Научная статья на тему 'МАЖБУРИЯТЛАРНИ ҲИСОБИНИ ХАЛҚАРО СТАНДАРТЛАР АСОСИДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ'

МАЖБУРИЯТЛАРНИ ҲИСОБИНИ ХАЛҚАРО СТАНДАРТЛАР АСОСИДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
127
27
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
МОЛИЯВИЙ ҲИСОБОТНИНГ ХАЛқАРО СТАНДАРТЛАРИ / МОЛИЯВИЙ ҲОЛАТ ТЎғРИСИДАГИ ҲИСОБОТ / СОФ МАЖБУРИЯТЛАР / БАҲОЛАНАДИГАН МАЖБУРИЯТЛАР / УЗОқ МУДДАТЛИ МАЖБУРИЯТЛАР

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Tashnazarov S.N.

Молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартларига ўтишнинг мақсади, юзага келиш зарурияти, амалга оширилиш лозим бўлган вазифалар ҳамда шарт-шароитлари баён этилган. Шунингдек, мақолада Ўзбекистон Республикасида Молиявий ҳисоботнинг халқаро стандартларига (МҲХС) ўтиш борасида амалга ошириладиган ишлар келтирилган. Мажбуриятларни таърифи, унинг таснифий асосларини халқаро стандартларга мувофиқлаштириш бўйича таклифлар ишлаб чиқилган. Шунинг молиявий ҳолат тўғрисидаги ҳисоботда мажбуриятларга оид бўлган ахборотларни шакллантириш борасида тавсиялар келтирилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

IMPROVING ACCOUNTING FOR LIABILITIES IN ACCORDING WITH INTERNATIONAL STANDARDS

This article highlights the Goals, Necessities, Objectives and Conditions that must be met in the transition to International Financial Reporting Standards (IFRS). The article also describes the work carried out in the Republic of Uzbekistan on the transition to International Financial Reporting Standards (IFRS). Definitions of obligations and proposals for harmonization of its classification with international standards have been developed. Thus, the statement of financial position contains recommendations for the generation of information related to liabilities.

Текст научной работы на тему «МАЖБУРИЯТЛАРНИ ҲИСОБИНИ ХАЛҚАРО СТАНДАРТЛАР АСОСИДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ»

DOI 10.46566/2225-1545_2021_2_84_897

Tashnazarov S.N.

Samarkand Institute of Economics and Service

МАЖБУРИЯТЛАРНИ ХИСОБИНИ ХАЛЦАРО СТАНДАРТЛАР АС ОСИДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Аннотация: Молиявий уисоботнинг халцаро стандартларига утишнинг мацсади, юзага келиш зарурияти, амалга оширилиш лозим булган вазифалар уамда шарт-шароитлари баён этилган. Шунингдек, мацолада Узбекистон Республикасида Молиявий уисоботнинг халцаро стандартларига (М%ХС) утиш борасида амалга ошириладиган ишлар келтирилган. Мажбуриятларни таърифи, унинг таснифий асосларини халцаро стандартларга мувофицлаштириш буйича таклифлар ишлаб чицилган. Шунинг молиявий уолат тузрисидаги уисоботда мажбуриятларга оид булган ахборотларни шакллантириш борасида тавсиялар келтирилган.

Калитли сузлар: Молиявий уисоботнинг халцаро стандартлари, молиявий уолат тузрисидаги уисобот, соф мажбуриятлар, бауоланадиган мажбуриятлар, узоц муддатли мажбуриятлар.

Tashnazarov S.N.

Samarkand Institute of Economics and Service

IMPROVING ACCOUNTING FOR LIABILITIES IN ACCORDING WITH INTERNATIONAL STANDARDS

Abstract: This article highlights the Goals, Necessities, Objectives and Conditions that must be met in the transition to International Financial Reporting Standards (IFRS). The article also describes the work carried out in the Republic of Uzbekistan on the transition to International Financial Reporting Standards (IFRS). Definitions of obligations and proposals for harmonization of its classification with international standards have been developed. Thus, the statement of financial position contains recommendations for the generation of information related to liabilities.

