CC BY
11
10.00.00.илм^0и ФИЛОЛОГИ 10.00.00.ФИЛ0Л0ГИЧЕСКИЕ НАУКИ lO.OO.OO.PHILOLOGICAL SCIENCES
10.01.03.АДАБИЁТИ МАРДУМИ КИШВАРХ,ОИ ХОРИ^Й 10.01.03.ЛИТЕРАТУРА НАРОДОВ СТРАН ЗАРУБЕЖЬЯ 10.01.03.LITERATURE OF FOREIGN COUNTRIES PEOPLES
УДК 8И ББК 83.34
ЦИССАПАРДОЗИДАР Урунова Мавцуда Рустамовна, н.и.ф., дотсент, мудири FАЗАЛИЁТИ СОИБИ кафедраи адабиёти классикии тоцики МДТ «ДДХ ба номи ТАБРЕЗИ академик Б.Fафуров» (Тоцикистон, Хуцанд)
МЕСТО ФИГУРЫ Урунова Мавджуда Рустамовна, к.ф. н., зав.кафедрой «ТАЛМЕХ» В ГАЗЕЛЯХ таджикской классической литературы ГОУ "ХГУ имени СОЙИБА акад.Б.Гафурова"(Таджикистан, Худжанд)
THE PLACE OF FIGURE Urunova Mavjuda Rustamovna, candidate of philological sciences, CALLED "TALMEH" IN Associate Professor, head of the department of Tajik classical SOIB^S GHAZALS literature under the SEI "KSU named after acad. B. Gafurov" (Tajikistan, Khujand), E-mail: umavchuda@mail.ru
Вожа^ои калиди: Соиби Табрезй, сабки уиндй, газалиёт, санъати талмеу, мазмунсозиву маътофариш, уунари суханварй
Мацола перомуни мазмунсозиву маъниофарщои яке аз маъруфтарин намояндагони сабки уиндй Соиби Табрезй зимни санъати талмеу иттилоъ медщад. Муаллиф зимни баррасиву таулили газалиёти суханвар цойгоуи санъати мазбурро дар мазмунсозиву маъниофаринщои ин шоири шауир муайян сохта, дар асоси таулили абёту намунауои комили газалиёти суханвар дар маъниофаринй мацоми хоса доштани талмеуоти ишцй, таърихй ва мазуабиро муайян кардааст. Аз натицабардориуои муаллифи мацола бармеояд, ки дар бисёре аз газалуои шоир дар як газал бо талмеуоти циссауои Юсуфу Хизру Искандар, Фар^оду Мацнун, Исову Марям ва Зулайхо, Лайливу Исо, Юсуфу Мусо ва гайра дучор омадан мумкин аст, ки аз имконоти васеи мазмунсозии ин санъати бадей дар шеъри Соиби Табрези гувоуй медиуад.
Ключевые слова: Соиб Табрези, индийский стиль, газели, поэтическая фигура талмех, создание образов, смыслотворчество, поэтическое мастерство
В статье рассматривается использование поэтической фигуры талмех в создании смысла и мотивов газелей одного из самых известных представителей индийского стиля Соиби Табрези. Подчеркивается, что поэт обладал большим поэтическом мастерством в применениии художественных средств выражения в своих газелях, которые придавали им особую значимость и привлекательность. Рассматривая и анализируя газели поэта, автор приходит к выводу, что поэтическая фигура талмех в газелях Соиба занимает важное место. На основе анализа бейтов и примеров газелей поэта определено, что в создании образов и смыслов газелей особое место играют романтические, исторические и религиозные талмехи. Из выводов автора следует, что во многих газелях поэта благодаря одной газели с интерпретациями рассказов Юсуфа, Хизра, Искандара, Фархода, Маджнуна, Исы и Марьяма, Маджнуна, Лайли и Зулайхо, Исы, Юсуфа и Мусы и др. можно получить полные сведения овозможностях данной фигуры.
