Научная статья на тему 'МИЛЛАТЛАРАРО МУНОСАБАТЛАР МУВОЗАНАТИНИ ТАЪМИНЛАШ – БАРҚАРОРЛИК ГАРОВИ'

МИЛЛАТЛАРАРО МУНОСАБАТЛАР МУВОЗАНАТИНИ ТАЪМИНЛАШ – БАРҚАРОРЛИК ГАРОВИ Текст научной статьи по специальности «Философия, этика, религиоведение»

CC BY
18
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Миллат / миллатлараро тотувлик / толерантлик / бағрикенглик / миллий маданий марказлар / дўстлик жамияти / миллий концепция / миллий ҳамкорлик. / Nation / inter-ethnic harmony / tolerance / tolerance / national cultural centers / friendship society / national concept / national cooperation.

Аннотация научной статьи по философии, этике, религиоведению, автор научной работы — Жўрабоев, Н. Ю., Исмоилова, К. У., Эшмуратова, Г. Б.

Мазкур мақолада миллатлараро тотувлик ғояси таҳлил қилинган. Мустақилликнинг дастлабки йилларидан бошлаб Ўзбекистоннинг ўзига хос тараққиёт йўлини ишлаб чиқишда миллий сиёсатга қаратилган эътибор, мамлакатимизда миллатлараро барқарорликни сақлашнинг ҳуқуқий асослари ҳақидаги фикр-мулоҳазалар баён қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ENSURING THE BALANCE OF INTERNATIONAL RELATIONS A GUARANTEE OF STABILITY

This article analyzes the idea of interethnic harmony. From the first years of independence, the focus on national policy in the development of Uzbekistan's unique development path, opinions on the legal basis of maintaining inter-ethnic stability in our country have been described.

Текст научной работы на тему «МИЛЛАТЛАРАРО МУНОСАБАТЛАР МУВОЗАНАТИНИ ТАЪМИНЛАШ – БАРҚАРОРЛИК ГАРОВИ»

Oriental Renaissance: Innovative, (E)ISSN:2181-1784

educational, natural and social sciences www.oriens.uz

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7 3(11), November, 2023

MHMAT.tfAPAPO MYHOCABAT.tfAP MYBO3AHATHHH TAtMHKïïAm - BAP^APOP^HK TAPOBH

Журабоев Н.Ю.,

ТДТрУ доценти

Исмоилова К.У.,

ТДТрУ талабаси Эшмуратова Г.Б.,

ТДТрУ талабаси

АННОТАЦИЯ

Мазкур мацолада миллатлараро тотувлик гояси таулил цилинган. Мустацилликнинг дастлабки йилларидан бошлаб Узбекистоннинг узига хос тарацциёт йулини ишлаб чицишда миллий сиёсатга царатилган эътибор, мамлакатимизда миллатлараро барцарорликни сацлашнинг ууцуций асослари уацидаги фикр-мулоуазалар баён цилинган.

Калит сузлар: Миллат, миллатлараро тотувлик, толерантлик, базрикенглик, миллий маданий марказлар, дустлик жамияти, миллий концепция, миллий уамкорлик.

ABSTRACT

This article analyzes the idea of interethnic harmony. From the first years of independence, the focus on national policy in the development of Uzbekistan's unique development path, opinions on the legal basis of maintaining inter-ethnic stability in our country have been described.

Key words: Nation, inter-ethnic harmony, tolerance, tolerance, national cultural centers, friendship society, national concept, national cooperation.

КИРИШ

Миллатлараро тотувлик гояси сайёрамизда яшаётган 1600 дан зиёд этник гурухларнинг тенг хукуклилик, узаро хурмат ва хамкорлик асосида тинч-тотув яшаш гоясидир.. У барча миллат ва элатларни тили, урф-одати, анъаналари, байрамлари ривожланишини талаб этади. Мустакилликнинг илк кунлариданок миллий сиёсатнинг узига хос йули ишлаб чикилдики, айни шу сиёсат миллий багрикенгликнинг баркарор ривожланишига замин яратди.

