Научная статья на тему 'МИЛЛИЙ ҒОЯНИ ЁШЛАР ОНГИГА СИНГДИРИШНИНГ ЗАМОНАВИЙ УСУЛЛАРИ'

МИЛЛИЙ ҒОЯНИ ЁШЛАР ОНГИГА СИНГДИРИШНИНГ ЗАМОНАВИЙ УСУЛЛАРИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

118
23
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
миллий ғоя / технология / интерфаол / ўқув жараён / фикрлаш / метод / фаоллик. / the national idea / technology / interactive / process of education / mind / activity.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Тухтасин Худойберганович Ташметов

Педагогик технологияни лойиҳалаштиришда ўқувчи-ёшлар шахсининг индивидуал ҳамда ёш хусусиятлари, унинг тайёргарлик даражаси ҳисобга олиниши муҳим аҳамият касб этади. Мақолада айнан шу масалаларга эьтибор берилган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

MODERN METHODS OF INTRODUCING NATIONAL IDEA INTO THE MINDS OF YOUNG PEOPLE

Design of pedagogical technologies is important to take into account the individual and age characteristics of the student and person, and the level of his her preparation. It plays a crucial role. The article focuses on these issues

Текст научной работы на тему «МИЛЛИЙ ҒОЯНИ ЁШЛАР ОНГИГА СИНГДИРИШНИНГ ЗАМОНАВИЙ УСУЛЛАРИ»

МИЛЛИЙ ГОЯНИ ЁШЛАР ОНГИГА СИНГДИРИШНИНГ ЗАМОНАВИЙ

УСУЛЛАРИ

Тухтасин Худойберганович Ташметов

Тошкент вилояти Чирчик давлат педагогика институти укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Педагогик технологияни лойихалаштиришда укувчи-ёшлар шахсининг индивидуал хамда ёш хусусиятлари, унинг тайёргарлик даражаси хисобга олиниши мухим ахамият касб этади. Маколада айнан шу масалаларга эьтибор берилган

Калит сузлар: миллий FOя, технология, интерфаол, укув жараён, фикрлаш, метод, фаоллик.

MODERN METHODS OF INTRODUCING NATIONAL IDEA INTO THE

MINDS OF YOUNG PEOPLE

Tukhtasin Xudayberganovich Tashmetov

Teacher of Chirchik State Pedagogical Institute of Tashkent Region

ABSTRACT

Design of pedagogical technologies is important to take into account the individual and age characteristics of the student and person, and the level of his her preparation. It plays a crucial role. The article focuses on these issues

Keywords: the national idea, technology, interactive, process of education, mind, activity.

КИРИШ

Бугунги кунда узлуксиз таълим тизимида "Миллий FOя" ва "Маънавият" туркумига кирувчи фанларни ёшларнинг калби, онги ва ички дунёсига сингдиришда замонавий усуллардан, янги технологик имкониятлардан фойдаланиш давр талаби. Зеро, миллий FOяни укувчи-талабалар онгига сингдиришда таълимнинг мухим вазифаларидан бири - бу дунёнинг глобаллашуви ва ахборот коммуникацияларининг ривожи билан боFлик. Бу борада Узбекистон Республикаси Биринчи Президенти И.А.Каримов Узбекистон Республикаси таълим тизимида ахборот технологияларидан фойдаланишнинг ахамиятини куйидагича таъкидлади: "Таълим сохасида замонавий ахборот ва

