Научная статья на тему 'Metabolic processes in immunocompetent organs of the first generation of descendants of rats exposed to gamma-radiation'

Metabolic processes in immunocompetent organs of the first generation of descendants of rats exposed to gamma-radiation Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
72
53
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
РАДИАЦИЯ / ЭНЕРГИЯ АЛМАСУ / ЛИПИДТЕР АСқЫН ТОТЫғЫ / ЭНЕРГЕТИЧЕСКИЙ ОБМЕН / ПЕРЕКИСНОЕ ОКИСЛЕНИЕ ЛИПИДОВ / RADIATION / ENERGY METABOLISM / LIPID PEROXIDATION

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Узбеков Д.Е., Жетписбаев Б.А., Ильдербаев О.З., Ибраева Г.Р.

Установлено угнетение энергетического обмена и возрастание уровня ДК и МДА в исследуемых тканях иммунокомпетентных органов 1-го поколения в возрасте 10-ти месяцев потомков животных, подвергнутых гамма-излучению.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о здоровье , автор научной работы — Узбеков Д.Е., Жетписбаев Б.А., Ильдербаев О.З., Ибраева Г.Р.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

СОСТОЯНИЕ ОБМЕННЫХ ПРОЦЕССОВ В ИММУНОКОМПЕТЕНТНЫХ ОРГАНАХ У 1-ОГО ПОКОЛЕНИЯ ПОТОМКОВ КРЫС ПОДВЕРГНУТЫХ ГАММА-ИЗЛУЧЕНИЮ

Set is oppression of energetic metabolism and increasing the level of DC and MDA in tissues of immunocompetent organs of the 1-St generation aged 10 months the descendants of animals exposed to gamma-radiation.

Текст научной работы на тему «Metabolic processes in immunocompetent organs of the first generation of descendants of rats exposed to gamma-radiation»

новообразований отмечается тенденция к их общему росту. Так, достоверно установлено, что рак легкого в Семейском регионе стабильно занимает первое место по заболеваемости и смертности в основном у мужского трудоспособного населения, что имеет социально-экономическое значение. Рак молочной железы является одной из наиболее частых причин смерти женщин по сравнению с другими формами злокачественных новообразований. Для более рациональной организации онкологической помощи необходимо проводить четкий диспансерный учет, акцентировать внимание на вопросах онкологической

настороженности и раннего выявления злокачественных новообразований.

Литература:

1. Программа развития онкологической помощи населению Республики Казахстан на 2012-2016 годы.

2. Показатели онкологической службы Республики Казахстан за 1991-2011гг.

3. Аналитический обзор деятельности Восточно-Казахстанского регионального онкологического диспансера г. Семей за 1991-2011гг.

Т^жырым

ШЫГЫС -ЩАЗАЩСТАН ОБЛЫСЫ СЕМЕЙ вЦШЩ ХАЛЦЫНА ОНКОЛОГИЯЛЫ; КвМЕК КвРСЕТУ АНАЛИЗ1 Л.Т. Зейнелова, М.Н. Сандыбаев, З.А. Манамбаева, М.К. Карипова, Л.К. Сарсенбина, К.Т. Жабагин

Семей ц в^ршш онкологиялыц диспансер, №12 Бiрiншiлiк медикалыц санитарлыц квмектын орталыгы, Семей ц ^атерлi idrnepdeH жэне влiмдiлiктен туындайтын мзселе - 6y&hbi медицинаныц мацыздысы болып табылады, ДYHиежYзiлiк денсаулыц сацтау icirny болжамы 6yкл злемдег сияцты аурушацдыцтыц всу тенденциясы Цазацстан Республикасында да тургындардыц eMip CYPуiнiц узацтыгы мен турмыс жагдайыныц жацсаруына, сонымен цатар ерте аныцтауга арналган багдарламалардыц енгiзiлуiмен цатерлi idmepdiy ерте аныцталуыныц артуына байланысты. Б'з ЖYргiзген талдау жумыстары Республикамен салыстырганда семей в^рнде цатерлi юте шалдыгудыц орта статистикалыц кврсеткштердц жогары сатысын кврсетед'1. Нег'гзг'г свздер: ^атерлi 1сжтер, аурушацдылыц цурылымы, влiмдiлiк, диспансерлеу.