Узбекистонда яшовчи турли миллат вакилларининг маданий эхтиёжларини кондириш учун миллий маданий марказлари фаолият юрита бошлади. Дастлабки миллий маданий марказлар корейслар, козоклар, яхудийлар, арманлар томонидан республика вилоятларида 1989 йилда ташкил этилган эди. Бу

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(11), November, 2023

марказларнинг чинакам ривожланиши ва равнак топиши Узбекистоннинг мустакилликка эришгандан кейин бошланди. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 1992 йил 13 январдаги карори билан ташкил этилган Республика Байналмилал марказлар маркази эса ушбу миллий маданият марказлар фаолиятини мувофиклаштириб, уларга ёрдам курсатади.

Бугунги кунда Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дустлик алокалари кумитаси мамлакатимизда фаолият юритаётган 150 та миллий маданий марказ, 38 та дустлик жамияти ва хориждаги ватандошларнинг 38 та жамияти билан хамкорлик килиб келаётганлигини таъкидлаш керак. Бугунги кунда Республика байналмилал маданият маркази мамлакатда яшаётган турли миллат вакилларининг маънавий-маърифий мулокот масканига, зига хос дустлик уйига айланган.

Узбекистонда мамлакат Президенти рахбарлигида Узбекистон Республикаси давлат суверенитети ва худудий яхлитлигини мустахкамлаш, жамиятда миллатлараро тотувлик ва багрикенгликни янада кучайтириш, юртимизда истикомат килаётган халкларнинг этник-маданий узига хослигини саклаб колиш, жинси, ирки, миллати, тили ёки диний мансублиги ва ижтимоий келиб чикишидан катъи назар камситишларга йул куймасликка каратилган самарали чора-тадбирлар амалга оширилмокда.

МУ^ОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Миллатлараро муносабатлар сохасидаги давлат сиёсатининг устувор вазифаларидан бири - жамиятда юзага келиш эхтимоли булган келишмовчиликлар ва низоли вазиятлардан эрта огох килиш ва уларнинг олдини олиш буйича фаолиятни ташкил этиш учун асос сифатида миллатлараро муносабатларнинг холатини мунтазам мониторинг килиш хисобланади. Хусуан,"Ижтимоий фикр" республика жамоатчилик фикрини урганиш Маркази мамлакатда багрикенгликка асосланган миллатлараро муносабатлар маданияти, миллатлараро муносабатларнинг холати ва ривожланиш тенденцияларини аниклаш хамда Узбекистонда истикомат килаётган турли миллатлар вакиллари тенг хукук ва эркинликларининг таъминланиши даражаси тугрисида узбекистонликларнинг фикрини урганиш максадида ва Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг "Миллатлараро муносабатлар сохасида Узбекистон Республикаси давлат сиёсати концепциясини тасдиклаш тугрисида"ги Фармонига мувофик, "Узбекистонда миллатлараро муносабатлар жамоатчилик фикри кузгусида" мавзусидаги комплекс социологик тадкикотларни хар йили мониторинг тартибида утказиб келади. Тадкикотлар натижалари давлатнинг миллий сиёсати, жамиятнинг иктисодий ва ижтимоий-

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(11), November, 2023

сиёсий баркарорлиги, мамлакат фукароларининг хайрихохлиги, этник ва диний багрикенглик фукароларнинг миллатлараро ва фукаролик тотувлигининг асосий омиллари эканлигидан далолат бермокда.

2019 йилнинг 15-ноябрида кабул килинган "Миллатлараро муносабатлар сохасида Узбекистон Республикасида давлат сиёсати концепциясини тасдиклаш тугрисида"ги Узбекистон Республикасининг фармонида (ПФ-5876-сон) сохага доир куйидаги мухим жихатлар алохида таъкиблаб утилган:"Сунгги йилларда давлат сиёсатининг устувор йуналишларидан бири — жамиятда миллатлараро тотувлик ва багрикенгликни таъминлаш, дустлик мухитини ва куп миллатли катта ягона оила туйгусини мустахкамлаш, ёшларни Ватанга мухаббат ва садокат рухида, миллий ва умуминсоний кадриятларга хурмат билан караш рухида тарбиялаш, хорижий мамлакатлар билан маданий-маърифий алокаларни кенгайтиришга йуналтирилган кенг микёсдаги ишлар амалга оширилди.