компьютер технологиялар, интернет тизими, ракамли ва кенг форматли телекоммуникацияларнинг замонавий усулларини узлаштириши, бугунги тараккиёт даражасини белгилаб берадиган бундай илFор ютуклар нафакат мактаб, лицей ва коллежлар, олий укув юртларига, балки хар кайси оила хаётига кенг кириб бориши учун замин туFдиришнинг ахамиятини чукур англаб олишимиз лозим" [2], - деб фикр билдириб утганлар.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Дархакикат, таълим тизимини модернизациялашда таълимнинг барча буFинларида тобора фаол кулланилаётган илFор педагогик технологияларнинг турли йуналиши укувчи-талабаларнинг маънавий кучи, кобилиятларини намоён килиши учун макбул шароит яратиб бермокда. Таълим тизимида йил сайин ривожланиб бораётган ахборот-коммуникация технологиялари, таълим жараёнини сифат ва мазмун жихатдан янада юкори боскичга кутаришга хизмат килаётганлиги барчамизга маълум. Айникса, таълим жараёнини мазмунли ташкил этиш учун замонавий техник воситалардан фойдаланиш максадга мувофикдир. Жумладан, технология, ахборот, компьютер, мултимедиа, интернет, масофали укитиш, ягона ахборот мухити ва шунга ухшаш ахборот-коммуникацион технологияларнинг замонавий воситаларидан фойдаланиш узининг самарасини бермокда [3]. Ушбу вазифаларни муваффаккиятли хал этиш таълим - тарбия жараёнида укитувчидан замонавий таълим технологияларидан фойдаланишни таказо этади. Бунинг учун укитувчи - аклий ва ижодий мехнати оркали ташкилотчилик, креативлик ва нуткий махоратига эга булган, таълим -тарбия асосида ёшларга таъсир курсата оладиган шахс сифатида урнак булмоFи лозим. Зеро, хозирги замон укитувчи касбига шу даражада куп масъулият юкланганки, уз устида тинимсиз мехнат килиш, изланиш учун жуда катта куч, ирода ва сабр-токат талаб этилади.

НАТИЖАЛАР

Буюк аллома Ибн Сино узининг "Тадбири манзил" асарида дастлаб болаларни ёзиш ва укишга ургатишда улар жамоада, гурухда шаклланиши лозимлигини таъкидлаб утади. Бу бизнингча бевосита бугунги интерфаол дарсни ташкил этилиши билан боFликдир. Интерфаол методлар ортикча рухий ва жисмоний куч сарфламай, киска вакт ичида юксак натижаларга эришиш максадини назарда тутади.

Интерфаол ("Интер " - бу узаро, "аст " - харакат килмок) узаро харакат килиш (ёки ким биландир сухбатда, мулокота булиш)ни англатади. Интерфаол

таълимнинг мохияти укувчиларни бир-бирларидан урганишларига йуналтирилган таълим эканлиги [4]. Интерфаол методнинг мохияти шундаки, оддий мунозарада бахслашувчилар купрок онгли, асосли фикрларни баён этишга харакат киладилар. Бунда эса укувчи-талабалар миясига кандай фикр куйилиб келса, уни танкидсиз эркин гапириш имконияти берилади. Бу жараён купрок муаммо, анча нотаниш, савол мураккаб ёки ноаник шароитларда кул келади. Айнан мана шу фаолият миллий FOяни ёшлар калби, онги ва ички дунёсида мустахкам урнашиши учун асос булади, чунки улар узлари "Уз куллари" билан буни устида ишлайдлар. Зеро, уз мехнати билан булган хар кандай натижанинг бахоси кимматли булади. Шу боисдан хам, ушбу жараёнда интерфаол усуллардан фойдаланиш катта самара беради.

