинг х,ар жих,атдан мукаммал булиши ах,оли

Янги Узбекистан •-

HARAКATLAR STRATEGIYASI

2017-2021

фаровонлигини ошириш, инсон хукук, ва эркинликла-рини таъминлашга хизмат к,илади.

К,онун ижодкорлиги фаолияти «К,онуннинг бир-дан-бир манбаи ва муал-лифи том маънода халк, булиши шарт» деган устувор тамойилга асосланди. Бу эса К,онунчилик палатаси-ни х,ар бир к,онун лойих,аси буйича холис бахс-муно-зара ва тортишувлар ма-конига, турли ижтимоий манфаатлар уртасидаги ку-раш майдонига, чинакам «демократия мактаби»га айлантирмокда. 2018 йилда кабул килинган Норма ижодкорлиги фаолиятини такомиллаштириш концеп-цияси парламентнинг к,о-нун ижодкорлиги фаолиятини сифат жихдтидан янги боскичга кутаришга хизмат к,илмокда.

К,онунчилик палатаси-нинг конун ижодкорлиги сох,асидаги ишлари х,ам бутунлай янги йуналишда ташкил этилди, шунингдек к,онун лойихаларини кабул к,илиш ва куриб чик,ишнинг демократик тартиб-коида-лари жорий этилди.

Жумладан, К,онунчилик

палатасидаги сиёсий пар-тиялар фракцияларининг конун лойихалари буйича фикрлари ва таклифлари-ни депутатларга етказиш х,амда х,ар томонлама мух,о-кама к,илиш лозимлиги белгилаб куйилди.

Сиёсий хилмахиллик, куппартиявийлик, маса-лаларни эркин мух,окама килиш ва жамоа булиб х,ал этиш тамойилларига асо-сан хар бир конун лойиха-си ёки масала сиёсий пар-тиялар фракцияларининг йигилишларида дастлабки тарзда куриб чикилмасдан туриб Крнунчилик палата-си мажлисининг кун тар-тибига киритилмаслик принципи амалда к,атъий мустахкамлаб куйилди.

Натижада 2020 йилда К,онунчилик палатасининг мажлисида куриб чикила-ётган пайтда 10 та конун лойихаси фракцияларнинг катъий позицияси туфай-ли мажлис кун тартибидан чикарилиб, кайта ишлаш ва такомиллаштириш учун масъул кумиталарга к,айта-рилди.

Утган даврда конун-чилик ташаббуси ^куки субъектларининг конун ижодкорлиги жараёнидаги масъулияти янада оширил-ди. Эндиликда конун лойихаси биринчи укишда кабул килинаётганда, коида тарик,асида, ташаббускор субъект ёки унинг ваки-ли маъруза билан чикиши белгиланди. Натижада конун лойихасининг биринчи ук,иш жараёнидаги мухока-маси том маънода жонлан-ди.

К,онун лойих,аларининг халк,аро шартномаларга,

мамлакатнинг халкаро рей-тинглардаги урнини яхши-лаш буйича тавсияларга мослигини урганиш ама-лиёти йулга куйилганли-ги мамлакатимиз халкаро ^куклари ва мажбурият-ларининг тулак,онли бажа-рилишига эришиш, юрти-мизнинг инвестициявий жозибадорлигини оши-риш хамда Узбекистоннинг халкаро рейтинглардаги урнини янада яхшилашда мух.им урин тутмокда.

К,онунларни к,абул ки-лиш жараёнида кенг жа-моатчилик иштирокини таъминлащ бунда фукаро-ларнинг хох,иш-истаклари-га кулоктутиш, ахоли ур-тасида очик, мухокамалар утказиш ^кукий ^жжат-ларнинг сифатли булишида мух.им ахамият касб этади.

Шундан келиб чикиб, К,онунчилик палатаси томо-нидан х,ам конун лойихала-рини жамоатчилик мухрка-масидан утказиш тартиби к,абул килинди. Жумладан, К,онунчилик палатасининг расмий веб-сайтида «Жамоатчилик мухокамасига куйилган конун лойихалари» махсус рукни ташкил этилиб, сунгги турт йилда жами 56 та к,онун лойиха-си ахоли мухокамаси учун жойлаштирилди.

