Научная статья на тему 'Меҳнат ёшидаги меҳнатга лаёқатли аҳоли сони прогнозини ҳисоблаш методикаси'

Меҳнат ёшидаги меҳнатга лаёқатли аҳоли сони прогнозини ҳисоблаш методикаси Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
964
112
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
АҳОЛИ / МЕҳНАТ ЁШИ / МЕҳНАТГА ЛАЁқАТЛИ ЁШ / МЕҳНАТГА ЛАЁқАТЛИ ЁШГАЧА БўЛГАН АҳОЛИ / ДЕМОГРАФИК ПРОГНОЗ / ЁШ СИЛЖИТИШ УСУЛИ / ЁШ ИНТЕРВАЛИ / ВОЗРАСТНОЙ ИНТЕРВАЛ / AGE INTERVAL / АҳОЛИНИНГ ЁШ-ЖИНС ТАРКИБИ / МИГРАЦИЯ / MIGRATION / МИГРАЦИОН САЛЬДО / МИГРАЦИОННОЕ САЛЬДО / MIGRATION BALANCE / НАСЕЛЕНИЕ / ПОЛОВОЗРАСТНОЙ СОСТАВ НАСЕЛЕНИЯ / POPULATION / ТРУДОВОЙ ВОЗРАСТ / WORKING AGE / ТРУДОСПОСОБНОЕ НАСЕЛЕНИЕ / WORKING POPULATION / НАСЕЛЕНИЕ МОЛОЖЕ ТРУДОСПОСОБНОГО ВОЗРАСТА / ДЕМОГРАФИЧЕСКИЕ ПРОГНОЗЫ / POPULATION PROJECTIONS / КОГОРТНО-КОМПОНЕНТНЫЙ МЕТОД / COHORT-COMPONENT METHOD / POPULATION UNDER WORKING AGE / SEX AND AGE COMPOSITION OF THE POPULATION

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Юлдашев Нурбек Нормуродович

Мақолада меҳнат ёшидаги меҳнатга лаёқатли аҳоли сони прогнозини ҳисоблаш методикаси ёритилган. Унда ижтимоий-иқтисодий тараққиётнинг муҳим омилларидан бири, мамлакат меҳнат салоҳиятида етакчи бўлган меҳнатга лаёқатли аҳоли сони ва келажакдаги миқдори бир қатор ҳисоблаш усуллари ва методлар ёрдамида таҳлил қилинган.В статье освещена методика расчета прогноза численности трудоспособного населения в трудоспособном возрасте. В ней с помощью нескольких методов и способов вычисления проанализирована численность трудоспособного населения, которая определяет трудовой потенциал страны, а также ее величина в будущем как один из важнейших факторов социально-экономического развития.In the article the method of calculation of working age population of working age forecasting are provided. Implementing multiple methods and ways of calculation there are analyzed the working-age population size, determined the labour potential of the country, as well as its value in the future as one of the most important factors of socio-economic development.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Меҳнат ёшидаги меҳнатга лаёқатли аҳоли сони прогнозини ҳисоблаш методикаси»

ЮЛДАШЕВ Нурбек Нормуродович,

Тошкент давлат иктисодиёт университети х,узуридаги «Узбекистон иктисодиётини ривожлантиришнинг илмий асослари ва муаммолари» илмий-тадкикот маркази кичик илмий ходими

МЕДНАТ ЁШИДАГИ МЕ^НАТГА ЛАЁ^АТЛИ А^ОЛИ СОНИ ПРОГНОЗИНИ ЩОБЛАШ МЕТОДИКАСИ

УДК 314.04

ЮЛДАШЕВ Н.Н. МЕХНАТ ЁШИДАГИ МЕЦНАТГА ЛАЁКАТЛИ АЦОЛИ СОНИ ПРОГНОЗИНИ ЦИСОБЛАШ МЕТОДИКАСИ

Маколада мех,нат ёшидаги мех,натга лаёкатли ах,оли сони прогнозини х,исоблаш мето-дикаси ёритилган. Унда ижтимоий-иктисодий тараккиётнинг мух,им омилларидан бири, мамлакат мех,нат салох,иятида етакчи булган мех,натга лаёкатли ах,оли сони ва келажакдаги микдори бир катор х,исоблаш усуллари ва методлар ёрдамида тах,лил килинган.

