CC BY
19Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230
MAXSUS O'YINLAR ORQALI YOSH KURASHCHILARNING JISMONIY TAYYORGARLIGINI RIVOJLANTIRISH
Maqolada yosh kurashchilarning umumiy va maxsus jismoniy tayyorgarlik darajasini oshirishda maxsus o'yinlardan foydalanib, funktsional va asosiysi jismoniy tayyorgarlikni oshirish, bellashuv ko'nikmalarini rivojlantirish, taktik fikrlashni yaxshilash, qiyin vaziyatlarda bellashuv olib borish qobiliyatini oshirish va an'anaviy bo'lmagan usullarni tezkorlik bilan amalga oshirish imkoninyatlarini rivojlantiradi usullari ko'rsatilgan.
Kalit so'zlar: sport, boshlang'ich tayyorgarlik, ko'nikma, sog'lom bosqich, o'yin vazifalari,sambistlar, muvofiqlashtirish,qobiliyat, texnik faoliyat.
Tadqiqotning ahamiyati. Zamonaviy sport uchun sportchilarning har tomonlama tayyorgarligi talablarini doimiy oshirib borish xarakterlidir. Bunday sharoitda yosh kurashchilarining boshlang'ch tayyorgarlik bosqichida texnik harakatlarining muvofiqlashtirish, chuqur o'rganish katta ahamiyatga ega. Turli yoshdagi bolalarda jismoniy fazilatlar bir vaqtning o'zida hosil bo'lmaydi. Har bir sifatni rivojlantirish uchun uning eng katta o'sishiga erishish mumkin bo'lgan ba'zi sezgir davrlar mavjud. Ular qobilyatining o'ziga xos xususiyatlariga ega va genetik jihatdan aniqlanadigan iqtidorining rivojlanish dasturiga ega .Kichik yoshdagi bolalarda turli xil vosita harakatlariga qiziqish sezilarli darajada oshadi. Raqobat tuyg'usining kuchayishi ularni yangi harakatlarni izlashga va ularni, ayniqsa, kutilmagan holatlarda tanish bo'lmagan narsalarni o'rganishga olib keladi. Har bir inson nafaqat yangi harakatlarni o'rganishga harakat qiladi, balki uni yaxshi sheriklar bilan egallashga harakat qiladi. Bu yoshda ular eng qiyin harakatlarni osongina muvaffaqiyatli o'zlashtirishlari mumkin. Maktab yoshidagilarning ya'ni 7-17 yoshdagilarni puxta tuzilgan dastur bilan shug'ullanadigan harakatlarda ta'lim olish uchun eng qulaydir, bu esa o'z navbatida texnik tayyorgarlikning shakllanishiga sezilarli ta'sir ko'rsatadi. Hozirgi kunda koordinatsion qobiliyatlarni rivojlantirishning biologik asoslari mavjud bo'lib, ularning rivojlanishi kup vositalar yig'indisining shakllanishi asosida amalga oshiriladi. U bolalar va o'smirlarning vosita funktsiyasini rivojlantirishda katta tengsizlikni aniqlashga muvaffaq bo'ladi. Kurash turli xil ekstrimal harakatlarga boy
Erali To'ychiyeich Yusupov
Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti erali710305@mail.ru
ANNOTATSIYA
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230
sport turi bo'lib, muayyan vazifa, kuch, vaqt va fazoviy parametrlar, muvofiqlashtirish murakkabligi va boshqalar bilan xarakterlanadi. Murakkab taktik va texnik harakatlar va majmualari, bir qator faoliyati doirasida ifodalaydi [1, 3, ]. 7-10 yoshli boshlang'ch tayyorgarlik bosqichidagi sambochilarning harakat qobiliyatini yuqori o'sish sur'atlarini qo'llab-quvvatlaydi.
