CC BY
53FТАХР 14.25.09
МЕДИА-РЕСУРСТАРДЫ ЦОЛДАНУ АРЦЫЛЫ ОЦУШЫЛАРДЬЩ КОММУНИКАТИВТ1К
Ц¥ЗЫРЕТТЫ1Г1Н ЦАЛЫПТАСТЫРУ
А.Н. Азимбаева, А.М. Жалалова Каза^ улттык цыздар педагогикалык университетi, Алматы, Казакстан, akshaim01@mail.ru; aigul.azimbaeva@bk.ru
Макалада каз1рг1 кездег1 окытушылардын оку YPДiсiнде акпараттык-коммуникациялык куралдардын деген эсерш Yйлестiрiп, бiлiм алушыларга багытталган медиа - ресурстарды дагдыланд^1ру кажетшп туралы жазылган. Окушыларда сабак барысында медиа - ресурстарды колдану аркылы свйлеу, есту, оку дагдыларын жэне сыни тургыдан ойлау - ды калыптастыру. Компьютер жэне интерактивтi такта кемепмен мига шабуыл, сергiту сэттерiн, ойлайн жэне офлайн ойын тYрлерiн, видео жэне аудио, сурак-жауап тYрлерiн, музыка, кыска метражды фильмдер мен теледидар роликтерiн, блог жазбаларын, эндер мен музыкалык бейнелердi жэне т.б акпараттарды колдану аркылы сабакта окушылардын коммуникативтж кузыреттшгш калыптастыру. Сабак барысында медиа -ресурстарды колданып окушылардын эдютемелж, дидактикалык, педагогикалык жэне психологиялык принциптерш толынымен жYзеге ас^1руга мYмкiндiк берш, оку процесiн кызыкты ету. Оку YPДiсiнде медиа - ресурстарды колдану кезшде окушыл^1рга келтiрген пайдасы немесе керi эсерлерi туралы жазылган.
ТYйiн свздер: медиа-ресурс, интернет, коммуникативтж к¥зiреттiлiк, инновациялык технологиялар, оку
YPДiсi.
Макалада бастауыш сынып окушыларынын оку YPДiсi барысында медиа ресурстарды колдану аркылы коммуникативтш кузыреттшгш калыптастыру туралы карастырылган. Коммуникативтiк кузыреттшгш калыптастыру барысында тш Yйренушiлiрдiн кызыгушылыгын дамытып, оларга эркашан багыт багдар берiп, сабак барысында инновациялык технологияларды онын iшiндегi медиа ресурстарды ^нделшл пайдалану кажет. Осы медиа-ресурстарды сабак барысында колдану туралы Казакстан Республикасынын «Бшм туралы» занында: «Б^м беру жYЙесiнiн басты мшдеттершщ бiрi - окытудын жана технологияларын енгiзу, бiлiм берудi акпараттандыру, халыкаралык галамдык коммуникациялык желiлерге шыгу», - деп бершген [1; 6]. Окыту мен окуды жаксарту жэне де окушылардын окуга деген кызыгушылыгын арттырып, оларды оку барысында к¥Зыреттiлiктерiн калыптастыру Yшiн медиа-ресурстарды оку YДерiсiнде пайдалану ете тиiмдi. БYгiнгi ^ндеп мектеп кабыргасындагы медиа-ресурстарга: видео диск, аудио диск, интернет, компьютер, интеративт такта, проектор жэне дауысты шыгаратын колонканы жаткызуымызга болады. Ал олардын тiл YЙренушiлiк кузыреттшгш калыптастыру Yшiн сабак барысында тYрлi онлайн жэне офлайн ойын тYрлерiн, музыка, видео, пазл жэне неше тYрлi кернекiлiктердi карастыруымызга болады. Бул кернекiлiктердi сабак барысында колдансак, сабагымыз тшмд^ эрi сабакка катысып отырган окушыларга сабакты тез кабылдауына тYрткi болады. Макаланын зерттеу нысанына - № 47 жалпы бiлiм беретiн мектеп ордасындагы бастауыш сынып окушыларын алдык. Сол мекемеде бiлiм алатын 2 «а», 2 «э» жэне 3 «а» - сыныптар арасында 2.09.19-25.12.19 жж. аралыгында зерттеу жYргiздiк.