Утган даврда сайловчи-лар, шу жумладан, партия электорати манфаатлари-дан келиб чик,иб, депутат-ларнинг конунлар сифати ва концепциясига нисбатан талаби кучайди. Натижада мухокама к,илинган бир ка-тор конун лойихалари жид-дий мунозара ва бахсларга сабаб булиб, овоз бериш якунларига кура рад этил-

ди. Жумладан, 2020 йилда 8 та конун лойихаси рад этилиб, ташаббускор идора-га кайтарилган булса, 2016 йилда ушбу курсаткич, бор-йуги, 1 тани ташкил этган.

Сунгги йилларда конун ижодкорлиги фаолияти кулами хам, иш хажми х,ам олиб борилаётган ислохот-ларга хамоханг булмокда. К,онунчилик палатасининг куриб чикишидаги конун лойих,алари сони аввалги йиллардагига караганда к,арийб 3 баравар купайди, к,онунларнинг хажми х,ам шунга монанд равишда бир неча баравар ошди. Жумладан, 2015 йилнинг биринчи ярим йиллигида К,онунчилик палатасининг куриб чикишида 32 та конун лойихаси булган булса, 2021 йилнинг мое даврида бу ракам 98 тани ташкил к,илди.

К,айд этиш жоизки, сунгги беш йилда бар-ча сохада изчил ислохот-лар амалга оширилмокда. Ушбу ислохотлар уз навба-тида сохада янги норма-тив-^кукий ^жжатларни ишлаб чик,ишни такозо к,илмокда. Бу эса масалани тезкорлик билан хал этиш-ни талаб к,илади. Шунга му-вофик, утган даврда давлат ва жамият курилиши тизи-мини такомиллаштириш, суд-^кук, сохасини янада

ИСЛОХ, КИЛИШ, ИК,ТИСОДИ-

ётни либераллаштириш, ижтимоий тармокни ри-вожлантириш борасида-ги масалаларнинг ^кукий асосларини яратишга кара-тилган, илгари мавжуд бул-маган 50 дан зиёд конунлар к,абул килинди.

Янги Узбекистан

Хусусан, «Наркологик ка-салликлар профилактикаси ва уларни даволаш турри-сида»ги, «Фук,ароларнинг репродуктив саломатли-гини саклаш туррисида»ги, «Коррупцияга к,арши кура-шиш туррисида»ги, «Маъ-мурий тартиб-таомиллар туррисида»ги, «Жамоатчи-лик назорати туррисида»-ги, «Мактабгача таълим ва тарбия туррисида»ги, «Во-лонтёрлик фаолияти турри-сида»ги конунлар шулар жумласидандир.

Утган даврда депутатлар корпусининг к,онун ижод-корлиги фаолияти натижа-дорлиги янада ошиб, депутатлар ташаббуси билан киритилаётган к,онун лойи-х,аларининг салмори орт-ди. Хусусан, 2015 йилда депутатлар ташаббуси билан жами 8 та к,онун лойих,аси киритилган булса, 2019 йилда бу курсаткич 19 тани таш-кил этиб, 2 баравар усди. Ушбу рак,амлар халк, ва-килларининг сайловчилар томонидан кутарилаётган долзарб муаммоларнинг ичига кириш, мунтазам тах,-лил к,илиш асносида улар-га хукук,ий жих,атдан ечим топишда янада ташаббу-скор булаётганлигини кур-сатади.

Колаверса, сиёсий

партиялар фракцияла-ри жойлардаги муаммо-лардан доимий равишда хабардор булиб бораёт-ганлиги к,онунчилик ташаббуси хукук,идан фой-даланган х,олда уларнинг ечимини топиш имкони-ни кенгайтирмокда. Фик-римиз тасдири сифатида, айнан ахрли томонидан кутарилган масалалар асо-сида ишлаб чик,илиб, к.а-

бул к,илинган «Томорк,а хужалиги туррисида»ги, «Сув ва сувдан фойдала-ниш туррисида»ги Конунга узгартиш ва кушимчалар киритиш х,ак,ида»ги, шу-нингдек транспорт воси-талари эгаларининг фука-ролик жавобгарлигини мажбурий сурурта к,илиш буйича сугурта полиси ёнида булмаган х,айдовчи-лар транспорт воситалари-ни бошк,арганда автотранспорт воситаларини ушлаб туриш тартибини бекор к,илишга к,аратилган к,онун-ларни келтириш мумкин.

Шу билан бирга, утган даврдаги к,онун ижодкор-лигининг тах,лили бу бора-да х,али уз ечимини кутиб турган бир к,атор масалалар хам мавжудлигини курсатмокда. Бугунги кун-да депутатлар томонидан киритилган к,онун лойих,а-ларининг куп к,исми му-айян к,онун хужжатларига узгартиш ва кушимчалар киритиш туррисидаги к,о-нун лойихаларидир.