Таянч иборалар: ах,оли, мех,нат ёши, мех,натга лаёкатли ёш, мех,натга лаёкатли ёшгача булган ах,оли, демографик прогноз, ёш силжитиш усули, ёш интервали, ах,олининг ёш-жинс таркиби, миграция, миграцион сальдо.

ЮЛДАШЕВ Н.Н. МЕТОДИКА РАСЧЕТА ПРОГНОЗА ЧИСЛЕННОСТИ ТРУДОСПОСОБНОГО НАСЕЛЕНИЯ В ТРУДОСПОСОБНОМ ВОЗРАСТЕ

В статье освещена методика расчета прогноза численности трудоспособного населения в трудоспособном возрасте. В ней с помощью нескольких методов и способов вычисления проанализирована численность трудоспособного населения, которая определяет трудовой потенциал страны, а также ее величина в будущем как один из важнейших факторов социально-экономического развития.

Ключевые слова: население, трудовой возраст, трудоспособное население, население моложе трудоспособного возраста, демографические прогнозы, когортно-компонентный метод, возрастной интервал, половозрастной состав населения, миграция, миграционное сальдо.

YULDASHEV N.N. THE METHOD OF CALCULATION OF WORKING AGE POPULATION OF WORKING AGE FORECASTING

In the article the method of calculation of working age population of working age forecasting are provided. Implementing multiple methods and ways of calculation there are analyzed the working-age population size, determined the labour potential of the country, as well as its value in the future as one of the most important factors of socio-economic development.

Keywords: population, working age, working population, population under working age, population projections, cohort-component method, age interval, sex and age composition of the population, migration, migration balance.

Кириш

Демография фанлари тизимида куп тад-к,ик, этиладиган тушунчалардан бири -мехнатга лаёкатли ахолининг ёш буйича гурухланишидир. Ёш кесимида турли гурух,-даги ахоли мамлакат ахолиси таркибида асосий ишлаб чикарувчи куч хисобланади. Шунингдек, мехнат бозорида асосий мехнат потенциалини мехнатга лаёкатли ёшдаги ахоли ташкил этади. Аммо мехнатга лаёкатли ёшдаги ахоли таркибида соф мехнатга кобилиятли ахоли ана шу салохият дара-жасини курсатувчи бирликдир. Яъни ушбу ёш гурухидаги ахоли таркибида мехнатга лаёкатли булганлар улуши канчалик куп булса, мамлакат иктисодиёти учун самара шунчалик юкори булади. Шу нуктаи-назардан, ахоли ижтимоий-демографик ёш гурухларидан бири — мехнат ёшидагилар таркибида соф мехнатга лаёкатлилар сонини хисоблаш, унинг истик,болдаги микдори прогнозини ишлаб чик,иш хамиша долзарб масалалардан бири булиб колаверади. Зеро, мехнатга лаёкатли ёшдагиларнинг келажакдаги микдори худудларнинг истик-болдаги ижтимоий-иктисодий ривожла-ниш йуналишларида мухим роль уйнайди. Шунингдек, уша худуд мехнат бозорининг истикболдаги ривожланишида мехнат билан бандларнинг таркиби, микдорини билиш, унинг прогноз параметрларини хисоблаб чикиш асосий вазифалардандир.

