MATERIAL OQIMLARINI KAM XARAJATLI TRANSPORT TARMOG‘I ORQALI YETKAZIB BERISH MASALASI Текст научной статьи по специальности «Механика и машиностроение»

ARTICLE INFO

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 7.899 www.in-academy.uz

THE PROBLEM OF DELIVERY OF MATERIAL FLOWS THROUGH A LOW-COST TRANSPORTATION NETWORK Kuziev Abdimurot Urokovich

Termiz State University, Doctor of Technical Sciences, docent Suyunov Oltibek Dostmurodovich

Termiz State University, teacher Khaitov Sharofiddin Ulugbek o'g'li

Termiz State University, student https://doi.org/10.5281/zenodo.11297022

ABSTRACT

Received: 18th May 2024 Accepted: 24th May 2024 Online: 25th May 2024

KEYWORDS Load flow, optimization, mathematical model, raw cotton, low cost, load rotation, excess cost.

In the transportation of cotton raw materials, the division of the territory into districts is taken into account, that is, the connection of cotton raw material processing centers to cotton receiving points is carried out taking into account the administrative division of regions. As a result, the average cargo transportation distance and the total volume of completed transport work, measured in ton km, will increase. Optimizing the flow of cotton raw material that needs to be transported allows you to determine the plan that ensures the minimum of the transport work being performed. In the article, the problem of delivery of raw cotton flows in the logistic chain on the shortest road networks, the mathematical model and its optimal solution were considered. In the article, the problem of delivery of raw cotton flows in the logistic chain on the shortest road networks, the mathematical model and its optimal solution were considered.

MATERIAL OQIMLARINI KAM XARAJATLI TRANSPORT TARMOG'I ORQALI

YETKAZIB BERISH MASALASI Kuziyev Abdimurot Uroqovich

Termiz davlat universiteti, texnika fanlari doktori, dotsent Suyunov Oltibek Do'stmurodovich Termiz davlat universiteti, o'qituvchi Xaitov Sharofiddin Ulug'bek o'g'li

Termiz davlat universiteti, talaba https://doi.org/10.5281/zenodo.11297022

ARTICLE INFO

ABSTRACT

Received: 18th May 2024 Accepted: 24th May 2024 Online: 25th May 2024 KEYWORDS

Paxta xomashyosini tashishda hududning tumanlarga bo'linishi hisobga olinadi, ya'ni paxta xomashyosini tayyorlovchi maskanlarining paxta qabul qilish punktlariga

é

Ws,

biriktirilishi hududlarning ma'muriy taqsimlanishini hisobga olgan holda amalga oshirilgan bo'ladi. Natijada o'rtachayuk tashish masofasi va bajarilgan transport ishining tonna kmda o'lchanadigan umumiy hajmi oshib ketadi. Tashilishi zarur bo'lgan paxta xomashyosi oqimlarini optimallashtirish bajarilayotgan transport ishining minimumini ta'minlaydigan rejani aniqlashga imkon beradi.

Maqolada logistik zanjirda paxta xomashyosi oqimlarini tashishning eng qisqa yo'l tarmoqlarida yetkazib berish masalasining qo'yilishi, matematik modeli va uning optimal yechimi ko'rilgan.

Maqolada logistik zanjirda paxta xomashyosi oqimlarini tashishning eng qisqa yo'l tarmoqlarida yetkazib berish masalasining qo'yilishi, matematik modeli va uning optimal yechimi ko'rilgan.

Yuk tashish hajmining ortib borishi, turli transport vositalarining yo'l tarmoqlari kengayishi va zichlashishi, ulardagi material oqimlar jadalligi oshishi va shu kabi omillar hududning mahsulot va tovarlar jo'natuvchi manzillari bilan iste'molchi tashkilotlar ob'ektlarini o'zaro bog'laydigan eng qisqa uzunlikdagi kam xarajatli yo'l sxemalarini aniqlash masalasini kun tartibiga qo'ymoqda. Chunki eng qisqa yo'l tarmog'i bo'ylab yetkazib beriladigan material oqim kamxarj hisoblanadi va u yuqori samaradorlik keltiradi.