Конун лойих,аларини ишлаб чик,ишда фракция-лар аъзоларининг ташаб-бускорлиги х,ам талаб да-ражасида эмас. Х,озирда айрим к,онун лойихалари бир нечта фракция аъзо-

лари томонидан биргалик-да киритилмокда. Бу эса, аник, йуналиш, бир-бири-дан фарк,ли сайловолди дастурлари ва электорат-га эга фракцияларнинг уз электорати манфаатларини тулаконли ифодалаш имко-нини бермаяпти. Шу нук,таи назардан, «бир фракция — бир лойих,а» тамойили асо-сида конун лойих,аларини ишлаб чик,иш амалиётига утиш мух.им ах,амият касб этади.

Конунчилик палатасига киритилган х,ар бир конун лойих,асининг мух,окамаси депутатлар томонидан бил-дирилган куплаб саволлар, фикр-мулох,азалар, таклиф ва эътирозлар натижаси-даги кескин бах,с-мунозара ва тортишувлар асосида утказилиб, айрим х,олларда к,онун лойих,алари масъул кумитага к,айтарилмокда. Бундай мухокамалар, асо-сан, Конунчилик палатаси ялпи мажлисларида булиб утмокда. Бирок, к,онун лойи-х,аларининг мух,окамасига баришланган фракция ва кумиталар йирилишларида х,ам бундай к,изрин муноза-ралар кузатилмаяпти.

Бундан ташк,ари, х,али х,ам ижтимоий муносабат-ларни тартибга солишга

каратилган к,онунларнинг салмоги етарли даражада эмас. Ушбу муносабатлар, асосан к,онуности хужжат-лари билан тартибга со-линмок,да.

К,онун лойихаларининг сифатини янада ошириш буйича курилган чоралар-га карамасдан, палатага келиб тушаётган айрим конун лойих,алари депу-татлар томонидан к,айта-дан тайёрланмок,да, халк вакиллари лойихаларда-ги жузъий камчиликларни бартараф этишга куп вак,т сарфламокда. Вах,оланки, бундай масалаларни лой-их,а киритилгунга кадар х.ал этса булади. Бу каби холат-лар ушбу масалага конун ташаббускорлари томонидан жиддий эътибор к,ара-тиш лозимлигини курсат-мок,да.

К,иск,ача айтганда, к,о-нунларнинг мукаммалли-гини таъминлаш, хук,ук,ий хужжатларда х.аётий х,амда халк,чил тамойилларни акс эттириш бирламчи вазифа-миз булмоги лозим. Зеро, давлат ва жамияттараккиё-ти конун ижодкорлиги фао-лиятининг сифатига бог-лик,дир.

«...депутатлар таъсирчан парламент назоратини олиб бориш оркали халк ишончини о^аши зарур».

Шавкат Мирзиёев,

Узбекистан Республикаси Президенти

Бугун ривожланган де-мократик давлатлар тажри-басидан куриш мумкинки, ислох.отларнинг сифати ва самараси куп жихатдан миллий парламентнинг иштироки даражасига бог-лик,

Бугунгикунда Х,аракатлар стратегияси доирасида пар-ламентимизда нафакат к,о-нунлар ижроси, парламент ваколатларига киритилган йуналишларда Хукумат фао-лиятини назорат килиш, балки парламент бошк,а-руви шаклига асосланган республикалардаги каби Хукумат аъзолигига номзод-ларни К,онунчилик палатаси томонидан маък,уллаш ама-лиёти жорий этилди.

Утган даврда К,онунчи-лик палатаси узининг асо-сий вазифасини, яъни конун ижодкорлигини амалга ошириш билан бирга, ижро х.окимияти органлари фао-лияти устидан таъсирчан парламент назоратини олиб борди.

Давлат рах,бари ташаб-

буси билан давлатхокимия-

ти тизимида Олий Маж-лиснинг ролини ошириш, унинг мамлакат ички ва

ташки сиёсатига оид мух.им вазифаларни х.ал этиш х.амда ижро хокимияти фао-лияти устидан парламент назоратини амалга ошириш буйича парламентга зарур ваколатлар берилди.