Key words: Soibi Tabrezi, Indian style, ghazals, talmeh poetic figure, image creation, meaning-making, poetic mastership
The article dwells on the usage of the poetic figure entitled talmeh in creation of the meaning of ghazals belonging to the pen of one of the most outstanding representatives of the Indian style - Soibi Tabrezi. The author of the article lays an emphasis upon the idea that the poet possessed great poetic mastership in applying belles-letters means of expression in his ghazals, which gave them special significance and attractiveness. Considering and analyzing the poet's ghazals, the author comes to the conclusion that the relevant poetic figure in Soib 's ghazals occupies an important place. Proceeding from the analysis beset with bytes and examples of the poet's ghazals, the author determines that romantic, historical and religious talmehs play a special place in creating
images and meanings of ghazals. It follows from the author's conclusions that in many of the poet's ghazals in one ghazal there are interpretations of the stories by Yusuf, Khizr, Iskandar, Farkhod, Majnun, Isa and Maryam, Farkhod, Majnun, Zulaykho, Layli and Isa, Yusuf andMusa, etc.
Баланд афтода, Соиб, он цадар табъи худододам, Ки шамъи Турро хомуш аз теги забон созам (10,633).
Сирус Шамисо дар китоби худ «Сабкшиносии шеър» корбурди санъати талмехро аз мухимтарин хусусиятхои сабки шеъри хиндй муаррифй кардааст (13,389). Баррасй ва тахлили ашъори суханварони сабки хиндй, аз забили Калими Кошонй, Соиби Табрезй, Толиби Омулй, Fании Кашмирй, Нозими Хиротй, Фонии Кашмирй ва даххо суханвари дигар собит месозад, ки во^еан, онхо дар мазмунсозиву маъниофаринй аз ин воситаи тасвири бадей фаровон истифода кардаанд.
Соиб суханварест, ки дар ашъораш аз саноеи бадей, хоса талмех хеле нуктасанчона ва дакикназарона бардошт намуда, хамвора кушиш намудааст ба киссаву достонхо чунон ручуь намояд, ки пахлухои нокушудаи онхо дар ифодаи маьнй корбаст шуда бошанд. Мавриди мутолиаи газалиёти шоир мо бо талмехоте дучор меоем, ки ба саргузашти ашхоси асотириву таьрихй, аз кабили Ч,олинусу Афлотун, Мансуру Хизр, Сулаймону Кррун, Яькубу Юсуф, Довуду Масехо, Нуху Каньон, Хусраву Исфандиёр, Робияву Рустам, хамчунин мочарои ишки Юсуфу Зулайхо, Лайливу Мачнун, Хусраву Ширин, Фарходу Ширин ва гайра марбутанд. Чунончи: Бар дор метапад сари Мансур тан ба хок,
Дарё куцо, сафина куцо мавц мезанад (10, 411).
iiiiii
Намеафтам чу Искандар ба дунболи Хизир, Соиб, Ман он Хизрам, ки бошад обру аз оби %айвонам (10,598).
AAA
Сокини киштии Ну%ам зи сабукбории хеш, Чу хасу хор зи туфон хабаре нест маро (10,57).
Дар харидории дарди ту ба цон бетобам
В-арна Юсуф ба зари цалб гарон аст маро (10120).
Ба Лайлй мутта%ам доранд Мацнунро аз ин гофил, Ки дорад гуфтугуи мардуми девона ма%мил%о (10,82).
Эй кам аз зан, фикри маркаб дар тарици Каъба чист, Ин биёбонро ба па%лу Робиа галтиду рафт (10,242).
Чанд бар курдилон цилва ди%ам маъноро, Пеши даццол кашам моидаи Исоро! (10,126).
Баррасии газалиёти Соиб имкон медихад дарёбем, ки бардошт ва санъати талмех аз вежагихои назарраси на танхо сабки хиндй, балки аломати асосии газалиёти суханвар низ хаст. Зеро кариб дар хар як газали суханвар мо ба санъати талмех бархурд менамоем, ки дар таквияти андеша ва баёни афкори шоиронаи адиб хизмат кардааст. Масалан, шоир перомуни сахтии айёму бахти нагуни хеш харф зада, таькид менамояд, ки касе уро дар ин замона дастгирй наметавонад бикунад ва хатто Ч,олинуси донишманд хам дар ин рох пиёда аст: %еч кас аз риштаи корам саре берун набурд, Набзи ман банди забон гардид Цолинусро (10,160).