Жалпы жас буындарды ездерiнiз бiлетiндей, ен алдымен, тiлге кызыктыруымыз кажет. Себеб^ казiргi танда елмiзге уш тшдшк енген сон, сабак багдарламаларында да ана тiлiмiзден баска орыс жэне агылшын тiлдерiн YЙрету мiндеттелген. Бiздiн болашагымыз осы жас урпакка байланысты болгандыктан, онын бэсекеге кабiлеттi, жанашыл болып есуiне тiкелей бiздер жауаптымыз. Келешекте елiмiздiн дамуына Yлесiн косып, КР дамыган 30 елдiн катарына енгiзiп, олармен келешегi дипломаттык карым - катынас орнату бiздiн жас урпактарымызга байланысты. Осы орайда КР дамыган 30 елдщ катарына косылу жайлы КР тунгыш президентi Н.Э. Назарбаев 2014 жылгы 17 кантардагы № 732 жарлыгында: ««Казакстан-2050» стратегиясы: калыптаскан мемлекеттiн жана саяси багыты» атты Казакстан халкына Жолдауында республикамыздын 2050 жылга карай элемнiн ен дамыган 30 мемлекетшщ катарына кiруi женiнде жана стратегиялык максат койылды», - деп айтып еткен болатын [2; 1]. Осы жаhанданFан заманда артта калмас
113
Yшiн ец алдымен тш бiлуiмiз кажет. Ецщ гана мектеп табалдырыгын аттап, кателшпен сейлеп, дамып келе жаткан жас бYлдiршiнерiмiзге орыс жэне агылшын тшн мецгерулерш мэжбYрлеймiз. Тiл Yйренушiлерге кандай да бiр пэндi Yйрететiн болсак, бiз - свйлеу, есту, ощу жэне жазу дагдыларын колданамыз. Жалпы бастауыш сынып окушыларын ец алдымен есту жэне сейлеу дагдысын калыптастыруымыз кажет, б^л дегенiмiз жазу жэне оку дагдыларын колданбаймыз деген сез емес. Эйтсе де, сабак барысында басты максат олардыц бiлiм алуга деген кызыгушылыгын арттырып, оны т^шынуына кемектесу. Медиа - мектеп окушылары мен студенттердщ тарих пен ^рылым жэне теорияны зерттеу процесiндегi элеуметпк тэжiрибесiн калыптастырудыц к¥ралы ретiнде карастырылады [3; 23].
Б^л т^ста бiз казiрri танда осы медиа-ресурстарды бшм алушыларга сабак беру барысында колданып сабак ететiн ететiн болсак, сабагымыз тигiзер пайдасы орасан зор. Жогарыда айтып еткендей 02.09.19 - 25.12.19 жж. аралыгында зерттеуге топтала кетсек [1- сурет]. Бiздер б^л зерттеудi бастауыш сыныптарында жYргiзгендегi максатымыз неде? Одан кандай жаксы немесе жаман жактарын кере аламыз? Зерттеу соцында кандай жетiстiкке немесе женiлiске тап болгандыгымыз жайлы алдагы уакытта жазып ететiн боламыз. Бастапкыда 2 «а» жэне 3 «а» сыныптары аралыгында зерттеу жYргiздiк. Зерттеу статистикасына CYЙенер болсак, бастапкы екi айга жалгаскан зерттеуде - интернет, интерактивтi такта, компьютер видео жэне аудио дискшерш колдану сабак барысында екi сыныпта колдану тэсiлi екi тYрлi болды. Себебi, оку жылыныц басында 3 «а» сыныбында техникалык акау болып, интерактивтi такта ж^мыс жасамай калган едi. Сол себептi де осы зерттеу ж^мысын жYргiздiк.