Жумладан, 2019 йилдан бошлаб Хукуматнинг Давлат дастури ижроси буйича парламент олдида х.ар чоракда х.исобот бериш амалиёти иулга куйилди. Утган даврда парламентда Вазирлар Мах.камасининг давлат дастурларининг ба-жарилиши х,олати юзасидан х.исоботи 10 маротаба куриб чик,илди. Бу борада вазир-лик ва идоралар фаолияти самарадорлигини оши-ришга каратилган к,атор таклифлар ишлаб чик,илди.

Парламент назорати-нинг ушбу янги шакли Хукуматнинг халк, вакиллари олдидаги масъулиятини ошириш давлат дастур-ларида белгиланган вази-фаларнинг уз вактида ва сифатли бажарилиши устидан назоратни кучайтириш х.амда депутатлар корпуси-нинг ислохотлар жараёни-да фаол иштирокини таъ-минлаш йулидаги мух.им к,адам булди.

Конунчилик палатаси фаолиятига хукумат фао-лияти устидан парламент назоратининг мухим тури - мунтазам равишда утка-зиладиган «Хукумат соати» институти жорий этилди. Утган даврда 27 маротаба «Хукумат соати» утказилиб, уларда хукуматнинг жами 33 нафар аъзоси халк, ва-килларининг жамиятдаги долзарб масалалар юзаси-дан саволларига атрофли-ча жавоб берди.

Хукумат аъзолигига ном-зодларни тасдиклаш буйи-ча Президент томонидан илгари сурилган тажриба парламентнинг назорат бо-расидаги ваколатларини янада кенгайтирди. Кола-верса, ушбу амалиёт хукумат томонидан ахали муам-моларини урганиш ва этишда натижадорликни таъминлаш х,амда мамла-катимизда амалга ошири-лаётган кенг куламли ис-лох,отлар фук,ароларнинг х,аёт тарзига янада чукур кириб боришига хизмат к,илмокда.

Якингача парламент аъзолари Конунчилик палатаси ва Сенати мажлис-ларида фак,атгина Хукумат аъзолари, Х,исоб палатаси, Бош прокурор ва Марказий банк бошк,аруви раиси-нинг ахборотини эшитиш хукук,ига эга эди. Эндилик-да парламент назорати объектлари доираси янада кенгайтирилиб, хужалик бошк,аруви органлари рах,-барларига х,ам парламент суровини юбориш, х,ам уларнинг уз фаолиятига доир масалалар юзасидан ахборотини парламент па-латаларининг мажлисла-рида эшитиш тизими жорий килинди,

Утган даврда давлат ва хужалик бошк,аруви орган-ларининг мансабдор шах-сларига парламент суровини юбориш институтидан фойдаланиш натижадор-лиги сезиларли равишда ошди. Агар 2015 йилда бор-йури 1 та парламент суро-ви юборилган булса, 2020 йилда 14 та суров жунатил-ган. Ушбу рак,амлар парламент суровлари конун ва к,арорлар ижроси х,амда ислох,отлар самарадорли-гини таъминловчи таъсир-чан воситага айланганини курсатади.

Харакатлар стратегия-си доирасида парламентга берилган янги ваколатлар нафак,ат мамлакат ички х,а-ёти, балки ташк,и сиёсатига оид стратегик вазифалар-ни х,ал к,илишда х,ам мухим ах,амият касб этмокда. Ху-сусан, 2020 йилдан Узбекистан Республикасини Барк,арор ривожлантириш сох,асидаги Миллий мак,-садлар ва вазифаларнинг уз вак,тида, сифатли бажа-рилишини таъминлаш юзасидан Хукумат аъзолари ва тармок, рах,барларининг х,исоботини мунтазам эши-тиб бориш амалиёти йулга куйилди.

Сунгги йилларда парламент фаолиятида олиб борилаётган бу каби ис-лохотлар, айник,са х,исоб-дорликнинг бундай шакл-ларининг жорий этилиши хукуматнинг очик.лигини ва масъулиятини тубдан оширди. Колаверса, жой-ларда ах.оли томонидан кутарилаётган масалалар-ни хукумат олдига куйишда айни муддао булди.

Янги Узбекистан •-

Шу билан бирга, парламент назоратининг барча шаклидан х,амма вакт х,ам бирдек самарали фойда-ланилмаяпти. Яъни парламент назорати шакллари х,али етарлича ишга солин-маган ва фойдаланилма-ган к,ирралари х,ам мавжуд. Жумладан, бугунги кун-да юборилаётган депутат суровларининг сони куп булса-да, ушбу суровларда кутарилган масалаларнинг х,ал этилиш самарадорлиги пастлигича колмокда. Шу-нингдек, депутат суровла-рини мансабдор шахслар томонидан куриб чик,иш муддатларининг бузилиш х,олатлари х,ам кузатил-мокда.

