Научная статья на тему 'МИКРОЭЛЕМЕНТЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ ҚОВУН ЕТИШТИРИШДАГИ САМАРАДОРЛИГИ'

МИКРОЭЛЕМЕНТЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ ҚОВУН ЕТИШТИРИШДАГИ САМАРАДОРЛИГИ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

190
22
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
қовун / ўсиш / ривожланиш / микроэлемент / азот алмашинуви / углевод алмашинуви / фермент.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Вохид Акмалович Лапасов

Мақолада қовун етиштиришда рух, мис, марганец ва кобальт микроэлементларини қўллашнинг азот ва углеводлар алмашинувига ҳамда қовун ҳосилдорлигига таъсири баѐн қилинган. Қовун баргларидаги мис ва рух миқдори, навларнинг эртапишарлигига боғлиқ. Қовуннинг эртапишар навлари кўп миқдорда мис ва бир оз камроқ рух сақлайди. Қовун уруғларини экишдан олдин микроэлементлар эритмасида ивитиш, ўсимлик баргларида азотнинг тўпланишида, гулларнинг (эркак ва урғочи) шаклланишига ҳам ижобий таъсир кўрсатади. Мис, рух ва қисман марганец таъсирида қанд миқдорининг кўпайиш тенденцияси уларни тупроққа қўллаш вариантларида аниқ намоѐн бўлади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

The article describes the effect of the use of trace elements zinc, copper, manganese and cobalt in the cultivation process of melons nitrogen and carbohydrate metabolism in melon yield. The amount of copper and zinc in melon leaves depends on the early ripening of the varieties. Early ripening varieties of melons retain large amounts of copper and slightly less zinc. Soaking melon seeds in a solution of micronutrients before sowing has a positive effect on both the accumulation of nitrogen in the leaves of the plant and the formation of flowers (male and female). The tendency to increase the amount of sugar under the influence of copper, zinc and partly manganese is clearly reflected in the options for their application to the soil.

Текст научной работы на тему «МИКРОЭЛЕМЕНТЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ ҚОВУН ЕТИШТИРИШДАГИ САМАРАДОРЛИГИ»

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 11 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-11-434-443

МИКРОЭЛЕМЕНТЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ ЦОВУН ЕТИШТИРИШДАГИ САМАРАДОРЛИГИ

Вохид Акмалович Лапасов

Самарканд давлат университети, 4-курс талабаси sanakulov1975@gmail .com

АННОТАЦИЯ

Маколада ковун етиштиришда рух, мис, марганец ва кобальт микроэлементларини куллашнинг азот ва углеводлар алмашинувига хамда ковун хосилдорлигига таъсири баён килинган. Ковун баргларидаги мис ва рух микдори, навларнинг эртапишарлигига боглик. Ковуннинг эртапишар навлари куп микдорда мис ва бир оз камрок рух сакдайди. Ковун уругларини экишдан олдин микроэлементлар эритмасида ивитиш, усимлик баргларида азотнинг тупланишида, гулларнинг (эркак ва ургочи) шаклланишига хам ижобий таъсир курсатади. Мис, рух ва кисман марганец таъсирида канд микдорининг купайиш тенденцияси уларни тупрокка куллаш вариантларида аник намоён булади.

Калит сузлар: ковун, усиш, ривожланиш, микроэлемент, азот алмашинуви, углевод алмашинуви, фермент.

EFFICIENCY OF MICROELEMENTS IN MELON CULTIVATION

Vokhid Akmalovich Lapasov

Samarkand State University, 4th year student sanakulov1975@gmail.com

ABSTRACT

The article describes the effect of the use of trace elements zinc, copper, manganese and cobalt in the cultivation process of melons nitrogen and carbohydrate metabolism in melon yield. The amount of copper and zinc in melon leaves depends on the early ripening of the varieties. Early ripening varieties of melons retain large amounts of copper and slightly less zinc. Soaking melon seeds in a solution of micronutrients before sowing has a positive effect on both the accumulation of nitrogen in the leaves of the plant and the formation of flowers (male and female).

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 11 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-11-434-443

The tendency to increase the amount of sugar under the influence of copper, zinc and partly manganese is clearly reflected in the options for their application to the soil.

Keywords: melon, growth, development, micronutrient, nitrogen metabolism, carbohydrate metabolism, enzyme.