Summary

ANALYSIS OF CONDITION OF ONCOLOGICAL SERVICE FOR POPULATION OF SEMEY REGION OF EAST KAZAKHSTAN IN 1991-2011 YEARS L.T. Zeinelova, M.N. Sandybayev, Z.A. Manambayeva, M.K Karipova, L.K Sarsenbina, K.T. Zhabagin

Regional oncological dispensary, Semey, Center for Primary Health Care №12, Semey One of the actual problems of modern medicine-is the incidence and death rate of oncological patients. By the prognosis of WHO tend to cancer morbidity increasing around the world and especially in Kazakhstan is due to improvement of social status of population, elevated average survival and diagnosis by the implementation of early diagnosis programms. As a result given work shows the high incidence of malignant neoplasia in Semey region of East Kazakhstan in comparing with republic by the results of average statistic data.

Key words: Malignant neoplasia, morbidity structure, mortality, dispanseurization.

ЭОЖ 612. 017.1 + 553.061

Д.Е. Узбеков1, Б.А. Жетпсбаев2, О.З. Лдербаев3, Г.Р. Ибраева4

Семей цаласыньщ Мемлекеттк медицина университетi,

12 Физиологиялыц пэндер кафедрасы,

3,4 Молекулалыц биология жэне микробиология кафедрасы

ГАММА-СЭУЛЕНЩ ЭСЕР1НЕ ¥ШЫРАГАН ЕГЕУ;¥ЙРЫК;ТАРДЫЦ 1-Ш1 ¥РПАГЫНЫЦ ИММУНДЫ; ;АБ1ЛЕТТ1 АГЗАЛАРЫНДАГЫ АЛМАСУ YРДЮIНДЕП 0ЗГЕРЮ1

Тужырым

Гамма-сэулесне ушыраган жануарлардыц 1ш урпацтарыныц 10 айлыц егеуцуйрыцтарында зерттеуге алынган иммундыц цабiлеттi тiндердегi энергиялы алмасу Yрдiсi тежелген жэне Дк мен МДА децгейлершщ артуы журген.

Ключевые слова радиация, энергия алмасу, липидтер асцын тотыгы

Мэселешц взектшт. Радиациялык медицина саласындагы радиациялык фактордыц 6ip мэрте кыска мерзiмдi эсерЫде оныц биологиялык ыкпалы бiрнеше ^рпактан кешн байкалатыны, ал ^6ip жагдайларда оны айкындау Yшiн канцерогендк эсер сэулелеуге ^шыраган адамдарда керУп кана коймай, болашак жас допакка таралуына байланысты бiрнеше ^рпактыц емiрiне эсерi болатыны белгУ [1,2].

Fалымдардыц ЖYPгiзген зерттеу жрыстарында иондаушы радиацияныц эсерЫе шалдыккан ер жэне эйел адамдарда катерлi юктердщ кездесу жиУп жогары децгейде болгандыгы аныкталып, житеп кету жагдайы радиацияныц ^зак мерзiмiнде байкалган. ^абылданган радиобиологиялык гипотезага сэйкес, сэулелеудщ кез-келген шагын децгей осы сэуле эсерЫе ^шыраган адамдарда жэне олардыц алгашкы

ею урпагында медициналык тургыдан алгандагы зардаптарыныц пайда болу каупЫ келтiредi [3,4]. Семей сынак ядролык полигоны эрекетЫен иондаушы сэулелеуге ушыраган адамдар урпагы Yшiн иондаушы радиацияныц шагын дозасыныц зардаптарын багалауда взiнiн мацыздылыгын жогалткан жок. К^рп урпактардыц квпштгУц ата-анасыныц иондаушы сэулеге ушыраганы анык [5]. Осыган орай, шагын дозалы гамма-сэуле эсер еткен организмнiн урпагыныц агзаларында пайда болатын биохимиялык взгерiстерiн 10 айлыктагы агзада аныктау болды.