Key words: International Financial Reporting Standards, statement of financial position, net liabilities, estimated liabilities, long term liabilities

Кириш (Introduction)

Янги Узбекистонда кун тартибида турган энг масалалардан бири бу Молиявий хдсоботларнинг халкдро стандартларини (МХХС) жорий кдлиш булиб хдсобланади. МХХСларининг жорий кдлиниши молиявий хдсоботлардаги ахборотларнинг ишончлилиги ва объективлигини ошириш

билан бир каторда хорижий инвестицияларни мамлакатимиз иктисодиётига киритишда мухим восита булиб хизмат килади.

Молиявий хисоботнинг халкаро стандартларига утишининг зарурияти яна шу билан белгиланадики, дунё бозорларига чикиш, мамлакатимиз экспорт салохиятини юксалтириш, дунё хом-ашё ва валюта биржаларига котировка килиш, дунё банкларидан кредит олиш учун компания ва ташкилотлар томонидан МХХСга мувофик молиявий хисобот тузишни талаб этилиши билан белгиланади.

Бугунги кунда Узбекистонда молиявий бухгалтерия хисоби ва хисоботини жахон андозалари даражасига чикаришнинг ягона йули бу молиявий хисоботнинг халкаро стандартларини ва илгор хорижий тажрибаларни, сохага доир жахон адабиётлари ва хужжатларини урганиш хамда уларни мамлакатимиз иктисодиётининг хусусиятларини хисобга олган холда жорий килишдан иборатдир. Бу йул энг долзарб ва ута мухим йулдир. Бундан бошка йул хам булиши мумкин эмас. Бу йулдан огишмай харакат килишимиз керак.

Ушбу жараённи жадаллаштириш максадида Узбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 24 февралда ПК-4611 "Молиявий хисоботнинг халкаро стандартларига утиш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисида" Карори [1] кабул килинди.

Карорнинг ижросини таъминлаш максадида молиявий хисоботда акс эттирилаётган ахборотларнинг сифатини ошириш максадида унинг таркиби ва мазмунини ахборот фойдаланувчилар манфаатларига мувофиклаштириш, ахборотларга ишлов бериш ва уларни узатишда энг илгор усул ва услублардан фойдаланиш, халкаро инструментлар ва стандартларини хамда МХХСлар талабларига тулик мувофик келадиган такомиллашган намунавий молиявий хисобот форматларини жорий килиш кун тартибида турган масалалар хисобланади.

Президент Карорида куйилган вазифаларни амалда ижросини таъминлаш учун куйидаги ишларни амалга ошириш лозим, деб уйлаймиз:

• Узбекистондаги бухгалтерия хисоби ва аудит сохасида профессионал ташкилотларнинг МХХС Кенгашига хамда Бухгалтерларнинг Халкаро Федерациясига аъзо булиш, уларга аъзолик бадалларини тулаш, давлат даржасида хамкорлик олиб бориш, делегациялар алокаларни урнатиш, Узбекистонда МХХСларига утишни халкаро ташкилотлар томонидан эътироф этилишига эришиш лозим;

• МХХСлари ва стандартларга интерпретацияларни узбек тилига расмий таржима килиш, МХХСлари Кенгаши томонидан ушбу МХХСларнинг узбек тилидаги версияларини расмий тан олинишига эришиш;

• бухгалтерия хисоби, молиявий хисобот ва аудит буйича МХХСлари талабларига жавоб берадиган узбек атамалар тупламини яратиш, бунинг учун эса халкаро атамаларни кабул килиш, уларни узбек

тилига угириш ёки бошка тилларга бир хил кабул килинган атамаларни узгаришсиз кабул килиш керак. Буни ишлаб чикмасдан МХХСларини профессионал даражада узбек тилига таржима килишга эришиб булмайди. Бунинг учун эса ваколатли ташкилотлар кошида профессионал бухгалтер ва аудиторлардан иборат Кенгаш тузилиши максадга мувофик, деб хисоблаймиз; '

• мамлакатимиздаги акциядорлик жамиятлари, масъулияти чекланган жамиятлар ва бошка корхоналарнинг ихтиёрийлик асосида уз ташаббуслари билан МХХСлари асосида молиявий хисоботга утишларига эришишимиз лозим. Корхона ва ташкилотлар узлари МХХСларига утишда наф олишлари, унинг афзалликларини хис килишлари лозим. МХХСлар оркали инвестициявий жозибадорлигига эришиш йули билан корхоналарнинг молиявий баркарорлигини таъминлаш стратегик ахамиятга эга булган вазифа сифатида каралиши лозим;