КИРИШ

Мамлакатимиз ахолисини йил давомида юкори витаминли, экологик тоза озик-овкат махсулотлари билан таъминлашни яхшилаш хозирги даврнинг энг мухим вазифаларидан биридир. Бугунги кунда бутун дунёда полиз экинлари субтропик ва муътадил иклим минтакаларида жами 6,2 млн. гектар майдонга экилиб, 142,4 млн. тонна ялпи хосил етиштирилади. Энг куп полиз экинларини ишлаб чикарувчи давлатлар Хитой, Туркия, Х,индистон, А^Ш, Эрон, Миср, Испания кабилар хисобланади. Ер шарининг тупрок-иклим шароити полиз экинлари етиштириш учун кулай булган худудларида ковун навлари кадимдан устирилган. Айникса, ковун мевасининг озикалилиги юкори булганлиги учун кадимдан Марказий Осиё халкларининг севимли махсулоти булган.

Баъзи илмий тадкикотлар натижаларига кура, уругларга экишдан олдин турли усулларда таъсир килиш оркали юкори хосил олиш мумкин. Экишдан олдин уругларга ишлов бериш оркали ковун хосилдорлигини ошириш ва сифатини оширишга таъсирини урганиш учун уругларни турли эритмаларда намлаш оркали микроэлементлар билан бойитишнинг, шунингдек, экишдан олдин тупрокка куллашнинг таъсири урганилган.

Муайян шароит учун истикболли усимликларни танлаш ва уларни купайтиришда энг аввало уларнинг биоэкологик ва физиологик хусусиятларини урганиш хамда илмий асосланган холда етиштириш технологиясини ишлаб чикиш зарур. Бу муаммони хал килиш максадида республикамизнинг илмий-тадкикот институтларида ва олий таълим муассасаларида бир катор илмий изланишлар амалга оширилмокда.

Кейинги пайтларда экишдан аввал уругларга турли омиллар ёрдамида ишлов беришни бу максадга эришишнинг энг самарали усулларидан бири сифатида каралмокда.

АДАБИЁТЛАР ТА^ЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Уругларнинг сифатини яхшилаш, экин хосилини купайтириш ва хосилнинг пишишини тезлаштириш учун уругларга микроэлементлар билан

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 11 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-11-434-443

ишлов берилади. Ковунчиликда микроэлементлар куллашнинг ахамияти каттадир. Микроэлементлар таъсирида ковун хосилдорлиги ошади, уругининг сифати яхшиланади [6].

Ковун уруглари микроэлементлар эритмасида ивитилганда, уругнинг униш энергияси ошади. Ковун навлари уруглари сувда ивитилганда 5-кундаги дала унувчанлик 62,4-67,6%, 7-кунда эса 78,3-82,3%, 10-кун курсаткичи эса 89,1-94,2%ни ташкил этган. Устирувчи моддалар билан ишлов берилганда (кахрабо кислотаси ва мис купороси) энг юкори унувчанлик кузатилган (навлар буйича 96,0-98,7%) ёки назоратга нисбатан 5-кунда 13,4-14,4%, 10-кунда 4,56,9% юкори булиши таъминланган [8].

Уруглар микроэлементлар эритмасида ивитиб экилганда майса курсатиши бирмунча яхшиланади, айникса уругларни темир, марганец ёки темир билан марганец аралаштирилган эритмада ивитиб экилганда бир текис униб чикади. 0,05% концентрацияли эритма 0,005%ли эритмага караганда фойдалидир, факатгина кобальтнинг 0,05% концентрацияли эритмаси уругнинг муртагини зарарлаши мумкин, бунинг натижасида уругнинг униш энергияси пасаяди. Маълумотлардан куриниб турибдики, уруглар микроэлементларнинг эритмасида ивитиб экилганда усимликлар яхши ривожланади. Умуман уруглар эритмага солиб экилганда хосилдорлик ошади ва хосил сифати яхшиланади [6,

7].

Уруглар экишолди макро ва микроугитлар, устирувчи стимуляторларнинг 0,02-0,05%ли эритмаларида 10-12 соат давомида ивитилади [9].

"Кук каллапуш", "Махаллий Самарканд оби новвоти" ва "Кукча-588" ковун навлари уруги кахрабо кислотаси ва мис купороси эритмасида 12 соат давомида ишланиб, 11-13 апрелда экилганда, хар гектардан 29,0-32,2 тонна хосил олиниб, кушимча соф даромад гектаридан 3,3-4,3 млн. сум, 47,2-58,4% рентабеллик даражасига эришилган [1,2].

