CC BY
21
10.01.10.РУЗНОМАНИГОРЙ
10.01.10.ЖУРНАЛИСТИКА
10.01.10.JOURNALISM
ТДУ 07+659(575.3) ТКБ 76,12
МАТБУОТХАМЧУН Гулов Cангин Нурович, номзади илмуои АВВАЛИН филологи, дотсент, мудири кафедраи ТАШАККУЛДИХАНДАИ телевизион ва радиошунавонии факултети АФКОРИ УМУМ журналистика;Мавлонов Хуршед
Давлаталиевич, докторанти Ph.D-и кафедраи телевизион ва радиошунавонии факултети журналистикаи Донишгоуи миллии Тоцикистон (Тоцикистон, Душанбе) ПРЕССА КАК Гулов Cангин Нурович, кандидат ПЕРВОИСТОЧНИК филологических наук, доцент, заведующий ФОРМИРОВАНИЯ кафедрой телевидения и радиовещания ОБЩЕСТВЕННОГО факультета журналистики; Мавлонов МНЕНИЯ Хуршед Давлаталиевич, докторант Ph.D кафедры телевидения и радиовещания факультета журналистики Таджикского национального университета (Таджикистан, Душанбе)
PRESS AS THE PRIMARY Gulov Sangin Nurovich, candidate of philological SOURCE sciences, Associate professor, head of TV and OF PUBLIC OPINION Radio broadcasting department under the Tajik FORMATION National University; Mavlonov Khurshed Davlatalievich, Ph.D doctoral student of television and radio broadcasting department attached to journalism faculty under the Tajik National University (Tajikistan, Dushanbe), E-mail: hurshed.0001@mail.ru
Вожщои калиди: матбуот, манбаи аввалин, "Бухорои Шариф", "Овози тоцик", рушд, ташаккул, тагирёбй, шуур, цомеа
Маълум аст, ки матбуот аз воситауои аввалини иттилоърасон дар миёни ВАО ба шумор меравад. Мауз нашрияуо аввалин шуда цомеаро аз уодисауои вацтй огоу мекарданд. Ба ин восита бо баррасии мавзуоти мухталиф афкори мардумро бобати масъала ва пробелмауо тагйир медоданд. Муаллифон дар мацолаи худ мауз ба уамин самт такя кардаанд. Муаллифони мацола зимни баррасии мавзуъ газетаи "Бухорои Шариф"-ро чун аввалин нашрияи тоцикй мисол оварда, онро заминагузори афкори ояндабинию ояндашиносй, созандагию пешрафт ва ру овардан ба газетаву илмомузй муаррифй намудаанд. Ба андешаи муаллифон "Бахорои Шариф" цомеаи тоцикзабонро аз мууиммияти матбуот бархурдор карда, минбаъд дар ташаккули афкори мардуми Бухоро дигаргунии циддй ворид сохт. Аз цумла фикру андешаи мардум, хосатан ощое, ки донишмандй ва рушди китобу китобхониро меписандиданд, ба куллй дигар намуд. Баъдуо, агарчи "Бухорои Шариф" бардам хурда бошад уам, ба мо маълум аст, ки ощое, ки ба воситаи ин нашрия афкорашон бедор гардида буд, роуи илму донишро идома доданд ва дар таъсиси чанд нашрияи дигар сауми худро гузоштанд.Х^амчунин муаллифон дар мацолаи худ иброз медоранд, ки "Бухорои Шариф" чун саромади матбуоти тоцик дар афкори цомеаи пешцадам андешаи таъсиси нашрияуоро бедор намуд ва минбаъд, дар заминаи он чандин нашрияуо таъсис дода шуданд ва яке аз ощо нашрияи "Овози тоцик" мебошад.Х^амин тавр муаллифон цайд кардаанд, ки нашрияуои "Бухорои Шариф" ва "Овози тоцик" дар матолиби худ аз уаёти мардум ва аз проблемаи ощо менавиштанд. Ба дарди мардум наздик ва ба афкори ощо созгор будани ин нашрияуо боиси маълуму машуур гардиданашон шуд.