Жалпы жацартылган багдарлама бойынша сыныптарда медиа ресурстарды колдану мiндеттелген. Бiрак бiздегi жагдайга байланысты 3 «а» сыныбыныц бастапкы екi айында ойлайн ойындар, интерактивт такта колданылган жок. Тиiсiнше олармен ютап, кернекiлiкпен бiрге аудиодискiлердi сабак барысында колдандык. Б^л арада 2 «а» сыныбындагы сабак барысында барлык медиа-ресурстар колданылды. Оларда интерактивтi такта мен компьютердiн аркасында барлык жаца акпарттар, жацалыктар, видеолар, аудиолар, онлайн жэне де офлайн режимдеп ойын тYрлерi т.б. жYргiзiлдi. Бастапкы ею айдагы нэтижеге CYЙенер болсак, 3 «а» сыныбына караганда 2 «а» сыныбындагы окушылардыц есте сактау кабшеп^ ,сабакка катыскан кездегi белсендiлiгi элдекайда жогары керсеткiштi керсеттi. Б^л туралы сабак соцынан алатын керi байланыска, оныц iшiндегi сабак соцында койылатын с^рактар тестер, сэйкестендiру, жалгастыру сиякты жэне т.б. тYрлi тапсырмалар нэтижесшен байкауымызга болады. Ал екi айдан соц бiрiншi токсандык бiтiп, демалыста демалып, келесi токсандыкка миларын тыныктырып келген бастауыш сынып окушыларын ерекшелштер кYтiп т^рды. 3 «а» сыныбында екiншi токсан басталганда интерактивтi такта женделш, олармен сабак барысында барлык медиа ресурстар колданылды. Бастапкыда 3 «а» сыныбында ете катты эсер калдырылгандыктан, олар сабактан тыс уакытта да интернет желiлерiнен берiлген тапсырмаларды iзденiп алдын ала дайындыкпен келетш болды. Бiр ай еткен соц, 2 «а» сыныбымен бiрдей дерлш керсеткiш керсеттi.
1 - сурет. 2.09.19-25.12.19 жж. а]
эалыгында журпзшген зерттеу нэтижелерi 5% шкала бойынша.
3 «а» - сыныбы 2 «а» - сыныбы
2.09 - 30.09 2.3% 2.9%
1.10 - 31.10 2.4% 3.2%
11.11 - 29.11 2.7% 3.6%
5.12- 25.12 3.8% 3.9%
Дерекквзг: автордъщ цурастъруымен
Медианы сабак барысында да, сабактан тыс уакытта да колдана алады. Сабак барысында кыска метражды фильмдер мен теледидар роликтерш, жазбаша макалалар мен блог жазбаларын, эндер мен музыкалык бейнелерд^ эсiресе сездерi бар болса, сабак барысында пайдаланган тiптен жаксы. Медиа ресурстарды колдану шетел тiлiн YЙренiп жаткан бiлiм алушылардыц бiлiмiн шыцдауга, эрi олардыц к^зыреттшгш калыптастыруга септшн тигiзетiн акпарат к¥ралдарыныц бiрi екенш келесi зерттеу нысандарына карап, тагы да кез жеткiзуiмiзге болады. Медиа ресурстарды, соныц iшiндегi интернеттi сабак барысында колдану ете тшмд^ эрi тез. Сабак барысында сабактыц такырыбына, мазм^нына
114
байланысты окушылармен неше тYрлi онлайн жэне офлайн ойындарын ойнауымызга болады. Жалпы сабак барысында - «learning.apps», «Kahoot» «Activinspire» «Dojo class» жэне де т.б. ойын тYрлерiн колданамыз [№ 2 - сурет]. Осы ойын тYрлерiн онлайн тYрде бYкiл сыныптагы окушылар жеке-жеке катысуы ушiн, муFалiм эр окушыга логин ашып, логинмен 6ipre паролiнде бередi. Бул ойынды ойнар кезде барлык электронды курылFыларды колдануFа болады.
Каирп тацда сыныптарда компьютерден белек смартфондарды жэне планшеттi колдана алады. Мундай жаFдайда окушылардаFы планшет немесе телефон тYрлерi тек кана саба; барысына Fана арналFан KурылFы болуы тиiс. Бул ойын тYрлерiн тек кана саба; барысында Fана колданып коймай, окушылардыц коммуникативтiк кузыреттшшн калыптастыру максатында окушыларFа косымша тапсырма ретiнде осы ойын тYрлерiнен YЙ жумысына тапсырма беруге болады.
№ 2 - сурет. «Learning.apps», «Kahoot» жэне «Activinspire» ойындары.