Тадцицот методологияси

Маколада илмий-тадкикот ишларида кул-ланиладиган катор методлардан фойдала-нилди. Уларга иктисодий тахлил, демографик, статистика, худудий тахлил ва бошкалар мисол була олади. Шунингдек, маколани тайёрлашда, аникроти унда кулланилувчи атама ва термин-ларни изохлашда Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2007 йил 24 майдаги «Ишга жойлаштиришга мухтож мехнат билан банд булмаган ахолини хисобга олиш методи-касини такомиллаштириш тутрисида»ги 106-карори, БМТ Ахолишунослик фонди методологияси, Россия Федерацияси Мурманск вило-ятида мехнат ресурслари балансини ишлаб чикиш методикасидан фойдаланилди. Бундан ташкари, маколада ёритилаётган мехнатга лаёкатли ахоли сони прогнозини хисоблаш учун зарур буладиган демографик прогноз-нинг ёш силжитиш усули оркали келажакдаги ахоли сонини хисоблаш 2016 йилда Тошкент давлат иктисодиёт университети хузуридаги «Узбекистон иктисодиётини ривожлантириш-нинг илмий асослари ва муммолари» илмий-тадкикот маркази «Демография ва мехнат бозори» сектори ходимлари томонидан ишлаб чикилган1. Бунда 2025 йилгача мамлакат ва унинг минтакаларида ахоли сони, ёш-жинс ва худудий таркиби прогнозлаштирилган. Прог-нозланаётган даврда мехнатга лаёкатли ахоли сони канчага етиши мумкинлиги хисоблаб чикилган ва хисоблаш методологияси кел-тириб утилган. Шунингдек, макола муаллифи

1 Узбекистон Республикаси Иктисодиёт вазирли-гига жунатилган №01/5-84-сонли хат иловасида ёритилган.

томонидан Тошкент давлат иктисодиёт уни-верситетининг «Иктисодиёт ва инновацион технологиялар» илмий-электрон журналининг 2016 йил 6-сонида чоп этилган1 маколасида демографик прогнознинг ёш силжитиш усули ёритиб берилган.

Узбекистан Республикасида мехнатга лаёкатли ёш тушунчасига Вазирлар Махкама-сининг юкорида келтирилган карорида таъ-риф берилган. Унда жумладан шундай дейил-ган2:

«Мехнатга лаёкатли ахоли (МЛА) сони мехнатга лаёкатли ёшидаги ахоли (16 ёшдан 60 ёшгача булган эркаклар ва 16 ёшдан 55 ёшгача булган хотин-кизлар) сонидан мехнатга лаёкатли ёшдаги I ва II гурух ноги-ронлари, шунингдек имтиёзли шартларда пенсия олаётган мехнатга лаёкатли ёшдаги шахслар сонини чикариб ташлаш йули билан аникланади:

МЛА = Э(16_60) + Х(16_55) - Ног - Пи;

бу ерда, Э(16_60) — 16 ёшдан 60 ёшгача булган эркаклар;

Х(16_55) — 16 ёшдан 55 ёшгача булган хотин-кизлар;

Ног — мехнатга лаёкатли ёшдаги I ва II гурух ногиронлари;

Пи — имтиёзли шартларда пенсия олаётган мехнатга лаёкатли ёшдаги пенсионер-лар.

Ижтимоий-демографик нуктаи-назар-дан ахоли учта ёш гурухига булинади. Узбекистонда 0-15 ёшдагилар — мехнат ёшигача булганлар3, 16-54 (аёллар), 16-59 (эркаклар) ёшдагилар мехнатга лаёкат ёши-дагилар ва 60 (аёлларда 55 ёш) ёшдан катта-ларни мехнатга лаёкат ёшидан катталар (ёки кариялар) гурухларига ажратилган. Бирок, бутун дунёда, хусусан, БМТ ахолишунослик фонди манбаларида бу ёш гурухлари ёш чегарасида бироз фарклар мавжуд (мехнатга лаёкат ёшигача булганлар — 0-14, мехнат

1 http://iqtisodiyot.uz/sites/default/files/ maqolalar/13_N_Yuldashev.pdf

2 www.lex.uz.