Ключевые слова: пресса, первоисточник, «Бухорои Шариф», «Овози тоджик», развитие, формирование, трансформация, сознание, общество
Как известно, пресса является одним из первых средств коммуникации. Именно газеты изначально первыми информировали общественность о происходящих событиях, обсуждая различные темы, они изменяли мнение людей о разничных вопросах и проблемах. В своей статье авторы делают акцент в этом направлении и, анализируя данную тематику, назвали «Бухорои Шариф» первым таджикским изданием и основой дальновидного и творческого мышления, прогресса и обращения к газетам и науке. По их мнению, издание «Бухорои Шариф» ознакомило таджикоязычную общину с важностью прессы и внесло существенные изменения в формирование общественного мнения в Бухаре. В частности, радикально изменились взгяды людей, особенно тех, кому нравилось познавать и развивать книги и читать их. Позже, несмотря на то, что издание "Бухорои Шариф" было расформировано, те, у кого пробудились идеи посредством его публикаций, продолжили путь в науке и осовении знаний и внесли свой вклад в создание нескольких других изданий. Авторы также заявляют, что «Бухорои Шариф» как предшественник таджикской прессы в сознании развитого общества пробудил идею создания изданий, и на его основе была образована в том числе газета - «Овози тоджик».Так, авторы отмечают, что «Бухорои Шариф» и «Овози тоджик» в своих статьях писали о жизни людей и их проблемах, заинтересованность в близости к людям и их боли сделали эти публикации известными и популярными.
Key-words: press, primary source, "Bukhoroi Sharif", "Ovozi Tojik", development, formation, transformation, consciousness, society
As far as we are concerned the press is concerned to be one of the first means of communication. Namely, newspapers were the first ones informed the public about the events taking place. Thus, by discussing various topics, they changed peopled opinions about different issues and problems. In his article, the author focuses on this direction. Having analyzed the relevant topic, the author of the article called "Bukhoroi Sharif" the first Tajik publication and the grounds offar-sighted and creative thinking, progress and appeal to newspapers and science. In conformity with the authofs opinion, "Bukhoroi Sharif" introduced the Tajik-speaking community to the importance of the press and made significant changes aimed at formation of public opinion in Bukhara. In particular, peopled views, especially those who liked to learn and develop books and read them, have radically changed. Later on, no matter what, "Bukhoroi Sharif" was disbanded and those who awakened their ideas through this publication continued the path of science and knowledge and contributed to the creation of several other publications.The author also states that "Bukhoroi Sharif" as the predecessor of the Tajik press in the consciousness of the developed society awakened the idea of creating publications, and on its basis a newspaper was formed, including "Ovozi Tojik".Thus, the author notes that "Bukhoroi Sharif" and "Ovozi Tojik" in their articles wrote about people's lives and their problems. The closeness of people to their pain and the harmony of their views made these publications famous and popular.
"Матбуот чун воситаи классикии ВАО аз омилхои мухимтарини инъикоскунандаи во;еоти зиндагй, ташаккулдихандаи афкори ичтимой буда, дар хар давру замон на танхо ба хисси ватандорй, худшиносию ифтихори миллй мусоидат кардааст, балки майда - майда хал;и моро ба пояи худогохй расонидааст. Тавассути он мо мохияти зиндагй, муаммохои хаёт, тарра;иёт, и;тисодиёт, инкишофи адабиёту санъат ва амсоли инро дарк намудем, муносибати худро ба дунё фахмидаву арзиш гузоштем. Хдмчунин на;ши матбуотро дар шинохту дарки мохдяти хастии ичтимоии миллат, орзую омол ва ма;саду вазифахои навбатии он, сарфахм рафтан ба хастии маънавии шахс ва хал;, нодида гузоштан аз руи инсоф нахохад буд. Агар ба таърихи матбуоти точик назар афканем, ба ха;и;ати ин гуфтахо шубха намекунем"[8, с. 22].
Дар во;еъ, сахми матбуот дар заминагузории исти;лолияти кишвар, таргиб ва тал;ини худшиносй ва худогохии миллй, дустию иттифо;, шинохти якпорчагии ватан сахми калон гузошту гузошта истодааст. Хдмчунин аз асолати матбуот бармеояд, ки он дар тули таърих барои пос доштани забони давлатй ва хифзи арзишхои миллй хизмати басо бузург кардааст. Хдминро ба назар гирифта, Перезиденти мамлакат дар баромади хеш чунин иброз намуданд: "Имруз беш аз пеш маълум мегардад, ки на;ши воситахои ахбори омма дар хаёти чомеаи муосир чй гуна бузург аст. Дар ха;и;ат матбуот ва воситахои ахбори омма ба ташаккули афкори чомеа таъсири му;тадир ва муассир мерасонанд.
Онхо хусусан дар замони тахаввулот ва тагйирёбии самтхои рушди чомеа, бадалшавии идеологияхо ва ташаккули диди нави ичтимой ахамияти хоса пайдо мекунанд. Хдма гуна чомеаи демократй, алалхусус чомеаи кишвархое, ки нав ба ин чода ;адам гузоштаанд, ба воситахои ахбори омма ва фаъолияти пурсамари онхо ниёзманд мебошанд.
