166ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-515-522
MATNLARNING PARALLEL KORPUSLARINI TUZISH MUAMMOLARI
Husniddin Baxriddinovich Ro'ziyev
Termiz davlat universiteti o'qituvchsi
Nodira Tursunovna Xodjayeva
Termiz davlat universiteti o'qituvchsi
ANNOTASIYA
Ushbu maqola parallel matn korpusi lingvistik manbalarining yangi turi, hamda matnlarning parallel korpuslarini tuzish muammolariga bagishlangan.
Kalit so'zlar: Korpus tilshunoslik, Parallel Korpus Matnlari (PKM) Manba Tili (MT), TarjimaTili (TT) ilmiy matnlar parallel korpusi, ommaviy axborot vositalar matnlari parallel korpusi, badiiy matnlar parallel korpusi.
PROBLEMS OF CONSTRUCTION OF PARALLEL BODIES OF TEXTS
ABSTRACT
This article is devoted to a new type of parallel text corpus linguistic sources, as well as the problems of creating parallel corpus of texts.
Keywords: Corpus Linguistics, Parallel Corpus Texts (PKM) Source Language (MT), TranslationLanguage (TT) Parallel Corpus of Scientific Texts, Parallel Corpus of Media Texts, Parallel Corpus of Fiction Texts.
KIRISH
Bugungi kunda jahondagi ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy va madaniy o'zgarishlar tilda o'z aksini topmoqda. XIX asr oxiri XX asrning boshlarida kompiyuter texnologiyalari rivojlanishi va internet tarmog'ini keng yoyilishi Zamonaviy tilshunoslikning kompiyuter lingvistikasi va korpus tilshunosligi sohalarini paydo bo'lishiga zamin yaratdi. Bugungi axborotlashgan jamiyatda har qanday til jamiyatda saqlanib qolishi uchun sun'iy intellekt tiliga aylanishi lozim. Har qanday tilning sun'iy shaklini yaratish korpus tilshunosligining muhim vazifasidir.
ADABIYOTLAR TAHLILI VA METODOLOGIYA
XX asrning 90-yillari birinchi yarmida korpus tilshunosligi til to'g'risidagi fanning alohida qismi sifatida shakllandi. Shu bilan birga, u kompyuter tilshunosligi
ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-515-522
bilan yaqindan hamkorlik qiladi,uning yutuqlaridan foydalanadi va, o'z navbatida, uni boyitadi.1950 -yillarning oxiridan boshlab korpus tilshunosligi bo'yicha muhim ishlar olib borildi, shu jumladan 1959 yilda asos solingan Randolf Kuirkning ingliz tilidan foydalanish tadqiqotlari bo'limi va 1964 yilda nashr etilgan Frensis va Kucheraning Brown korpusi kabi muhim ishlarni ko'rishimiz mumkin.
Korpus tilshunosligi - hisoblash tilshunosligining bir qismi bo'lib, u kompyuter texnologiyalaridan foydalangan holda lingvistik korpuslarni (matn korpuslari) qurish va ishlatishning umumiy tamoyillarini ishlab chiqadi. Matnlarning lingvistik yoki til korpusi deganda, muayyan til muammolarini hal qilish uchun mo'ljallangan, mashinada o'qiladigan, birlashtirilgan, tuzilgan, belgilangan, filologik jihatdan mukammal lingvistik ma'lumotlar to'plami tushuniladi.
