Научная статья на тему 'МИЛЛИЙ ИҚТИСОДИЁТ БАРҚАРОРЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШДА ИНФРАТУЗИЛМАНИНГ ЎРНИ'

МИЛЛИЙ ИҚТИСОДИЁТ БАРҚАРОРЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШДА ИНФРАТУЗИЛМАНИНГ ЎРНИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Иқтисодий барқарорлик / барқарор иқтисодий ўсиш / инфратузилма фаолияти / иқтисодий инфратузилма / ижтимоий инфратузилма / инфратузилма объектлари / инфратузилманинг ҳудудий ва тармоқ хусусиятлари. / Иқтисодий барқарорлик / барқарор иқтисодий ўсиш / инфратузилма фаолияти / иқтисодий инфратузилма / ижтимоий инфратузилма / инфратузилма объектлари / инфратузилманинг ҳудудий ва тармоқ хусусиятлари.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Матниёзов Дилшод Маримбоевич

Мазкур мақолада миллий иқтисодиётнинг барқарорлигини таъминловчи инфратузилмани ривожлантиришнинг объектив зарурлиги, аҳамияти ва иқтисодий ривожланишни таъминлашдаги ўрни, инфратузилмалар фаолиятини тўғри ташкил қилишнинг барқарор иқтисодий ўсишга боғлиқлиги ҳамда замонавий иқтисодий риожланиш ҳолатида иқтисодий инфратузилмалар фаолиятини ривожлантириш йўналишлари келтириб ўтилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Мазкур мақолада миллий иқтисодиётнинг барқарорлигини таъминловчи инфратузилмани ривожлантиришнинг объектив зарурлиги, аҳамияти ва иқтисодий ривожланишни таъминлашдаги ўрни, инфратузилмалар фаолиятини тўғри ташкил қилишнинг барқарор иқтисодий ўсишга боғлиқлиги ҳамда замонавий иқтисодий риожланиш ҳолатида иқтисодий инфратузилмалар фаолиятини ривожлантириш йўналишлари келтириб ўтилган.

Текст научной работы на тему «МИЛЛИЙ ИҚТИСОДИЁТ БАРҚАРОРЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШДА ИНФРАТУЗИЛМАНИНГ ЎРНИ»

MHAflHH H^THCOflHET EAPK^APOP^HrHHH TA'bMHKflAmflA HH^PATy3H^MAHHHr YPHH

MaTHHe30B flH^mog MapHM6oeBHH

Y36eKHCTOH Pecny6flHKacu BaHK-MoflHH aKageMHHcu MarucTpaHTH https://doi.org/10.5281/zenodo.12546902

ARTICLE INFO ABSTRACT

Ma3Kyp Ma^oAada MUAAUU UKmucoduemHUHe 6apKapopAueuHU ma^MUHAoeHU UH$pamy3UAMaHU pueoMAaHmupumHUHe o6^eKmue 3apypAueu, ayaMunmu ea UKmucoduu pueoMAaHumHU ma'bMUHAamdaeu ypHU, UH$pamy3UAMaAap

fiaoAunmuHU myrpu mamKUA kUAumHUHe 6ap^apop UKmucoduu ycumea 6orAUKAueu yaMda 3aM0Haeuu UKmucoduu puoMAaHum yoAamuda UKmucoduu UH$pamy3UAMaAap fiaoAunmuHU pueoMAaHmupum uyHaAumAapu KeAmupu6 ymuAeaH.

