Научная статья на тему 'Mathematics teaching methods in students of "biology" specialty'

Mathematics teaching methods in students of "biology" specialty Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
57
14
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
БИОЛОГИЯ / СТУДЕНТТЕР-МЕДИКТЕР / МАТЕМАТИКА / СТАТИСТИКА / ОқЫТУ әДіСТЕРі / BIOLOGY / MEDICAL STUDENTS / MATHEMATICS / STATISTICS / TRAINING METHODS / СТУДЕНТЫ-МЕДИКИ / МЕТОДЫ ОБУЧЕНИЯ

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Бекмухамедов Г.К., Мергенбекова А.Н.

Охарактеризованы основные тенденции развития современной биологии, требования к выпускникам вузов. Проанализированы проблемы преподавания дисциплин математического цикла у студентов-биологов. Описаны место и роль курсов по математической статистике в подготовке кадров, недостатки имеющейся учебной литературы, требования к современному учебному пособию по математической статистике.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

МЕТОДЫ ПРЕПОДАВАНИЯ МАТЕМАТИКИ СТУДЕНТАМ СПЕЦИАЛЬНОСТИ "БИОЛОГИЯ"

The main trends in the development of modern biology, requirements for university graduates are described. The problems of teaching disciplines of the mathematical cycle among students-biologists are analyzed. The place and role of courses on mathematical statistics in personnel training, shortcomings of the available educational literature, requirements to the modern textbook on mathematical statistics are described.

Текст научной работы на тему «Mathematics teaching methods in students of "biology" specialty»

© КОЛЛЕКТИВ АВТОРОВ, 2019 УДК 004.9=512.122

Г. К. Бекмухамедов, А. Н. Мергенбекова

«БИОЛОГИЯ» МАМАНДЫКТАРЫНДА МАТЕМАТИКАНЫ ОКЫТУ ЭД1СТЕР1

Медициналык информатика жэне биостатистика кафедрасы КараFанды медицина университетi (КараFанды, Казахстан)

Каз1рг1 биологиянык нег1зг1 даму тенденциялары, жотары оку орындарынык тYлектерiне койылатын талаптар сипатталран. Биолог-студенттерде математикалык цикл пэндер^ окыту мэселелерi талданды. Кадрларды даярлаудары математикалык статистика бойынша курстардык орны мен рвлi, колда бар оку эдебиет^щ кемшiлiктерi, математикалык статистика бойынша казiргi заманры оку куралына койылатын талаптар сипатталран.

Туйн свздер: биология, студенттер-медиктер, математика, статистика, окыту эдiстерi

Егемен елiмiздiк, элеуметтiк-саяси жэне баска да салаларында тубеге^ взгерiс-тер болып жатыр. Сонык бiрi - бiлiм беру саласы. Кай кезекде болмасын жас урпакка б^м мен тэрбие беру коFам алдындаFы ек макызды, жауапты, iс болып кала бередк Сондыктан мемлекетiмiздiк даму, жакару жолындаFы жакалыктары мен тYрлi взгерiстерi елiмiздiк бiлiм беру саласына вз эсерiн тигiзуде.

Бiлiм беру саласы кызметкерлернщ максаты - бэсекеге кабшетт маман даярлау. Осы талапка орай iзденiмпаз окытушынык мiндетi - онык сабакты тYрлендiрiп, студенттiк жYрегiне жол таба бiлуi.

Казрп кезде математика - Fылым мен техниканык квптеген салаларынык дамуынык теориялык нега болып отыр. 40-жылдардан бастап кибернетика жэне информатика аркы-лы медицина мен биологияFа математикалык эдiстер ене бастады. Биология мамандыFында математика - адамдарFа айналадаFы элемдi тану жэне бту эдiстерiн, теориялык жэне практикалык мэселелердi зерттеу эдiстерiн карастырады. Биологиялык процестер мен кубылыстарды тYCiну жэне зерттеу Yшiн накты Fылымнык тужырымдамалары мен тэсiлдерiн колдануды кажет етедк

Физикалык, химиялык, биологиялык эксперимент нэтижелерн вкдеу Yшiн математикалык талдау жэне модельдеу кажет. Осылайша, жаратылыстану FылымдарындаFы математикалык эдiстердiк рвлi айтарлыктай артып, математиканы тиiмдi пайдалану кез келген студентке кол жетiмдi болуы керек.