• МХХСлари талабларига тулик жавоб берадиган Узбекистон бухгалтерия хисоби миллий стандартлари (БХМС)ни кайта тахрирда ишлаб чикиш лозим. МХХСлари ва БХМСлари уртасидаги тафовутларга бархам бериш керак. Имкон кадар мувофиклаштириш керак. МХХСларда мавжуд булган, лекин БХМСлар таркибида булмаган стандартларни хам ишлаб чикиш керак. Стандартларга интерпретациялар ишлаб чикишни йулга куйиш керак. Бухгалтерия хисоби буйича бошка конун ости меъёрий-хукукий хужжатларни, жумладан Низомлар ва коидаларни хам стандартларга айлантириш керак. Узбекистонда мукаммал бухгалтерия хисобининг миллий стандартлари тизими шаклланиши лозим.

Бухгалтерия хисоби объектларни халкаро стандартларга утказиш борасида масалаларни тадкик килиш битта макола доирасида хал этиб булмайди. Бухгалтерия хисобининг объекти хисобланган активлар, мажбуриятлар, даромад ва харажатларга оид туркум тадкикотлар олиб борилиши лозим. Шу боис, биз устувор вазифалардан келиб чикиб мажбуриятлар хисоби ва хисоботининг айрим масалаларини тадкик этишни уз олдимизга максад килиб куйдик.

Материал ва тадкикот усуллари (Materials and methods)

Тадкикот ишида Узбекистон Республикаси Бухгалтерия Хисоби Миллий Стандартларига коидаларини МХХСларига таккослаш методи, мантикий тахлил, тахлил ва синтез усуллардан фойдаланилди.

Натижалар ва уларнинг мухокамаси (Results and its discussion)

"Бухгалтерия хисоби тугрисида"ги ^онунда "активлар, мажбуриятлар, хусусий капитал, захиралар, даромадлар, харажатлар, фойда, зарарлар ва уларнинг харакати билан боглик хужалик операциялари бухгалтерия хисобининг объектларидир" деб таъкидланган [2; 7-модда]. Бундан куриниб турибдики, мажбуриятлар бухгалтерия хисобининг мухим объектлари сирасига киритилган. А. Туйчиев [3] таъкидлаганидек, иктисодиётни модернизациялаш шароитида

мажбуриятлар микдорини доимий назорат килиб туриш талаб этилади. Бу эса мажбуриятлар хисоби ва хисоботи такомиллаштиришни такозо этади.

Мажбуриятлар умумий жихатдан бухгалтерия балансида активлар манбаи сифатида намаён булсада, хар бири турли хил иктисодий маънога, таркибий кисмларга ва бошка фундаментал фаркловчи хусусиятларга эгадир. Бу эса, уларнинг хар бирини алохида хисоб объекти сифатида карашга асос булади.

Бухгалтерия хисоби миллий стандарт (БХМС)лари концептуал асосларида мажбуриятларнинг асосий тавсифи сифатида хужалик юритувчи субъектларнинг бошка юридик ва жисмоний шахслар олдида жорий жавобгарликка эга булишлик эканлиги курсатилган. Масалан, олинган товар-моддий захиралар ва хизматлар учун туланадиган суммалар [4; 46-§.].

Ушбу хужжатда мажбуриятлар утган ходиса ва жараёнларнинг натижаси уларок, актив олингандан ёки хужалик субъекти активни харид килиш буйича битимга киришганда вужудга келиши таъкидланган [4; 47 -§.].

МХХСларида "Мажбурият - бу утган даврдаги ходисалардан келиб чикадиган компаниянинг жорий карздорлигидир, кайсики унинг узилиши иктисодий нафни узида мужассамлантирган компания ресурсларининг чикиб кетишига олиб келади" деб таъриф берилган [5; 49-§.].