№1 (6 6)НОМАИ ДОПИШИ О\ • УЧЁНЫЕ ЗАПИСКИ • SCIENTIFIC NOTES
Тачриб аи Точикистони сохибисти;лол нишон медихад, ки рузномаву мачаллахо ва телевизиону радио хамчун яке аз воситахои асосии таъсиррасонй ба афкори омма метавонанд ба халли мушкилоти мавчуда фаъолона мусоидат намоянд"[10].
Дар хдкикат, воситахои ахбори омма, х,ам ватаниву х,ам хоричй дар ташаккули афкори омма накши барозанда доранд. "Дар шароити муосири мубориза^ои иттилоотй таъмини саривактии фазои иттилоотй бо иттилои дакику сареъ аз муаммохои мубрам аст. Харчанд расонахои хоричй бо ракобат ба пешрафти фаъолияти расонахои точик сахмгузор мебошанд, ба таври амалй аз дастовардхои журналистикаи чахонй бохабар месозанд, шаклу воситахои нави пешниходи маводро нишон медиханд, барои матбуоти муста;ил як воситаи асосии дарёфти иттилоъ ва сарчашмаи иттилоъ шудаанд, вале набояд фаромуш кард, ки хабарнигорони ин расонахо бо назардошти манфиат^ои кишвар ва муассиси худ хабару гузоришхоро омодаву пахш мекунанд"[4, с. 277].
Ва;те ки воситахои таъсиррасон мегуем, пеш аз хама пешоруи мо матбуот меистад. Зеро матбуот аз воситахое мебошад, ки асрхо боз бо махсусияти худ дар пешбурди тамоми сохахо сахм мегузорад. Зимнан он аз аввалин василахое ба шумор меравад, ки дар баробари иттилоъ расонидан ба мардум ба ин васила ба афкор ва шуурашон таъсир мерасонд. Хамин хусусиятхо буд, ки матбуот дар миёни омма аз чузъхои асосй ба шумор рафт ва давра ба давра рушд намуд. Шаклхои бехтари он пешкаши омма гардонида шуд.
Матбуот дар чомеаи мо дар му;оиса ба мамолики Fарб баъдтар зухур намуд. Аз рисолату ахдофи он бармеояд, ки матбуоти мо низ махз ба хотири таъсир расонидан ба афкори умум ба миён омад. Чуноне аз таърихи аввалин нашрияи точикй - "Бухорои Шариф" маълумамон мегардад, маорифпарварони Бухоро илочи таъсис додани рузномаро бо забони мардуми тахчоии Бухоро ба воситаи мудири матбаа Левини яхудй, ки уро барои фоидаи зиёд дидан аз чопи рузнома шав;манд гардонида розй кунониданд. Дар мактуб ба Элчихонаи рус (Консулгарии Русия дар Аморати Бухоро во;еъ дар Когон) таъкид доштанд, ки таъсис додани нашрияе ба забони мардуми махаллии Бухоро ба рушду ривочи муносибатхои тичоратии Бухорову Русия кумак мекунад. Инчунин барои итминони амири Бухоро ва Элчихонаи рус, Мирзохоча Мирзобадаловро, ки дар Элчихонаи рус мутарчим буд, ба хайси мудири масъули нашрия муаррифй карданд. "Рузномаи "Бухорои шариф" дар мав;еи маорифпарварй истода, хонандагони худро бо забони сода аз во;еахои чахон, масъалахои гуногуни таърихй, чугрофй, адабиёт ва гайра огох мекард. Дар сахифахои он махсусан зарурияти омухтани илму дониш ва ма;олахои ташви;отй, оид ба ин масъала чоп мешуданд [1].
Албатта, дар навбати аввал аз ахдномае, ки бо Левини яхудй буд, танхо пешбурди тичорат фахмида мешаваду бас. Хол он ки махаки нашрияи "Бухорои шариф"-ро маорифпарварй ташкил медод. Бо матолиби дарчкарда аз масъалахои дог ба афкору шуури чомеа таъсир мерасониданду онхоро барои тахсил, омухтани илмхои замона ташви;у таргиб менамуданд: "Дар киболи дигар х,адафх,о, раванди мутамарказии расонахо ин аст, ки онх,о тавассути ахбору иттилооти худ дар андешаронии чомеа накш гузошта, афкори умумро дар масире, ки ниёз доранд, шакл медихднд" [6, с. 305].