Аслан, шоир дар ин байт ба масъалаи ишки хакикй ишора кардааст, яьне «риштаи корам» -гуён Соиб бемориву гирифтории хешро дар чодаи ишк ифода намудааст, аз ин ру, хеле шоирона таькид месозад, ки набзи вай Ч,олинусро банди забон гардида. Мусаллам аст, ки табиб барои ташхиси иллати бемор кабл аз хама набзи уро муоина менамояд ва сипас, дарди уро муайян карда, дармон месозад. Лекин азбаски дарди ишк даво надорад, хатто Ч,олинуси хаким хам онро табобат натавонад кард.
Вокеан, дар ашъори аксари суханварони сабки хуросониву ирокй киссаи Юсуф хеле ба касрат корбаст гардида, аксаран образи Юсуф тимсоли покиву озодагй, фараху сурур дониста шудааст:
Юсуфи гумгашта боз ояд ба Канъон гам махур, Хонаи э%зон шавад аз нав гулистон гам махур (14, 123).
Аммо дар шеьри Соиб ин кисса хини баёни бахтбаргаштагии шоир корбаст шудааст. Суханвар барои ифодаи маьнй замони ба чох афтодани Юсуфро интихоб намуда, маьнии зехнрасро дарёб намудааст:
Суб%и ма%шар сар заду бахти умедам сар назад,
Дар чи соат, ёРаб, ин Юсуф ба чо% афтодааст (10,285).
Ч,ои дигар суханвар мазмуни боз хам чолибтареро тархрезй карда, мегуяд, ки касе агар барои Юсуф оина аргувон орад, аз дастовези хеш хичолат нахохад кашид: Намекашад зи ра%оварди хештан хицлат, Ба Юсуф оина %ар кас, ки армугон орад (10,310).
Вокеан, дар шеьри ирфонй Юсуф тимсоли хак асту оина тимсоли дил, аз ин ру, суханвар гуфтанист, ки хар инсоне, ки калбаш саршори мехри Худованд аст, хамеша розй аз кисмати хеш асту хеч гох гамгин нахохад буд. Ё худ, дар байти зерин Соиб лахзаи аз дасти бародарон ба гарибй гирифтор шудани Юсуфро ба инобат гирифта маьнии чолиберо пайрезй кардааст: Юсуф аз домани ихвон ба гариби афтод, Хатари мардуми ого% зимаъман бошад (10,354).
Яьне мардуми огох, бедордил аз лаззату тааллукоти дунёй бархазаранд ва паи он хатареро хис менамоянд. Х,амин маьнй дар байти дигар бо ручуь ба киссаи мазкур боз хам равшантар ифода гардидааст:
Бастаам чашм аз тамошои Зулайхои фалак,
Чашми он дорам, ки бо Юсуф ба зиндонам кунад (10,386).
Дар ин байт ифодахои «чашм бастан», «тамошои Зулайхои фалак», «бо Юсуф ба зиндон шудан» тасвирхои хуби шоирона буда, маьнии расидан ба чамоли Зоти бориро дар натичаи даст кашидан аз ширинихои зиндагй ифода намудааст:
Х,амин тарик, дар газалиёти Соиб бисёр абётеро метавон дарёфт кард, ки дар онхо киссаи Юсуф барои ифодаву тархрезии андешахои фалсафиву ирфонии суханвар хизмати босазо кардаанд. Баьзан, Соиб дар як газал ду ё се маротиба аз ин кисса бардошт менамояд, то ки матлабаш манзури хонанда гардида бошад ва хар дафьа дарёфти мазомини бикр насибаш гардидааст. Чунончи:
Аз хасисон миннати э%сон кашидан мушкил аст, Нози мо%и Миср аз ихвон кашидан мушкил аст. Аз та%и девор осон аст берун омадан, Доман аз дасти гаронцонон кашидан мушкил аст. Дам баровардан бувад бе боди %ац бар дил гарон, Далви холи аз чахц Каънон кашидан мушкил аст. Метавон аз сустпайванде ба осони бурид. Дар цавони аз да%ан дандон кашидан мушкил аст. Дарди бедармон ба марги талх ширин мешавад, Аз табибон миннати дармон кашидан мушкил аст. Метавон чун гунча, Соиб, хуни дил дар парда хурд, Бодаи гулрангро пин%он кашидан мушкил аст (10,256).