Халкаро стандартларда шартнома буйича мажбуриятлар, кайсики тенг пропорционал даражада бажарилмаган (масалан, буюртма берилган, лекин хали олинмаган захиралар буйича) мажбуриятлар коидага кура молиявий хисоботда мажбурият сифатида тан олинмаслиги кайд килинган [5]. Шу боис, миллий стандартда курсатилган холатда, яъни бухгалтерия мажбуриятлари хужалик субъекти битимга киришганда хам вужудга келиши хамма холларда хам уйгун эмас, деб уйлаймиз.

Хорижий олимлар ва БХМСда мажбуриятларнинг таркибий кисмларининг эътироф этилишини 1-жадвалда умумлаштирамиз.

1- жадвал

Чет эллик олимлар томонидан ва Узбекистон Республикаси БХ,МСларида киска муддатли мажбурият турларининг эътироф

этилиши155

Мажбуриятларнинг турлари Р.Х^ерман сон [6] Б.Нидл з [7] 21-сон БХМС

А 1 2 4

I. Соф аникланадиган мажбуриятлар:

1.1. Туланадиган счётлар-1,2, + +

1.2. Туланадиган нотлар (векселлар)-1,2 + +

1.3. Туланадиган фоизлар-1 +

1.4. Дивидендлар буйича карзлар-2 +

155 Тадкикотлар асосида муаллиф ишланмаси.

1.5. Ишлаб топилмаган етказиб беpиш тyлoвлapи-1 +

1.6. Иш хаки буйича тyлoвлap-1,2 + +

1.7. Туланадиган pеaлизaция coлиFи, федеpaл акциз COЛИFИ -1,2 + +

1.8. Узoк муддатли дебтлap жopий кисми-1,2 + +

1.9. ЖaмFapилaдигaн мaжбypиятлap (туланадиган фoизлap)-2 +

1.10. Келгуси дaвp дapoмaдлapи-2 +

II. Бах,оланадиган мажбуриятлар:

2.1. Maхcyлoт кaфoлaтлapи-1,2 + +

2.2. Туланадиган дapoмaд coлиFи -2 +

2.3. Туланадиган мoл-мyлк coлиFи-2 +

2.4. Тaътиллap буйича тyлoвлap-2 +

III. Тасодифий (шартли) мажбуриятлар

3.1. Суд жapaёни -1,2 + +

3.2. Олинaдигaн нoтлap буйича диcкoнт-1 +

3.3. Дapoмaд coлиFи буйича тopтишyв-1 +

3.4. Кутилмаган жapимaлap-2 +

Узбекистон 21-сон БХ,МСида +

1. Тaъминoтчи ва пyдpaтчилapгa туланадиган cчётлap-4 +

2. Aжpaтилгaн бyлинмaлapгa туланадиган cчётлap-4 +

3. Myддaти yзaйтиpилгaн (^чи^^илта^ мaжбypиятлap-4 +

4. Олинган бyнaклap-4 +

5. Бюджет, cyFypтa ва максадли давлат фoндлapигa тyлoвлap-4 +

б. Тaъcиcчилapгa булган кapзлap-4 +

7. Пеpcoнaл билан иш хдки буйича хиcoб-китoблap-4 +

8. ^иска муддатли банк кpедитлapи ва зaймлap-4 +

9. Тypли xил кpедитopлapгa кapзлap:

9.1 Туланадиган киска муддатли ижapa-4 +

9.2 ^^бланшн фoизлap-4 +

9.3 Poялти буйича кapзлap-4 +

9.4. Kaфoлaт буйича кapз -4 +

9.4 Узoк муддатли мaжбypиятлap - жopий кисми-4 +

9.5 Дaъвoлap буйича туланадиган cчётлap-4 +

9.6 X,иcoбдop шaxcлapгa булган кapзлap-4 +

9.7 Бoшкa мaжбypиятлap-4 +

уш6у 1-жадвал мaълyмoтлapидaн кypиниб тypибдики, киска мyддaтли мaжбypиятлap тapкибини белгилaшдa acocaн биp xил cтaндapт тaлaбидaги ёндaшиш мaвжyд. Бapчa мyaллифлap тoмoнидaн туланадиган cчётлap, туланадиган нoтлap, иш хаки буйича кapзлap, yзoк мyддaтли дебтлapнинг жopий кисми мaжбypиятлap cифaтидa эътиpoф этилгaн. Лекин, мoддaлapни жoйлaштиpишдa aйpим фapкдap мaвжyд. Р. ^К^ман^н ßa Б. Нидлзлap pеaлизaциядaн туланадиган шлиц ßa aкциз coлиFини бoшкa