3 Абдурахмонов К,Х Демография. Дарслик. «Фан

ва технология». - Т..: 2014. -115-б.

ёшидагилар — 15-64 ва мехнат ёшидан катталар — 65 ёшдан катталар4). Баъзи ривож-ланаётган мамлакатларда мехнатга лаёкат ёшигача булганлар ёши нисбатан пастрок булса, иктисодиёти ривожланган мамлакат-ларда мехнат ёшидан катталар ёшининг 65 ёш ва ундан катта килиб чегараланишини куриш мумкин. Бунга асосий сабаб сифа-тида дунё буйича ахолининг уртача умр куриш давомийлиги ортиши, тиббий хиз-мат курсатиш сифати ва ахолининг мехнат килиш кобилиятининг ортишини куриш мумкин. Бундай хилма-хиллик аввало уша мамлакатларнинг ички имкониятлари, урф-одатлари ва бошка шарт-шароитлари билан хам боFлик.

Маколада мехнат ёшидаги соф мехнатга лаёкатли ахоли сонини хисоблашда Россия Федерацияси Мурманск вилояти мехнат ресурслари баланс прогнозини ишлаб чикиш методикасида мавжуд булган соф мехнатга лаёкатли ахоли сони ва прогнозини ишлаб чикиш схема-жадвалидан хам фойдаланилди (1-жадвал).

Статистик маълумотлар. Мехнат ёшидаги ахоли такибида соф мехнатга лаёкатлилар, яъни х,ак,ик,ий мехнат килишга крбилияти мавжуд булганлар сонини билиш, унинг келажак-даги микдори ва таркиби х,ак,идаги маълумотлар иктисодий-ижтимоий дастурлар ишлаб чикиш ва амалга оширишда кул келади. Зеро, мехнат ёшидаги ахоли микдори билан соф ишчи кучи микдори уртасида бироз тафо-вутлар вужудга келади. Ана шу тафовутнинг хозирги ва келажакдаги микдорини аниклаш маколанинг асосий вазифасидир.

Бу курсаткичларни аниклаш учун куйидаги статистик маълумотлар зарур булади:

- маълум бир таянч йилдаги хамда таянч йилдан олдинги йил учун ахолининг 1 ёш интервалидаги таркиби. Одатда ахоли прог-нози ишлаб чикишда таянч йил сифатида сунгги статистик маълумотлари мавжуд булган йил кабул килинади. Масалан, 2015 йил 1 январь холати Узбекистан Республи-каси ахолиси сони ва ёш-жинс таркиби;

4 World Population Data Sheet 2015.www.prb.org ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2017, 7

1-жадвал. Мех,нат ёшидаги соф мехнатга лаёкатли ах,оли сони прогнозини х,исоблаш схема-

жадвали1

№ Курсаткичлар Таянч йил Прогноз йиллари

1-йил 2-йил 3-йил

1. Жами ахоли (минг киши)

2. Мехнатга лаёкатли ёшдагилар (минг киши)

3. 16 ёшга утаётганларни кушиш (киши)

4. 60 ёшга кирган эркаклар ва 55 ёшга кирган аёлларни айириш (киши)

5. 16-59 ёшдаги эркаклар ва 16-54 ёшдаги вафот этган аёллар сонини айириш (киши)

6. Мехнатга лаёкатли ёшдаги мигрантлар сонини айириш ёки кушиш (киши)

7. Жами мехнатга лаёкатли ёшдагилар сони 7-сатр=2-сатр+3-сатр-4-сатр-5-сатр±6-сатр (минг киши)

8. Мехнатга лаёкат ёшидаги ишламайдиган I ва II гурух ногиронлари сонини айириш (киши)

9. Мехнатга лаёкат ёшидаги соф мехнатга лаёкатлилар сони. 9-сатр = 7-сатр - 8-сатр (минг киши)

- ушбу йилда вафот этганларнинг 1 ёш интервалидаги таркиби;

- ушбу йилда тутилган болаларнинг она-лар ёши буйича таркиби;

- ушбу йилда мамлакатга келган ва мам-лакатдан чикиб кетган мухожирларнинг ёш-жинс таркиби;

- ушбу йилда мехнатга лаёкатли ёшдаги ахоли таркибидаги I ва II ногиронлар хамда имтиёзли равишда пенсия оладиганлар сони.