^ax,OH Ta^pu6acH H^THcogueT puBo^flaHumura, yHHHr y3o; MyggaTflH gaBOMHRflurura mhaahh H^THcogueT 6ap;apopflHrHHH Ta^MHHflaMaM TypH6 эpнmн6 6y^Mac^HrHHH KypcaTMo;ga. mhaahh H^THcogueTHHHr H^THcoguM, h^thmohh Ba SKoflorHK HXflHTflHru acocugaru ^aoAHHTHu TaiMHH^am 6ap;apop^HK HerH3HHH TamKHfl ;uflcaga, yflapHHHr y3apo MyBO^u;flHrura эpнmнmga HH$paTy3HflMa Myx,HM ax,aMHHT Kac6 этagн. "PuBO^flaHraH MaMflaKaTflapga, xycycaH, AK^ffl Ba EBpona MaMflaKaTflapuga HH^paTy3HflMara MyHaflTHpuflraH ннвеcтнцннflap AMMHHHr 5-7 $oh3 Mu;gopura eTraH"1. MuHTa;aflapga HH$paTy3HflMa caflox,HHTHHH puBO^flaHTHpum acocuga H^TucoguM Ba Ta6uHH pecypcflapgaH caMapaflH ^oMga^aHum Hm^a6 Hu;apum KeHraMumura, um ypuHflapu HpaTHflumura, axp^H gapoMagflapu Ba TypMym Tap3H ycumura, MHHTa;aHHHr 6ap;apopflHrura, MaMflaKaT Tapa;;ueTura эpнmнm hmkohhhh 6epagu.

#Hru Y36eKucToHga MHHTa;aflapHHHr H^TucoguM 6ap;apopflurHHH TaiMHH^am, xygyg^apga h^thmohh Ba Hm^a6 HH;apum HH$paTy3HflMacHHH puBo^flaHTHpum 6opacuga KeHr KyflaMflH HcnoxpTflap aMaflra omupuflMo;ga. «Pecny6flHKaga h^thmohh Ba Hm^a6 HH;apum HH$paTy3HflMacHHH ^agafl puBo^flaHTHpum, Tag6upKopflHK cy6^eKTflapura KyflaM ннвecтнцнн Myx,HTHHH HpaTHm, H^THcogueT TapMo;flapu Ba h^thmohh co^aHH ;yflfla6-;yBBaTflam, myHHHrgeK, gaBflaT-xycycuM mepHKflHK acocuga HHru HH^paTy3HflMa o6^eKTflapHHH 6apno STum, my acocga axp^H 6aHg^HrHHH

1https://www.oecd.org/eurasia/competitiveness-programme/eastern-partners/Strengthening-the-Role-of-Private-Finance-in-Infrastructure-Development-in-Eastern-Partner-Countries-RUS.pdf. OECD 2020, 100 p.

Qabul qilindi: 16-June 2024 yil Ma'qullandi: 20- June 2024 yil Nashr qilindi: 26- June 2024 yil

KEYWORDS

MKmucoduu 6apKapopAUK, 6apKapop UKmucoduu ycum, UH$pamy3UAMa fiaoAunmu, UKmucoduu UH$pamy3UAMa, UMmuMouu UH$pamy3UAMa, UH$pamy3UAMa oS^eKmAapu, UH0pamy3UAMaHUHe xydyduu ea mapMoK xycycunmAapu.

Volume 2, Issue 6, June 2024

таъминлаш ва уларнинг турмуш даражасини янада яхшилаш»2 каби мухим вазифалар белгиланган. Мазкур вазифаларнинг ижросини самарали тарзда таъминлаш учун

республика худудларининг ицтисодий ва табиий салохиятини урганиш, уларнинг узига хос хусусиятларини аницлаш, ишлаб чицариш куламини ошириш ва

барцарорлигини таъминлашда инфратузилма фаолиятини ривожлантириш, унга таъсир этувчи омилларни аницлаш мухим ахамият касб этади.

Инфратузилмага киритилган инвестициялар ицтисодиётга бевосита таъсир цилиб, мультпликатив самаратаъминлаб беради. Мазкур катталик Россияда 2,05 га тенг3. БМТ ва Оксфорд университети тадцицотларини курсатишича, инфратузилманинг ривожланиши 2015 йилда эълон цилинган 17 та Барцарор ривожланиш мацсадларининг амалга ошишини 72 фоизга таъминловчи омил хисобланади4. Демак, инфратузилмалар фаолиятини тугри ташкил цилиш бевосита барцарор усиш билан боглиц экан.