ХХ1 Fасыр ендi «биология Fасыры» Fана емес, «математикалык биология» Fасыры деп аталады. Ол биофизика, биохимия, физиология, цитология, радиобиология сиякты жалпы биологиялык пэндердiк теориялык негiзi болып табылады. Олар биофизикада, биохи-мияда, генетикада, физиологияда, медицина-

лык аспап жасауда, биотехникалык жYЙе-лердi жасауда анаFурлым дамыFан. Математи-ка диагностикамен емдеудщ жака жоFары тиiмдi эдютернщ пайда болуына ыкпал етуде. Физикалык, химиялык, биологиялык, эксперимент нэтижелерн вкдеу Yшiн математикалык талдау жэне модельдеу кажет. Математика медициналык технологияда колданылатын тiршiлiктi камтамасыз ету жYЙелерiнiк дамуын негiздейдi. Биомедициналык эдебиеттердi нэтижелi оку Yшiн, статистикалык эдiстердi дурыс талдап колдануымыз кажет. Осылайша, жаратылыстану б^мЫде математикалык эдю-тердiк рвлi кYрт всуде жэне де жоFарFы оку орындарында математиканы окыту кез келген студентке колжетiмдi болуы тик [1].

КYPделi биологиялык процестер мен ку-былыстардык математикалык модельдеу рэам-дерiн талдауда студенттер бiрнеше эдю-термен тыFыз байланыста жумыс жасайды. Биофизик маманынан биологияFа, физикаFа жэне математика тэн схемалармен жэне логикалык тужырымдамаларды бiр мезгiлде мекгерудi талап етедк Кез келген маманFа со^ы жетiстiк декгейiнде калу киынFа ^ады себебi, жака Fылыми зерттеулер каркынды всiп келе жатыр. «6мiрге б^м беру» парадигмасынан <^кт вмiр бойы бiлiм алу» парадигмасына квшу аркылы [4], мотивациялык даярлыкты жэне кузыреттшкт вз бетiнше калыптастыру кабте-тЫ дамытуымыз кажет. ЖоFары оку орнын бiтiргеннен кейiн бiтiрушiнiк жумысынык та-бысты болуы, алFан бiлiм-дерiн жет^ру жэне оларды тэжiрибе жYЗiнде колдану Fана емес, сонымен катар бастапкы бiлiм корын Yнемi толыктыру жэне сол аркылы взшщ кэсiби декгешн арттыру кабiлетiне байланысты [3].

Дегенмен, со^ы жылдары студенттердiк математика сабактарынан дайындыFынык жалпы жоFары декгейде емес екенiн жэне олар-дык математика саласындаFы бiлiм сапасынык

темендИмен тYсiндiрiледi. Бул жаFдайдык бiр-неше себептерi бар.

Айта кету керек, шю мотивация жоFары декгешнде болса курсты; материалдарды са-палы игеруге болады. 6рбiр студент болашак маманды^ына астарлы ;арамауы керек. ОFан Yйретiлетiн ережелер, теориялар, мысалдар жэне закдарда езЫ «тануFа» мYмкiндiгi болуы керек. Егер олай болмаFан жаFдайда, студент емтихан немесе сына; тапсырFаннан кейiн оны тез умытады.

Биологияда математиканык бiрнеше белiмдерi кекнен колданылады: ыктималды;-тар теориясы мен математикалы; статистика, дифференциалды; текдеулер теориясы, дифференциалды; геометрия жэне жиындар теориясы. Сондыктан Математиканы окытуда практикалы; жаFы да макызды болFандыктан биологтар бiрнеше эдiстердi бiлуi тик:

•логикалы; жэне алгоритмдiк ойлау декгешн жетiлдiре отырып, математика пэнi бойынша алFан бiлiмiн биологиялы; есептердi шешуде ;олдана бiлуi тиiс.

•формуланы, теоремаларды, ережелердi есеп шыгаруда ;олдана бту^

•ыктималдыктар теориясы мен матема-тикалы; статистикаFа негiзделген биологияда жиi ;олданылатын деректердi екдеу тэсiлдерiн игерiп, олардык ;олдану облыстарын жете мекгеруi тик.

•зерттеудщ сапалы математикалы; эдсте-рЫ такдай бiлу жэне ;олдана алу;

•есептеу машиналарын пайдаланып сауатты есептеулер жYргiзе бiлу;

•алынFан нэтижелердi болжам жасауFа жэне шешiм кабылдауFа пайдалана бту.

Осылайша, биология мамандыFынык студенттерi математиканы «игеру» барысында олардык болаша; кэсiби кызметiне, керектi, на;ты материалды ;амту ;ажет. Математика-лы; эдiстердi мекгеру Yшiн эрбiр эдiс турле-рiне жаттыFулар жYЙесi дурыс к¥растырылуы керек. Биологиянык дамуы мен биологиялы; K¥былыстарды тYCiну Yшiн на;ты Fылымдар мен тэсiлдерiн ;олдану ;ажет [2].