Зерттеу эдю мен материалдары. Гамма-сэулесiне ушыраган жануарлардыц 1-шi урпактарыныц 10 айлык егеукуйрыктарында энергия алмасуындагы ферменттерiнiн белсендiлiгiн жэне ЛАТ вммдерЫ аныктау Yшiн 10 айлык калыпты егеукуйрыктар тобы (п=15) жэне 0,2 Гр гамма-сэуле алган ак егеукуйрыктардыц 1-шi урпагыныц 10 айлыктагы тэжiрибелiк егеукуйрыктар тобы (п=15). Сэулелендiру «Терагам» атты чехиялык радиотерапиялык кондыргысында радиобелсендi элементi 60Со гамма-сэулелерiмен ЖYPгiзiлдi. Ол Yшiн тэжiрибелiк

жануарларды сэулелендiруге Б.А.Жетпiсбаев пен авторлармен усынылган эдга бойынша топометриялык-дозиметриялык дайындыгы вткiзiлдi [6]. ТЫ гомогенаттарында сукцинатдегидрогеназа (СДГ), цитохромоксидаза (ЦХО) фермент белсендiлiгi жэне малон диальдегидт (МДА), диен конюгаты (ДК) шамалары аныкталды. Алынган мэлiметтердiн статистикалык вндеу ЖYPгiзiлдi [7].

Зерттеу мэлiметтерi. Зерттеу жумыстыц нэтижелерi кврсеткендей 10 айлык калыпты топтагы жануарлар мен 2^ тэжiрибелiк топтагы 10 айлык егеукуйрыктарда СДГ ферментi белсендiлiгi барлык зерттеуге алынган тiндерде, атап айтканда, бауырда, квкбауырда, жiнiшке iшек лимфатYЙiндерi, бYЙрек Yстi безi жэне тимустыц гомогенаттарында накты TYPде взгерiстерге TYсiп, ферменттiн белсендiлiгi твмендегенi белгiлi болды. Бауыр гомогенатында СДГ ферментiнiн белсендтИ калыпты топта 1,з3±0,08 нмоль/мг.сек болса, тэжiрибелiк топта 1,12±0,0б нмоль/мг.сек кврсетюшке дейiн тежелген, немесе 15,78 % твмендеген, р<0,05. Квкбауыр гомогенатында белсендтИ 11,46 % твмендеген, р<0,05 (1 кесте).

1 кесте.

Гамма-сэулеге ушыраган жануарлардыц 1-шi урпагыныц 10 айлык егеукуйрыктардыц тiндерi гомогенатындагы СДГ, ЦХО белсендшт_

СДГ (нмоль/мг.сек) ЦХО (нмоль/мг.сек)

калыпты топ T8жiрибелiк топ калыпты топ T8жiрибелiк топ

Бауыр 1,33±0,08 1,12±0,06 * 22,43±1,81 18,22±1,06 *

Квкбауыр 1,92±0,08 1,70±0,07 * 17,44±1,15 14,66±0,78 *

шек лимфатYЙiнi 1,54±0,05 1,23±0,08 * 13,55±0,72 13,42±0,85

БYЙрек Yстi безi 1,83±0,08 1,51 ±0,11 * 12,28±0,72 10,03±0,81 *

Тимус 1,98±0,05 1,79±0,08 * 15,44±0,87 13,12±0,73 *

Ескерту - калыпты топтан айырмашылык нактылыгы: * - р<0,05.

Тэжiрибелi егеукуйрыктардыц жiнiшке iшек лимфатYЙiндерiнде сДг белсендiлiгi 20,13 %-га белсендiлiгi кемiген (р<0,05), ал, бYЙрек Yстi безi гомогенатында 17,48%-га (р<0,05), тимус тiнiнде 9,59%-га тежелгенi аныкталды (р<0,05). Зерттеуге алынган иммундык кабiлеттi тiндердегi энергиялы алмасу Yрдiсiндегi ферментiнiн (жiнiшке iшек лимфатYЙiндерiнен баска) тэжiрибелiк топтагы егеукуйрыктарда ЦХО ферментУц де белсендiлiгi накты TYPде тежелгенi аныкталды. Тэжiрибелiк топта калыпты топтагы кврсетгашке караганда ЦХО белсендтИ бауырда накты TYPде твмендеген: 18,76 %-га (р<0,05). Квкбауыр гомогенатында 15,94%-га твмендеген, р<0,05 (1 кесте).

Жщшке iшек лимфатYЙiндерiнде ЦХО белсендУп калыпты топтагы жануарлардыц кврсеткiшiнен накты взгерюке TYCпегенi аныкталды (р>0,05). Ал, бYЙрек Yстi безi жэне тимус гомогенатында накты взгерютер байкалган: бYЙрек Yстi безi гомогенатында белсендiлiгi 18,32%-га тежелсе р<0,05, тимус гомогенатында 15,03%-га твмендегенi тiркелдi, р<0,05.