соликлардан ажратиб курсатишган. Р.Х,ермансон (1-устун) туланадиган фоизларни алохида ажратиб курсатса, Б. Нидлз (2-устун) туланадиган фоизларни жамгариладиган мажбуриятлар таркибига киритган. Муаллифлар, 1-устундан фаркли уларок келгуси давр даромадларини алохида модда сифатида кайд килишади. Р. Х,ермансон бахоланадиган мажбуриятларга 'факат махсулот кафолатлари билан боглик мажбуриятларни киритса, Б.Нидлз эса бу гурухга туланадиган даромад солиги ва мол-мулк солиги ва иш таътиллари буйича мажбуриятларни хам киритишадилар. Тасодифий (шартли) мажбуриятлар таркибини белгилашда суд жараёни билан боглик мажбуриятларни барча муаллифлар эътироф этишган. Р.Х,ермансон ва бошкалар тасодифий (шартли) мажбуриятларга олинадиган нотлар буйича дисконт, даромад солиги буйича тортишувдаги суммалар ва кутилмаган жарималарни хам киритишадилар.

Миллий стандартимизда мажбуриятларнинг куйидаги турларини эътироф этилиши халкаро стандартларга уйгун. Буларга таъминотчи ва пудратчиларга туланадиган счётлар, муддати узайтирилган мажбуриятлар, лизинг, фоизлар, киска муддатли банк кредитларини киритиш мумкин.

Мажбуриятларни хисобга олишнинг амалдаги тартиби ва уни стандарт талабларига уйгунлаштиришнинг айрим масалаларига тухталиб утайлик.

Амалдаги мажбуриятларнинг таркиби молиявий натижалар тугрисидаги хисоботни пул окимлари тугрисидаги хисоботга трансформация килиш имконини бермайди. 21-сон БХМСдаги 6990 "Бошка мажбуриятлар" хисоби буйича берилган 20-30 проводкалар асосида юзага келадиган мажбуриятларни харажатлар ва молиявий натижаларнинг таркибига уйгун шаклда кайта таснифлаш лозим, деб уйлаймиз. Масалан, 24-ёзувда турли хил ташкилотлардан ва шахслардан товарлар келиб тушганда 2910-2990-счётлар дебетланиб, 6990-счёт кредитланиши курсатилган. Бизга маълумки, пул окимлари тугрисидаги хисоботда таъминотчиларга товар-моддий бойликлар учун туланган пул маблагларини топиш учун туланадиган счётлар баланс колдигининг узгариши курсаткичи талаб килинади. Юкоридаги проводкаларга эътибор берадиган булсак, товарлар хариди учун туланадиган счётлар бир канча, жумладан 6010, 6990, 6970-счётларда акс эттирилаяпди. Натижада, бухгалтерия балансида товарлар хариди учун туланадиган счётларни соф холда ажратиш мумкин булмай колади. Чунки, 6990 ва 6970-счётларда товарлар харидидан ташкари хам бошка мажбуриятлар акс эттирилган. Бу эса пул маблаглари хакидаги хисоботни тузишда бевосита усулни куллашни кийинлаштиради.

Узок муддатли мажбуриятларга чет эл адабиётларида [8; 377-б.; 9; 462-б.; 6; 543-б.] жорий мажбуриятлар таснифига кирмаган мажбуриятлар эканлигини кайд килишган. Уларнинг таркибига узок муддатли

туланадиган нотлар (вексел), кафолат мажбуриятлари, ижара мажбуриятлари ва туланадиган бондлар киритилган.