Korpus turlariga ixtisoslashgan, ma'lumotli, ko'p tili, parallel, o'rganish, qiyosiy, diaxronik va monitor kiradi. Parallellik mezoniga ko'ra korpuslar bir tili, ikki tili va ko'p tiliga bo'linadi. Bir tili korpuslarda dialektlar va til variantlariga qarama -qarshi. Masalan, ingliz tili ona tili va ingliz tili chet tili kabi yangi texnologiyalar paydo bo'lgunga qadar ilmiy qiziqish doirasidan tashqarida qoldi, bu esa qarama-qarshi tildagi nutq asarlarini ancha ko'p jalb qilishga imkon berdi. Ikki tili va ko'p tili korpuslar bir xil tematik sohadagi mustaqil ravishda ikki yoki undan ortiq tillarda yozilgan matnlarni birlashtiradi (masalan, turli mamlakatlarda va turli tillarda o'tkazilgan ma'lum bir ilmiy muammo bo'yicha konferentsiyalar materiallari to'plami). Bunday korpuslar terminologiyaga yordam beradi va ko'pincha tarjimonlar tomonidan ishlatiladi. Ikki tili yoki ko'p tili korpusning yana bir varianti-har qanday manba tilida yozilgan asl matnlar va bu manba matnlarning bir yoki bir nechta boshqa tillarga tarjimasi kiradi. Bunday korpus qiyosiy tadqiqotlar, tarjima nazariyasi bo'yicha tadqiqotlar va inson va kompyuter tarjimasini o'rgatish uchun bebaho material bo'lib xizmat qiladi.
Parallel matn korpusi - lingvistik manbalarning nisbatan yangi turi. Birinchi Parallel korpus matn (PKM)lar - Shveytsariyada nemis, frantsuz va italyan tillarida to'plangan qor ko'chkisi to'g'risidagi hisobotlar, Kanada ommaviy axborot vositalarida ingliz va frantsuz tillaridagi ob-havo ma'lumoti - juda qattiq sintaksisga ega bo'lgan maxsus pastki tillarga qaratilgan va, qoida tariqasida, yakuniy maqsad mashina tarjima tizimi yaratish edi. Bu turdagi birinchi manbalar 1980 -yillarning oxiri - 1990 -yillarning boshlarida paydo bo'lgan. So'nggi o'n yil ichida parallel matnli korpuslar bilan bog'liq bo'lgan bir qancha loyihalar ishga tushirildi. Keling, ulardan bir nechtasini ko'rib chiqaylik. Kanada parlamentidagi ingliz-fransuz parallel munozaralar korpusi (Kanada-Hansards ingliz-fransuz parallel corpus). Brayton
ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-515-522
universitetida INTERSECT loyihasi (inglizcha kontrastli matnlarning xalqaro namunasi). ET10-63 qo'shimchasi-Angliya-Fransuz PKM, shu jumladan, Evropa Ittifoqining telekommunikatsiya bo'yicha rasmiy hujjatlari CRATER (Xalqaro Telekommunikatsiyalar Ittifoqi (XTI) yoki CRATER korpus) uch tili fransuz-ispan-ingliz PKM hajmi 1 mln. jumlalar darajasida biriktirilgan so'zlardan iborat . Korpus telekommunikatsiya sohasidagi matnlarni o'z ichiga oladi. Ingliz-Norveg parallel korpusi, Oslo universiteti (Norvegiya)da1994-1997, Stig Yoxansson rahbarligi asosidagi loyihada yaratilgan. Korpus ingliz va norveg tillarining asl badiiy matnlari va ularning norveg va ingliz tillariga tarjimalaridan iborat. Hozirgi vaqtda korpusni kengaytirish ishlari olib borilmoqda, yangi korpus Oslo Ko'p tili Korpusi (OKK) deb nomlandi. Asl ingliz-norvegiya korpusi nemis va fransuz matnlari bilan to'ldirilgan. Yuqorida aytilganlarga yaqin, 1998 yilda Portugaliya Fan va Texnologiya Vazirligi tashabbusi bilan boshlangan Portugaliya loyihasini hisob-kitob amalga oshirilgan. Loyihani Norvegiyaning SINTEF Telekommunikatsiya va informatika kompaniyasi amalga oshiradi. PKM COMPARA loyiha jamoasi tomonidan ishlab chiqilgan resurslar va dasturiy paketlari badiiy matnlarni portugal tilida va ularning ingliz tiliga tarjimalarini o'z ichiga oladi.