Чуноне ки аз баррасии ин газал пайдост киссаи мазкур дар байтхои якуму сеюм хеле мохирона корбаст гардидааст. Агар суханвар дар байти якум ёд аз Юсуф - мохи Миср ва бародарони у карда бошад, дар байти сеюм чохе ба тасвир гирифта мешавад, ки бародаронаш Юсуфро ба он афканда буданду хабари дуругро ба падар расонида, ки вайро гург хурд.
Афзудан чоиз аст, ки Соиб дар бисёр мавридхо хини талмех задан ба киссаи Юсуф ба чои номи вай муродифоти бадеиро корбаст менамояд, ки хеле хушоянд афтода. Чунончи, дар матлаи газали болой мохи Миср муродифи бадеии Юсуф аст. Дар хамин шакл байти зерин ба хам омадааст:
Аз цумоши дил чи мепурси, назар бикшо, бубин, Мо%и Канъон як харидор аст дар бозори мо (10,80).
Дар ин байт мохи Каньон гуфта, Соиб хамоно Юсуфро дар назар дорад. Хрлатхоеро низ дучор омадан мумкин аст, ки суханвар харчанд аз киссаи мазкур суд бардошта бошад хам, лекин номи ашхоси амалкунандаи онро ёдовар намешавад, танхо аз як ифодаи байт ё мисраь пай бурдан мумкин аст, ки шоир ба киссаи мазкур талмех мезанад. Чунончи: Буи пиро%ан намесозад ба пои корвон, Гармрафторе хицил аз ро% бардорад маро (10,158).
Дигаре аз махбубтарин киссахои газалиёти Соиби Табрезй саргузашти Фарходи Кухкан махсуб меёбад. Суханвар ба образи Фарход, хоса амалиёту рафтору гуфтору кирдораш хусни
таваччухи хоса дорад. Аз ин бобат дар баёни акоиду андешахои хакимонаи хеш хамвора ёди рузгори у мекунад. Чунончи:
Ба %ар сурат, ки бошад ишк дилро меди^ад таскин,
Ки ба^ри Ку^кан аз санг Ширин мешавад пайдо (10,76).
iiiiii
Аз камар берун наёед тешаи Фар^оди мо, Ку^ро бардошт аз цо нолаву фарёди мо (10,87).
Чуи шир аз кудрати Фарход мебахшад хабар, Метавон дар захм дидан цав^ари шамшерро (10,102).
Шавкати шо^й сабуксанг аст дар мизони адл, Ишк мегирад ба хуни Ку^кан Парвизро (10,145).
Зи цуши лола хоки Ку^кан ку^и Бадахшон шуд, Барои бекасон шамъи фароре мешавад пайдо (10,194).
Пайдост, ки образи Фарход чи дар достонхои суханварони классики мо ва чи дар талмехоти шуарои мухталиф тимсоли пахлавонй, мехнатдустй ва садокату вафодорист. Мутаассифона, ба ин хама хислатхои хамида Фарход симоест, ки бар муроди дил нарасида ва куштаи тири фиреби Хусрав гардида. Бино бар ин, Соиб дар баёни матолиби доманадори хеш бисёр чихатхои сарнавишти ин кахрамонро ба инобат гирифтааст. Чунончи, вай аз хусуси кору амал ва вачхи дилчасп гардидани он андешаронй намуда мегуяд: Кор^оро корфармо обуранге меди^ад В-арна цуи шир зуннорест Фар^оди маро (10,201).