0,2 Гр гамма-сэуле эсерЫе ушыраган жануарлардыц урпагыныц 10 айлык

егеукуйрыктардыц иммундык кабтетп агзаларындагы ДК жэне МДА вымдерЫе келсек, бауыр гомогенатында нацты езгерюке тускеы аныкталды: бауыр гомогенатында 1,45±0,09-дан 1,69±0,08-ге (р<0,05), немесе 16,55 %-га арткан (2 кесте).

Гамма-сэулеге ушыраган жануарлардыц 1-шi урпагыныц 10 айлык

2 кесте.

егеукуйрыктардыц тiндерi

ДК (ш.б.) МДА (нмоль/ЖЛ мг)

Калыпты топ Т8жiрибелiк топ Калыпты топ Т8жiрибелiк топ

Бауыр 1,45±0,09 1,69±0,08 * 0,36±0,02 0,42±0,02 *

Квкбауыр 2,32±0,15 2,35±0,20 0,38±0,03 0,33±0,03

1шек лимфатYЙiнi 2,14±0,17 2,62±0,16 * 0,33±0,02 0,39±0,02 *

БYЙрек Yстi безi 1,86±0,08 2,21±0,15 * 0,42±0,02 0,48±0,02 *

Тимус 2,56±0,18 3,21±0,23 * 0,42±0,02 0,49±0,02 *

Ескерту - калыпты топтан айырмашылык нактылыгы: * - р<0,05.

Жiцiшке iшек лимфатYЙiнi гомогенатында ДК мвлшерi арткан: 25,39%-га (р<0,05), бYЙрек Yстi безi гомогенатында 22,42%-га (р<0,05), тимус гомогенатында 18,81 %-га арткан (р<0,05). Зерттеу жумыстыц барысында 10 айлык калыпты топтагы жануарлардагы жэне 2^ тэжiрибелiк топтагы 10 айлык егеукуйрыктардагы МДА децгейiне келсек,

бауыр гомогенатында накты артканы белгiлi болды: 16,66%-га жогарлаган (р<0,05). жiцiшке шек лимфатYЙiнi тiнi гомогенатында артуы 16,66%-ды курады (р<0,05). БYЙрек Yстi безi тiнi гомогенатында Дк децгейiнiц жогарлауы 18,18%-ды кураса (р<0,05), тимус тУ гомогенатында жогарлауы 14,28%-ды курады (р<0,05). Тэжiрибе нэтижелерi кврсеткендей 10 айлык

егеук^йрыктарда ДК жэне МДА децгейлерУц зерттеуге алынган тiндерде накты TYPде взгерiстерге TYCкенiн (липидтi гиперпероксидация синдромы) жасушалардагы бос радикалдарга карсы антиоксидантты ЖYЙе белсендiлiгiнiн элсiреуiмен байланыстыруга болады. Аз доза алган жануарлардыц допактарында 10 айлыктагы агзаларда иондаушы сэуленiц жасушадагы зат алмасулык YPДiстерге ыкпалы жогалмаганы кврiндi.

Сонымен, зерттеу мэлiметтерiне CYЙене отырып, зерттеуге алынган иммундык кабiлеттi тiндердегi энергиялы алмасу YPДiсiндегi СДГ жэне ЦХО ферменттерУц белсендiлiгi 10 айлыктагы тэжiрибелiк топ егеук¥йрыктарында накты TYPде тежелгенiн айтамыз. Тэжiрибелiк 10 айлыктагы егеук¥йрыктарда ДК жэне МДА децгейлерУц зерттеуге алынган тщерде накты TYPде взгерiске TYCiп, жасушадагы бос радикалдарга карсы антиоксидантты ЖYЙе белсендiлiгi элсiреген.

ддебиет:

1. Кудряшов Ю.Б. Биологические эффекты малых доз ионизирующих излучений. Отдаленные последствия облучений. В кн.: Кудряшов Ю.Б. Радиоционная биофизика (ионизирующие излучения). М.: Физматлит, 2004. -С. 296-308.

2. Бурлакова Е.Б., Ерохин В.Н., Семёнов В.А. Влияние малоинтенсивного облучения на возникновение и развитие злокачественных новообразований // Радиа-

ционная биология. Радиоэкология. - 2006. - Т. 46, № 5.