Шу боис хорижий дав-латлар парламентларининг бу борадаги тажрибасини чукур тахлил к,илган х,олда депутат суровини юбориш тартибини к,айтадан куриб чик,ищ ушбу институтдан самарали фойдаланиш-нинг хукук,ий асосларини янада такомиллаштириш чораларини куриш талаб этилади.

Бугунги кунда парламент минбари чинакам бах,с-мунозара, принципи-ал тортишувлар майдони-га айланди. Бунда сиёсий партиялар фракциялари-нинг х,ак,ик,ий к,иёфаси ва позицияси як,кол намоён булмокда.

Конун лойих,алари мух,о-камаси буйича фракци-ялараро рак,обат кескин кучайди. Натижада 20172021 йилларда 25 та конун лойих,аси конунчилик та-шаббуси хукук,и субъектига х,амда 31 та конун лойих,а-си к,айта ишланиши учун

КОНУНЧИЛИК ПАЛАТАСИ ТОМОНИДАН КАБУЛ КИЛИНГАН ВА КАЙТАРИЛГАН КОНУН ЛОЙИХ,АЛАРИ

54 та

35 та

i*

""анба Олий Мажлис Конунчилмк палатаси

кумиталарга кайтарилди. Хусусан, ногиронлиги бул-ган шахсларнинг манфаат-ларини таъминлаш, банк фаолияти, лицензиялаш, тадбиркорлик фаолиятини амалга ошириш учун рух-сат берищ истеъмолчилар-нинг хукукларини х,имоя килиш, согликни сак,лаш х,амда куп квартирали уй-ларни бошкариш фаолиятини тартибга солиш х,амда бошка масалалар юзасидан фракциялараро мухокама-лар кескин тарзда утди.

Сиёсий партиялар ман-фаатини К,онунчилик пала-тасида химоя килиш ишини ташкил этиш, куриб чик.и-лаётган масалалар юзасидан фракциянинг ягона по-зициясини ишлаб чик,иш, фракция аъзолари фаолиятини мувофик,лаштириш мак.садида 2017 йилда К,о-нунчилик палатасидаги х,ар бир сиёсий партия фрак-циясининг ижрочи котиби, як.индан бошлаб К,онунчи-лик палатаси депутатининг ёрдамчиси лавозимлари таъсис этилди. Бу эса фрак-циялар билан тегишли пар-

88 та

Кабул к.илинган к,онунлар Кайтарилган 11:;онунлар

61 та

тиялар уртасидаги алока-ларни янада жонлантирди.

Айни пайтда фракция-ларнинг узи мансуб булган сиёсий партиялар билан уз-вий алокасини мустах.кам-лашга алох,ида эътибор каратилмокда. Хусусан, сиёсий партиялар х,амда жой-лардаги халк. депутатлари Кенгашларини фракциялар томонидан куриб чикилаёт-ган конун лойихалари ва тегишли масалалар хусуси-да хабардор килиб бориш тизими йулга куйилди. Бу амалиётга кура, фракциялар томонидан куриб чики-лаётган конун лойих.алари жойларда мухокама килиш учун тегишли партияларга юборилмокда, сиёсий партиялар эса уларни жойлар-даги партия ташкилотлари-га етказмокда.

Конун нормаларининг халк,чиллигини таъминлаш х,амда жамият х,аётини яна-да яхшилаш борасидаги самарадорлигини ошириш максадида фракциялар-нинг конун ижодкорлиги фаолиятида х,ам янги ама-лиёт — «электорат билан

маслах,атлашувлар» инсти-тути жорий этилди. Нати-жада утган даврда палатага келиб тушган катор конун лойих,алари фракциялар томонидан жамоатчилик иштирокида кенг мухока-малардан утказилиб, маро-мига етказилди.

Шу билан бирга, бу-гунги ислох,отлар жа-раёни фракциялар

фаолиятининг самарадор-лигини янада ошириш буйича катор масалаларга хам эътибор каратиш ло-зимлигини курсатмокда. Жумладан, фракциялар уз партияси электорати ман-фаатларини х.имоя килишга каратилган конун лойих,а-лари буйича ташаббускор-лиги етарли даражада эмас. Мисол учун, 2021 йилнинг биринчи ярим йиллигида Конунчилик палатасига ки-ритилган жами 69 та конун лойих,асининг бор-йуги 8,6 фоизи фракциялар ташаб-бусига тугри келади, холос.