Барои Фарход, ки кандани чуи шир василаи расидан ба васли Ширин буд, уро хамон кадар дилгарму саргарми ин амал мекард. Афзудан чоиз аст, ки тимсоли Фарход дар ашъори Соиби Табрезй на дар хама маврид ба некй ёд мешавад. Ин суханвари чахондида ва фарохназар хини баёни андеша тамоми пахлухои тасвироти шоиронаи хешро тачдиди назар менамояд, аз ин ру, дар радифи хисоли хамидаи образхои талмехоташ чихатхои манфии эшон дар тафаккури шоир чарх мезанад ва боиси пайрезй гардидани мазомини маргуб мегардад. Чунончи:
Х,уш дор, к-аз хароши дили санги хора шуд, Охир ба теги ку% сари Ку^кан цудо(10,98).
Магар ша^ид ба ин теги ку% шуд Фарход, Ки лолааш ба чароги мазор мемонад (10,366).
Мусаллам аст, ки сазои амал чун фалсафаи хаёт дар осори тамоми суханварони мо акси худро ёфтааст. Соиб низ чун афроди дидавар ва хикматшинос бисёре аз абёти хешро дар ин мазмун ба хам овардааст. Аз чумла:
Агарчиришта аз тори гу^ар бецону логар шуд, Кашид аз магзи гав^ар интиком о^иста-о^иста (10,666).
Бино бар ин, шоир вачхи марги Фарходро на дар худкушии вай, балки дар подоши амали вай мебинад, ки гуё аз хароши дили санги хоро сари Фарход бо теги кух бурида шуда бошад, ки ин мазмун фарохии мухокимахои фалсафии адибро такозо мекунад: Олами афсурдаро машшотае чун ишк нест, Су^бати Фарход одам кард санги хораро (10,199).
Дар ин байт харчанд сухан перомуни кудрату бузургии ишки хакикй меравад, лекин ручуъи шоир ба киссаи Фарход андешахои вайро чилову дурахши тозаву махсус бахшидааст. Дар хамин мазмун байтхои зерин низ суруда шудаанд:
Давани тешаи Фарход кунун ширин шуд, Ба чй умед кунад кори %унар тешаи мо (10,185).
Тешае дар кори мастй мекунам чун Ку^кан, Чанд дорам дар паси ку% офтоби ишкро. Нашуд аз дидаи Фарход гоиб сурати Ширин, Бинои Бесутунро корфармо инчунин бояд (10,516).
AAA
Мекунад а%ли %унар номи бузургонро баланд, Бесутун овозае гар дошт, аз Фар%од буд (10,396).
Соиб хини баёни андешахои ошиконаи хеш танхо ишорае ба киссаи Фарход мекунад, вале исми вайро зикр намекунад. Аз хамин ишораи суханвар пайдост, ки у ёди киссаи Фарход менамояд:
Сурма мекардам зи барци теша санги хораро, Гушае чашме агар мебуд аз Ширин маро (10,138).
^иссаи Фарходи Кухкан низ шабехи киссаи Юсуф дар баёни матолиби шоиронаи Соиб дар як газал ду ё зиёда аз он корбаст гардидааст, ки хамоно аз дилбастагии у ба ин чехраи адабй гувохй медихад. Чунончи:
Аз камар берун наояд тешаи Фар%оди мо, Ку%ро бардошт аз цо нолаву фарёди мо . Цунбиши га%вора хоби тифлро созад гарон, Аз тазалзул беш маркам мешавад бунёди мо. Нацши Ширинро ба хуни дил мусаввар сохтам, Бесутун кони Бадахшон аст, аз Фар%оди мо. Нест цурми дустон, гар ёди мо камтар кунанд, Ва%шат аз мо дургардон беш дорад ёди мо. Дасту пои сайд мепечад ба %ам аз диданаш, Аз каманду дог мустагни бувад сайёди мо. Гарчи вайронем, аммо дилнишин афтодаем, Сел натвонад гузаштан аз харобободи мо. То ба руи сахти мо, Соиб, сару кораш фитод, Тавба кард аз сахтруи силииустодимо (10,87).