Бизнинг амалиётимизда молия бозорида узок муддатли бондлар тараккий этмаганлиги сабабли, бу мажбуриятларнинг хисоби масалаларига хам етарли ахамият берилмаган. 21-сон БХМСга мувофик, ушбу мажбуриятл'арга мол етказиб берувчиларга узок муддатли туланадиган счётлар, мустакил булимлар, шуьба ва тоъбе корхоналарга булган узок муддатли мажбуриятлар, муддати узайтирилган узок муддатли мажбуриятлар, харидорлар ва буюртмачилардан олинган аванслар, узок муддатли займлар ва банк кредитлари киритилган. Бизнинг фикримизча, 1-сон БХМСнинг талабларидан келиб чикадиган булсак, операцион фаолият буйича мол етказиб берувчиларга туланадиган счётлар ва бошка кредиторлик карзларни, соликлар буйича мажбуриятларни тулов муддати 12 ойдан ошган такдирда хам жорий мажбуриятларга киритиш уринлидир. Харидор ва буюрмачилардан олинадиган аванслар моддасини жорий активларда контрактив счёт сифатида кайд килиниши максадга мувофик, деб уйлаймиз. Стандартда ушбу узок муддатли мажбуриятларнинг хисоби айнан киска муддатли мажбуриятлардаги методик тартиби берилган.

Олдинги тадкикотларда берилган таклифлар [10] хамда уни яна такомиллаштириш (янги халкаро стандартлар талабларига мувофиклаштириш) асосида бухгалтерия балансининг мажбуриятлар кисмини такомиллаштириш буйича таклифлар ишлаб чикканмиз. Олдинги тадкикотларда берилган форматга кушимча 15-сон МХХС "Шартномалар буйича тушумлар" стандарти талабига мувофик "Контрактлар буйича мажбуриятлар киритилди" ва бир канча таркибий узгартиришлар киритилди.

Бухгалтерия баланси мажбуриятлар булимининг ушбу моддалардан таркиб топиши бухгалтерия хисоби концептуал асослари талабларига жавоб беради, деб уйлаймиз. Ушбу таклиф килинган шаклнинг амалдаги шаклдан бир канча хусусиятлари билан фарк килади.

Биринчи хусусияти шундан иборатки, у мажбуриятларнинг классификациясидаги чалкашликларга бархам беради. Узок муддатли мажбуриятлар таркибидан таъминотчилар ва пудратчиларга туланадиган счётлар киска муддатли мажбуриятларга утказилди, харидор ва буюртмачилардан олинган аванслар контрактив счёт сифатида эътироф этилди. Туланадиган счётлар савдо ва бошка операциялар буйича карзларга ажратилди.

Иккинчидан, амалдаги бошка кредиторлик карзлар гурухига кирувчи мажбуриятларнинг таркибидан бир канча мажбуриятлар, жумладан кафолат-лар, фоизлар, роялти буйича мажбуриятлар, узок муддатли мажбуриятлар жорий кисми хар бири алохида баланс модда сифатида ажратилди. Ушбу гурухга кирувчи айрим мажбуриятлар,

жyмлaдaн дaъвoлap, хиcoбдop шaxcлap билaн хиcoб-китoблap, тypли xил тaшкилoтлap билaн хиcoб-китoблap бyйичa мaжбypиятлap тyлaнaдигaн cчётлapгa биpлaштиpилди. Taъcиcчилap бyйичa мaжбypиятлapдa чикдётган тaъcиcчилapгa ycтaв кaпитaдини ^a^rap^ беpиш бyйичa мaжбypиятлap oлиб тaшлaнди, бyндa фaкaт тyлaнaдигaн дивидендлap бyйичa мaжбypиятЛap кoлдиpилди. Жopий мaжбypиятлapдa тacoдифий мaжбypиятлap aдoхидa aжpaтилди.

Учинчи хусусияти шyндaн ибopaтки, уш6у тaклиф килинган шaкд мoлиявий нaтижaдap тyFpиcидaги хиcoбoтни пул oкдмлapи тyFpиcидaги Xиcoбoтгa тpaнcфopмaция килиш имганини беpaди. Шу бoиc, бyxгaдтеpия бaлaнcидaги мaжбypиятлap хиcoблaниш мaнбaдapигa кypa жopий фaoлиятдaн (pеaдизaциядaн, мaхcyлoт тaннapxи, дaвp xapaжaтлapи, фoйдa) Ba инвеcтициoн фaoлиятдaн юзaгa келгaнлигигa кapaб aжpaтилди.