Узбекистон Республикаси Конституциясининг коидалари турмушга фаол татбик этилмокда, бу коидалар Узбекистон Республикасининг фукаролари миллатидан катъи назар Узбекистон халкини ташкил этишини, шунингдек, Узбекистон Республикаси узининг худудида яшовчи миллат ва элатларнинг тили, урф-одати ва анъаналарига хурмат билан муносабатда булишни, уларни ривожлантириш учун шарт-шароитлар яратилишини эълон килади ва кафолатлайди" Жумладан, Узбекистон Республикаси Конститутциясининг 13-моддасида шундай дейилган:"Узбекистон Республикасида демократия умуминсоний принципларга асосланади, уларга кура инсон, унинг хаёти, эркинлиги, шаъни, кадр-киммати ва бошка ажралмас хукуклари олий кадрият хисобланади". Ёки, Конституциямизнинг 19-моддасида:" Узбекистон Республикасида барча фукаролар бир хил хукук ва эркинликларга эга булиб, жинси, ирки, миллати, тили, дини, эътикоди, ижтимоий келиб чикиши, ижтимоий мавкеидан катъи назар, конун олдида тенгдирлар" - деб кайд этилган.

Фукароларнинг ушбу хукукларини таъминлаш максадида Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси хузурида Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дустлик алокалари кумитаси ташкил этилган булиб, у уз фаолиятини юритмокда хамда жамиятда миллатлараро тотувлик ва багрикенгликни таъминлаш буйича давлат сиёсатини изчил амалга ошириб келмокда.

Бугунги кунда мамлакатимизда яшаб келаётган 130 дан зиёд миллат ва элатларнинг вакиллари Узбекистон Республикасининг Конституцияси ва

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(11), November, 2023

KoHyHnapu TaKguM этган TeHr xyKyK Ba HMKoHuaraapgaH ^ofiganaHuô, HKTHCognëTHHHr Typnu TapMoKgapuga Ba h^thmohh coxaga, unM-^aH Ba MagaHuaT coxanapuga caMapanu MexHar kh^hö, BaraHHMH3HUHr rynnaô-amHamura Ba yHHHr MycTaKunnuruHH MycTaxKaMnamra, pecnyônuKaHHHr xa^Kapo MafigoHgaru oôpy-эtтн6opн Ba hmh^hhh omupumra MyHocuô xucca Kymuô KenMOKganap.

AManra omHpunaëTraH ycTyBop fiyHanumnap cyptaruHH, KeHr KynaMnu geMOKpaTHK ucnoxoTnapHH, cuëcufi, HKTucogufi, h^thmohh, MatHaBufi ^uxargaH эpкннпamтнpнm Ba ^aMH^T xaëTHHHHr ôomKa ^aôxanapuga эpнmнпгaн canMOKgu MyBa$$aKHaTnap Taxnunu Y3ÔeKHCTOH xanKU aroHa Foa — Y30eKHCTOH PecnyônuKacHHH puBo^naHTHpumHHHr ycTyBop fiyHanumnapu Syfiuna onufi^aHoô MaKcagnap Ba FoaT MyxuM Ba3H$anapra эpнmнmgaн uôopar aroHa MaKcag arpo^uga SupnamrarauruHH TatKugnam ynyH ôapna acocnapHH ôepagu.