2022-2026 yillarga mo'ljallangan Yangi O'zbekistonning taraqqiyot strategiyasi, 3-ustivor yo'nalishi "Milliy iqtisodiyotni jadal rivojlantirish va yuqori o'sish sur'atlarini ta'minlash" bo'yicha 36-maqsad: barcha transport turlarini uzviy bog'lagan holda yagona transport tizimini rivojlantirish, yirik shaharlar o'rtasida kunlik transport qatnovlari asosida manzilga yetib borish va qaytib kelish imkoniyatini yaratish, yuk tashish xarajatlarini 30 foizgacha kamaytirish, avtomobil yo'llarini rivojlantirish Dasturini ishlab chiqish1, Oliy Majlisga Murojaatnomasi2da mahsulotlarimizni ichki va tashqi bozorlarga yetkazish, bo'yicha vazifalari alohida belgilab berilgan. Ushbu vazifalarini amalga oshirishda yuk tashish oqimlarini hudud transport tarmoqlari bo'yicha optimal taqsimlash va transport tarmog'ini optimal rivojlantirish kabi dolzarb masalalarni hal etish bilan bo'g'liq tadqiqotlar olib borish dolzarb vazifadir [1, 2].

O'zbekistonda B.A. Xo'jayev, Sh.A. Bo'tayev, G.A. Samatov, K.T.Xudayberganov, A.M. Bagdasarov, N.N. Ibragimov, A.A. Muxitdinov, R.Z.Nurmuxamedov, D.Ilyosaliev va boshqa olimlar tashishni optimallashtirish usullari va algoritmlarini ishlab chiqish va har xil transport turlarining o'zaro birgalikdagi harakatini samarali boshqarishni takomillashtirishga salmoqli hissa qo'shgan.

Yuk oqimi,

optimallashtirish, matematik model, paxta xomashyosi, kamxarj, yuk aylanish, ortiqcha xarajat.

1 O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 28-yanvarda PF-60-sonli "Yangi O'zbekistonning taraqqiyot strategiyasi to'g'risida"gi Farmoni.

2 O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning Oliy Majlisga Murojaatnomasi, Xalq so'zi, 2020-yil 25-yanvar, №19 (7521).

é

Ws,

Surxondaryo viloyatining yer usti-avtomobil va temir yo'l transporti multitarmog'ini shakllantirish, mazkur tarmoqda yuk oqimlarini kamxarj transport tarmog'ida yetkazib berish va transport tarmog'ini yuk oqimi o'sishiga mos ravishda optimal rivojlantirish muammolariga [3, 4] e'tibor qaratilgan.

Transport tarmog'ida yuk oqimini optimal taqsimlash asosida transport tarmog'ini rivojlantirishga uslubiy yondoshuv hamda tarmoq uchastkalarining past yuklamali uchastkalarini aniqlash muammosi va ularni rivojlantirish tendensiyalri hamda imkoniyatlari tahlil etilgan [5]-[8].

Xalqaro transport koridorlarini hisobga olgan holda transport tarmog'ini rivojlantirish masalalari bayon etilgan [9].

Ma'lumki, O'zbekiston Respublikasi, xususan Surxondaryo viloyatining qishloq xo'jaligi paxta xomashyosini yetishtirishga ixtisoslashgan. Shu tufayli tolani qayta ishlash sanoati ham rivojlangan. Mazkur sanoat kompleksi paxta tayyorlash maskanlari, paxtani tozalash zavodlari, Chigitni qayta ishlab, yog'-moy va boshqa foydali mahsulotlar olish tarmog'i, tekstil sanoati va shu kabi sohalarni o'z ichiga oladi.

Umumiy holda, paxta xomashyosini paxta tozalash zavodlarigacha tashish jarayoni quyidagi bosqichlardan iborat [10]:

1) paxta xomashyosini paxta yetishtirilgan dalalardan paxta tayyorlash maskanlariga tashish;

2) xomashyoni paxta tayyorlov maskanlaridan paxta tozalash zavodlarigacha tashish;

3) xomashyoni paxta yetishtirilgan dalalardan paxta tozalash zavodlarigacha tashish.

Quyidagi 1-rasmda logistik zanjir sxemasi keltirilgan bo'lib, paxta yetishtiruvchi xo'jaliklardan paxta tayyorlash maskanlarigacha, keyin esa tozalash zavodigacha paxta xomashyosining harakatlanish oqimlari keltirilgan.