- С. 527-530.

3. Апсаликов К.Н., Гусев Б.И., Андагулов К.Б. и др. Смертность от злокачественных новообразований среди населения ВКО, подвергавшегося облучению при испытаниях ядерного оружия // Гигиена, эпидемиология жэне иммунобиология. - 2005. - № 3. - С. 49-53.

4. Гусев Б.И., Апсаликов К.Н., Пивина Л.М. и др. Репродуктивное здоровье потомков лиц, подвергавшихся прямому облучению в результате испытаний ядерного оружия // Актуальные проблемы биологии, медицины и экологии. - Томск. - 2004. - № 1-3. - С. 371-373.

5. Ким Д.С. Радиационная экологическая обстановка в Республике Казахстан в районах расположения реакторов и на территории Семипалатинского испытательного полигона // Радиационная биология. Радиоэкология. - 2012. - Т. 52, № 4. - С. 409-418.

6. Эдтет МинистрлИ Зияткерлк меншк к¥кыгы комитет Эксперимент™ жануарларды сэулелендiруге топометриялык-дозиметриялык дайындау тэсУ /Жетпюбаев Б.А., 1лдербаев О.З., Сандыбаев М.Н., Ба-зарбаев Н.А., Ерменбай О.Т. Инновациялык патент №21845. Автордыц куэлИ №61964.

7. Монцевичюте - Эрингене Е.В. Упрощенные мате-матико-статистические методы в медицинской исследовательской работе // Пат. физиология и экспер. терапия.

- 1961. - № 1. - С. 71-76.

Резюме

СОСТОЯНИЕ ОБМЕННЫХ ПРОЦЕССОВ В ИММУНОКОМПЕТЕНТНЫХ ОРГАНАХ У 1-ОГО ПОКОЛЕНИЯ ПОТОМКОВ КРЫС ПОДВЕРГНУТЫХ ГАММА-ИЗЛУЧЕНИЮ Д.Е. Узбеков, Б.А. Жетпкбаев, О.З. Лдербаев, Г.Р. Ибраева Государственный медицинский университет города Семей, Кафедра физиологических дисциплин,

Кафедра молекулярной биологии и микробиологии Установлено угнетение энергетического обмена и возрастание уровня ДК и МДА в исследуемых тканях иммунокомпетентных органов 1-го поколения в возрасте 10-ти месяцев потомков животных, подвергнутых гамма-излучению.

Ключевые слова: радиация, энергетический обмен, перекисное окисление липидов.

Summary

METABOLIC PROCESSES IN IMMUNOCOMPETENT ORGANS OF THE FIRST GENERATION OF DESCENDANTS OF RATS EXPOSED TO GAMMA-RADIATION D.E. Uzbekov, B.A. Zhetpisbayev, O.Z. Ilderbayev, G.R. Ibraeva State medical university of Semey city, Department of phyziological disciplines, Department of molecular biology and microbiology Set is oppression of energetic metabolism and increasing the level of DC and MDA in tissues of immunocompetent organs of the 1-St generation aged 10 months the descendants of animals exposed to gamma-radiation. Key words: radiation, energy metabolism, lipid peroxidation.

УДК 616.1-616-097

С.Б. Имангазинов1, Г.Д. Абильмажинова2, А.М. Шукимбаева3

Павлодарский филиал Государственного медицинского университета города Семей, Кафедра терапии №1.

СЕРДЕЧНО-СОСУДИСТЫЕ ЗАБОЛЕ ВАНИЯ У ВИЧ ИНФИЦИРОВАННЫХ

Аннотация

Синдром приобретенного иммунодефицита (СПИД) — важнейшая мировая медицинская, социальная и политическая проблема ХХ века. За последние три десятилетия он унес более 25 миллионов человеческих жизней. В 2011 году в мире насчитывалось примерно 34 (31,4-35,9) миллиона людей с вирусом иммунодефицита человека (ВИЧ). В настоящее время известны два типа вируса — ВИЧ-1 и ВИЧ-2, различающиеся по своим структурным и антигенным характеристикам. На фоне увеличившейся продолжительности жизни ВИЧ - инфицированных больных все большее значение приобретают хронические расстройства, в частности сердечно-сосудистые заболевания (ССЗ). Распространенность ВИЧ-инфекции среди взрослого населения растет. Риск развития хро-

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.