Дерекквзг: https://learningapps.org/; https://kahoot.it/; https://www.prometheanworld.com/
Медиа - жаца сандык жэне медианыц электронды формаларыныц (онлайн жацалыктар, блогтар, Уикипедия, YouTube, элеуметпк желiлер, видео ойындар жэне т.б.) даму YДерiсi жэне бул жаца пiшiндер пiкiр бiлдiру еркiндiгiнiц, тиiмдi баскару жэне демократиялык YДерiстерге катысуды дaмытуFa ыкпал ете отырып, акпарат пен бiлiмге кец жол ашу [4; 121]. Жалпы бшм беретш мектепте медиа ресурстарды: акпаратты арнайы нысанда алу жэне ецдеу куралы ретiнде, оку процесiнде кемекшi ретвде, карым-катынас куралы ретiнде пайдалануымыз кажет. 3 «а» жэне 2 «а» сыныптарын бiр-бiрiмен салыстыру аркылы сабак жYргiзсек, 2 «э» сыныбында жеке сол сыныптыц езiн алып зерттеу жумыстарын жYргiздiк. Сабак барысында сабакта окушылардыц кызыFушылыFын арттыру Yшiн тYрлi эдiс-тэсiлдердi колдануFа тырыстык. Эр сабакты эртYрлi кылып еткiзуге тырыстык. Сабактыц алFашкы кYнiнен интерактивтi такта кемепмен миFа шабуыл, сергiту сэттерш, ойлайн жэне офлайн ойын тYрлерiн, видео жэне аудио, сурак-жауап тYрлерiн, музыка жэне т.б. колдандык. Сабактыц алFашкы кYнiнен «all about me» белiмiне байланысты интернеттi колданып, «YouTube» желюшен кYнделiктi колданатын сездердi жэне эрекеттердi керсетiп бiрге кайталаттык, келесi сабактарында белiм бiткенше, пiшiндерге жэне тYCтерге байланысты видеолар керсетпк. МундаFы керсеткенiмiздегi тиiмдiлiгi окушылар осы пiшiндер мен тYCтерге жэне отыр, тур, кiтапты аш, кiтапты жап сынды сездердi шетелдiктер калай айтады жэне олар осы сездердi аFылшын тiлiнде айткан кездергi калай айтылатындаFы, яFни, калай дауысталатындыFы жайлы олардыц сол аFылшындыктардыц ез ауыздарына естп, ездерiнiц айткандаFы кателiктерiн жендеуге тырысты. Осы бiрiншi белiмдi етiп жаткан кезде олармен «fl» жэне «bl» эрiптердiц калай дауысталатыны жайлы да бiлдi. Келесi сабак сайын Yй жумысын сурар кездеде неше тYрлi тэсiлдермен сурауFа тырыстык. Бiрiншi сурак-жауап тYрiнде болса, келесi кYндерi «crocodile», «hot chair», «potato» жэне жоFарыда айтып еткен «Dojo class» ойыны - YЙ тапсырмасын сураFанFа таптырмайтын ойындардыц бiрi. Тек кана бул ойындармен Fана шектелмей, сабак жэне YЙ жумысын сурауда тYрлi кернекiлiктердi колдансак ете кызык етедг Жаца сездердi сурау Yшiн ауызша жэне бiр ойындарды курастырсак болады. Мысалы: аFылшын тiлiндегi эрiптердi алып келш, окушыларды топка белiп оларFа эрiптердi оларFа устатып казак сынып болFандыктан казакша сез айтып, оныц аFылшыншаFа аудартып, сол сездiц аFылшын тiлiнде калай жазылу керектiгi жайлы эрштермен сез куру керектiктерi жайлы тапсырма беруiмiз кажет. Сонда олар жиынтык бакылауFа да, керi байланыс алFанда да ешкандай кедергiсiз дурыс жауап жазуларына кемегiмiздi
115
rari3eMÎ3. С^рагымыз келген сездердщ суреттерш керсету аркылы да олардан агылшынша атауын с^рауымызга болады. Жалпы айта беретiн болсак тэсiлдер кеп, бiрак 6i3 ол тэсшдердщ сол сынып окушыларына тшмдшгш аныктап алуымыз кажет. Жэне ол тэсшдер бiздщ бастауыш сынып окушыларына сэйкес келе ме, оны да 6MremMi3 абзал?!