Миллий ицтисодиётнинг барцарор ривожланишини таъминлашда ицтисодий инфратузилманинг урни жуда хам мухим булиб, буни цуйидаги холатлар билан изохлаш мумкин:

1. Ривожланган ва самарали инфратузилма ицтисодий субъектлар ишлаб чицариш фаолиятини самарали ташкил этишга ва шу орцали ишлаб чицариш самарадорлигига оширишга хизмат цилади; Бу эса ишлаб чицариш харажатларини цисцартириш, мах,сулот сифатини ошириш орцали миллий ицтисодиётнинг рацобатбардошлигини оширади.

2. Худудий ривожланишни мувозанатлаштиришга ёрдам беради, инфратузилманинг худудлар буйича баланслашган ривожланиши уларнинг ижтимоий-ицтисодий ривожланишини мувозанатлаштиради. Бу эса худудлараро тафовутларни цисцартириш ва миллий ицтисодиётнинг барцарор усишини таъминлайди.

3. Инфратузилма тармоцлар уртасидаги узаро таъсир ва боглицликни таъминлайди. Бу эса тармоцларнинг мувозанатли ривожланишини шакллантиради ва миллий ицтисодиётнинг барцарорлигини мустахкамлайди.

4. Инвестиция мухитини яхшилайди, замонавий ва ривожланган инфратузилма инвесторлар учун жозибали инвестиция мухитини шакллантиради. Бу эса янги инвестицияларни жалб этишга ва ицтисодий усишни таъминлашга ёрдам беради.

5. Экологик барцарорликни таъминлайди, инфратузилманинг экологик жихатдан хавфсиз ва барцарор ривожланиши атроф-мухит холатини яхшилайди. Бу эса миллий ицтисодиётнинг барцарор ривожланишини таъминлайди.

6. Ахоли турмуш даражасининг барцарор ошиб боришига ёрдам беради, инфратузилманинг самарали фаолияти ахоли учун сифатли хизматлар курсатишни таъминлайди. Бу эса ахоли турмуш даражаси ва сифатининг ошишига хамда ицтисодий барцарорликка олиб келади.

2Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 10 январдаги «2020 — 2022 йилларда Узбекистан Республикасининг ижтимоий ва ишлаб чицариш инфратузилмасини ривожлантириш чора-тадбирлари тугрисида»ги ПК-4565-сон карори// https://lex.uz/docs/5188512.

3 Давыдова О.А. Инструменты развития производственной инфраструктуры города Москвы // Вестник РЭУ им. Г. В. Плеханова. 2017, №4(94). С.144-153.

4 Battacharya et al., "The New Climate Economy Report," Global Commission on the Economy and Climate, 2018, at https://newclimateeconomy.report/2018.

M^THcogufi HH^paTy3H^Ma^ap ^ao^HHTHHH puBo^^aHrapum ôup rçaTop fiyHa^um^apga aMa^ra omapH^HmH MyMKHH:

1. MH^paTy3H^Ma TapMorç^apH pHBo^flaHHmHHH pe^aBHfi acocga TaiMHH^am:

- MH^paTy3H^MaHH puBo^aHTHpum gacTyp^apu, pe^a^apu um^aô hh^h^hô, y^apHHHr Marçcag^H mo^hhbhh Ba pecypc Ta^MHHoTH Ta'bMHH.naHagH. By эсa HH^paTy3H^MaHHHr h3hh^ puBo^^aHumuHH, AHru^aHumuHH Ba мogepннзaцнfl Ku^HHumuHH Ta^MHH^afigu.

2. MH^paTy3H^Ma oô^eKT^apHHH 3aMoHaBHfi TexHo^orun^ap acocuga rçafiTa Kypum Ba мogepннзaцнfl KH^um:

- MaB^yg HH^paTy3H^Ma oô^eKT^apu HHru TexHo^orun^ap acocuga rçafiTa KypH^HÔ ëKH мogepннзaцнfl ^u^HHagu. By эca y^apHHHr caMapagop^uruHH Ba xu3MaT KypcaTum cu^aTHHu omupagu.

3. Аx6opoт-кoммyннкaцнн TexHo^oruH^apuHH HH^paTy3H^Ma ^ao^u^Tura ^opufi

этнm:

- 3aMoHaBufi ax6opoт-кoммyннкaцнн TexHo^orun^apu HH^paTy3H^Ma oô^eKT^apuga KeHr ^opufi этн^agн. By эca HH^paTy3H^Ma ^ao^HHTUHUHr caMapagop^uru Ba cu^aTHHH omupum hmkohhhh ôepagu.