Paxta dalalaridan yig'ib-terib olingan xomashyo paxta tayyorlov maskanlarigacha traktor poezdlarida tashiladi. Traktor poezdlarida tashib keltirilgan xomashyo tayyorlov maskanlarida maxsus buntlar ko'rinishda g'aramlashtiriladi, bundan xomashyo avtopoezdlarga ortilib paxta tozalash zavodlariga jo'natiladi.

Paxta zavodlarida xomashyo qayta ishlanib, bundan paxta tolasi va Chigiti ishlab chiqariladi. Chigitning ma'lum turlari cheklangan hajmda keyingi yil uchun urug'lik sifatida olib qolinadi. Qolgan Chigitlar texnik yo'nalishdagi Chigit hisoblanib, ular yog'-moy kombinatlarida

.......................

1-расм. Пахта хомашёси ва уни кайта ишлаш ма^сулотларини етказиб берувчи логистик занжир схемаси 0 -пахта даласи, Д -пахта тайёрлаш маскани, □ -пахта тозалаш корхонаси, О -ëF-мой комбинати, I I -темир йул ва ЕЭ -станциялар.

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 7.899 www.in-academy.uz

qayta ishlanadi. Qayta ishlash natijasida paxta Chigitidan paxta yog'i va foydali chiqindilar olinadi. Paxta yog'i yog'-moy kombinatlaridan turli savdo shahobchalariga tarqatiladi. Shunday qilib paxta xomashyosi oqimi paxta tayyorlash maskanlaridan paxta tozalash zavodlariga jo'natiladi. Bunda viloyat hududining tumanlarga bo'linishi hisobga olinadi, ya'ni paxta tayyorlash maskanlarining paxta tozalash zavodlariga biriktirilishi hududlarning ma'muriy taqsimlanishini hisobga olgan holda amalga oshirilgan bo'ladi. Natijada o'rtacha yuk tashish masofasi va bajarilgan transport ishining tonna kmda o'lchanadigan umumiy hajmi oshib ketadi. Tashilishi zarur bo'lgan paxta xomashyosi oqimlarini optimallashtirish bajarilayotgan transport ishining minimumini ta'minlaydigan rejani aniqlashga imkon beradi.

Paxta xomashyosi oqimlarini optimallashtirish masalasi qo'yilishi formal jihatdan chiziqli dasturlashning transport modeli ko'rinishida ifodalanadi. Paxta xomashyosi oqimlarini optimallashtirish masalasi qo'yilishi quyidagicha shakllanadi.

Paxta xomashyosini jo'natuvchi maskanlari raqamlarining to'plami 1 "i1'2'---' i,—m\ va paxta xomashyosini qayta ishlashga qabul qiluvchi zavodlar raqamlarining to'plami

J - |l'2'---' j'--.' n} berilgan. Barcha * raqamli paxta tayyorlov maskanlari (PTM) va j raqamli

h

paxta tozalash zavodlari (PTZ) orasidagi masofalar 1j matritsasi ma'lum. Bundan

tashqari, har bir jo'natuvchi 1 raqamli PTM paxta xomashyosini jo'natish hajmi ai va j raqamli

PTZ ning xomashyoni qayta ishlashga bo'lgan ehtiyoji bj qiymatlari berilgan. Paxta xomashyosi oqimlarini optimallashtirish masalasining matematik modeli quyidagicha ifodalanadi [10].

X

1j ning Shunday musbat

Har bir 1 va j lar orasidagi paxta xomashyosi oqimi qiymatlarini aniqlash lozimki, ya'ni

Xij - 0, 1 e I, j e J, (1)

bunda har bir 1 PTMdan barcha j e J PTZga tashilayotgan paxta xomashyosi oqimi

I Xj

uning jo'natish imkoniyatlari

I j a1

a

jeJ

1 e I

dan oshmasligi (2)

har bir j PTZga tashilayotgan paxta xomashyosi oqimi

IX,

uning xomashyoni qayta

' dan oshmasligi

ishlash imkoniyati

I j b, , e J

1eJ , j e J (3)

jo'natuvchi va qabul qiluvchi manzillararo paxta xomashyosini tashish oqimlarini

II j

bajarishdagi transport ishining hajmi 1 1 eng kam bo'lishi lozim

II1 ^ MIN

1eI jeJ (4)