NATIJALAR VA MUHOKAMA
Matnlarning parallel korpuslarini tuzishda, bir tili va qiyosiy matnlardan farqli o'laroq, madaniyatlararo munosabatlar omilini hisobga olish zarur. Manba tili (MT) matnlari faqat ikkinchi tilga (TT) tarjima qilingan matnlardir. Shunday qilib, agar madaniyatlararo aloqa umuman bo'lmasa, PKM yarata olish mumkin emas.. Bog'lanishlar qanchalik zaif bo'lsa, madaniyatlar kamroq bog'lanadi, tarjimalar shunchalik kam bajariladi va to'laqonli PKMni yaratish muammoli bo'ladi. Masalan, ikki mamlakat o'rtasida siyosiy va madaniy aloqalarning mavjudligi turli xil hujjatlar, yo'riqnomalar, qo'llanmalar, broshyuralar va boshqalarni bir tildan boshqasiga tarjima qilishni talab qiladi. "Xalq diplomatiyasi" ning rivojlanishi, ya'ni sayyohlar oqimi, kichik biznes, ish aloqalari, nikoh va boshqalar. Mamlakatlar o'rtasidagi aloqalarni mustahkamlashning muhim omili bo'lib, ular "rasmiy" munosabatlarning rivojlanishidan ham ko'proq, boshqa madaniyatga qiziqishni kuchayishiga yordam beradi. Qizig'I shundaki, zamonaviy dunyoda geografik yaqinlik kabi omil kutilganidek muhim rol o'ynamaydi. Garchi ingliz tilida so'zlashuvchi davlatlar Rossiyaning qo'shnilari bo'lmasa-da (agar biz Bering bo'g'ozi bo'ylab AQSh bilan chegarani hisobga olmasak), ingliz tilidan rus tiliga tarjima qilingan matnlar soni (shuningdek Rossiyada rus tilidan ingliz tiliga tarjima qilingan matnlar) boshqa
ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-515-522
tillardan tarjimalar sonidan sezilarli darajada oshadi. Polsha, Chexiya va Slovakiya Germaniyaga va Fransiyaga qaraganda Rossiyaga yaqinroq, bundan tashqari, bu davlatlar Rossiyaning Varshava shartnomasi va O'zaro iqtisodiy yordam kengashidagi sobiq sheriklari, lekin rus tiliga nemis va fransuz tillaridan ko'ra ko'proq Polyak yoki Chex tilidan tarjima qilinganligi aniq, Agar tillar bir hududda yonma-yon yashasa, ko'plab parallel matnlarning paydo bo'lishi muqarrar: rasmiy matnlar -hujjatlar, ko'rsatmalar va boshqalar, reklama matnlari, darsliklar, badiiy adabiyot tarjimalari va boshqalar. Bu "katta" tillar 5 milliy ozchiliklar tili sifatida (masalan, AQShda ispan, Rossiyada ukrain, Shvetsiyada fin, Finlyandiyada rus tili) yoki ikkinchi davlat tili (Finlyandiyada shved, Kanadada frantsuz) bo'lishi mumkin, yoki undan ko'p "kichik" tillar (masalan, Rossiyadagi komi tili yoki Shvetsiya yoki Finlyandiyadagi sami tili). Hududiy kesishgan taqdirda, "metropol" tilidan farq qilishi mumkin bo'lgan yangi madaniy muhitda ishlashga moslashtirilgan tilning maxsus mahalliy variant paydo bo'ladi (masalan, shvedcha fin yoki shvedcha fin).
Parallel korpus, xuddi ikkita lingvistik madaniyatning kesishish nuqtasidir.PKM ikkita (ba'zan ikkidan ortiq) kichik korpusdan iborat - MTdagi matnlar (bundan keyin MT sub korpusi) va ularning bir yoki bir necha TT ga tarjimasi (bundan keyin TT subkorpus (lar) deb yuritiladi). MT -dagi matnlar, garchi ular birlamchi bo'lsa-da, MT ni hisobga olgan holda tanlanadi. Umuman olganda, MT sub korpusining tuzilishi MTga tarjimalarning mavjudligi yoki yo'qligi, shuningdek qanday matnlar tarjima qilinayotganligi bilan belgilanadi.