Натижалар

Юкоридаги демографик курсаткичлар ёрдамида аввало таянч йилдаги ахолининг уртача умумий микдори ва ёш таркиби буйича аниклаб олинади. Бунинг учун одатда таянч йилдаги ахоли сонига бир йил олдинги йил бошида мавжуд ахоли сони кушилиб иккига булинган холда уртача ахоли сони ва ёш таркиби аникланади. (Ушбу маколада кабул килинган таянч давр 01.01.2015 булгани учун статистик маълумотлардан 01.01.2014

1 Методика разработки прогноза баланса трудовых ресурсов Мурманской области. - Мурманск, 2012.

санасида мавжуд булган ахоли сони ва ёш таркибига кушилиб иккига булиниш оркали таянч йилдаги ахоли уртача сони ва ёш таркиби аникланади.) Шундан сунг таянч йилдаги мавжуд статистик маълумотлар асосида ахоли сони прогнози ишлаб чикилади. Бунинг учун эса демографик прогнознинг ёш силжи-тиш усулидан фойдаланилади.

Таянч йилда мавжуд ахолининг жами сони аник. 1 йиллик ёш интервалидан мехнатга лаёкатли ахоли сони микдори (хам эркак-лар, хам аёллар биргаликдаги) ажратиб олинади. Демографик прогнознинг ёш силжи-тиш усули оркали кейинги прогноз йилида тутиладиганлар сони хамда хар бир ёш интер-валининг кейинги йилга улFайиши (улим ва миграцион курсаткичларни хисобга олган холда) натижасида навбатдаги прогоз йили-даги жами ахоли сони, шунингдек, мехнатга лаёкатли ахоли сони ажратиб олинади. Худди шу тартибда кейинги прогноз йил-лари хам хисоблаб чикилади. Ушбу хисоб-китобни янада аникрок тасаввур килиш учун куйидаги кетма-кетликдаги амалларни бажа-риш зарур.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2017, 7

1. Таянч ва прогноз йилларида жами ахоли сони хамда 1 ёшли интервал билан ёш-жинсий таркибда аниклаб олинади. Шу уринда таъкидлаш лозимки, баъзи адабиёт ва методик кулланмаларда ахолининг 5 йиллик ёш-жинс интервалларидан хам фойдалани-лади. Бу хисоб-китобда осонлик туFдиради, аммо мехнатга лаёкатли ахоли сони прог-нозини хисоблашда 5 йиллик интервал-дан фойдаланиб булмайди. Чунки 16 ёшга утаётганларни хисоблаш зарур.

2. Таянч ва прогноз йилларидаги ёш интервалларига мансуб ахолидан мехнатга лаёкатли ахоли сони ажратиб олинади.

3. Таянч ва прогноз йилларидаги мехнатга лаёкатли ахоли сонига кейинги йилда 16 ёшга утаётганлар (эркакларда хам, аёлларда хам) сони кушилади.

4. 3-пунктда хосил булган ракамлардан таянч ва прогноз йилларида эркакларда 60 ёшдан, аёлларда 55 ёшдан ошаётган ахоли сони айирилади.

5. Таянч ва прогноз йилларида 16-59 ёшдаги эркаклар ва 16-54 ёшдаги аёлларда вафот этганлар сони айирилади (прогноз йилларидаги вафот этадиганлар сони демо-график прогноз усулида мавжуд булган улим коэффициенти ёки яшаб колиш коэффици-енти оркали хисобланади).