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 7.899 www.in-academy.uz

Transport masalasining yuqorida keltirilgan modelida cheklovchi shartlar (1, 3) tengsiz

S-,=S b

yoki tenglik ko'rinishda bo'lib, 1 1 tenglik mavjud bo'lsa, bunday modellar yopiq modellar deyiladi. Yuqorida keltirilgan masalalarning miqdoriy yechimlarini aniqlash uchun ularning ochiq ko'rinishdagi, ya'ni cheklov shartlari faqat tenglamalardan iborat modelga

Y.

aylantirish lozim. Buning uchun 2 va 3 shartlarning o'ng tomoniga sun'iy 11 kiritiladi va mazkur ifodalar tenglamalarga aylantiriladi, ya'ni

S X + Yi ) - ol

- ; (21)

S X + Yi ) - bi ,1

^ ; ( 3 )

SSYj)lj^ MIN

iel i^J ; ( 41 )

Ayni paytda O'zbekiston Respublikasida paxta tozalash zavodlari va paxta tayyorlash maskanlari mavjud bo'lib, ular mamlakatning paxtachilik sanoatini rivojlantirishga asos bo'ladi. Paxta xomashyosini qayta ishlash asosida undan paxta Chigiti olinadi, bu mahsulot keyingi bosqichda yog'-moy kombinatlariga jo'natiladi. Paxta Chigiti yog'-moy kombinatlarida qayta ishlanib, undan paxta yog'i va turli foydali chiqindilar (sheluxa, kunjara) olinadi. Paxta tayyorlash maskanlaridan tozalash zavodlariga yuboriladigan xomashyo va zavodlardan yog'-moy kombinatlari jo'natiladigan paxta Chigiti oqimlarining tarkibi optimal bo'lsa, bunda bajarilayotgan transport ishining umumiy hajmi eng kam darajada bo'ladi. Bunga erishish uchun esa chiziqli dasturlashning yuqoridagi transport masalasi optimal yechimlarini aniqlash lozim.

Endi transport masalasining kengaytirilgan modeli va uning matritsaga keltirilgan shaklini ko'rib chiqamiz. Aytaylik, xomashyo jo'natuvchi paxta tozalash zavodlari

raqamlarining to'plami 1 "i1'2'--' 1'-"'m}, yog'-moy kombinatlari raqamlari esa

1 - i1,2'—' J'—'n} bo'lsin. Paxta Chigiti yuboruvchi har bir 1 zavodning jo'natish hajmi a bo'lib,

barcha 1 e 1 uchun jo'natish hajmi a2'-"'a '---' , barcha yog'-moy kombinatlarining Chigit

iste'mol qilish hajmi esa 1' 2'"' 1 '"' n ko'rinishda berilgan. Har bir1 jo'natuvchi va 1 oluvchi manzillar uchun tashilayotgan Chigit oqimi hajmi uning Chigit jo'natish va qabul qilish imkoniyatlaridan oshib ketmasligi shartlarini matematik ifodalaymiz.

Faraz qilaylik, 1 -1 -oluvchi uchun paxta Chigiti oqimlari shakllanishining ehtimoliy

1 = 1 ■ — 1 X

variantlarini tuzish lozim: 1 -oluvchiga 1 =1 -jo'natuvchidan yuboriladigan yuk oqimi X1

tonna, 1 = 2 -jo'natuvchidan- X21 va hokazo 1 = m -jo'natuvchidan esa

X

tashkil etadi. Bu oqimlar yig'indisi

X11 + X 21 + ... + X9

esa, ya'ni barcha

11

m1 tonna qiymatlarni 1 = 1'2'...m

jo'natuvchilardan 1 1 yoki 2 yoki n -oluvchiga yuborilayotgan Chigit oqimlarini yig'indisini shu oluvchining yuk iste'mol etish hajmiga teng bo'lishi lozim, ya'ni

é

ш

UIF = 8.1 | SJIF = 7.899

www.in-academy.uz

xn + x21 +... + xml - b

X12 + X 22 + ... + Xm2 - b2

X1m + X2m + ... + Xmn - bn

. (5)

Endi har bir yuk jo'natuvchi manzildan chiquvchi Chigit oqimlari hajmining yig'indisiga

qo'yiladigan talablarni shakllantiramiz. Umumiy holda ma'lum i -raqamli yuk jo'natuvchidan

