CC BY
9
УДК 811.11137
D0I10.24412-2413-2004-2022-2-114-120
Азизова Мехрангез Саидовна, докторанти (PhD) курси 2, кафедраи забони муосири рус ва забоншиносии умумии факултети филологияи рус. МДТ «Донишгоуи давлатии Хуцанд ба номи академик Б. Fафуров» (Тоцикистон, Хуцанд)
Азизова Мехрангез Саидовна, докторант (PhD) 2 года обучения кафедры современного русского языка и общего языкознания факультета русской филологии ГОУ «Худжандский государственный университет имени академика Б. Гафурова» (Таджикистан, Худжанд)
Azizova Mehrangez Saidovna, 2nd year (PhD), Doctoral student of Modern Russian and General Linguistics Department, Faculty of Russian Philology. SEI " 'Khujand State University named after academician Bobojon Gafurov", (Tajikistan, Khujand) E-MAIL: amekhrangez@,list. ru
Калидвожахо: воуидуои фразеологи, полисемияи фразеологи, майдонуои семантики, категорияи «хислатуои инсон», майдонуои хурд, муодил
Воуидуои фразеологии сермаъно ва хусусиятуои асосии онуо дар забонуои англиси ва тоцики мавриди тащил царор гирифта шудаанд.Зикр гардидааст, ки иборауои сермаъно аз цщати маъно ба майдонуои семантики тацсим мешаванд. Майдони семантикие, ки «хислатхои инсон»- ро фаро гирифтааст, бо намунауо аз асаруои бадеи ба таври мушаххас муайян карда шудааст. Дар асоси тащили мисолуои фактологи аз уар ду забони мавриди муцоиса собит гардидааст, ки цисми зиёди воуидуои фразеологии сермаъно дар аксар маврид тануо ба як маъно бо воуидуои фразеологии сермаънои забони циёс муодил (баробарвазн) шуда метавонанд. Таъкид гардидааст, ки иборауои сермаъно дар забони тоцики назар ба забони англиси дорои тобишуои маъноии зиёданд, ки цисми бештари онуоро иборауои думаънодор ва семаънодор ташкил медщанд.
Ключевые слова: фразеологизмы, фразеологическая многозначность, семантические поля, микрополя, категория «свойства человека», эквивалент
Подвергаются исследованию многозначные фразеологические единицы в английском и таджикском языках и их основные особенности. Отмечается, что многозначные словосочетания по значению разделяются на семантические поля. Семантическое поле, охватывающее категорию «свойства человека», подтверждено конкретными примерами из художественных произведений. На основе анализа фактологических примеров в сравниваемых языках доказывается, что большая часть многозначных фразеологических единиц в большинстве случаев имеют только одно значение по сравнению с многозначными фразеологизмами в сопоставляемом языке. Подчёркивается, что многозначные фразеологизмы в таджикском языке имеют больше смысловых оттенков, чем в английском языке. Доказано, что большинство фразеологизмов таджикского языка имеют два или три значения.
МАЙДОНИ СЕМАНТИКИИ ВОХЦДХрИ ФРАЗЕОЛОГИИ СЕРМА ЪНОИ ИФОДАКУ НАНДАИ «ХИСЛАТХОИ ИНСОНИ» ДАР ЗАБОНХОИ АНГЛИСИ ВА ТОЦИКИ
СЕМАНТИЧЕСКОЕ ПОЛЕ МНОГОЗНА ЧНЫХ ФРАЗЕОЛОГИЗМОВ, ВЫРАЖАЮЩИХ СВОЙСТВА ЧЕЛОВЕКА, В АНГЛИЙСКОМ И ТАДЖИКСКОМ ЯЗЫКАХ
SEMANTIC FIELD OF THE PHRASEOLOGICAL UNITS DENOTING MAN'S PROPERTIES IN ENGLISH AND TAJIK LANGUAGES
Key-words: phraseological units, phraseological polysemy, semantic fields, microfields, man's properties category, equivalent
The article is devoted to the study of phraseological units and their main features in English and Tajik languages. It is noted that polysemantic phraseological units can be divided into semantic fields. The given article includes semantic fields denoting man's properties confirmed with examples taken from fiction. The analysis shows that the main part of the phraseological polysemantic units in both compared languages can form an equivalent with only one meaning. It is asserted that polysemantic phraseological units in the Tajik language have more semantic shades of meanings than in English and most of them have two or three meanings.