Парламент фаолиятида очик,лик ва шаффофлик-ни таъминлаш, халк. ва-килларининг фукаролар олдида х.исобдорлигини ошириш максадида фрак-цияларнинг х,ар чоракдаги фаолияти буйича матбуот анжумани ташкил этиш бо-расидаги ишларини х.ам жонлантириш зарур булади. Бу, албатта кабул к,и-линаётган конунларнинг самарали ишлашини таъминлаш куйи палатада мух.окама этилаётган мух.им масалалардан жамоатчи-ликнинг хабардорлигини ошириш, давлат ва жамият хаётида сиёсий партиялар-нинг урни х,амда ролини мустах.камлашга хизмат к.и-лиши, шубхасиз.

12

Конунчилик палата-сининг утган даврдаги фаолиятида очиклик ва шаффофлик бош мезонга айланди. Медиа макони-нинг талаб ва эхтиёжлари-га мое тарзда «Facebook», «Telegram» ва «Instagram» каби ижтимоий тармок.пар х,амда «YouTube» видео-хостингида «Oliy Majlis Qonunchilik palatasi» номли расмий сахифалар очил-ганлиги палата фаолия-тига оид холис, ишончли ахборот таркатилишини таъминламок,да.

Бугунги кунда Конунчилик палатаси мажлисла-рини, сиёсий партиялар фракциялари, к,умиталар йитилишларини оммавий ахборот воситалари хамда куйи палатанинг ижтимоий тармок.пардаги расмий сах,ифалари орк,али тутри-дан-тутри эфирга узатиш амалиёти йулга куиилди. Хусусан, 2021 йилда утка-зилган «Хукумат соати» тад-бирлари Конунчилик па-латасининг <^оиТиЬе»даги расмий сахифаси орк,али жонли тарзда кенг ёритил-ди.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Парламент фаолияти на-тижаларидан ах,олини уз вактида хабардор к,илиш масаласи Конунчилик па-латасининг эътибори мар-казида булди. ^йи палата мажлислари, назорат-тах-лил тадбирлари хак,идаги ахборотни оммавий ахбо-рот воситаларида, расмий веб-сайтларда, ижтимоий тармок.парда кенг ёритиш-га устувор эътибор к,ара-тилди.

Конунчилик палатаси уз фаолиятини х,ар к,ачон-гидан х,ам очик, ва ошкора

олиб бориш учун электрон портал ва мобиль иловадан фойдаланиш имконини берувчи «Электрон парламент» тизимини яратиш бо-расида сезиларли ишлар-ни амалга оширмок,да.

Хусусан, депутатларнинг сайловчилар билан тутри-дан-тутри мулокот олиб бориш, куриб чик,илаётган хужжатларни мухокама к,и-лиш имкониятини беради-ган «Конун ижодкорлиги фаолияти тизими» х,амда «Узбекистан Республикаси Депутатлар портали» синов тарик,асида ишга туширил-ди. Ушбу хизматлар депу-татларга сайловчилардан келиб тушган мурожаатлар ва к,абулга ёзилиш буйи-ча суровларни электрон тарзда кабул килиш хамда онлайн мулокот олиб бориш имконини бермокда.

«Депутат, аввало, х,амиша халкдарди билан яшаши, одамларни к,ийнаётган муаммоларни хал к,илиш учун фидойилик курсатиб бошкаларга урнак булиши лозим».

Шавкат Мирзиёев,

Узбекистан Республикаси Президенти

Бугун жамиятдаги

мавжуд камчиликлар-ни аник.паш, ахоли билан якиндан мулокот к,илишда халк, вакиллари булган депутатларнинг урни ва роли мух.им ах,амият касб этмокда. Шу маънода, халк, вакиллари фаолиятида сайловчилар депутат олди-га эмас, депутат уз сайлов-чилари хузурига бориши

Янги Узбекистан •-

шарт, деган тамойил усту-ворлик касб этди. Хусусан, илгари депутатлар уз сай-ловчилари билан йилда икки ёки уч марта мулокот к,илган булса, бугунги кунда бу борадаги ишлар мунта-замлик касб этиб, халк, но-иблари х,ар ойнинг охирги хафтасини уз сайлов акру-гида утказмокда.