• _ 10

barcha j - ' '...' j'."n raqamli iste'molchilarga jo'natiluvchi Chigit oqimlarining yig'indisi

Xt, + x^2 ^... ^ Xu

1n

shu jo'natuvchidan yuk yuborish imkoniyatiga teng bo'lishi lozim, ya'ni

X11 + X12 + ... + Xm1 - ai X21 + X22 + ... + Xm2 - a2

Xm1 + Xm2 + ... + Xmn - an

. (6)

X X l

Bunda yuqoridagi ij oqimlarini bajarishda shakllanayotgan transport ishlari ij ij

yig'indisi esa eng kam qiymatga ega bo'lishi lozim, ya'ni

X 11l11 + X 21l 21 + ••• + Xm1lm1 + X12112 + X 22l 22 + ••• + Xm 2 lm 2 + + X1ml1m + X2ml 2m + ••• + X mnl mn + X11l11 + X12l12 + ••• + Xm1lm1 +

+ X9,l9, + X7J77 + ••• + XJ~ + X,l, + XJ~ + ••• + Xlm„ ^ min спл

21 21 22 22 m2 m2 m1 m1 m2 m2 mn mn J l/l

X

Transport masalasining kengaytirilgan modelining yana bir sharti-o'zgaruvchi ij larning manfiy bo'la olmasligidir, ya'ni

Xij -0, i e I, J e J (8)

Shunday qilib transport masalasini ochiq ko'rinishidagi modeli quyidagicha ifodalanadi.

X

Jo'natuvchidan iste'molchiga yuboriladigan yuk oqimlarining Shunday ij qiymatini aniqlash

P

kerakki, bunda tonna kilometrda o'lchanadigan umumiy transport ishi ум yoki bir birlik

S

transport ishini bajarish tannarxi ij ni hisobga olganda uni bajarishga sarflanadigan umumiy

C

xarajatlar ум ning qiymati eng kam

m n

P -УУ Y • / ^min

ум IJ IJ

1-1 J -1

C ум -SS XJ ■ SJ ^ min

i-1 j-1

bo'lsin va quyidagi shartlar bajarilsin:

S X, - b

i-1

J e {1,2,. ., m}

(9)

(10)

é

Ws,

1 2 j n a,

1 l„Cs„> X„ = ? l12(S12) X12 = ? l1 j (S1 j ) X 1j = ? hn (S,„ ) X„ = ? a1

2 l21 (S 21 ) X21 = ? l22 (S22 ) X 22 = ? hj (S2j ) X2j = ? hn (S2n ) X 2n = ? a2

■■ ■ ■ ■ ■

i l,i(S,i) X,1 = ? l.2 (Sf 2) X, 2 = ? l.j(S.j) Xj = ? ln (S,n ) X„ = ? a,

■■ ■ ■■ ■

m lml(S„l) Xmi = ? lm2 (Sm2 ) X„2 = ? lmj (Smj ) Xm> = ? l mn (Smn ) X_ = ? a m

bj bi bj bn Z a =Z bj

Yuk oqimlarining amaldagi taqsimlanishiga mos keluvchi o'rtacha 1 t yuk tashish

l yP

masofasi ( aMan)ni quyidagicha hisoblaymiz: P

lyP = , KM

ÜMÜR ^ '

zSaMan

l yP

Yuk oqimlarining optimal planiga mos o'rtacha yuk tashish masofasi ( onmuM) P

l?L... = -Pom, KM

Qa

onmuM

^aMan

Amaldagi yuk oqimlarining o'rtacha tashish masofasiga nisbatan kamayishi Alyp quyidagicha aniqlanadi:

al. = lyp -1yp , km

yp aMan onmuM ?

Bajariladigan yuk aylanishi kamayishi Ap esa quyidagicha aniqlanadi:

AP = P - P , mKM

^^ aMan onm?

é

ш

UIF = 8.1 | SJIF = 7.899

Ortiqcha tashish xarajatlarining kamayishi АС quyidagicha topiladi: АС = АР • 5

www.in-academy.uz

Shunday qilib, paxta xomashyosi oqimlarini optimallashtirish borasidagi ko'rib chiqilgan modellar ortiqcha tashish xarajatlarini kamaytirish imkonini beradi. Bu esa o'z navbatida hozirgi bozor raqobati sharoitida iste'molchilarning tashishga bo'lgan ehtiyojini eng samarali texnologiyalarni qo'llagan holda qondirish transport korxonalari faoliyati raqobatbordoshligini oshiradi, transport xizmatini eksport qilish imkoniyatini yaratadi.