Жалпы бастауыш сынып окушыларымен ж^мыс жасаган кезде ете ыждагаттыльщпен ж^мыс аткаруымыз кажет. Бастауыш сынып окушыларына керсететш дYниелерiмiзде непзшен кеп сезге караганда суреттер болуы тиiс. Сабак барысында «listening»^ де колдансак, олардыц агылшын тiлiн ^гынуына кемегiмiздi тигiземiз. Егер жастайынан окушыларда кiшкене болсын практика болмаса, олардыц ескенде шетел тiлiн мецгеруi киынга тYCпек. «Неге мектепте втшет!н сабацца цызыцпайтын оцушылар болады?»- деген с^рак кекейiмiзге конып, ол туралы окушылар арасында с^рак - жауап, ягни, сауалнама жYргiздiк. Сауалнаманы мектептегi 2-10 аралыгындагы окушылардан мектептен тыс уакыттарында алдык. Сауалнама 2 кYнге жалгасты. Сауалнаманыц нэтижесiне карайтын болсак, койган с^рагымызга келесiдей жауаптар берiлдi [3 - сурет]. Б^л дегенiмiз элде де кYнделiктi болмаса да, сабакта медиа-ресуртарды элi кYнге дешн толыгымен колданбайтынын немесе колданса да сабак жецш тYрде кiтаптыц тшшшз тYсiндiрiлмейтiндiгiнде. Бар жогы 40 мин созылатын сабакта окушылардыц кептiгi немесе баска да факторларга байланысты сабак уакытында мемлекет енгiзген программаларга ^стаздар Yлгермей жататын кездер болады. Кейбiр окушылардыц берген жабауында уакыттыц тыгыздыгына байланысты ^стаздар сабак барысында эрбiр окушыга кецiл беле алмагандыктан, окушылардыц сабакка деген кызыгушылыгы темендейдi екен. Жэне окушы тапсырмаларды орындаган уакытта оларга тек сабак соцында емес, сабак барысында да мактау сездерш жэне канаттандыратын мотивациялар айтып отыруымыз керек екен. Сыныптагы окушылардыц децгейлерi бiрдей еместiгiн бiздер бiлемiз. Егер окушыда киындыктар болып жатса, оган ешкандай дауыс кетерусiз, сынптастарыныц алдында жылы кабакпен тYсiндiруiмiз керек. Неге? Себеб^ бiз алган сауалнамада да бершген с^ракка мынандай жауап болды: сабак барысында тYсiнбей, катарластарынан калып койган окушыларга тYсiндiрген кезде, тYсiндiрiп жатып дауыс кетерiп немесе «пэленшеден кай жерiц кем?» - деп, ягни оларды баска сыныптастарымен салыстыру, оны сыныптастарыныц алдында ^рысып, оны темендететш болсак, окушыларда ^стаздарын оны кемшткендт Yшiн ^натпай, сабагына деген кызыгушылыгы да сенедi екен.
3 - сурет. Окушылар арасында жYргiзiлген сауалнамадагы берiлген жауаптардыц басым белш.
Дерекквзг: автордыц цурастыруымен
Егер окушы сабакта белсендшп темен немесе сабакта мYлдем катыспай отырса, онда окушыны емес бiрiншi орында езiмiздi кшэлауымыз керек. МYмкiн ^стаздар окушылардыц кызыгушылыктарын арттыра алмай жаткан шыгар. Сауалнамада бершген жауаптарды негiзiнен жогары буын окушылары айтканымен, олардыц жас буындарга катысы жок деген сез емес. Неге? - себеб^ орта жэне жогары буын окушыларында сабакка деген кызыгушылык мYмкiн бастауыш сыныптан калыптаскан шыгар. Осы берiлген жауаптардан корытынды шыгарып, кателiктердi ж1бермеуге тырысуымыз керек. БYгiнгi окушылар Yш жасынан бастап «балалар багдарламаларыныц бейнелерiн немесе DVD дискшерш» керу
Yшiн ттсп курылFыларды iстетудi бiледi. Егер олар бiр суракка кызыFып, ол туралы акпарат бiлгiсi келсе, Fаламтор желюшен iздейдi [5; 5]. Бiздiц елiмiздегi бiлiм беру баFдарламаларындаFы даFдарыстардыц бiрi, бiлiм беру жYЙесiндегi медиа ресурстарын баFаламаFандыFымызда жэне жеткiлiктi децгейде KOлданбаFандыFымызда. Себебi, казiрдiц езiнде Казакстанныц ауылды аймактарында медиа-ресуртарыныц жеткiлiксiздiгi, интернет желшершщ устамауы немесе окытушылардыц медиа-ресурстарын колданып, сабак беруiндегi сауатсыздыктарынан, бiздiц бiлiмiздiц барлык децгейiнде жоFарылауына керi эсерiн тигiзедi. Егер бiлiм алушыларды сабакка, бiлiмге кызыктыра алмасак, олардыц сабак окуFа, бiлiм алуFа деген ынтасын жоFалтып аламыз. Муныц нэтижесшде бэсекеге кабiлеттi жастарды тэрбиелей алмаймыз.