Микроэлементлар, айникса бор, рух ва темир таъсирида ковун таркибида канд купаяди.

Уруглар темир, бор, марганец ва мис тузларининг эритмасида ивитилади ва экинга гуллаш даврида пуркалади, уруглар 12 соат 0,05%ли мис купороси эритмасида ивитилиб, 0,1%ли эритмаси билан кушимча озиклантириш натижасида уруг хосили 8,8% ошганлиги тажрибалардан маълум. Уруглар йириклашиши хисобига хам хосил ошади. Масалан, мис таъсирида 1000 дона уруг массаси 6,7%га ошган, яъни 68,1 г урнига 72,7 г булган [4,5].

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 11 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-11-434-443

Тадкикот учун ковуннинг 3 нави олинди: эртапишар Амири ва иккита кечпишар нави Сарик гулоби ва Кизил гулоби. Бу навларнинг уруглари микроэлементларнинг 0,02%ли эритмаларида 2 соат давомида намланди, куриганидан кейин далага экилди. Экишдан олдин дала сугорилди ва вегетация даврида жами 3 марта сугориш амалга оширилди. Тажрибалар Самарканд вилоятининг типик буз тупроклари шароитида утказилди.

Тажрибаларда микроэлемент тузларининг 0,02% эритмалари тайёрланди: мис (CuS04*5H20), рух (ZnS04*H20), марганец (MnSO4*5H20), кобальт (^SO4*7H2O), назорат сифатида дистилланган сувда уруглар намланди.

Тажрибада хаммаси булиб уруглик 5 та вариантда намлинди ва тупрокка ушбу элементларни куллаш билан яна 5 та вариант синалди, назорат-сикроэлементларсиз вариантга киёсан микроэлементлар куйидаги меъёрда кулланилди: мис - 10 кг/га, рух - 20 кг/га, марганец - 15 кг/га, кобальт - 5 кг/га.

Тажриба 4 такрорликда утказилди, тажриба майдонининг юзаси (2,5 м х

л

80 м) 200 м . Ковун ривожланишининг турли фазаларида микроэлементлар микдори, азот, ферментлар, барглардаги канд таркибининг узгариши ва хосил хисобга олинди.

МУХ,ОКАМА ВА НАТИЖАЛАР

Ковун усимлигида микроэлементларнинг тупланиш динамикаси.

Тадкикотлар шуни курсатдики, барглардаги микроэлементлар таркибининг динамикаси олинган навларда хар хил булиб чикди. Гуллаш фазасида мис микдорининг пасайиши тавсифли булди, бу усимлик хаётининг энг мухим даврида микроэлементларнинг вегетатив органлардан репродуктив органларга утиши билан изохланади. Марганец буйича, асосан, баргларда унинг микдорининг узлуксиз купайиб бориши кузатилди. Айникса, микроэлементлар тупрокка кулланилганда илдиз тизими кучли ривожланганлиги боис гуллаш фазасида баргларда микроэлеменрлар куп тупланганлиги аникланди. Шунинг учун, эхтимол, микроэлементларни тупрокка куллаш энг самарали усул хисобланади.

Уч йиллик (2019-2021 йй.) дала тажрибаларимиз натижалари ушбу фикрни тасдиклади. Уругларни намлаш буйича хар йили утказилган тажрибалар дастлабки ривожланиш фазасида тахминан бир хил натижаларни берди. Шунга карамай, микроэлементларни тупрокка куллаш самаралирок булди, уругларни микроэлементлар билан намлаб экиш усимликларнинг

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 11 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-11-434-443

кейинги усиши ва ривожланишига ижобий таъсир курсатди ва бу таъсир мева тулик шакллангунга кадар кузатилди, бу эса пировардида хосилга ижобий таъсир килди. Бу таъсирни микроэлементларнинг азот ва углевод алмашинувидан олдин булган нуклеин кислоталар алмашинувига таъсири ёки уларнинг усиш жараёнларини фаоллаштиришга таъсири билан изохлаш мумкин.

Тахлилларимиз шуни курсатадики, рух ва айникса марганец микроэлементлари усимлик ривожланишининг бошиданок ковун баргларининг усишини сезиларли даражада макбуллаштирди. Барглар сони купайиб, уларнинг умумий юзаси хам кенгайди.