Umuman olganda PKM ni tuzishda tadqiqotchi ixtiyorida quyidagi til resurslari bo'lishi mumkin:
• maxsus matnlar;
• ommaviy axborot vositalari matnlari;
• ilmiy matnlar;
• badiiy matnlar. Maxsus matnlar
Hujjatlar. Bu shaxsiy hujjatlar (tug'ilganlik to'g'risidagi guvohnoma, nikoh to'g'risidagi guvohnoma, ta'lim to'g'risidagi hujjatlar); biznes xatlar, shartnomalar, tijorat takliflari, biznes-rejalar, litsenziyalar; xalqaro shartnomalar matnlari, diplomatic muzokaralar materiallari va boshqalar. Agar mamlakatda ikkita rasmiy til bo'lsa, masalan, Finlyandiyada fin va shved, Kanadada ingliz va frantsuz va shu kabi ko'plab parallel matnlar mavjud. Bu kabi parallel matnlarning mavjudligi, shuningdek, ikki mamlakat o'rtasida ishbilarmonlik, diplomatik va siyosiy aloqalarning mavjudligiga bog'liq. Yevropa Ittifoqi mamlakatlaridagi integratsion
ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-515-522
jarayonlar, shuningdek, bir nechta tillarda tuzilgan ko'plab hujjatlar paydo bo'lishiga olib keladi. Ushbu turdagi matndan korpus tuzishda asosiy muammo ko'plab hujjatlarning maxfiyligi hisoblanadi. Bu muammo matnlardan ismlar, tashkilot nomlari, geografik nomlar, sanalar va boshqalarni chiqarib tashlash orqali hal qilinadi. Hujjatlarning ko'p qismi "epemeris" bo'lganligi, ya'ni bitta mijoz uchun tarjima bir marta bajarilganligi, asar yetkazib berilgandan so'ng, matn yo'q qilinganligi sababli, bunday turdagi matnli massivlarni olish ham murakkablashadi.
Yana bir qiyinchilik shundaki, manba kodi ko'pincha "qog'oz" shaklida bo'ladi. Yana bir muammo - ko'plab shaxsiy hujjatlar va ish yozishmalarining sifatsiz tarjimasi (tarjimonning ona tiliga tarjima qilishda faktik xatolar va noaniq ekvivalentlar bo'lishi mumkin, boshqa tilga tarjima qilishda esa Grammatik va uslubiy xatolar, noto'g'ri tarjima qilingan ekvivalentlar) .
Shuni ta'kidlash kerakki, agar manba tarjima lug'atlarini tuzishda yoki tarjimonlar uchun ma'lumot manbai sifatida ishlatilsa, tarjimaning sifati muhim bo'ladi. Agar korpus kompilyatorlari tillararo shovqinlarni, odatiy tarjima xatolarini va boshqalarni tekshirishni rejalashtirsalar, bu noto'g'ri tarjimalar juda qimmatli ma'lumotlar manbai bo'lishi mumkin. Hujjatlarning parallel korpuslari juda kam; biz Evropa Ittifoqi hujjatlar korpusi borligidan xabardormiz. Mannxaym universitetida NATO matnlari korpusi to'plangan afsuski, bu korpusning matnlari, biz bilganimizdek, mos kelmagan. Ko'rsatmalar va qo'llanmalar turdagi matnlar juda keng tarqalgan va shakli va mazmuni jihatidan juda xilma -xil - oziq -ovqat qadoqlashidagi matndan turistik risolaga qadar. Ba'zi til juftlari va iqtisodiyotning ayrim sohalari uchun bunday turdagi matnlar juda ko'p miqdorda mavjud. Masalan, Finlyandiya sayohat risolalari har doim shved va ingliz tillariga, ko'pincha nemis va rus tillariga tarjima qilinadi. Maishiy elektronika uchun qo'llanma har doim bir nechta tillarga tarjima qilinadi, ulardan biri odatda ingliz tili. Bu turdagi matn nafaqat tadqiqot maqsadlarida, balki turli amaliy ilovalarni ishlab chiqish uchun ham juda foydali. Texnik hujjatlar ko'plab PKMlarning muhim tarkibiy qismi hisoblanadi.Biroq, ba'zi juft juftliklar uchun, bu