Боз як киссаи чолибе, ки дар газалиёти Соиб махбубияти хосе пайдо кардааст, мочарои ишки Лайлй ва Мачнун махсуб меёбад. Азбаски ин кисса хануз дар офаридахои Х,аким Низомй бунёди тасаввуфй касб карда, симои Лайлию Мачнун чун тимсоли шеьри ирфонй дар ашьори бештари суханварони форсу точик хизмат кардааст. Соиби Табрезй низ дар бунёди андешахои ирфонии хеш аксаран аз ин кисса суд бардошта, бисёр пахлухои маргуби ин кисса ва хисоли чехрахои онро василаи баёни андеша карор додааст. Чунончи: Ба истигнои Мацнун %усни Лайлй барнамеояд, Ки нози нозанинон аст дар сар бениёзиро (10,64).
AAA
Ба Лайли мутта%ам доранд Мацнунро, аз ин гофил,
Ки дорад гуфтугуимардуми девона ма%фил%о (10,82).
iiiiii
Аз он %ар ла%за Мацнун дар биёбоне кунад цавлон,
Ки дар %ар цилва Лайло меди%ад тагйир ма%милро (10,181).
Вокеан, дар шеьри ирфонй Мачнун ифодагари образи солик аст ва хамвора кушиш дорад ба дидори зоти борй бирасад, яьне висоли Лайлй ягона ормони уст. Аз ин бобат, ин хама риёзатхои вай дар дашту кухсор ва касби девонагй рамзест аз тайи рохи вазнини сафар ба абадият аст. Ин аст, ки Соиб дар байти поёнй душвории рохи расидан ба хакро тавассути образи Мачнун хеле нишонрас ифода намудааст:
Зи дил рам мекунад, чашми балоцу инчунин бояд, Намегардад ба Мацнун ром, о%у инчунин бояд (10,516).
Аз ин ру, гирифтори рохи ишкро рахой бехтар аз банд аст аз он ки: Аз банд гашт шуриши Мацнун зиёдтар, Занцир тозиёна бувад фили мастро (10,171).
Дар шеьри ирфонй ба ин маьнй абёти фаровоне ба чашм мерасад, ки дардманди ишкро табибе, давое, насихате, банде ва чизи дигаре коргарй намекунад, чуз расидан ба чамоли ёр. Бино бар ин, ба андешаи Соиб куи ишк озодагиро намепарварад ва хини донаафшонй чои сарв дар бустони ишк беди Мачнун хохад дамид:
Ра% надорад цилваи озодаги дар куи ишц,
Сарв агар коранд он цо беди Мацнун медамад (10,305).
Ё худ, чои дигар Соиб мегуяд:
Шуриши ишцам зи тадбири наси%атгар фузуд, Каъба бар занцири Мацнун %алцаи дигар фузуд (10,470).
Пушида нест, ки дар киссахо падари Мачнун барои рахонидани фарзандаш аз девонагй (рохи ишк - М.У.) уро ба зиёрати Каъба мебарад, лекин Мачнун дар он чо ба чои тавба ва узри гунох пайваста орзуи дидори Лайлй мекунад. Ин худ далелест, ки бастаи рохи ишки хакикиро гирехкушое чуз дидори дилдор нест ва «Каъба ба занчири Мачнун халкаи дигар фузуд» гуфтани суханвар ручуъи чолиб ба ин лахзаи кисса ва хамзамон матолиби нишонрас дар баёни андешаи ирфонй.
Баъзан, шоир барои нишонрас гардонидани андешахояш хатто ба ин кисса бо назари таън муносибат мекунад ва муболигаомез мегуяд, ки шахр аз хусни гариби ту (хусни зоти барй-М.У.) ба биёбоне мубаддал гаштааст, харчанд ки ошики Лайлй як-ду биёбонй (ишора ба Мачнун- М.У.) буду халос:
Ша%р аз %усни гариби ту биёбоне шуд, Ошики Лайлй агар як-ду биёбонй буд (10,453).
Дар мисраи аввал «шахр биёбон шудан» ишора ба он дорад, ки ахли чахон куштаи ишки Офаридгор шудаанду онро ба биёбоне монанд кардаанд, ки чонзоде надорад. Хдмчунин образи Мачнун дар шеъри Соиб василаи киёс дар чодаи мухаббат гардидааст ва шоир ишораи малех ба девонагии Мачнун карда мегуяд: Аз барои имти%он чанде маро девона кун, Гар бе% аз Мацнун набошам, боз окил кун маро (10,99).