Bu markaziy asab tizimining yuqori plastisitivligiga va harakatlarning ma'lum-vaqt xususiyatlarini takomillashtirishda ifodalangan vosita analizatorining jadal rivojlanishiga yordam beradi [3]. Kurashi mashg'ulotlarida alohida o'rin egallaydi. Bir qator mualliflarning fikriga ko'ra, jismoniy rivojlantirishni takomillashtirish turli darajadagi malakali sportchilarni tayyorlashning muhim bo'limlaridan biri sifatida qaralishi kerak. Shuning uchun, o'quv jarayonida jismoniy rivojlantirishni takomillashtirishga katta e'tibor berilishi kerak, uni sportchilarni tayyorlashning muhim bo'limlaridan biri sifatida ko'rib chiqish kerak .Tadqiqot usullari va tashkiloti. Tadqiqotni nazariy rivojlantirish maqsadida, keyinchalik yosh kurashchilarida sport va sog'lomlashtirish va dastlabki bosqichlarda jismoniy rivojlantirishni shakllanishini dasturiy jihatdan metodik ta'minlash samaradorligini eksperimental tadqiqot jarayonida sinovdan o'tkazildi. O'rganish uch yil davomida 8 - 11 yoshli bolalar 2017 yildan 2020 yilgacha, unda 20 ta nazorat guruhi (ng) ishtirok etdi va 20-ta tajriba (tg) guruhlari. Tadqiqot Qarshi Bolalar va o'smirlar kurash maktam internatida amalga oshirildi. NGning yosh kurashchilar bo'yicha taqdim etilgan dastur bo'yicha o'qitildi. TG o'quv dasturiga biz ishlab chiqqan texnik harakatlar maxsus harakatli o'yinlar usuli kiritilgan. Bizning o'yin uslubimizda, olib keladigan mashqlar, o'yin vazifalari asosiy raqobat harakatining umumiy tuzilishini, texnik harakatlarning tashqi biomexanik tuzilishini saqlab qoladi. Ularni amalga oshirishda vosita harakatlarini rivojlantirishga yordam beradigan sharoitlar ta'minlanadi, izchillik va bosqichma-bosqichlikning pisxologik shartlari asosida amalga oshiriladi, jismoniy rivojlantirishniga katta e'tibor qaratiladi. Maxsus o'yinlarni, o'yin vazifalarini ishlab chiqish, jismoniy fazilatlarni rivojlantirish uchun maxsus o'ng mashqlarni bajarish simulyatsiya mashqlariga asoslangan edi. Simulyatsiya mashqlari turli malakali sportchilarning texnik harakatlarini tayyorlash va takomillashtirishda ishlatilgan. Yosh kurashchilarning mashg'ulotlarida foydalanish uchun tavsiya etilgan o'yin vazifalari va mashqlari ikki guruhga bo'lingan. Birinchisi, vosita tajribasini kengaytirish, funktsional va asosiy jismoniy tayyorgarlikni oshirishga yordam beradigan maxsus o'yinlar, umumiy rivojlanish maqsadlari va mashqlarini o'z ichiga oladi. Ikkinchi guruh - o'yinlar va maxsus yo'nalishdagi vazifalar. Ular kurash san'ati qobiliyatlarini qo'lga kiritish, taktik fikrlashni yaxshilash, kurashning qiyin holatlarida harakat qilish, noan'anaviy chiqishlarni topish, boshlang'ich kurashchilarda kurash ruhini qo'llab-quvvatlash, raqib bilan kurashishga tayyor bo'lish tuyg'usini
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230
tarbiyalashga yordam beradi. Ikkala o'yin guruhi ham yosh kurashchilarning umumiy va maxsus tayyorgarlik darajasini oshirishga qaratilgan.
Natijalar va ularning muhokamasi. Jismoniy rivojlantirishni tarbiyalashning asosiy yo'nalishi yangi turli xil vosita ko'nikmalarini egallashdir. Bolalarda jismoniy rivojlantirish darajasini aniqlash uchun biz ikkita testdan foydalanganmiz: 3x10 m va Rombergning murakkab namunasi. Eksperiment boshlanishidan oldin o'tkazilgan testda ng va tg bolalarining jismoniy tayyorgarligi darajasida sezilarli farqlar yo'qligi aniqlandi: p > 0,05, 0,82 studentining t-mezonlari, T = 0,07 - Romberg namunasida). Jismoniy rivojlantirishni tarbiyalashda yangilik elementlarini o'z ichiga olgan mashqlar ishlatilgan. Jismoniy rivojlantirishga qaratilgan vazifalar o'quv mashg'ulotining asosiy qismining boshida amalga oshirildi, bu esa yuqori sifatli fazilatlarni rivojlantirish bilan bog'liq.