janrning parallel matnlarini topish, ko'rinadigan darajada oson emas. Rossiyada elektronika deyarli eksport qilinmaydi, shuning uchun rus tilidan mobil telefonlar uchun qo'llanmalarning ko'p sonli tarjimalariga ishonish qiyin. Finlyandiya mobil telefonlarni eksport qiladi, lekin ularning ishlashi uchun qo'llanmalar Finlyandiyaning o'zida ingliz tiliga tarjima qilinadi (bundan tashqari, ba'zi hollarda yo'riqnomalar ingliz tilida tuzilishi mumkin, keyin esa fin tiliga tarjima qilinishi mumkin) va shved tiliga ham. Finlyandiya mobil telefonlarini eksport qilganda, hujjatlar, ehtimol, fin tilidan emas, ingliz tilidan
ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-515-522
tarjima qilingan. Shunday qilib, bunday matnlardan olingan parallel korpuslarni psevdo-parallel deb atash to'g'ri bo'ladi. Vaziyat, xuddi Yaponiya va Koreya firmalarining mahsulotlari va ularning hujjatlarining tarjimalarida ham xuddi shunday.
Ommaviy axborot vositalari tilining parallel korpuslariga Shved ko'p tili matnlar korpusi, To'liq media-matnlardan iborat xorvat-ingliz korpusilarini kiritish mumkin, ammo ommaviy axborot vositalari tilining parallel korpuslarini tuzish bo'yicha loyihalar hali ham kam.
XULOSA
Ilmiy matnlar ko'pincha tarjima ob'ektiga aylanadi, lekin bu erda bir qator tushuntirishlar berish kerak. Ko'plab olimlar - ilmiy matnlarning asosiy qabul qiluvchilari - chet tillarida gaplashadilar. Ko'pincha olimning o'zi tinglovchilarining ko'pchiligiga tanish bo'lgan tilda yozadi (lotin - o'rta asrlarda, frantsuz yoki nemis -19 -asrda, ingliz tili - hozirgi paytda). Shuning uchun faqat mumtoz ilmiy asarlar (Darvin, Marks, Karlisl, Sossyur va boshqalar) ko'p tillarga tarjima qilingan. Shunday qilib, faqat "fan tillari" deb nomlangan matnlar parallel matnlar korpusini olish uchun etarli miqdordagi matnli materialni ta'minlay oladi va ko'plab til juftlari uchun parallel ilmiy matnlarni faqat uchinchi til orqali olish mumkin. Yuqoridagi matn turlarining hech biri PKM uchun barqaror va universal manba bo'la olmaydi. Yuqorida ta'kidlab o'tilganidek, ba'zi turdagi parallel matnlar umuman mavjud bo'lmasligi mumkin bo'lgan juft tillar mavjud. Shu bilan birga, badiiy adabiyot tarjimalari, hatto bu tillar uchun risolalar, texnik hujjatlar yoki ilmiy matnlarning tarjimalari bo'lmasa ham amalga oshiriladi. Albatta, ko'p hollarda bunday resurslar cheklangan bo'lishi mumkin. Shunga qaramay, bizga badiiy adabiyot tarjimasi, biznes xatlar yoki sayohat loyihalarini tarjima qilishdan ko'ra, madaniyatlar o'rtasidagi munosabatlarni rivojlantirishda muhimroq rol o'ynaydi. She'riy tarjimalar o'ta qiziqarli lingvistik manba, lekin parallel she'riyat korpuslarini amaliy qo'llash ko'lami, xususan, leksikografik manba sifatida ishlatilishi mumkin bo'lgan nasrga qaraganda ancha cheklangan. Nasr matnlarida monolog va dialoglar, hikoya va tavsiflar, me'yoriy til va jargon, shevalar mavjud. Badiiy matnlar, shubhasiz, PKM uchun juda muhim manba hisoblanadi. Tahlil qilingan masalalar yuzasidan shunday xulosalarga kelish mumkin: 1. Har qanday til jamiyatda saqlanib qolishi uchun u sun'iy intellektga aylanishi lozim va bu korpus tilshunosligi orqali amalga oshadi.
ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-515-522
2. Parallel matnlar korpusini yaratishda madaniyatlararo munosabatlar omilini hisobga olish zarur.
3. Parallel matnlar korpusini yaratishda tarjima matnlari manba matnlaridan mazmunan uzoqlashmasligi kerak.
4. Parallel matnlar korpusini yaratishda manba matnlarining tarjima matnlariga aylantirishda uslub xususiyatlarini inobatga olish zarur.
REFERENCES
1. Захаров В. П., БогдановаС. Ю.Корпусная лингвистика: учебник. 3-е изд., перераб. — СПб.: Изд-во С.-Петерб. ун-та, 2020. — 234 с.
2. Михайлов М. Параллельные корпуса художественных текстов: диссертация.-Финландия . ун-та, 2003. —348с.
3. McEnery, Tony and Wilson, Andrew 2001: Corpus Linguistics: An Introduction. 2nd edition. Edinbourgh: Edinbourgh University Press.
4. Salkie, Raphael 2002: How can linguists profit from parallel corpora? In: Borin, Lars (ed.). Parallel Corpora, Parallel Worlds. Selected papers from a symposium on parallel and comparable corpora at Uppsala University, Sweden, 22-23 April, 1999. Amsterdam — New York, NY: Rodopi. Pp. 93-10 Teubert, Wolfgang 1996: Comparable or Parallel Corpora. International Journal of Lexicography. Oxford University Press. 9(3), 238-264.9.
5. Trosterud, Trond 2002: Parallel corpora as tools for investigating and developing minority languages. In: Borin, Lars (ed.). Parallel Corpora, Parallel Worlds. Selected papers from a symposium on parallel and comparable corpora at Uppsala University, Sweden, 22-23 April, 1999. Amsterdam — New York, NY: Rodopi. Pp. 111-122.
6. Ruziev, K. B. (2020). Proverbs and corpus linguistics. Актуальные проблемы гуманитарных и естественных наук, (6), 64-67.
7. Ruziev, K. B The Approach of Paremias in Parallel Corpora. JournalNX, 6(05), 216-222.
8. Ruziyev, K. B. (2020). PARALLEL AND COMPARABLE CORPORA. Актуальные научные исследования в современном мире, (11-12), 43-46.
9. Khodjaeva, N. T. (2020). MODIFYING MATERIALS ON LISTENING COMPREHENSION. Актуальные научные исследования в современном мире, (11-12), 28-31.
10. Khodjaeva, N. (2021). TEACHING GRAMMAR AND UNDERSTANDING MEANING IN CONTEXT. InterConf.
ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES VOLUME 2 | ISSUE 9 | 2021
ISSN: 2181-1385
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 Directory Indexing of International Research Journals-CiteFactor 2020-21: 0.89
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-9-515-522
11. Khodjaeva, N. T. (2019). Some Peculiarities And The Ways Of Giving Instructions On Reading Tests. International Journal of Research, 499-505.
12. Ходжаева, Н. Т., & Бахриддинова, М. Ш. (2020). Стилистические характеристики специальных текстов при информативном переводе. Актуальные проблемы гуманитарных и естественных наук, (6), 95-98.
13. ХОДЖАЕВА, Н. Т. (2018). Развитие навыков аудирования в обучении английского языка для студентов Ь1 уровня. Наука среди нас, (4), 340-342.
14. ХОДЖАЕВА, Н. Т. (2018). ОБУЧЕНИЕ ЛЕКСИКИ В 5-6 КЛАССАХ В СРЕДНИХ ШКОЛАХ УЗБЕКИСТАНА. Развитие и актуальные вопросы современной науки, (2), 80-83.
15. ХОДЖАЕВА, Н. Т. (2018). ОБУЧЕНИЕ АУДИТОРСКИМ НАВЫКАМ В СРЕДНИХ ШКОЛАХ. Наука среди нас, (6), 323-326.