Дар илми забоншиносй рочеъ ба сермаъноии (полисемияи) вохидхои фразеологй (ВФ) пажухишхои ами; ба сомон расидааст. Вале то хол дар бораи таносуби майдонхои семантикии ВФ-и сермаъно дар забонхои англисй ва точикй тах;и;и алохида сурат нагирифтааст. Дар ма;ола мо тасмим гирифтем, ки майдонхои семантикии ВФ-и сермаънои ифодакунандаи «хислат^ои инсон» - ро дар забонхои англисй ва точикй ба риштаи тахлил кашем. Майдони семантикии мазкур хислатхои хуб ва бади инсонро фаро гирифта, бо и;тибосхо аз асархои бадей мавриди тах;и; ;арор гирифтааст.
Масъалаи ВФ-и сермаъной дар илми забоншиносй чун мавзуи бахснок бо;й монда, а;идаи пажухишгарон доир ба он гуногун мебошад. [2, c.16]
Забоншиносони машхури рус В.П.Жуков ва В.М.Глухов сабаби асосии бавучудоии маънохои нави ВФ-ро вобаста ба мачоз (маънои гайриаслй) медонанд. [3, с.12]
В.П.Жуков ;айд мекунад, ки «маънохои нав дар вохидхои фразеологй хар бор дар заминаи бознигарй, ки дар асоси мачоз ба вучуд меояд, пайдо мешаванд.» [4, с.16]
Мавзуи полисемияи фразеологиро дар забони точикй забоншиносони муосири номии точик, ба монанди Д.Т.Точиев, Н.М.Маъсумй, Ш.Н.Ниёзй, Ф.Fаффоров, Х^.Мачидов, М.Н.Азимова, Х^.Чдлилов, А.Мирзоев ва дигарон мавриди бахс ;арор додаанд.
Дар рушду тах;и;и масоили мубрами фразеологияи точик на;ши забоншиноси варзида, профессор Xj. Мачидов назаррас мебошад. Мавсуф дар мавриди ин ;азийя ;айд намудааст, ки хар як маънои мушаххаси ВФ пахлухои муайяни сохаи забонро нишон дода, дар маънохои он асолати образнокй нихон аст. [7, с.123]
Як ;атор забоншиносон, аз чумла А.М.Эмирова, Л.К.Байрамова, Е.А.Зуева, Е .А.Нелюбина, Г.З.Садикова доир ба майдонхои семантикии ВФ тад;и;от бурда, иброз доштаанд, ки аксарияти онхо ба одамон, хусусият ва фаъолияти онхо хамбастагй доранд.[2,с.26] Масалан, Т.А.Зуева муносибати муродифхои ВФ-ро, ки фаъолияти инсонро ифода менамоянд, дар асоси маънои умумиашон ба 18 майдони семантикй чудо намудааст.[5, с. 23]
Ба а;идаи Л.К.Байрамова «ба ин ё он майдони семантикй чудо намудани ВФ дар асоси тахлили чузъхо ва хамчунин: а) тахлили тафсирии ВФ; б) тахлили зиддияти парадигматикй сурат мегирад.» [1, с.68]
Дар асоси хамин тад;и;оти пажухишгарон оид ба майдонхои семантикии ВФ-и сермаъно майдонхои семантикии иборахои фразеологй, майдонхои хурд, гуруххои семантикии фразеологй дар забонхои гуногун муайян карда шудаанд.
Гурухи иборахое, ки аз чихати маънои лексикй ало;амандй доранд, дар асоси мафхум ё сифати якхелаашон майдони семантикиро ташкил карда метавонанд.
Тахлили ВФ сермаънои ифодакунандаи «хислатхои инсон» дар забонхои англисй ва точикй нишон медиханд, ки онхо дар навбати худ ба якчанд майдонхои хурди семантикй та;сим мешаванд.