Х.озирги кунда парламент аъзолари к,онун ижод-корлигини амалга ошириш билан бирга, хар айда ху-дудларга чик,иб, муайян масала ва муаммоларни урганмокда. Жумладан, утган даврда бирламчи тиб-бий-санитария ёрдамини курсатиш, таълим-тарбия тизимини такомиллашти-риш, коррупцияга к,арши курашиш ва худудлар-ни ижтимоий-иктисодий ривожлантириш каби

долзарб масалалар халк, вакилларининг доимий эъ-тиборида булди.

Депутатлар томонидан «темир дафтар»га киритил-ган ах,олини к,уллаб-кув-ватлаш, «ёшлар дафтари» ва «аёллар дафтари» асо-сида ишсиз ёшлар хамда хотин-к,излар бандлигини таъминлаш, жойларда одил судловни амалга ошириш, дех,к,он хужаликлари х,амда шахсий томорк,алардан самарали фойдаланиш борасида бажарилаётган ишларнинг хрлати атроф-лича урганилди. Ушбу урганишлар якунлари мах,аллий Кенгашлар сес-сияларида кенг жамоатчи-лик вакиллари иштироки-да мухокама к,илинди.

Шу уринда депутатлар сайлов округларидаги фао-лиятининг натижадорлиги-

Ф

/ШШМТШ

> ф»-,унчипик пялансидйпутатяарисоии » Деп^ат аелларсани

^нунчмик палатас^аги фрзкциялар сони

► Конунчмж палатаси ^умиталари сони

iiEga"

HI ' i' I-

Манба Опий М^шис №нунчмик лапиаси

ни ошириш ва сайловчилар билан тизимли иш олиб бориш буйича уз ечимини кутаётган бир катор маса-лалар х,ам мавжудлигини, халк. вакилларининг ахали билан доимий мулок.от к.илиш, уларни к.ийнаётган муаммоларни хал этиш бо-расидаги фаолиятига янги механизм ва самарали усулларни жорий к.илиш зарурлигини таъкидлаб утиш лозим.

Кейинги пайтларда сайловчилар к.атор муаммоларни кутариш билан бирга, мамлакатни ижти-моий-ик.тисодий риво-жлантириш буйича асо-слантирилган таклифлар хам билдиришмокда. Де-путатлар корпуси ушбу таклифларни чукур тахлил к.илган х.олда, уларни конун лойих.аларида акс эттири-ши, жойлардаги тизимли муаммоларни х.ал к.илиш буйича конун ташаббускор-лигини янада кучайтириши зарур.

Сунгги йилларда парла-ментда ёшларнинг урнини кенгайтириш масаласига

х.а м алох.ида эътибор к.ара-тилди. Жумладан, бугунги кунда К,онунчилик палата-си депутатларининг 9 на-фари ёки 6 фоизи 30 ёшга-ча булганлардир.

«Халкаро парламентлараро алокаларни тизимли равишда ривожлантириб бориш бундан кейин х.ам депутатларнинг доимий эътибор марказида булиши зарур».

Шавкат Мирзиёев,

Узбекистан Республикаси Президенти

Бугунги кунда куйи па-латадаги Ёшлар парла-менти аъзолари конунчи-лик ва к.онун ижодкорлиги жараёнига эртамиз эгала-рини жалб этиш ва кабул к.илинаётган к.онунларни ёш авлод орасида кенг таргиб к.илиш оркали улар-нинг парламент х.аётига дахлдорлигини оширишда фаол к.атнашмок.да.

Жумладан, утган давр мобайнида Конунчилик па-

латасига киритилган 19 та к.онун лойих.аси юзасидан Ёшлар парламенти томо-нидан навк.ирон авлоднинг хукук.ва эркинликлари х.амда к.онуний манфаатла-рини х.имоя к.илишга оид таклифлар тайёрланди.

Таъкидлаш жоизки, Пре-зидентимиз томонидан 30 июнь - Ёшлар кунига багишланган тантанали маросимда парламентда йигит-к.изларнинг иштиро-кини ошириш, сиёсий етук ва фаол ёшларни миллий парламент ва мах.аллий Кенгашлар фаолиятига янада кенгрок. жалб этиш борасида к.атор ташаббус-лар илгари сурилди.