6. Таянч ва прогноз йилларидаги мехнатга лаёкатли ахоли таркибидан агар манфий миграцион сальдо хосил булса мигрант-лар сони айирилади, мусбат сальдо булса мигрантлар сони кушилади (Миграцион окимнинг хам прогноз йилларидаги дара-жаси демографик прогноз ишлаб чикиш усулида мавжуд.)

7. Шундан сунг таянч ва прогноз йилларида демографик нуктаи-назардан жами мехнатга лаёкатли ахоли сони хосил булади. Аммо мехнатга лаёкатли ёшдаги соф мехнатга лаёкатли ахоли сони ва прогнозини хисоблаш учун Узбекистон конунчилигида белгиланган навбатдаги тоифа мехнатга лаёкатли ахоли сонини айириш лозим.

8. Таянч ва прогноз йилларида мавжуд мех,натга лаёкатли ах,оли сонидан мех,нат

ёшида ишламайдиган I ва II гурух, ногирон-лари хамда имтиёзли шартларда пенсия ола-ётган пенсионерлар сонини айириш лозим. Шу уринда маколада кулланилаётган Россия Федерацияси Мурманск вилояти мехнат ресурслари баланси прогнозини хисоблаш методологиясида имтиёзли равишда пенсия олиб ишламайдиган мехнатга лаёкатли ахоли сони хакида суз юритилмаслигини кайд этиш лозим. Бундан ташкари, ушбу тои-фадаги ахолининг келажакдаги прогнозини хисоблаш усули хам келтирилмаган.

Маколада 8-пунктда тилга олинган тоифа-даги ахоли сони прогнозини аниклаш учун таянч йилдаги мехнатга лаёкатли ахоли тарки-бида ушбу тоифадагиларнинг улуши (фоизда) аниклаб олиниб, кейинги прогноз йилларида хам худди шу улуш узгармас сон сифатида хисоб-китоб килинди. Аммо Узбекистонда амалга оширилаётган ижтимоий-иктисодий ислохотлар ахолининг турмуш даража-сини яхшилаш ва сифатини оширишга каратилаётгани ва бунинг натижасида ахолига тегишли бир катор индикаторларнинг ортиб бораётгани (мисол учун, ахолининг уртача умр куриш ёши ортиб бормокда) узок муд-датларга прогноз ишлаб чикилганда ана шу улушни куллаш яхши самара бермайди. Бирок киска муддатлардаги прогноз ишлаб чикишда мехнатга лаёкатли ёшдаги ахоли таркибида ногирон-пенсионерлар улуши-нинг нисбатан паст эканлиги сабабли прогноз йиллари учун хам узгармас деб кабул килиш нотутри булмаса керак, деган тахмин билан ёндашилди.

Юкорида келтирилган алгоритмик амал-ларни янада аникрок тасаввур килиш учун Узбекистон Республикасида 2020 йил-гача ахоли таркибида мехнат ёшидаги соф мехнатга лаёкатли ахоли сони прогнози хисоблаб чикилди. Бунда таянч йил сифатида 2015 йил кабул килинди1 (2-жадвал).

1 Узбекистон Республикаси давлат статистика кумитасининг www.stat.uz ва www.gender.stat.uz сайтлари маълумотлари.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2017, 7

* таянч йилдаги мехнатга лаёкатли ахоли таркибида ногиронлар улуши (фоизда) аниклаб олиниб, кейинги прогноз йилларида хам худди шу улушни узгармас сон сифатида татбик, этилди (таянч йилда ушбу тоифадаги ахоли мехнат ёшидаги ахолининг 1,6 фоизини ташкил этган).

2-жадвал. Узбекистан Республикасида мехнат ёшидаги соф мехнатга лаёкатли ах,оли сонининг

прогноз курсаткичлари.