Барои тахлили ВФ-и сермаънои ифодакунандаи «хислат;ои инсон» мисолхо аз лугати дучилдаи фразеологии забоншинос М.Фозилов «Фарханги иборахои рехта» ва лугати фразеологии забоншинос А.В.Кунин «Англо- русский фразеологический словарь» гирд оварда шудаанд. Аз 18 майдони хурди ВФ-и сермаънои ифодакунандаи «хислатх;ои инсон» танхо 9 майдони семантикй дар ма;олаи мазкур мавриди тахлил ;арор дода шудааст: 1) тачрибанокй; 2) мехрубонй; 3) олихимматй; 4) чоннисоркунй; 5)
танбалй; 6) бадкина будан; 7) беа;лй; 8) бадчахлй; 9) буздилй;
Ибораи гурги борондида дар забони точикй дорои якчанд тобишхои маъной буда, нисбат ба одамоне, ки дар зиндагии худ тачрибаи зиёд доранд, яъне ботачриба ва боа;л хастанд, истифода мешавад. Ибораи мазкур хамчунин чихати манфии инсон, яъне маккорию хилагариро ифода намуда, дар фарханг ба таври зайл тавзех ёфтааст:
«Гурги борондида» - 1) одами гарму сарди хаётро чашида, пуртачриба, кордида, пухта; 2) маккор; [8, ч. 1, с. 242]
Рюмин дар ин санатория гурги борондида. Вай бори якум набуд, ки ба ин чо ба истирохату муолича омадааст. [8, ч.1, с.242]
«Ино;, ки гурги борондида ва асабхояш осуда буд, аз ин сухани Замирбек чандон хафа нашуда хост, ки аввал ма;сади Замирбекро фахмад, ки барои чй у сухбатро ин хел бурда истодааст?»[9, с.342]
Дар чумлаи якум ибораи рехтаи фразеологии гурги борондида ба маънои якум, яъне «одами гарму сарди хаётро чашида, пуртачриба, кордида, пухта» омада, дар мисоли дуюм бошад, ба маънои «маккор, хилагар» истифода шудааст.
Дар забони анлисй ВФ a man of the world- ро, ки дорои маънои «шахси пуртачриба, доно, кордида» мебошад, муодили нопурраи ибораи гурги борондида хисоб кардан мумкин аст.
He, the man of the world, would show them a few things in the town tonight. - У шахси кордида аст, имшаб ба бошандагони ин шахрча чизеро меомузонад. (W.S.Maugham. Of Human Bondage) [6, с.355]
Нависанда бо ибораи a man of the world ;ахрамони асари хешро хамчун марди о;илу доно ва пуртачриба тасвир намудааст.
Ибораи (as) cunning as a fox дорои як маъно аст ва дар фарханг ба маънои: чун рубох хилагар, маккор; омада, бо маънои дуюми ибораи гурги борондида муодил мебошад:
Feelim is a man of forty - five years wiry, slender, and as cunning as a fox. (S. O'Casey. Oak Leaves and Lavender) [6, c.297]
Дар забони англисй ибораи an old bird низ дорои маънохои: 1) шахси пуртачриба, чолок, ча;;он. 2) пири кордида, пири кор; [6, с. 84] буда, ;исман бо иборахои мавриди тахлил муодил мебошад:
She rather amuses me. What a detective the old bird is! .. How she enjoyed tracking down the unfortunate Carrington ... - Пиразани ачиб. Чй хел чосуси ботачриба! У аз таъ;иб кардани бечора Каррингтон халоват мебарад...
(W. Foster. The Twilight of World Capitalism) [6, с.84 ]
Дар забони англисй хислатхои хуби инсон, яъне покдилй, некиву олихимматй бештар дар ибораи an open heart (a big heart) ифода ёфтааст, ки дар фарханг бо маънохои: 1) самимият, садо;ат, покдилй; 2) некй, олихимматй, чавонмардй;[6, с. 227] омадааст:
She contributed to the fund with an open heart. - У саховатмандона ба ин фонд хайрот намуд. [6, c. 376].