Х,амин тарика, Соиби Табрезй хини баёни андешаву ормонхои ошиконаи хеш дар радифи киссаву достонхои дигар ба саргузашти Лайливу Мачнун низ ручуъ карда, мазмуну масоили латифи шоирона ба хам овардааст. Дар кисме аз абёти шоир хатто образи кахрамони лирикй дар чодаи ишк аз симохои талмехшаванда фаротар гузошта мешавад ва устуворию босуботии вайро дар ин чода намоиш медихад. Чунончи:
Саропо ишкам, аммо корфармое намеёбам,
Ки бар Фар%оду Мацнун танг созам ку%у са%роро(10,134).
AAA
Навниёзи ишк чун Фар%оду Мацнун нестам, Буд аз сангималомат му%раи га%вораам (10,594).
Чуноне ки каблан зикр карда будем, Соиби Табрезй дар як газал ба ин ё он кисса ду ё зиёда аз он ишора карда, дар баёни манзури хеш аз он бахрагирй кардааст. Баррасии газалиёти шоир аз он дарак медихад, ки вай зимни як газал якбора ба якчанд киссахо низ ручуъ карда, маонии баландро пешкаши хонанда намудааст. Ин шаходат бар он дорад, ки Соиб ба ин тарзи офариниши сухан хусни таваччухи хоса дорад. Чунончи: Айби покон зуд бар мардум %увайдо мешавад, Дар миёни шири холис муй расво мешавад. Х,ирсро шири барумандй бувад муи сафед, К,ад дуто чун шуд, гами рузй дуболо мешавад. Хокро бар Ку%кан тасвири Ширин талх кард, Кор чун дилчасп шуд, худ корфармо мешавад. Заъф бар Мацнуни ман кардаст оламро васеъ, %ар кафи хоке маро домони са%ро мешавад. Зишт дар силки накуён менамояд зишттар. Пои товус аз пари товус расво мешавад. Мезанам аз бими цон дар кучаи девонагй, Ошное чун маро аз дур пайдо мешавад. Нест, Соиб, ишкро андеша аз захми забон, Оташи мо аз хасу хошокраъно мешавад (10,290).
Дар бисёре аз газалхои шоир дар як газал бо талмехоти киссахои Юсуфу Хизру Искандар, Фарходу Мачнун, Исову Марям ва Фарходу Мачнуну Зулайхо, Лайливу Исо, Юсуфу Мусо ва гайра дучор омадан мумкин аст, ки аз имконоти васеи мазмунсозии ин санъати бадей дар шеъри Соиби Табрезй гувохй медихад.
ПАЙНАВИШТ:
1. Девони Соиби Табрезй. Бо э^тимоми Ч,ах,онгири Мансур. Иборат аз ду чилд. - Тех,рон:
Муассисаи интишороти Нигох,, 1384.-1896 с.
2. Зарринкуб, Абулхусайн. Ч,устучу дар тасаввуфи Эрон/Абдулх,усайни Зарринкуб.- Душанбе:
Дониш, 1985.-321 с.
3. Зех,нй, Тура;ул. Санъати сухан/Тура;ул Зех,нй. - Душанбе: Ирфон, 1979.- 279 с.
4. MaoHH, AxMag rymuH. OapxaHru amtopu Cou6. H6opaT a3 ce ^rag/AxMag rymuHH MaoHH. - TexpoH: Myaccucau MyT0^H0T Ba Tax^u^oT,1365.- 1652 c.