Дарс давомида, маъруза машFулотларини олиб боришда турли хил интерфаол методлардан фойдаланиш лозим, чунки бугун таълим марказида объект хам, субъект хам айнан укувчининг узидир. Аввало, укитувчи дарс давомида авторитар(тартибни саклаш), демократик(укувчиларни тинглаш ва туFри бахолаш), либерал(узаро мулокот килишда) куринишларини узида саклаши лозим. Шундагина аналитик ва танкидий фикрлаш шаклланади хамда бошкалар фикрини хурмат килишни ривожлантиришга кумаклашади, бу усул вазиятни бахолашга, хулосалар чикаришга ва карорлар кабул килишга ургатади [5]. Шу боисдан, ёшларнинг маънавиятини юксалтиришда замонавий усуллардан фойдаланиб умумий урта таълим мактабларида "Тарбия" фани асосида ва олий укув юртларида эса "Миллий FOя" ва "Маънавият" дарслари асосида назарий, яъни факат аудиторияда утишдан ташкари холда тарих ва миллий маданият мерослари билан таништирувчи музейлар, тарихий обидалар, кадим шахар колдиклари, калъаларга экскурсиялар уйиштириш, таассуротлар хакида иншолар ёздиришни доимий равишда йулга куйиш, укувчиларнинг дарсдан кейин буш вактини унумли ташкил килиш, ота-она ва таълим муассасаси назоратидан четда колдирмаслик, дарс давомида укувчиларга мултимедиа, презентация, слайдлар воситалари оркали миллий FOяни тиклаш ва маънавий тахдидларга карши кураш рухидаги хужжатли фильмларни намойиш этиб бориш, барча укув юртларда Президент асарлари, буйича махсус курсларнинг мунтазамлилиги ва самарадорлигини янада яхшилаш, оммавий ахборот воситалар оркали маънавият тарFиботини янада кенгайтириш, миллий узликни тараннум килувчи дастурларни купайтириш, кузланган максадга эришишнинг ососий омилларидандир [6].

МУХОКАМА

Фикримизча таълимнинг самарадорлигини оширишда куйдагиларга алохида эътибор каратиш максадга мувофикдир. Буларга:

❖ таълим жараёнида илFор хорижий мамлакатлар тажрибаларининг махсули сифатида, инновацион технологиялар асоси булган интерфаол методларни куллаш оркали узлуксиз таълим тизимида укитиш сифатини янада яхшилаш ва самарадорлигини оширишга эришиш;

❖ республикамиздаги узлуксиз таълим муассасалари фаолиятига ривожланган хорижий мамлакатлар таълими амалиётида кулланилаётган илFор тажрибалар ва замонавий педагогик технологияларни самарали татбик этиш оркали, бевосита педагогларнинг иш тажрибаларини бойитиш ва уларда таълим жараёнини самарали ташкил этишга нисбатан ижодий, инновацион ёндашувни карор топтириш;

❖ узлуксиз таълим тизимида укувчи-талабаларнинг укув-билиш фаоллигини оширишга алохида эътибор каратилган холда таълим сифатини янада ошириш ва самарадорлигини таъминлашга доир махаллий тажрибаларни туплаш, уларни оммалаштириш.

Демак таълим тизими шундай савияга келиши керакки, таълим жамиятни мустахкамлаш ва баркарорлашга каратилган илFор хукукий жихатдан кафолатлашда самарали булган фаолиятни таъминлашга кумаклашувчи миллий дастур назарда тутулиши лозим [7]. Анна шундагина Узбекистонлик ёшлар дунёдаги энг юкори салохиятли булган тенгдошлари билан бемалол бахслаша оладилар [8]. Шу нуктаи назардан караганда, хозирги ёш авлод шундай кобилятга эга булиши керакки, у максад куя оладиган ва уз олдига куйган максадни еча оладиган булиши керак, юкори маданий савияда мустакил фикрлай олиши ва ижтимоий, сиёсий, иктисодий хаётда уз урнини топа олиши лозим [9].

ХУЛОСА

Демак, бугунги глобаллашув шароитда миллий FOяни хар бир инсон, айникса ёшларнинг онги, калби, ва ички дунёсига замонавий интерфаол усуллар оркали сингдириш уларда маънавий, ахлокий, тарбиявий сифатларни хар томонлама шакллантириш, хозирги куннинг талабидир. Зеро, миллат тараккиёти, маънавияти ва маданияти юксак билимли биз ёшларга бевосита боFликдир.

Юкоридагиларни умумлаштириб, куйидагича хулосаларни келтиришимиз мумкин:

- Биринчидан, илFор хорижий тажрибалар сифатида миллий FOяни таълим жараёнида интерфаол методларни куллаш оркали укитиш сифатини яхшилаш ва

самарадорлигини янада оширишга эришиш максадга мувофикдир;

- Иккинчидан, интерфаол таълим технологиялари ва унинг мухим таркибий элменти булган интерфаол усуллар асосида таълим жараёнини ташкил этиш курсаткичларининг узгаришини таъминлайди. Зеро, замонавий таълим доимий равишда фан ва технология ривожи билан боFликликда таълим максади, мазмуни, шакл, метод ва воситаларининг янгиланиб боришини такоза этади, бу эса бугунги кун давр талабидир.