Иборахои зерин дар забони точикй ;исман муодили ибораи маъмули an open heart буда, хоси инсонхои бохиммату дасткушод мебошанд: ;имматро баланд кардан
(гирифтан): [8,ч.2,с.613]1) чавонмардй, хотамй, дасткушодй кардан; дасткушод будан: 1) бохиммат, сахй, чавонмард шудан; [8, ч. 1, с. 327]
- Бисер хуб, ин тавр бошад, химматро баланд гир, аз харочот натарс! (С.Айнй. Дохунда) [8,ч.2,с.613]
Ибораи «одамцон будан» дар фарханг ба маънои «одами мехрубон, гамхор, чавонмард будан» [8, с.278] омада, бо «as good as gold» (1. инсони хуб, мехрубон, покдил; хеле азиз; 2. гапдаро) ^исман муодил шудааст:
Панч сол ин тараф дар Россия ва Туркистон бо душманони хал^ чанг мекард, дар хамон чо халок шуд. Вай одамцон буд. (Р.Ч,алил. Одамони човид) [8, с.278]
«Of course she's a bit independent but one has to put up with that in girls nowadays. And she is as good as gold. - Албатта Силвия духтараки муста^ил аст, ки дар даврони мо бо ин тахаммул кардан мумкин аст. Лекин у инсони хуб (тилло) аст. (Maugham. East of Suez) [6, с.252]
Майдони семантикие, ки хислатхои хуби инсонй, ба монанди худфидокунй, чоннисоркунй, яъне дар ичрои коре чони худро дарег надоштан, чони худро фидо карданро дарбар мегирад, дар ибораи цон ба каф гирифта... (монда...) инъикос ефтааст. Ин ВФ ба маънохои зерин меояд: 1) аз бахри чон гузашта, чоннисорона, аз марг натарсида...; 2) дар кори хавфноке таваккал карда;
Адиби маъруф Точй Усмон ин ибораро ба маънои аввал истифода бурдааст: «Робиа цони худро ба каф гирифта, як худаш танхо дар му^обили се босмачии мусаллах ^ахрамонона ба чанг даромад...» [8, ч. 2, с. 367]
Дар ин чумла ибораи цони худро ба каф гирифта бо маънои «аз бахри чони худ гузашта» омада, аз марг натарсида дар ичрои коре омода будани к;ахрамонзанро ифода намудааст.
Дар забони точикй ин хислати хуби инсониро иборахои сермаънои цонбози кардан (1. дар ичрои коре чони худро дарег надошта кушишу гайрат кардан, ^ахрамонй, фидокорй кардан; 2. муборизаи шадид намудан; ) [8, ч.2, с.671]то цон дар рамац доштан (1.то ^увва доштан; 2.то нафаси охирин;) [8, ч.2, c.659], цон нисор кардан (1. чони худро дар рохи чизе, касе ^урбон кардан, 2. дар ичрои коре чони худро дарег надоштан, чон фидо кардан;) [8, ч.2, c.662] низ ифода менамоянд.
Ман писари хамин падар будам ва дар вактхои цонбози карда бо босмачиен чангида гаштани вай, ман хурд будам... (Т.Усмон. Орзуи чавонй)
Бояд то то цон дар рамац дорам, барои халосии худ ва духтар кушиш кунам. (Афсонахои хал^и точик)
Ба мисли Марямапа чй ^адархо муаллимон хуни му^аддаси худро худро рехтаанд, цон нисор кардаанд! ( П.Толис. Дусти азиз) [8, ч.2, c.662]
Дар забони англисй иборахои дорои майдони семантикии мазкур зиед нест. Ибораи burn the candle at both ends чунин тобишхои маъной дорад: 1) беа^лона ^увваи худро сарф кардан; 2) аз бахри чони худ баромадан, чони худро дарег надоштан [6, с.123]. Аз маънохои ибораи burn the candle at both ends бармеояд, ки ин ибора хам хислати мусбат ва хам манфии инсонро ифода намудааст ва танхо бо маънои дуюмаш бо иборахои точикии дар боло зикргардида муодили баробарро ташкил карда метавонад, ки ин нукта дар чумлахои поен равшан ифода гардидааст:
«.. .he had, in fact, burned the candle at both ends; but he had never been unready to do his fellows a good turn. - Бале, у хаеташро дар зери хатар мемонд, вале доимо ба дустонаш ерй мерасонд. (J.Galsworthy. Villa Rubein) [6, с.143]
Муаллиф маънои дуюми ибораи burn the candle at both ends - ро, ки муодили иборахои точикии дар боло зикргардидаро ташкил медихад, яъне «чони худро дарег надоштан »- ро хуб истифода бурдааст.