ffly 6unaH ôupra, xa^Kapo Ba MHHTaKaBufi MyHocaôaraapga gaBoM этaётгaн raoôarnamyB Ba тpaнc$opмaцнa, gyHëga HKTucogufi, cuëcufi, Munnufi, guHufi Ba ôomKa 3ugguaTnap Kynafiuô, axôopoT Ba KuôepMaKoHnapuga KapaMa-Kapmu Kypam opTHÖ ôopaëTraH ôup mapourga Munnaraapapo MyHocaôaraap Ba xopu^ufi MaMnaKaraap ôunaH gycrauK anoKanapuHH aHaga puBo^naHTupum coxacuga y3 enuMHHH TaKo3o этaётгaн ôup KaTop goœapô Macananap caKgaHuô KonMoKga, Kyfiugarunap mynap ^yMnacugaH: Munnaraapapo MyHocaôaraap Ba xopu^ufi MaMnaKaraap ôunaH gycrauK anoKanapuHH aHaga puBo^naHTupum coxacuga gaBnar opraHnapu Ba TamKHnoraapHHHHr, Maxarnufi u^po этyвнн xoKHMuaT opraHnapuHHHr ^yKaponuK ®:aMHaTH HHcTmyraapu ôunaH y3apo xaMKopnuK gapa^acuHH aHaga omupum; ®:aMHaTga W3ara Kenumu MyMKHH ôynraH Mo^aponu Ba3uaraap Ba Hxraro^napHHHr ôapBaKT onguHH onum Ba ynapHH npo^unaKTHKa Kunum Syfiuna ^aonuaTHH TamKun этнm acocu cu^araga ^ofinapga Munnaraapapo MyHocaôaraap xonaruHH MoHuropuHr Ku^um th3hmh Ba MexaHH3MnapuHH fiynra Kyfium; Munnaraapapo MyoMana MagaHuaTHHH Tapôuanam, Y3ÔeKucTOH xanKUHHHr Tapuxu Ba aHtaHanapuHH ypraHum ôyfiuna TatnuM, axôopoT Ba MagaHufi-Matpu^Hfi nopa-Tagôupnap KoMnneKcuHH aManra omupum; Munnaraapapo MyHocaôaraap Ba xopu^ufi MaMnaKaraap ôunaH gycrauK anoKanapuHH aHaga puBo^naHTupum coxacuga gaBnar opraHnapu MyTaxaccucnapuHH, myHHHrgeK, ôomKa TamKunoraap xoguMnapuHH Tafiëpnam, KafiTa Tafiëpnam Ba ManaKacuHH omupum ôopacugaru umnapHH TaKoMunnamTupum.

MunnaTnapapo MyHocaôaraap Ba xopu^ufi MaMnaKaTnap ôunaH gycrauK anoKanapuHH aHaga puBo^naHTupum coxacuga gaBnar cuëcaTHHH h3hhh aManra omupum Ba aHaga TaKoMunnamTupum MaKcaguga, myHHHrgeK, 2017 — 2021 fiunnapga Y3ÔeKHcToH PecnyônuKacuHH pHBo^naHTHpHmHHHr ôemTa ycTyBop

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7

3(11), November, 2023

öyHanHfflH Syfiuna X,apaKaraap cTpaTeruAcura MyBo^uK Kyfiugarunap Munnaraapapo MyHocaSaraap coxacuga Y30eKHCTOH PecnySnuKacu gaBnaT CHëcaTHHHHr acocufi MyHanumnapu этнS SenrunaHraH: Munnaraapapo MyHocaSaraap Ba xopu^MH MaMnaKaraap SunaH gycrauK anoKanapuHu AHaga pHBO^naHTHpnm coxacuga Y3ÔeKHCTOH PecnySnuKacuHuHr gaBnar cnëcaTHHH aManra omupum ^apaëHuga gaBnar opraHnapu Ba TamKunoraapuHuHr, Maxarnufi H^po этyвнн XOKUMUAT opraHnapHHHHr ^yKaponuK ^aMuaTu uHcTmyraapu SunaH, my ^yMnagaH OMMaBHH axSopoT BOCHTanapu SunaH y3apo xaMKopnuru MexaHH3MnapHHH TaKOMunnamTupum; Munnaraapapo MyHocaSaraap Ba xopu^uH MaMnaKaraap SunaH gycrauK ano^anapuHH AHaga puBO^naHTupum, pecny6nuKaMH3ga amaS TypraH Typnu MunnaT Ba эпaт BaKunnapuHuHr Tunu, MagaHuATu, aHtaHanapu Ba yp^-ogaraapuHu ca^nam Ba puBo^namupum coxacuga y36eKucTOH PecnySnuKacuHuHr gaBnaT cнёcaтннн caMapanu aManra omupum ynyH KymuMna н:muмoнн-нктнcogнн mapT-mapouraap aparam; ^aMuaTga Kyn Munnarau KaTTa ouna xuc-TyHFycuHu, pecnySnuKaMroga AmaëTraH Typnu MunnaT Ba эпaт BaKunnapu ypTacuga gycrauK Ba TOTyBnuKHu AHaga MycTaxKaMnam, ëm aBnogHu BaTaHra MyxaSSaT Ba cagoKaT pyxuga TapSuanam, ^yKaponapHuHr TeHr xy^yK^unuruHu TatMuHnam, ynapHuHr кoнcтнтyцнAвнн xyKyK Ba эpкннпнкпapн KaMcuTunumura öyn KyHMacnuK; Munnaraapapo MyHocaSaraapHu MycTaxKaMnam, MaMnaKaT xygyguga Ba yHgaH TamKapuga ^yKaponapHuHr xyKyKgapu, эpкннпнкпapн Ba KoHyHufi MaH^aaraapuHu XUMOA Kunum MaKcaguga xa^Kapo xaMKopnuKHu Ba neT MaMnaKaraap SunaH gycToHa anoKanapHu puBo^namupum, BaTaHgomnapHu KynnaS-KyBBaraam Ba xopu^garu y3ÖeK guacnopanapu SunaH akuh xaMKopnuK Kunum, ysSeKucTOHHuHr ^axoH MafigoHugaru oSpy^tTuSopu Ba umb^mhu omupum; y3SeKucTOH PecnySnuKacuHuHr gaBnaT Ba ^aMuaTHu puBo^naHTupumgaru ycTyBop MaKcagnapHu, unFop xopu^MH Ta^puSaHu эtтнSopгa onraH xonga Munnaraapapo MyHocaSaraapHuHr тamкнпнн-xyкyкнн acocnapuHu TaKoMu^namTupum.