4. MH$paTy3RflMaHHHr xygygufi Ba TapMon; xycycuHT^apuHH xucoôra o^raH xo^ga puBo^^aHTupum:

- X,ap ôup xygyg Ba TapMorçHHHr y3ura xoc HH^paTy3H^Ma KepaK^urugaH Ke^uô HurçrçaH xo^ga y^apHH puBo^^aHTupum nopa-Tagôup^apu um^aô HHK;H.flagH. By эca puBo^^aHumHHHr MHHTarçaBHfi MyBo3aHaTHHH Ta^MHKflafigu.

5. ^aB^aT-xycycuH mepuK^HKHH puBo^^aHTupumra ^apaTH^raH Hopa-Tagôup^apHH aMa^ra omupum:

- ^aB^aT Ba xycycufi ceKTopHHHr y3apo xaMKop^uru Ky^afiTupu^agu. By эca HH^paTy3H^Ma puBo^aHumu yHyH HHru mo^hhbhh MaHÔa^ap Tonu^umura ëpgaM ôepagu.

6. MH^paTy3H^Ma ^ao^HHTHHu TapTHÔra co^yBHH Me^ëpHfi-xyKyrçHfi ôa3aHH TaKoMH^^amTupum:

- MH^paTy3H^Ma ^ao^HHTHHu TapTHÔra co^yBHH rçoHyH Ba ^ouga^ap TaKoMH^^amTupu^agu. By эca HH^paTy3H^Ma caMapagop^uruHH omupum Ba yHHHr puBo^^aHumura Ky^afi mapouT^ap npaTagu.

Xy^oca ^h^hô afiTraHga, caMapa^u puBo^^aHraH Ba MyBo3aHaT^u HH^paTy3H^Ma H^THcogufi ycum, um^aô Hurçapum caMapagop^uru, uHBeCT^HA^ap, экo^orнн Ba axo^u ^apoBoH^uruHH TaiMHH^am oprça^u MH^ufi H^TucoguëTHHHr ôaprçapop puBo^^aHumura 3aMHH npaTagu. ffly caôaô^u, HH^paTy3H^Ma pHBo^flaHHmHHH TaiMHH^am MH^ufi H^TucoguëTHH MycTaxKaM^amHHHr MyxuM mapT^apugaH ôupu xucoô^aHagu.

Ooflga^aHH^raH agaôuëT^ap pyflxaTHi

1. Y3ÔeKHCToH Pecnyô^HKacu npe3ugeHTHHHHr 2020 fiu^ 10 HHBapgaru «2020 — 2022 fiH^apga Y3ÔeKucToH Pecnyô^HKacuHHHr u^THMoufi Ba um^aô Hurçapum HH^paTy3H^MacuHH puBo^^aHTupum Hopa-Tagôup^apu TyFpucuga»rH n^-4565-coH rçapopu// https://lex.uz/docs/5188512

2. Battacharya et al., "The New Climate Economy Report," Global Commission on the Economy and Climate, 2018, at https://newclimateeconomy.report/2018.

CENTRAL ASIAN JOURNAL OF ACADEMIC RESEARCH SJIF = 5.441 .

3. Sherov, A. B. (2022). Current issues of financing higher education institutions in the condition of an innovative economy. Gospodarka i Innowacje., 21, 127-130.

4. Давыдова О.А. Инструменты развития производственной инфраструктуры города Москвы // Вестник РЭУ им. Г. В. Плеханова. 2017, №4(94). С.144-153.

5. https://www.oecd.org/eurasia/competitiveness-programme/eastern-partners/Strengthening-the-Role-of-Private-Finance-in-Infrastructure-Development-in-Eastern-Partner-Countries-RUS.pdf. OECD 2020, 100 p.

6. Bakberganovich, S. A. (2022). Foreign experience of increasing local budget income. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(10), 436-438.

Volume 2, Issue 6, June 2024

Page 35

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.