Дар забони точикй ба ибораи burned the candle at both ends ибораи сермаънои аз цони худ гузаштан бо маънои дуюмаш - «аз бахри чони худ баромадан, чони худро дарег надоштан» муодил шуда метавонад. Ибораи мазкури точикй дорои чунин маънохо мебошад: 1) аз хаёти худ даст кашидан; 2) хаёти худро дарег надоштан, хаёти худро дар хатари калоне андохтан;
Гурезаро, ё моли гурезаро аз дарё гузаронидан аз цони худ гузаштан гуфтан аст. (С.Айнй, Ятим) [8, ч.2, с. 667]
Аз рафти тахлили иборахои сермаъно ва та;симот ба майдонхои семантикй дар забонхои англисй ва точикй маълум гардид, ки дар хар ду забон бисёр иборахои сермаъное мавчуданд, ки хислатхои бади инсонро ифода мекунанд. Масалан, иборахои фразеологии сермаъно, ки танбалй, фиребгариву пурхурй ва чашмгуруснагии инсонро инъикос намудаанд, ба як майдони семантикй дохил мешаванд.
Дар забони точикй иборахои сермаънои зерин аз чунин хислати инсон дарак медиханд: 1) ба хурдан чун нах;анг, ба кор кардан чун бузи ланг: [8,ч. 2, c.354] 1) пурхури камкор; 2) танбал, коргурез; 2) шаб;ангиюруз банги: 1) каси лоуболу бепарво, ки на шабу на руз бо хеч коре машгул нест; 2) бекорхуча, оворагард, авбош; [8, ч. 2, с. 425]
«Дар бораи ин коргурезон гапат хам дуруст аст. Сифати онхо хамин: "Ба хурдан чу нах;анг, ба кор кардан чун бузи ланг" » (Ч,. Икромй. Шодй.) [8, ч. 2, с. 354]
Вай аз пушти обру ва давлати падараш шаб ;ангиюруз банги. (Газетаи муаллимон) [8, ч. 2, с. 425] Дар забони англисй ибораи with one's finger in one's mouth:1) ба хеч коре даст назадан, шахси бекор; 2) намуди ахма;она доштан; [6, с. 245] танхо бо маънои якумаш ва lazy beggar: 1) шахси бекор, коргурез, танбал; бо иборахои точикии мавриди тахлил муодили баробарро ташкил медиханд.
«I don't know how you can waste the best part of the day in bed. You ought to have been up before dawn like me. Lazy beggar. - Ман намефахмам, ки чй хел ту бехтарин ;исми рузатро дар чойгах мегузаронй. Ту низ мисли ман мебоист барва;т аз хоб бархезй. Танбал. (W.S. Maugham. Complete Short stories) [6, с.356]
Иборахои дили касе цалб будан (1.качандеш будани касе, бадкирдор, бесадо;ат будан) дар дил чирк доштан (1.бадгумон, бадандеша будан; бадкирдор будан, кинаву адоват доштан) дили сиё; доштан (1.одами бадкина, бадахло; будан; одами гаразнок будан;), ки хислатхои бади инсон, ба монанди ;алби нопок доштан, гаразнок ва бадкина будани шахсро инъикос менамоянд, ба як майдони семантикй дохил мешаванд.
Ибораи серистеъмоли забони точикй дили сиёх; доштан - ро Ч. Икормй дар шакли инкорй истифода бурдааст:
«Мегуянд, ки рухсори касе, ки аз хичолат сурх мешавад, вай дили сиёх; надорад.» (ЧИкормй. Ман гунахкорам) [8, ч. 1, с.391]
Муодили ибораи мазкур дар забони англисй иборахои not (quite) the clean potato: 1) шахси шубханок, дилсиёх, шахси бевичдон; 2) рафтори беадабона; a wrong un: 1) шахси шубханок, нобакор, одами ислохнопазир:
A suspicion he had always entertained, that Cranvier was not by breeding "quite the clean potato". - У доимо шубха мекард, ки тарбия Кранвиерро одами хуб намесозад... [6, с. 597]
Of course he's a bad lot, a thorough wrong un... - Албатта, у шахси ношуд ва ислоханашаванда аст. (W.S.Maugham. Up at the Villa. ch. II) [6, c.844]
Иборахои a hot head: 1) шахси тундмичоз, бадчахл; 2) бадчахлй, бад;ахрй; [6, c. 67] a bad actor: 1) шахси чанчолй, бадчахл, гайбатчй; 2) чинояткори ашаддй (ислохнашаванда); 3) шахси бад, хайвони бад ром кардашуда; - ро ба як майдони семантикй ворид кардан мумкин аст, ки маънои умумиро дарбар мегиранд.