Ендi кайтадан 2 «э» сыныбындаFы жYргiзген сабак барысына токтала кетер болсак. Бiзде де сабакка деген кызыFушылыFы жок, мYлдем сабак окынысы келмейтiн окушыларымыз болды. Олармен бастапкыда баска сыныптастарына караFанда жецiл тапсырмалар беру аркылы жумыс аткардык. Мысалы олармен екiншi жэне Yшiншi тараулары «My family and friends» жэне «my school» такырыптары болды. Ол тараулардаFы сездер ол сыныпка таныс, себебi оны окушылар бiрiншi сыныптада еткен болатын. Бул сыныпта кайтадан бершгендш - ол такырыптарды кYрделендiрiп етуiмiз кажет. Бiз децгейлерiне карап екi топка белiп, бiрiншi топпен оцай тYрде еткiзсек, келесi топка кYPделiрек тапсырмалар орындауын айтттык. Бiрiншi топтаFы окушылармен такырыпка байланысты жаца сездердi жаттаткыздык, сосын топтаFы окушыларFа отбасыларыныц суреттерiн салFызып, сосын «мынау менiц экем» немесе «мынау менщ анам» секiлдi ездерiнiц отбасыларын аFылшынша таныстыруFа кемектесiп отырдык. Ал келес топ окушыларымен басында монолог курFызып, сосын жуптык жумыс жасаткызып диалог курFыздык. Эрине, екiншi сынып окушылары Yшiн басында ете киын болды. Олармен жумыс ютей келе, OFан да YЙреттiк. Бастапкыда басым белтн езiмiз айтып отырдык жэне YЙде ата-аналарыныц да ез балаларын кадаFалауын айтып отырдык. Yй жумысына такпактарда берген болатынбыз, оларды жаттап келген окушылардан сураFанда, олардан алFан жауабымыз анам, экем, эжем, аFам жэне эпкем кемектесп деп отбасындаFы адамдарды атап шыFатын. Бiз смайлик аркылы баFалау тэсiлiн колданып, YЙ жумысын айткандарFа бiр смайлик, сабак барысында белсендi катыскандарFа тагы бiр смайлик, ал YЙде берiлген косымша тапсырмаларFа дайындалып келiп айткандарFа таFы бiр смайлик бердiк. Мысалы, кYнделiкке койып жаткан кезде, берiлiп жаткан смайликти не Yшiн алFанын айтып жэне YЙге берiлген тапсырмаларFа кемектескен отбасы мYшелерiне смайликтердi берiп, мысалы, мына смайликтi анаца деген сиякты айтар болсак, окушылар куанып, YЙлерiне керсеткенше асык болады да, келесi тарсырмаларды белсендi турде орындап жYредi. Ал алмаFан окушылар катарластарына карап олардыц да смайлик алуFа деген куштарлы^ы артып, сабакта белсендi болады. Муныц нэтижешнде окушыларда кызыFушылыFын арттырып, эрi бiлiмiн де ныFайтамыз жэне олардыц кузыреттшгш калыптастырамыз. Окушылар эр сабакта бар жоFы 3-5 мин аралынында болатын сэргiту сэтiн уйымдастыруымызды асына кYтетiн. Сосын YЙ жумыстары суралып, артынша интерактивтi тактаныц кемегiмен ребус, сез жумбак, видео секiлдi кернекiлiктерiмiздi керсетiп, сабактыц да такырыбын ашып алатын едiк. Немесе сурак койып, дурыс жауаптыц алFашкы эрiптерiн алып, сабаFымыздыц такырыбын шыFаратынбыз. Эр сабакта эртYрлi эдiстi колдансак, окушылардыц сабакка деген кызы^ушылыктарын жоFалтып алмаймыз, оныц нэтижесiнде ез сабаFымызFа баулып, олардыц кузыреттшктерш калыптастырамыз.