Шундан келиб чик.иб, парламентда келажак во-рисларини куллаб-кувват-лаш борасидаги ишлар куламини янада кенгайтириш буйича як.ин ва узок. истик.болга мулжалланган к.атор вазифалар белгилаб олинди.

Бугунги кунда парламент нафак.ат вакиллик, к.онун ижодкорлиги, на-зорат фаолиятини амалга ошириш, балки Президент ташаббуси билан ишлаб чик.илган, очик. узаро ман-фаатли ва амалий ташк.и х.амкорликка к.аратилган ташк.и сиёсатни юритишда х.ам фаол иштирок этмок.да.

Жумладан, утган даврда К,онунчилик палатасининг халк.аро парламентлараро алок.алари мамлакатимиз-да олиб борилаётган кенг к.амровли ислох.отларга мое равишда янги сифат боск.ичига кутарилди.

Узбекистан дунёдаги энг нуфузли халк.аро пар-

ламент ташкилотлари булган Парламентлараро Ит-тифокда, ЕХХ.Т Парламент Ассамблеясида, МДХ. Парламентлараро Ассамблея-сида узининг аъзолигини тиклади. Бу эса кенг дои-радаги масалалар буйича самарали х.амкорлик бора-сида кушимча имкониятлар эшигини очди.

К,онунчилик палатаси-нинг халкаро алок,алари географиясини кенгайтириш, жах.он микёсида мам-лакатимиз миллий ман-фаатларини х.имоя килиш, парламентлараро гурухлар фаолиятини жонлантириш х.амда бу борада таъсир-чан парламент назорати-ни кучайтириш максадида К,онунчилик палатаси Спи-керининг биринчи уринбо-сари лавозими жорий этил-ди. Ушбу янги институтнинг жорий килиниши парла-ментнинг халкаро парламентлараро алокаларини сезиларли даражада фаол-лаштирди.

Хорижий давлатлар пар-ламентлари билан х.амкор-ликни ривожлантириш, халкаро парламентлараро ташкилотлар фаолиятида Олий Мажлиснинг фаол иштирокини таъминлаш, халкаро майдонда мам-лакатимизнинг ташабб-усларини илгари суриш максадида Узбекистон Ре-спубликасининг парламент дипломатияси концепция-си тасдик,ланди.

Утган даврда Олий Мажлиснинг хорижий мам-лакатлар парламентлари билан х.амкорлик буйича гурух,пари ва комиссияла-рининг ишларини фаол-лаштириш ва амалий х.ам-

корликни кенгайтириш чораларининг курилиши натижасида парламентлараро х.амкорлик гурухлари фаолияти кескин жонлан-ди. К,онунчилик палатаси-да 2015-2019 йилларда 28 та парламентлараро х.амкор-лик гурух.и фаолият олиб борган булса, 2021 йилда уларнинг сони карийб икки баравар ошиб, 53 тага етди.

Парламентлараро х.ам-корлик гурухлари Узбекис-тоннинг халкаро нуфузини мустах.камлаш, мамлакатда олиб борилаётган ислох.от-лар туррисида жах.он х.ам-жамиятига холис ахборот етказиш, хорижий давлатлар парламентлари билан тажриба алмашинувини йулга куйиш орк,али узаро манфаатли алокаларни яна-да кенгайтиришга хизмат к,илмокда.

Сунгги йилларда халкаро йуналишдаги конун ижод-корлиги х.ам сифат жих,ати-дан сезиларли даражада усди. Жумладан, 2010-2014 йилларда халкаро шартно-маларни ратификация к,и-лиш ва халкаро хужжатлар-га кушилишга к.аратилган 20 та к,онун лойих.аси куриб чикилиб, кабул килинган

Янги Узбекистон •-

булса, 2015-2019 йилларда ушбу ракам икки баравар ошиб, 47 тани ташкил этди.

Кейинги йилларда миллий парламентимизнинг нуфузли халкаро парламентлараро бирлашмалар-даги иштирокини янада кенгайтириш, бунда мам-лакатимиз манфаатларини фаол илгари суриш х.амда амалий натижадорлик нукгаи назаридан ёндашиш мух.им масалалардан бири-га айланмокда.

Хулоса урнида айтганда, бугун Узбекистонда барча сох.адаги ислох.отлар чукур-лашиб, демократик янги-ланишлар узининг сифат жих.атидан янги поронасига кутарилиб бормокда. Энг мух,ими, фукароларнинг он-гу-тафаккурида кечаётган узгаришлар юрт к,иёфасида уз инъикосини топмокда.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.