Эртапишар Амири навида барглар сони ва шунга мос равишда уларнинг юзаси назорат вариант билан солиштирганда кобальт, мис, рух ва марганец кулланилганда купайди ва айникса, рух кулланилганда энг юкори кийматга эга булди. Барг юзасининг энг катта курсаткичи ковуннинг ривожланиш боскичида, айникса гуллаш фазасида кузатилди.

Турли ковун навлари баргларида микроэлементларнинг тупланиш динамикаси хакидаги кизикарли маълумотлар олинди. Тажрибада синалган барча навларнинг баргларида марганец сезиларли куп тупланди ва бу пишиш фазасига кадар давом этди.

Тупрокдаги микроэлементларнинг микдори уларнинг ковун баргларидаги таркибини белгилайдиган ягона омил эмас. Бунга нав хусусиятлари хам, унинг физиологик холати хам таъсир килади.

Ковун баргларидаги мис ва рух микдори, навларнинг эртапишарлигига боглик. Ковуннинг эртапишар навлари куп микдорда мис ва бир оз камрок рух саклайди.

Шундай килиб, барглардаги микроэлементлар динамикаси навлар буйича турлича булиши аниб чикди. Гуллаш фазасида миснинг камайишини ковун хаётининг энг мухим даврида вегетатив органлардан генератив органларга микроэлементлар харакати билан изохлаш мумкин. Марганец буйича эса, ковун баргларида марганец микдори узлуксиз равишда ортиб бориши тавсифли булди.

Азот алмашинуви. Усимликларда умумий азотнинг тупланишига микроэлементларнинг таъсирини урганишга купчилик тадкикотчилар катта эътибор беришган.

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 11 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-11-434-443

Олинган маълумотларнинг курсатишича, микроэлементлар ривожланишнинг турли фазаларида барглардаги умумий азот микдорини оширганлиги аникланди.

Ковун усимлигидаги гуллар, шу жумладан ургочи гуллар сонини аниклаш мухим хисобланади. Аниклаш натижалари шуни курсатадики, микроэлементлар таъсирида гуллаш фазасида барг юзасининг кулай улчамларда булиши тажриба вариантлари буйича гулларнинг шаклланишига ёрдам берди.

Марганец ва рух таъсирида гуллар, шу жумладан ургочи гуллар купрок пайдо булди. Сарик гулоби ковун навида энг куп гуллар марганец буича кузатилди. Худди шу элемент Амири ковун навида хаам ургочи гулларнинг куп булишини таъминлади.

Шундай килиб, ковун уругларини экишдан олдин микроэлементлар эритмасида ивитиш усимлик баргларида азотнинг тупланишига хам, гулларнинг (эркак ва ургочи) шаклланишига хам ижобий таъсир курсатди.

Фермент фаоллиги. Адабиётлардан маълумки, репродуктив органларнинг шаклланиши куп жихатдан усимлик организмидаги оксидланиш-кайтарилиш жараёнларига боглик. Ушбу жараёнларда мухим роль уйнайдиган ферментлар - пероксидаза ва полифенолоксидазадир. Биз томонимиздан уларнинг фаоллиги аникланди.

Тахлил маълумотлари шуни курсатадики, гуллаш фазасида органогенез жараёнида пероксидаза фаоллиги сезиларли даражада пасайди ва аксинча, полифенолоксидаза ферменти фаоллиги ошди. Полифенолоксидаза фаоллиги нафакат мис таъсирида ошди. Бунда марганец ва рух атомлари томонидан сезиларли даражада стимулланди.

Агар полифенолоксидаза ва пероксидаза фаоллиги уртасидаги нисбатни усимликларнинг ривожланиш даражасининг курсаткичи сифатида оладиган булсак, марганец, рух ва мис таъсирида ковуннинг ривожланишини тезлаштириш тенденцияси аник куринади.

Углевод алмашинуви. Маълумки, ковун баргларида углеводлар, азотли моддалар, органик кислоталар ва бошка бирикмаларнинг синтези ва гидролизланишининг кучли биокимёвий жараёнлари содир булади.

Усимликларнинг турли кисмларида углеводлар таркибидаги узгаришлар турли омиллар билан боглик.