ЖоFарыда айтып еткендей окушылар сабак барысында акпаратты эртYрлi жолмен есте сактайды. Бiр окушыларда есте сактау кабiлетi есту аркылы болса, ал кейбiреуiнде керу аркылы, rimi кейбiр окушыларда оку аркылы акпараттарды есте сактайды екен. ТYрлi Fалымдар осы орайда кептеген эксперименттер жYргiзедi. 2009 жылы атакты Fалымдардыц бiрi Уиллингем жасаFан зерттеуiнде ол карапайым сурак кояды: «Нелiктен студенттер теледидардаFы барлык нэрсенi есте сактайды жэне бiз окыFанды умытып кетедi?» [6; 23]. Эйткенi кептеген окушыларда кезбен керш сактау кабшет жаксы дамыFандыктан медиа ресурстарды колдану кезвде олардыц сол кабiлетi каркынды жумыс аткарып, берiлген акпарат есте сактау кабшетше эсер етедi. Бiздiц сыныбымы^а кiретiн эрбiр бiлiм алушы туылFаннан мультимедиялык элемнiц бiр белшегi екенш бiлемiз. Себебi, отандык жэне шетелдш зерттеулерге сэйкес баланыц теледидарлык баFдарламаларды карауFа немесе компьютерде жумыс ютеуге жумсайтын уакыты, оныц мектепте етюзетш уакытынан элдекайда узаFырак [7; 134]. Осы сштемелерге
карайтын болсак, казiргi заман техниканыц заманы жэне бiздердi жан-жакты коршагандыктан, одан шектелш артта калып коймауымыз керек. Б^л дегенiмiз медиа-ресурстарды сабак барысында да, сабактан тыс уакытта да колдануымыз керек.
Кррытындылай келе, зерттеуге катыстырган Yш сыныбымызда, ягни, 2 «э», 3 «а» жэне 2 «а» сыныптары арасында еткiзген сабактарыныц нэтижешнде окушылардыц к¥зыреттiлiгiн калыптастыруларына Yлкен Yлес коса алдык. Мысалы, зерттеу жYргiзген 3 «а» сыныбында окитын Давид, Зилола, Матвей жэне Мансур есiмдi окушылардыц медиа-ресурстарды колдану аркылы сабак еткеннен кешн 2 аптада керсеткен керсеткщтерше карайтын болсак, сабакка деген кызыгушылыктары артып, сабакта б^рынгыга караганда блсендшктерш байкадык. Yй ж^мыстарын орындап келiп, сыныптагы езге окушылармен жарысатынды шыгарды. Ал 2 «а» сыныбындагы Руслан, Милана жэне Эльвина есiмдi окушыларымыз да оц керсеткiш керсетп. Ол кiсiлермен ж^мыс жасаганда оцайга соккан жок, эйтсе де, «шешшген судан тайынбас» дегендей, алдыга койган максатымызга кiшкене кадам басып, кiшiгiрiм жетiстiкке жеттiк. 2 «э» сыныбы баска ею сыныпка караганда бшм жагынан элсiз едi, сол себепт де ол сыныпты баска сыныппен жарыстырмай, тек сол сыныптыц mi^^ri окушылармен гана ж^мыс жасап, бiр-бiрiмен жарыстырдык. Ол сыныпта Эдшет, Алмат, Руслан, Дамир жэне ЭбдiFани деген окушылардыц децгейi теменiрек болатын. Окытушылардыц кажырлы ецбектерiнiц жэне осы инновациялык технологиялардыц аркасында окушыларда сабакка деген кызы^ушылыктарын оята алдык. Эйтсе де, медиа-ресуртарды колдану аркылы Алмат жэне Эдшетпен косымша ж^мыс ютелу кажет. Бiздердiц жетiстiгiмiз, бiлiктi жэне бiлiмдiлiгiмiз осы окушылардан керiнедi. Окушылардыц бшмш керу Yшiн олардыц к¥зыретплшн калыптастыруымыз кажет. Ал к¥зыреттiлiктi калыптастыру Yшiн, окушыларда сабакка деген кызы^ушылыктарын арттырып, сабакка деген белсендiлiктерiн керсетуiмiз кажет. ТYЙiндеп айткымыз келгенi, оку YPДiсiнде окушылардыц казiргi заманFа сай к¥зыреттшктерш калыптастыру Yшiн окытушылардыц заман талабына сай бiлiктiлiгi мен бшмш калыптастырып, инновациялык технологияларды, оныц шшде медиа-ресурстарды сабак барысында угымды колданылу керек.