№ Курсаткичлар 2015 (стат.) 2016 (прогноз) 2017 (прогноз) 2018 (прогноз) 2019 (прогноз) 2020 (прогноз)

1 Жами ахоли (минг киши) 31 022,5 31 545,8 32 152,4 32 690,5 33 250,4 33 797,2

2 Мехнатга лаёкатли ёшдагилар (минг киши) 19 044,0 19 280,6 19 484,7 19 667,7 19 856,0 20 017,3

3 16 ёшга утаётганларни кушиш (киши) 534 567 528 976 513 392 500 228 520 530 497 660

4 60 ёшга кирган эркаклар ва 55 ёшга кирган аёлларни айириш (киши) 235 160 251 581 267 303 274 407 288 556 291 720

5 16-59 ёшдаги эркаклар ва 16-54 ёшдаги вафот этган аёллар сонини айириш (киши) 42 168 42 335 42 894 43 780 44 538 45 297

6 Мехнатга лаёкатли ёшдаги мигрантлар сонини айириш ёки кушиш (киши) -26006 -27 923 -28 386 -28 780 -29 112 -29 383

7 Жами мехнатга лаёкатли ёшдагилар сони, 7=2+3-4-5±6 (минг киши) 19 327,3 19 543,6 19 716,3 19 878,5 20 072,4 20 207,5

8 Мехнатга лаёкат ёшидаги ишламайдиган I ва II гурух ногиронлари сонини айириш (киши) 315 333* 318120 321530 324500 327620 330280

9 Мехнатга лаёкат ёшидаги соф мехнатга лаёкатлилар сони, 9=7-8 (минг киши) 19 012,0 19 228,2 19 401,0 19 563,1 19 757,1 19 892,0

Хулосалар

Маколада ёритилган масала буйича куйидаги хулосаларга келинди:

- мехнатга лаёкатли ахоли сони прогно-зини хисоблаш буйича аник ва пухта ишлаб чикилган методология мавжуд эмас, тах,лил килинган методологияларда хам баъзи жуъ-зий камчиликлар бор;

- мамлакатни ижтимоий-иктисодий ри-вожлантириш дастурларини ишлаб чикишда ахоли таркибидаги соф мехнатга лаёкатлилар сони прогнозини аниклаш мухим тадбирлар-дан эканлиги аник. Яъни ахолини иш билан таъминлаш хамда бандлик масалаларида ушбу курсаткичнинг ахамияти катта;

- ахоли сони ва ёш-жинсий таркибини прогнозлаштириш хам мехнатга лаёкатли ахоли сони прогнози каби мухим ахамиятга эга тадбирдир, бу келажакда ишлаб чикиладиган ахоли турмуш даражасини ривожлантириш дастурлари учун мухим;

- маколада ёритилган муаммонинг ечими якуний эмас, уни янада такомиллаштириш ва келгусида ушбу мавзу доирасидаги тадкикот ишларида кисман куллаш мумкин;

- юкоридаги хулосалардан келиб чиккан холда, чукур тадкик этилган ва амалиётда кенг куллаш мумкин булган методик кулланма ишлаб чикиш зарур.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2017, 7

Адабиётлар руйхати:

1. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2007 йил 24 майдаги «Ишга жойлаштиришга мухтож мехнат билан банд булмаган ахолини хисобга олиш методи-касини такомиллаштириш тутрисида»ги 106-к,арори. // Узбекистон Республикаси к,онун хужжатлари туплами, 2007 й., 21-сон, 216-модда.

2. Абдурахмонов К,.Х. Демография. Дарслик. - Т.: «Фан ва технология», 2014.

3. Методика разработки прогноза баланса трудовых ресурсов Мурманской области. - Мурманск, 2012.

4. Юлдашев Н.Н Умумтаълим мактаблари ва касб-хунар коллежлари укувчилари минтака мехнат салохиятининг бирламчи асоси. // «Иктисодиёт ва инновацион тех-нологиялар» илмий-электрон журнали, 2016, 6-сон.

5. Узбекистон Республикаси давлат статистика кумитасининг www.stat.uz ва www. gender.stat.uz сайтлари маълумотлари.

6. World Population Data Sheet 2015.www.prb.org.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.