АДАБИЁТЛАР РУЙХАТИ

1. Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга Мурожаатномаси.//"Халк сузи" газетаси. 2017 йил 23 декабр.

2. Каримов И.А. "Баркамол авлод йили" давлат дастури. Тошкент, "Узбекистон", 2010 йил, Б 5.

3. Khudayberganovich T. T. (2020) The importance of the use of innovative technologies in raising the spirituality of young people. EPRA International journal of Multidisciplinary Research (IJMR). 6 (11) 25-27.

4. Ишмухамедов Р., Ёлдошев М. "Таълим ва тарбияда инновасион педагогик технологиялар" Т.: 2017 йил, Б 14.

5. Khudayberganovich T. T. (2020). Ёшларга берилаётган имкониятларнинг тарбиядаги ахамияти. Science and education 1(7) 618-619.

6. Khudayberganovich T. T. (2020) Prospects for relying on the basis of the national idea in protecting young people from hard and harmful ideas. International Journal for Innovative Engineering and Management Research. A Peer Revieved Open Access International Journal. Elsevier SSRN 9 (11)81-85.

7. Khudayberganovich T. T. "Globallashuv sharoitida milliy g'oyani yoshlar ongiga singdirishning zamonaviy usullari" Monografiya T.: "Nishon nashir" 2020. B 54-55.

8. Khudayberganovich T. T. (2020) The importance of the use of innovative technologies in raising the spirituality of young people. EPRA International journal of Multidisciplinary Research (IJMR). 6 (11) 25-27.

9. Khudayberganovich T. T. "Globallashuv sharoitida yoshlarni milliy g'oyaga bo'lgan ishonch va e'tiqodini mustahkamlashning zamonaviy texnologiyalari" Risola. Toshkent-"O'zR Fanlar Akademiyasi Asosiy kutubxonasi" 2020. B 42-45

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг Олий Мажлисга Мурожаатномаси.//"Халк сузи" газетаси. 2017 йил 23 декабр.

2. KapHMOB H.A. "EapKaMO. aB.og HH.H" gaB.aT gacTypu. TomKeHT, "YsöeKHCTOH", 2010 hh., E 5.

3. Khudayberganovich T. T. (2020) The importance of the use of innovative technologies in raising the spirituality of young people. EPRA International journal of Multidisciplinary Research (IJMR). 6 (11) 25-27.

4. HmMyx,aMegoB P., É.gomeB M. "Tat^HM Ba Tapönaga HHHOBacHOH negarorHK TexHO.rorHfl.rap" T.: 2017 HH., E 14.

5. Khudayberganovich T. T. (2020). Ém.apra 6epu.aéTraH HMKOHHflT.apHHHr TapÖHflgaru ax,aMHflra. Science and education 1(7) 618-619.

6. Khudayberganovich T. T. (2020) Prospects for relying on the basis of the national idea in protecting young people from hard and harmful ideas. International Journal for Innovative Engineering and Management Research. A Peer Revieved Open Access International Journal. Elsevier SSRN 9 (11)81-85.

7. Khudayberganovich T. T. "Globallashuv sharoitida milliy g'oyani yoshlar ongiga singdirishning zamonaviy usullari" Monografiya T.: "Nishon nashir" 2020. B 54-55.

8. Khudayberganovich T. T. (2020) The importance of the use of innovative technologies in raising the spirituality of young people. EPRA International journal of Multidisciplinary Research (IJMR). 6 (11) 25-27.

9. Khuayberganovich T. T. "Globallashuv sharoitida yoshlarni milliy g'oyaga bo'lgan ishonch va e'tiqodini mustahkamlashning zamonaviy texnologiyalari" Risola. Toshkent-"O'zR Fanlar Akademiyasi Asosiy kutubxonasi" 2020. B 42-45

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.