References:

1. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 28-yanvarda PF-60-sonli "Yangi O'zbekistonning taraqqiyot strategiyasi to'g'risida"gi Farmoni.

2. O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning Oliy Majlisga Murojaatnomasi, Xalq so'zi, 2020-yil 25- yanvar, №19 (7521).

3. Kuziev, A. U. (2022). Methodology of development of the regional road network. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(5), 969-975.

4. Kuziev, A., Juraev, M., Yusufkhonov, Z., & Akhmedov, D. (2023, March). Application of multimodal transportation in the development of future flows of the region. In AIP Conference Proceedings (Vol. 2612, No. 1). AIP Publishing.

5. Shermuxamedov A.A., Kuziyev A.U. Hudud avtomobil yo'l tarmog'ini rivojlantirish metodikasi // Innovatsion texnologiyalar. Ilmiy texnik jurnal. - 2022. №3, - 59-65 b.

6. Kuziev A. HUDUD IJTIMOIY-IQTISODIY RIVOJLANISHIGA TRANSPORT TARMOG 'I HOLATINING TA'SIRI //Innovatsion texnologiyalar. - 2023. - Т. 50. - №. 02. - С. 63-72.

7. Kuziev A.U. Forecasting the prospective volume of cargo transportation for the development of the transport networkb// Scientific and Technical Journal Namangan institute of Enginering and technology. - 2023. ISSN 2181-8622, Vol. 8, Issue 2, - Pg. 246-252.

8. Kuziev, A. U., & Urokov, A. A. Development of Multimodal Transport Network in the Region. International Journal of Innovative Analyses and Emerging Technology, 1(7), 42-46.

9. Nesterova, N., Goncharuk, S., Anisimov, V., Anisimov, A., & Shvartcfel, V. (2016). Set-theoretic model of strategies of development for objects of multimodal transport network. Procedia Engineering, 165, 1547-1555.

10. Бутаев, Ш. А., Сидикназаров, К. М., Муродов, А. С., & Кузиев, А. У. (2012). Логистика (Етказиб бериш занжирида окимларни бошкариш). Тошкент,"Экстремум Пресс, 577.

11. Kuziev, A. U., & Suyunov, O. D. (2023). THE PROBLEM OF DELIVERY OF COTTON RAW FLOWS THROUGH MINIMUM COST TRANSPORTATION. International Bulletin of Applied Science and Technology, 3(4), 328-332.

12. Kuziev A., Suyunov O., Majidov O. TRANSPORT OQIMINI MODELLASHTIRISHDA PTV VISSIM DASTURINI O 'RGANISH ASOSLARI //Евразийский журнал математической теории и компьютерных наук. - 2024. - Т. 4. - №. 4. - С. 32-39.

13. Do'stmurodovich S. O., Tojinor o'g'li O. J. IMPORTANCE OF INTELLECTUAL SYSTEMS IN ORGANIZING PUBLIC TRANSPORT MOVEMENT //International Multidisciplinary Journal for Research & Development. - 2023. - Т. 10. - №. 12.

Innovative Academy Research Support Center UIF = 8.1 | SJIF = 7.899 www.in-academy.uz

14. Suyunov O., Oqnazarov J. YUK TASHISHDA GLONASS/GPS TIZIMLARINI JORIY ETISH SAMARADORLIGINI BAHOLASH //EBpa3HHCKHH ^ypHa^ aKageMHHecKHX HccflegoBaHHH. -2023. - T. 3. - №. 2 Part 3. - C. 120-124.

15. Muratov A.X. Statement and Mathematical Model of the Problem of General Service in the Transportation of Cargo by Motor Vehicle. European Multidisciplinary Journal of Modern Science. 6, (May 2022), pp.288-291. https://emjms.academicjournal.io/index.php/emjms/article/view/392

16. A.Kh. Muratov. (2022). Increasing The Efficiency of Cargo Delivery to Consumers. Eurasian Journal of Engineering and Technology, 12, 20-23. Retrieved from https://www.geniusjournals.org/index.php/ejet/article/view/2688