Дар асари нависандаи англис С.Белло ибораи a bad actor ба маънои якумаш, яъне «шахси чанчолчй» ифода гардидааст:
« .that Buman is a bad actor. The guy is a scorpion.» - ин Банам гайбатчии дахшатнок аст. Качдуми ха;и;й. (S.Bellow. Henderson the Rain King) [6,с. 46]
Дар забони точикй ибораи феъли касе тез будан:1) бадчахл, бад;ахр будани касе; 2) асабонй будани касе; ) [8, ч.2, с.230] чунин хислати инсонро ифода менамояд, ки ;исман муодили ибораи a bad actor - ро ташкил мекунад:
Феълаш чудо хам тез аст. Вай дар мактаб хамон муаллими феълаш тез хаст, нест хам гуфта натавонист. (Газетаи муаллимон)[8,ч 2, с. 230]
Ибораи сермаънои аробаи хушк (холи)-ро гирифта гурехтан: 1) бехуда, беасос гап задан; 2) хавои дахан кардан, ла;;идан; ибораест, ки аз бехуда ва беасос гап задани инсон дарак медиханд:
«Акнун чй мегуй, Одил? Бехуда ин хел аробаро холи гирифта гурехтан нагз не.» (Ф.Ниёзй. Вафо) [8,ч 1, с.33]
Ф.Ниёзй дар асари хеш маънои якуми ин ибора, яъне бехуда ва беасос сухан гуфтанро дар назар дорад.
Дар забони англисй иборахои talk through one's hat «сухан кардан, беа;лона гапро бисёр кардан, беасос гап задан» ва beat around (about) the bush «шаф-шаф гуфта шафтолу нагуфтан, пичингомез гап задан» [6, c.115] дорои як маъно буда, ;исман муодили ибораи точикии аробаи хушк (холиро) гирифта гурехтан мебошанд.
You're talking through your hat. You're crazy! What's got into you, anyhow? - Ту худат намедонй, чи гуфта истодай. Ту девона шудай! Ман донистанй хастам, ки ба сарат чи хаёл омадааст? (Th. Dreiser. The Genius) [6, c. 362]
I don't have much time, so stop beating around the bush and tell me what actually happened. - Ман ва;ти бисёр надорам, шаф-шаф нагуфта, ба ман ха;и;ати гапро на;л кун. (A.J.Cronin. A thing of Beauty) [6, c.115]
Иборахои зерин дар бораи инсонхои тарсончаку буздил ва шахсоне, ки дар ичрои коре чони хешро кохиш намедиханд, гуфта мешаванд: 1. хонашеру майдонгариб: 1) шахси тарсончак; 2) касе ки дар бораи коре калонгапй карда, аммо дар амал аз ухдаи ичрои он баромада наметавонад; 2. буздил будан: 1) тарсончак будан:
«Хдмаи шумоён хонашеру майдонгарибед. Надонед, ки дев чй ва ачина кадом аст.» (С.Айнй. Асархои мунтахаб) [8, ч.2, с.215]
- Рустам! Номат Рустам бошад хам, аз занат хам бузилтар будаи! (С.Айнй.
Дохунда) [8, ч.1, с.26]
Дар забони англисй ибораи yellow dog: 1) шахси дуруя, тарсончак, одами паст; [10, с. 764] чунин хислати инсонро ифода менамояд, ки бо иборахои точикии хонашеру майдонгариб ва буздил будан муодили баробарро ташкил медихад:
«Believing they were attacted by Indians, the settlers ran from their beds and were there seized by Andy's men as fast as they appeared. "Search the houses!" he said. "Bring all the yellow dogs out!"» - Мормонхо хаёл карданд, ки ба онхо хиндухо хамла оварданд. Онхо аз чойгахашон чахида хеста, аз хонахояшон гурехтанй шуданд, аммо одамони Эндй онхоро дастгирй карданд. «Хонахоро кобед!» у гуфт. «Ба назди ман он тарсончакхоро биёред!» (V. Fisher. Children of God) [6, с.478]
Хулоса, иборахои сермаънои фарогири майдони семантикии «хислат^ои инсон» дар забонхои англисй ва точикй як гурухи серистеъмоли иборахои фразеологиро ташкил медиханд, ки бештар дар нут;и гуфтугу ва асархои бадей корбаст шудаанд.