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 11 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-11-434-443

Усимлик баргларидаги углеводларнинг таркиби фотосинтез жараёнининг интенсивлиги билан белгиланади. Ушбу жараённинг энергиясидаги узгаришлар углевод таркибидаги тегишли узгаришларга олиб келиши мумкин. Микроэлементлар таъсирида нафакат углеводларнинг таркиби, балки усиши, барглардан моддаларнинг чикиши, протоплазманинг физик-кимёвий холати, шунингдек, оксидланиш-кайтарилиш жараёнлари хам узгаради. Микроэлементлар таъсирида углевод таркибидаги узгаришлар ушбу элементларнинг углевод алмашинувига куп томонлама таъсири сифатида куриб чикилиши керак. Углеводлар мухим озик моддалар, киш даврида нафас олишнинг энергия захираси хисобланади. Бундан ташкари, улар усимликларни паст харорат таъсиридан химоя килади. Шундай килиб, микроэлементлар углевод алмашинуви жараёнига катта таъсир курсатади.

Бир катор муаллифларнинг тадкикотларида маълум бир микроэлементлар таъсирида усимликлардаги углеводларнинг турли шакллари таркибида сезиларли узгаришлар кузатилган.

Бир катор тадкикотчилар усимликлардаги канд микдорини оширишда рух ва борнинг ижобий таъсирини аниклаган. Ковун баргларида углевод алмашинувини урганиш бутун вегетация даврида амалга оширилди.

Биз углеводлар асосан икки гурух билан ифодаланганлигини курамиз: спиртда эрийдиган канд ва полисахаридлар. Канд гурухида сахароза жуда катта микдорда (50% гача ва ундан куп) мавжуд. Мазкур канднинг физиологик ва биокимёвий ахамияти адабиётларда куплаб ёритилган. А.Л.Курсанов [3] крахмалнинг биокимёвий жихатдан сахароза билан мальтоза уртасида кучли богликлик мавжудлигини аниклаган. Олим ушбу канднинг уругланиш даврида углеводлар харакатида алохида ролини таъкидлайди. Баргдан ассимилятларнинг асосий кисми сахароза шаклида мевага утади. Ковундаги бу углеводнинг юкори микдори нисбатан тринспирин монозалари усимлик хосилини ошириш учун имкониятлари катталигидан далолат беради. Сахароза, аскарбин кислота ва усимликларнинг кургокчиликка чидамлилиги уртасида хам муайян богликлик мавжуд.

Бинобарин, биз хам ковун усимлигининг кургокчиликка чидамлилиги ва уларнинг эрта пишиб етилишини тасдиклаймиз. Шуниси эътиборга лойикки, углеводлар микдори Амири навида купрок, Кизил гулобида бироз пастрок, Сарик гулобида эса ундан хам камлиги аникланди.

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 11 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-11-434-443

Мис, рух ва кисман марганец таъсирида мазкур канд микдорининг купайиш тенденцияси уларни тупрокка куллаш вариантларида аник намоён булди.

Полисахаридлар меванинг усиш даврида ковун баргларидаги оз микдорда крахмал эмас, балки гемицеллюлозани уз ичига олади. Шуни эсда тутиш керакки, гемицеллюлоза цитаза ферменти томонидан эмас, балки амилаза томонидан кайта ишланади, аммо иккинчи холатда гидролиз жараёни факат юкори хароратларда содир булади. Бинобарин, углевод алмашинуви учун совук эмас, балки иссик иклим лозим. Шундай килиб, биз бу усимликнинг термофил табиати хакида хулоса киламиз. Бу маълум даражада мантикий булади. Микроэлементлар ва полисахаридлар уртасида хеч кандай богликлик аникланмади.

2020 йилда барглардаги углевод алмашинуви буйича тадкикот факат кандга каратилди. Канд микдори модификацияланган Бертран-Корейши усули билан аникланди.

Бунда 2019 йилдаги маълумотлар уз тасдигини топди. Асосан мис, марганец ва рух таъсирида сахарозанинг мутлок ва нисбий микдори ортди. Гуллаш ва мева усиш фазасида умумий канд микдорининг камайиши аникланди. Бу эхтимол, канднинг вегетатив органлардан мевага харакати туфайли булиши мумкин. Куп холларда, сахарозанинг ортиши кузатилди, эхтимол умумий канд микдорининг купайиши сахарозанинг ортиши туфайлидир.

Навлар буйича маълумотларни солиштирсак, Кизил гулоби навида канд бироз купрок тупланишини таъкидлаймиз. Яна бир бор хулоса шуки, уруглар микроэлементлар эритмасида намланиб экилгандан кура, микроэлементлар тупрокка кулланилганда канд купрок тупланади.