Xулoсaлaр (Conclusions)

Taдкдкoтлap aocидa кУйидaги xyлocaлapни aмaдгa oшиpaмиз:

1. Aмaддaги мaжбypиятлapнинг тapкиби мoлиявий нaтижaдap тyFpиcидaги хиcoбoтни пул oкимлapи тyFpиcидaги хиcoбoтгa тpaнcфopмaция килиш имкoнини беpмaйди. 21-coн БX,МСдaги 6990 "Бoшкa мaжбypиятлap" хишби бyйичa беpилгaн 20-30 пpoвoдкaдap acocидa юзaгa келaдигaн мaжбypиятлapни xapaжaтлap Ba мoлиявий нaтижaдapнинг тapкибигa yЙFyн шaклдa Marna тacнифлaш лoзим. Улapни кopxoнaнинг onep^ro^ мoлиявий Ba инвеcтициoн фaoлияти нaтижacидa юзaгa кeлгaнлигини инoбaтгa oлиб тacнифлaш кepaк бyлaди.

2. Aмaддaги бoшкa кpeдитopлик кapзлap iypyx^a киpyвчи мaжбypиятлapнинг тapкибидaн биp кaнчa мaжбypиятлap, жyмлaдaн кaфoлaтлap, фoизлap, poялти бyйичa мaжбypиятлap, yзoк мyддaтли мaжбypиятлap жopий кдоми xap биpи aдoхидa бaдaнc мoддa cифaтидa aжpaтиш тaклиф этилди. Ушбу ^pyxra киpyвчи aйpим мaжбypиятлap, жyмлaдaн дaъвoлap, хиcoбдop шaxcлap билaн хиcoб-китoблap, тypли xил тaшкилoтлap билaн хиcoб-китoблap бyйичa мaжбypиятлap тyлaнaдигaн cчётлapгa биpлaштиpиш кepaк деб хиcoблaймиз.

Юкopидa тaклиф ^илингм мaжбypиятлapнинг тacнифлaниш Ba бyxгaлтepия бaдaнcининг мaжбypиятгa oид мoддaдapини жoйлaштиpиш тapтиби xaдкapo cтaндapтлap Ba xaдкapo тaжpибaдap ютyкдapигa тaянaди. Ушбу шaклнинг aмaдиётгa жopий этилиши эca, мoлиявий хиcoбoт шaкдлapининг yЙFyнлигини тaъмин этишга xизмaт кдлaди, деб Xиcoблaймиз.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Bn6.inorpa(|)iiK хaвoлaлaр:

1. Узбекистан Рecпyбликacи Пpeзидeнтининг 2020 йил 24 фeвpaддa П^ -4611 "Мoлиявий хиcoбoтнинг xaдкapo cтaндapтлapигa утиш бyйичa кУшимчa чopa-тaдбиpлap тyFpиcидa" Kapopи

2. Бyxгaдтepия хишби тyFpиcидa. 2016 йил 14 aпpeль.

3. Туйчиев. Мажбуриятларнинг омилли тахлилини такомиллаштириш. // Бозор, пул ва кредит. 2010 йил, №11, 52-б.

4. Узбекистан Республики бухгалтерия хисоби миллий стандарти 21-сон БХМС.-Ташкент: "NORMA", 2012.-256-бет.

5. Международные стандарты финансовой отчетности. Minfin.ru/ru/performance/accounting/mej_standard_fo/docs\09.02.2016

6. Hermanson, Ro. W. Maher. 6th ed., Irwin, Printed in the USA, 1995. 339-344 p.

7. Нидлз Б. и др. Принципы бухгалтерского учета /Б. Нидлз, Х. Андерсон, Д. Колдуэлл: Пер. с англ./Под ред. Я.В. Соколова.-М.: Финансы и статистика, 2003-с.

8. Libby, Robert. Financial accounting /Robert Libby, Patricia A. Libby, Daniel G. Short. Irwin, Printed in USA, 1996. 752 p.

9. Larson, Kermit D. Financial Accounting /Kermit D. Larson, Paul B. W. Miller. 6th ed. Irwin, 1995. 686 p.

10. С.Н. Ташназаров. Молиявий бухгалтерия хисоби ва хисоботи: халкаро ва миллий жихатлари. Монография. Т.: "IQTISOD-MOLIYA", 2009 й. -118-б. 15-илова.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.