ПайдаланылFан эдебиеттер
1. Казахстан Республикасынын «Бшм туралы» Заны (2010)
2. Назарбаев Н. Э. (2014) «Казахстан-2050» стратегиясы: калыптаскан мемлекетгiн жана саяси багыты» атты Казахстан халкына жолдауы. Астана.
3. Медиа- и информационная грамотность в информационном обществе (2015) Сб. мат. Всеросс. научно-практ. конференции. Москва.
4. Медиа жэне акпараттык сауаттылык (2018) Алматы: «Казак универститеп».
5. The Importance of Media in the Classroom. https://us.corwin.com/sites/default/files/upm-assets/6635 book item 6635.pdf
6. Willingham D. T. (2009). Why Don't Students Like School? San Francisco: Jossey-Bass.
7. Якушина Е. В. (2000) Интернет в аспекте медиаобразования // Проблемы перехода к 12-летней системе обучения. М.: ИОСО РАО, 2000. С. 134-139.
Формирование коммуникативной компетентности учащихся посредством медиа ресурсов
А.Н. Азимбаева, А.М. Жалалова Казахский национальный женский педагогический университет, г.Алматы, Казахстан, akshaimQ 1 @mail.ru; aigul.azimbaeva@bk.ru
В статье описывается необходимость настройки медиаресурсов, ориентированных на учащихся, с учетом влияния существующих учителей на информационные и коммуникационные медиа в процессе обучения. В процессе обучения происходит формирование у учащихся навыков говорения, аудирования, чтения и критического мышления за счет использования медийных ресурсов в классе. В целях развития коммуникативной компетентности студентов
предлагается использовать: компьютер, интерактивную доску для мозгового штурма, онлайн- и офлайн игры, видео-и аудиоматериалы, викторины, музыку, короткометражные фильмы, рекламные ролики, посты в блогах, песни, музыкальные клипы и т.д. Следует процесс обучения сделать более приятным, используя медиа-ресурсы на уроке, чтобы полностью реализовать методологические, дидактические, педагогические и психологические принципы обучения. Описываются преимущества и негативные последствия, которое оказывает использование медиа-ресурсов в учебном процессе на обучащихся.
Ключевые слова: медиа-ресурс, интернет, коммуникативная компетентность, инновационные технологии, образовательный процесс.
Formation of communicative competence of students when using media resources
A.N. Azimbaeva, A.M. Zhalalova Kazakh National Women's Teacher Training University, Almaty, Kazakhstan, akshaimO 1 @mail.ru; aigul.azimbaeva@bk.ru
The article describes the need to configure student-centred media resources, taking into account the impact of existing teachers on information and communication media in the learning process. Formation of students' speaking, listening, reading and critical thinking skills through the use of media resources in the classroom. Use your computer and whiteboard to brainstorm, online and offline games, videos and audio, quizzes, music, short films and commercials, blog posts, songs, music videos, etc. for the formation of communicative competence of students. Teacher nedds to make the learning process more enjoyable, using media resources in the lesson to fully implement the methodological, didactic, pedagogical and psychological principles of students. The authors describe the benefits and negative effects to the learning with the use of media resources.
Keywords, media resource, Internet, communicative competence, innovative technologies, educational process.
Редакцияга 05.03.2020 TYCтi.