БYгiнгi математиканы о;ыту дегенiмiз бул - а;паратты ;амсыздандыру; та;ырыптар мазмунынык FылымилыFы; о;у материалынык жеткiлiксiздiгi жэне студентке мекгеруЫе тYCiнiксiздiгi; жака о;улы;тар мазмунынык кYPделiлiгi; кейбiр есептердi шешу барысында студенттер бiлiмiн декгейлеп о;ытудык кажеттiлiгi. Осындай киыншылыктарFа ;ара-мастан ^ам математикалы; бiлiмнiк жетю-тктерне сын т¥рFысынан ;арайды. Математи-калы; эдiстердi мекгеру Yшiн эрбiр эдю

тYрлерiне жатть^лар жYЙесi дурыс курастыру керек. моделдердщ KeMeri аркылы математика eзiмiздi коршаFан ортада eTeTiH процeстeрдi зерттеу мYмкiндiгiн бeрeдi, ал модельдеудщ Heri3ri Ke3eKAepi есептщ койылу шарты мен максатына карай аныкталады. Есептщ койы-лымында бeрiлгeн бастапкы мэлiмeттeрмeн катар максатын аныктау жэне объект^ немесе процeстi талдау анык керсет^ кажет. Ек бастысы модельдеу объектен аныктап, нэти-жеге не болу керек-тИн тYCiну кажет [3].

ЭДЕБИЕТ

1 Артюхов В. Г. Биофизика в системе дисциплин подготовки современного биолога / В. Г. Артюхов, О. В. Башарина //Вестн. ВГУ. Сер.: Проблемы высшего образования. - 2010.

- №2. - С. 106-111.

2 Базыма И. В. Интерактивный подход к преподаванию психологии в технических вузах. - М., 2016. - 56 с.

3 Бидосов Э. Математиканы окыту методикасы. - Алматы: Мектеп, 1989. - 88 с.

4 Хицова Л. H. О мотивациях принципов, заложенных в стандартах разных поколений, и пути оптимизации их стабильности /Л. H. Хи-цова, А. В. Семенихина, В. Г. Артюхов // Вестник ВГУ. Сер.: Проблемы высшего образования. - 2015. - №4. - С. 107-112.

5 Щербакова И. В. К проблеме профессиональной адаптации студентов-первокурсников медицинского вуза //Бюл. мед. интернет -конференций.-2014.-Т. 4, вып. 3.- С. 210-212.

REFERENCES

1 Artjuhov V. G. Biofizika v sisteme disci-plin podgotovki sovremennogo biologa /V. G. Artjuhov, O. V. Basharina //Vestn. VGU. Ser.: Problemy vysshego obrazovanija. - 2010. - №2.

- S. 106-111.

2 Bazyma I. V. Interaktivnyj podhod k prepodavaniju psihologii v tehnicheskih vuzah. -M., 2016. - 56 s.

3 Bidosov Э. Matematikany o^u metodi-kasy. - Almaty: Mektep, 1989. - 88 s.

4 Hicova L. H. O motivacijah principov, zalozhennyh v standartah raznyh pokolenij, i puti optimizacii ih stabil'nosti /L. H. Hicova, A. V. Se-menihina, V. G. Artjuhov //Vestnik VGU. Ser.: Problemy vysshego obrazovanija. - 2015. - №4.

- S. 107-112.

5 Shherbakova I. V. K probleme profes-sional'noj adaptacii studentov-pervokursnikov medicinskogo vuza //Bjul. med. internet-konferencij. - 2014. - T. 4, vyp. 3. - S. 210-212.

Поступила 12.02.2019 г.

G. K Bekmukhamedov, A. N. Mergenbekova

MATHEMATICS TEACHING METHODS IN STUDENTS OF «BIOLOGY» SPECIALTY

Department of medical informatics and biostatistics of Karaganda medical university (Karaganda, Kazakhstan)

The main trends in the development of modern biology, requirements for university graduates are described. The problems of teaching disciplines of the mathematical cycle among students-biologists are analyzed. The place and role of courses on mathematical statistics in personnel training, shortcomings of the available educational literature, requirements to the modern textbook on mathematical statistics are described.

Key words: biology, medical students, mathematics, statistics, training methods

Г. К. Бекмухамедов, А. Н. Мергенбекова

МЕТОДЫ ПРЕПОДАВАНИЯ МАТЕМАТИКИ СТУДЕНТАМ СПЕЦИАЛЬНОСТИ «БИОЛОГИЯ» Кафедра медицинской информатики и биостатистики Медицинского университета Караганды (Караганда, Казахстан)

Охарактеризованы основные тенденции развития современной биологии, требования к выпускникам вузов. Проанализированы проблемы преподавания дисциплин математического цикла у студентов-биологов. Описаны место и роль курсов по математической статистике в подготовке кадров, недостатки имеющейся учебной литературы, требования к современному учебному пособию по математической статистике. Ключевые слова: биология, студенты-медики, математика, статистика, методы обучения

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.