Xulosa 1. Asosiy raqobat harakatining umumiy tuzilishini va texnik harakatlarning tashqi biyomekanik tuzilishini saqlab turuvchi o'yinlarni olib boruvchi mashqlarni, o'yin vazifalarini ishlab chiqish usuli, vosita harakatlarini rivojlantirishni osonlashtiradigan shart-sharoitlarni yaratishga, ketma-ketlik va bosqichma-bosqichlikning didaktik tamoyilini amalga oshirishga imkon beradi. 2. Bu usul yosh kurashchilarning umumiy va maxsus jismoniy tayyorgarlik darajasini oshirish, vosita tajribasini kengaytirish, funktsional va asosiy jismoniy tayyorgarlikni oshirish, kurash mahorati ko'nikmalarini olish, taktik fikrlashni yaxshilash, qiyin vaziyatlarda kurash olib borish qobiliyatini yaxshilash va ulardan an'anaviy bo'lmagan usullarni tezda topish imkonini beradi. O'quv mashg'ulotlarini yanada aniqroq boshqarish imkonini beradi.
1. Бобомуродов Н. Ш. Физическая реабилитация борцов с нарушениями в позвоночнике у квалифицированных борцов //Academic research in educational sciences. - 2021. - Т. 2. - №. 2. - С. 874-879.
2. Бобомуродов Н. Ш. Technique of Recording Technical and Tactical Actions in Fight Turon //Eastern European Scientific Journal. - 2018. - №. 4. - С. 16-19.
3. Бобомуродов Н. Ш. Юкори малакали курашчиларнинг техник-тактик харакатларини ривожлантириш методикаси //Педагогик таълим" Илмий-назарий журнал. Тошкент. - 2011.
4. Бобомуродов Н. Ш. Контроль и анализ действий в борьбе турон //Фан-спортга" илмий-назарий журнали. Тошкент. - 2011.
ADABIYOTLAR:
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) Passport: http://sjifactor.com/passport.php?id=22230
5. Бобомуродов Н. Ш. Физиологический подход в прогнозировании перспективности борцов-туронистов //МуРаллим х, ем узликсиз билимлендириу" илмий-методикалык журнал. Нукус.-2019. - 2019.
6. Халмурадов Р. Н., Махмудов В. В., Арисланов И. Т. О значимости использования информационных технологий в образовательном процессе по физической культуре учащейся молодёжи //Молодой ученый. - 2017. - №. 15. - С.
7. Арисланов И. Т. Тактическая подготовка квалифицированных спортсменов по мини-футболу на основе специальных упражнений: состояние проблемы и перспективы ее решения //Fan-Sportga. - 2020. - №. 2. - С. 17-20.
8. Эрдонов О. Л., Махмудов В. В., Арисланов И. Т. Соревнования по мини-футболу как эффективное средство физического воспитания студентов технического вуза //Молодой ученый. - 2015. - №. 3. - С. 886.
9. Сафронов А. А., Арисланов И. Т. Динамика физического развития и физической подготовленности учащихся 5-6 классов //Молодой ученый. - 2013. -№. 7. - С. 455-458.
10. Курбонов И. К. Факторы, влияющие на подготовку к гандбольной тренировке: развитие скорости и подвижности спортсменов на соревнованиях //Вестник науки. - 2021. - Т. 1. - №. 6-1 (39). - С. 305-310.
11. Курбонов И. К. Юкори малакали гандболчиларнинг ракабатдошлик фаолиятида самарали хдракатларни куллаш //Academic research in educational sciences. - 2021. - Т. 2. - №. 2. - С. 533-538.
12. Курбонов И. К. Педагогико-психологические аспекты профессиональной подготовки будущих спортивных тренеров //Вестник науки. - 2022. - Т. 3. - №. 3 (48). - С. 52-56.
684-686.