Х,осил микдори микроэлементларга ва барг юзасининг улчамига боглик. Хрсилдорлик барг улчамлари билан таккосланадиган булса, куйидагилар равшанлашади. Бу, айникса, кечпишар Кизил гулоби навида яккол намоён булади. Масалан, назорат вариантда 118 та барг ва хосилдорлик 188 ц/га, марганецли вариантда 114 та ва хосилдорлик 355 ц/га, рухли вариант буйича -139 та барг ва хосилдорлик 345 ц/га ташкил этди.

Энг самарали таъсир курсатган микроэлементлар сифатида марганец ва рухни курсатиш мумкин. Умуман олганда, барча холатларда

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 11 | 2021

ISSN: 2181-1385

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-11-434-443

микроэлементлардан фойдаланиш уларни куллаш усулидан катъи назар, ковун хосилдорлигини оширди.

ХУЛОСА

Ковун усимлигининг микроэлементлардан фойдаланишга жуда сезгир булиши исботланди. Микроэлементлар эритмасида уругларни намлаш ва уларни тупрокка куллаш усимликларнинг усиши ва ривожланишини макбуллаштирди.

Фойдаланилган микроэлементлардан марганец ва рух куп жихатдан энг яхши натижаларни берди, бу эса ковундан олинадиган кушимча хосил микдори ошиши ва мева таркибида канд микдори юкори булишини таъминлади.

Микроэлементларни тупрокка куллаш уругларни микроэлементлар эритмаларида ивитишдан кура самаралирок булиб чикди.

Микроэлементларнинг усимликларнинг углевод алмашинувига таъсирини урганиш шуни курсатдики, сахароза ва гемицеллюлоза рух, марганец, мис микроэлементлари таъсирида навларнинг купгина ижобий хусусиятларини намоён килади, сахароза биосинтезини оширади.

REFERENCES

1. Амиров Х.С. Ковун уругини экишолди тайёрлаш макбул усули ва экиш муддати // Agro ilm. - Тошкент, 2019. - № 6. - Б. 45.

2. Амиров Х.С., Остонакулов Т.Э., Эргашов Ж. Ковун навларининг уругини тайёрлашнинг унувчанлик, хосилдорлик ва сифатига таъсири // Экология хабарномаси. - Тошкент, 2019. - № 10. - Б. 38-39.

3. Курсанов А.Л. Транспорт ассимилянтов в растении. -М.: 1976. -123 с.

4. Лапасов В. Влияние микроэлементов на метаболизм в растениях дынь и урожайность // Международный научно-образовательный электронный журнал «Образование и наука в XXI веке». Выпуск №18 (том 1) (сентябрь). 2021. - С. 35-44.

5. Лапасов В., Санакулов А. Ковуннинг шифобахш хусусиятлари ва етиштириш технологиясининг айрим жихатлари // Ветеринария хамда чорвачилик илмини ривожлантиришдаги илк кадамлар. Иктидорли талабалар ва магистрларнинг илмий-амалий конференцияси материаллари туплами. - Самарканд, 2020. - Б. 373-376.

6. Лапасов В., Санакулов А. Ковун уругларига турли микроэлемент тузлари

Academic Research in Educational Sciences VOLUME 2 | ISSUE 11 | 2021

ISSN: 2181-1385

Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89

DOI: 10.24412/2181-1385-2021-11-434-443

билан ишлов беришнинг унувчанлик ва хрсилдорликка таъсири // Озик;-овк;ат хавфсизлиги: Миллий ва глобал омиллар (Food security: National and global challaneges). П-Халк;аро илмий-амалий анжуман. - Самарканд, 2020. - Б. 51-53.

7. Лапасов В., Эргашова Д., Санакулов А. ^овун меваларининг усиши, шаклланиши ва кимёвий таркибига микроугитларнинг таъсири // Ози;-ов;ат хавфсизлиги: Миллий ва глобал омиллар (Food security: National and global challaneges). III-Халкаро илмий-амалий анжуман. - Самарканд, 2021. - Б. 151154.

8. Остонакулов Т.Э., Амиров Х.С. Повышение всхожести и сахаристости дыни // Журнал Картофель и овощи. - Москва, 2019. - № 7. - С. 16-18.

9. Остонакулов Т.Э., Халилов Н.Х., Луков МД., Санаев С.Т. ^овун етиштириш / Такрорий экинлар фаровонлик манбаи. - Самарканд, 2017. -Б. 72-76.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.