Xynoca KunuS afiTraHga, MaMnaKaraMroga aManra omupunaëTraH mkmuh cuëcaT yмyмэtтнpo$ этнпгaн xa^Kapo xyKyK Metëpnapura xaMoxaHr xonga y3SeKucToHga ucTuKoMaT KunyBHu Sapna MunnaT BaKunnapuHuHr y3apo TOTyBnuruHu TatMuHnaS KenMoKga. y3SeKucTOH PecnySnuKacu npe3ugeHTu fflaBKaT Mup3uëeB TatKugnaraHugeK^EaFpuKeHrauK Ba uHcoHnapBapnuK MagaHuATuHu puBo^naHTupum, MunnaTnapapo Ba ^yKaponapapo xaM^uxaTnuK Ba ToTyBnuKHu MycTaxKaMnam, ëm aBnogHu my acocga BaTaHra MyxaSSaT Ba cagoKaT pyxuga TapSuanam y3SeKucToHga gaBnaT cнëcaтннннг энг MyxuM ycTyBop HyHanumnapugaH Supugup».

Oriental Renaissance: Innovative, (E)ISSN:2181-1784

educational, natural and social sciences www.oriens.uz

SJIF 2023 = 6.131 / ASI Factor = 1.7 3(11), November, 2023

OOH^A^AHH^rAH A^ABHËT^AP (REFERENCES)

1. Y36eKHcTOH PecnyônuKacuHHHr Кoнcтнтyцнacн (^Hru Taxpupu). -T., 2023 fi.

2. Mup3HëeB ffl.M. ^Hru Y36eKHcTOH cTpaTeruacu. - T., 2021 fi.

3. "Y36eKHcTOH PecnyôguKacuHH aHaga puBo^garnupum Syfiuna X,apaKaTnap cTpaTeruacu TyFpucuga". - Y36eKHcTOH PecnyôguKacu npe3ugeHTHHUHr OapMoHH (07.02.2017 fi., nO-4947-coH).

4. "MuggaTgapapo MyHocaôaTgap coxacuga Y36eKHcTOH PecnyôguKacuga gaBgaT cuëcaTH кoнцeпцнacннн TacguKgam TyFpucuga". - Y36eKHcTOH PecnyôguKacu npe3ugeHTHHUHr OapMoHH (15.11. 2019 fi., nO-5876-coH).

5. MypTa3aeBa P.X,. Y36eKHcTOHga MuggaTgapapo MyHocaôaTgap Ba ôaFpuKeHrgHK. - T., 2010 fi.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.