5. MyxaMMag3ogau Cuggu«;. fflapxu ra3a^xoH CoH6uTa6pe3H/MyxaMMag3ogaH Cuggu«;.-TexpoH,1370.- 456 c.
6. HacpugguHoB, A. Cexpu My6HH/A.HacpuggHHoB. - Xy^aHg, 1996.- 196 c.
7. CatgueB, CagpH. Aga6ueTH to^hk gap acpu XYH/CagpH CatgueB. - ^ymaH6e: floHHm, 985. -284 c.
8. Cou6 Ba ca6KH xuHgH gap rycTypau Tax^u^o™ aga6H. Eo Kymum Ba эxтнмoмн MyxaMMag Pacy.™ ^aperamT.- TexpoH,1371. - 456c.
9. Coh6h Ta6pe3H. Ry^^ueT. Eo My^agguMa Ba mapxu xo.ra moup a3 MyxaMMag A66och/Coh6h Ta6pe3H. -TexpoH: Hc$aHg,1378.- 1834c.
10.Cou6. MyHTaxa6oT/Cou6. - ^ymaHe: Hp^oH, 1980. - 703 c.
11.^oTaMH, AxMag. naxyxume gap ca6KH xuHgH Ba gaBpau 6o3ramTH aga6H/AxMag X^oTaMH.-TexpoH,1342.- 234 c
12.fflaMuco, Cupyc.OapxaHru Ta^MexoT/Cupycu fflaMuco.- TexpoH,1396.- 324 c.
13.fflaMuco,Cupyc. Ca6KmuHocuu metp/Cupycu fflaMuco.- TexpoH, 1346.- 420c.
14.fflapu^oB, X. K&tomh 6aget/X.fflapu$oB.- ^ymaH6e: Hp$oH,1991.- 178c.
15.fflepo3H, ^o^H3. Ry^^ueT. MypaTTu6u khto6 Ba Mya^^u^u capcyxaH ^.fflaH6e3oga/^o^H3u fflepo30.-^ymaH6e: Hp$oH,1983.-670c.
REFERENCES:
1. Soibi Tabriz's Collection of Compositions. Under the editorship of Jahongir Mansur. In two volumes. - Tehran: Nigoh, 1384hijra. - 1896 p.
2. Zarrinkub, Abulhussain. Search in Iranian Mysticism / Abdulhossein Zarrinkoub. - Dushanbe: Knowledge, 1985. - 321 p.
3. Zehni, Turakul. Art of Speech / Turakul Zehni. - Dushanbe: Cognition, 1979. - 279 p.
4. Maoni, Ahmad Gulchin. The Dictionary of Soib's Poetry. In three volumes / Ahmad Gulchini Maoni. - Tehran: The Institute of Studies and Research, 1365hijra. - 1652 p.
5. Muhammadzoda Siddiq. Interpretation of Soibi Tabrezi's Ghazals / Muhammadzoda Siddiq. -Tehran, 1370hijra. - 456 p.
6. Nasriddinov, A. The Holy Magic / A.Nasriddinov. - Khujand, 1996. - 196 p.
7. Sadiev, Sadri. The Tajik Literature Referring to the XI-th Century / Sadri Sadiev. - Dushanbe: Knowledge, 985. - 284 p.
8. Soib and the Indian style in the Development of Literary Research/under the editorship of Muhammad Rasul Daryogasht. - Tehran, 1371hijra. - 456 p.
9. Soibi Tabrizi. Collection of Compositions. The author of introduction and the poet's life depiction: Muhammad Abbosi / Soibi Tabrezi. -Tehran: Isfand, 1370hijra. - 1834 p.
10.Soib. Selected Works/ Soib. - Dushanbe: Cognition, 1980. - 703 p.
11.Hotami, Ahmad. Conducting Research on the Indian Style and Referring to the Period of Literary Transition/ Ahmad Hotami. - Tehran, 1342hijra. - 234 p.
12.Shamiso, Sirus. The Dictionary of Talmehot / Sirus Shamiso. - Tehran, 1396hijra. - 324 p.
13.Shamiso, Sirus. Prosaic Stylistics / Sirus Shamiso. - Tehran, 1346hijra. - 420 p.
14.Sharifov, Kh. Artistic Words / Kh. Sharipov. - Dushanbe: Cognition, 1991. - 178 p.
15.Sherozi, Hafiz. Collection of Compositions. Compiler of the book and author of the introduction: J. Shanbezoda / Hafiz Sherozi. - Dushanbe: Cognition, 1983. - 670 p.