Бо вучуди ин, дар мавриди истифода иборахои сермаъно дар забони тщикй назар ба забони англисй дорои тобишхои маъноии зиёданд, ки ^исми бештари онхоро иборахои думаънодор ва семаънодор ташкил мекунанд. Мисолхои фактологй нишон медиханд, ки на хамаи иборахои сермаъно дар забонхои ^иёс муодили баробарро ташкил мекунанд. Аксари онхо танхо бо як маъно муодили хамдигар шуда метавонанд. Баъзе ВФ ба анъанаву суннатхои миллию махаллй алок;амандй доранд, аз ин хотир дар забони дигар муодил надоранд. Бо вучуди ин, онхо ба як майдони семантикй дохил мешаванд, ки онхоро маънои умумй муттахид месозад. Ба василаи онхо ашёву ходиса ва во^еахои хаёти харрузаи мо дар сурати образнок, пуробуранг, мучаз ва таъсирбахш зохир мешаванд, ки аз хусусиятхои ВФ махсуб меёбад.
Пайнавишт:
1. Байрамова Л.К. Учебный тематический русско-татарский фразеологический словарь. - Казань: Тат. кн. изд-во, 1991. - 158 с.
2. Бичурина Г.И. Фразеологическая полисемия в русском и татарском языках: дис... канд. филол. наук /Бичурина Г.И. - Казань, 1998. - 159 с.
3. Глухов В.М. Полисемия и омонимия глагольных фразем в современном русском языке: автореф. дис... канд. филол. наук. - Ростов-на-Дону, 1971. - 24 с.
4. Жуков В.П. К вопросу о многозначности фразеологизмов // Вопросы фразеологии. -Ташкент, 1965. - С. 257.
5. Зуева Т.А. К вопросу о многозначности фразеологизмов // Системные связи и отношения фразеологизмов: Сб. науч. тр. - Свердловск, 1989. - 184 c.
6. Кунин А.В. Англо-русский фразеологический словарь. - Москва: Государственное издательство иностранных и национальных словарей, 1984. - 941с.
7. Маджидов Х. Фразеологическая система современного таджикского литературного языка. - Душанбе: Деваштич, 1982. - 409 с.
8. Фозилов М. Фарщнги иборахои рехтаи забони уозираи тоцик. - Душанбе: Нашрдавтоцик, 1963-1964. Цилди 1 - 952 с. - Цилди 2. - 840 с.
9. Икромй Ц. Духтари оташ / Ц. Икромй - Душанбе: Адиб, 2009. - 560 с.
Reference Literature:
1. Bayramova L.K. Book Educational Thematic Russian - Tatar Phraseological dictionary. - Kazan: Tatarstan publishing house, 1991. - 158pp.
2. Bichurina G.I. Phraseological Polysemy in Russian and Tatar Languages/Candidate dissertation in philology. /Bichurina G.I. - Kazan, 1998. -159pp.
3. Glukhov V.M. Polysemy and Homonymy of Verbal Phrasemes in Modern Russian Language: Synopsis of candidate dissertation in philology. - Rostov-on-don, 1971. - 24pp.
4. Zhukov V.P. To the Issue of the Polysemy of Phraseological Units//Issues of Phraseology, - Tashkent. 1965. - 257pp.
5. Zueva T.A. To the Issue of the Policemy of Phraseological Units//Systemic Ties and Relations of Phraseologic Units: Collection of scientific works. Sverdlovsk, 1989. -184pp.
6. Kunin A.V. English-Russian Phraseological Dictionary. - M.: State Publishing House of Foreign and National Dictionaries, 1984. - 941 pp.
7. Majidov H. Phraseological System of Modern Tajik Language. - Dushanbe: Devashtich, 1982. 409 pp.
8. Fozilov M. Dictionary of Idioms of Modern Tajik Language. - Dushanbe: Nashrdavtojik, 1963-1964. Part 1 - 952 pp; Part 2 - 840pp.
9. Ikromi J. Dukhtari Otash (The Daughter of Fire )/ Jalol I. - Dushanbe: Man-of-Letters, -2009. - 560 pp.