Бешак, рисолати аслии хар восита, хох телевизион бошад, хох радио ё матубот пеш аз хама созандагист. Яъне, он масъалахое, ки оромию сулху субот, пешрафту ободй, хамдигарфахмию вахдат ва амсоли инро ба бор меорад, ба чомеа ташви; намуда, рох халли онро дар шаклхои гуногун ба омма пешкаш мекунад. Аз хамин ну;та метавон хулоса кард, ки хар воситае, ки ба миён меояд, хатман дар заминаи кадом масъала зухур менамояд. Аз пайдоиши нашрияи "Бухорои шариф" мебинем, ки он дар натичаи сафари ахли илму маърифат ба мамолики мутара;;ии дунё ва ошноии онхо бо комёбиву муваффа;ият, дастоварду навгонихои мардумони кишвархои дигар мебошад. "Аз чониби дигар, таъсиси рузномахои форсй дар садаи Х1Х дар сарзаминхои мухталиф - Хиндустону Эрон, Туркияву Афгонистон, Мисру Инглистон ва ба рагми хамаи монеахо нашрияхои форсии охири садаи Х1Х ва огози садаи ХХ "Ахтар", "Конун", "Хабл-ул-матин", "Парвариш", "Чехранамо", чаридаву мачаллахои туркиву тоторй ва озарбойчонии "Сирот-ул-муста;им", "Тарчумон", "Мулло Насриддин" ва монанди инхо, дастраси мунавварфикрон ва ислохталабони Осиёи Миёна мегардид, ки аз байни одамони одй низ касони назаркунанда ба матбуот пайдо шудан гирифтанд" [3].
Дар асл агар кишвари дилхох ба тахаввулоту дигаргунихо ниёз дошта бошад, дар он будани мунавварфикрону тара;;ихохон хатмист. Зеро бидуни ин афрод дигаргунй ба миён омаданаш дар гумон аст. Ин раванд чунбишу ин;илобхои пайихам мехохад. Далелхои мавчуда баёнгари
онанд, ки дар OFOЗи садаи ХХ дар баробари ошноии чадидон ва маорифпарварони точик бо aдaбиëтy мaтбyоти хамзабонону xaлкхои дигар, хамчунин тaбaддyлотy инкилобхои бaрзиëд ба амал омаданд, ки дар œx™ давлатдории давр таъсири амик гузошт. "Paвшaнфикронy таракк^охони Бyxоро бо вучуди махдудияти фaъолиятamон ва таъкиби ошкору нихон аз чониби хукуматдорон бо хар роху восита мекутиданд, ки камбуду норасоихои чомеаро рафъ соxтa, мардуми Бyxороро ба суйи тараккию тамаддун хидоят намоянд. Мактаби чадиди Абдулвохиди Мунзим, ки хамрох бо шaрикдaрсонaш Садриддин Айнй, Xдмидxочaи Мехрй ва Ахмадчони Хдмдй таъсис дода буд, дар муддати кутох дар байни мардум эътибору нуфузи зиëде пайдо карда, боиси эчоди муборизаи ошкори нaвгaроëнy мухофизакорон гардид. Чуноне устод С.Айнй таъкид мекунад: "Х^укумати Бyxоро, ки ба ягон кори одии маданй рох намедод, ба натри рузномае, ки дар пети назарат чун муфаттите туданат мумкин буд, чй гуна рох дода метавонист? [3] "
Маорифпарварони точик дар замони xyд матбуотро чун дaрмонбaxmи дардхои маънавии чомеа, тaрFибгaри axлоки xyбy нек, пет аз хама василаи асосии татаккулдихандаи туури чомеа дониста, барои таъсиси он тамоми кувваи чисмонй ва зехнии xyдро истифода намуданд. Билоxирa, аввалин нашрияи сирф точикй 11 марти соли 1912 дар хачми чор сахифа аз чоп баромад. Муассиси он чaвонбyxориëн ва татаббускорони аслй аз онхо рохбарони хамонвактаи чунбити чaвонбyxорй - Мирзо Мухиддин ва Мирзо Сироч буданд. Мирзо Мухиддин аз точирони сарватманди карокулфуруши Бyxоро ва Мирзо Сироч аз табибони mиноxтamyдaи Бyxоро махсуб метуданд. Рузномаи "Бyxорои тариф" то 14-уми июл харруза аз чоп мебаромад. Баъд он хафтае чор бор натр метуд. Зеро бо нияти ба мардуми узбекзабон расонидани FOяхои xyд чaвонбyxориëн аз 14-уми июли соли 1912 чаридаи "Турон"-ро, ки чун иловаи "Бyxорои тариф" таткил доданд, ки хафтае як маротиба аз чоп мебаромад. Дар мохи сентябр ин натрия мустакил шуд ва Fиëс Х^уснй мухаррири он таъин гардид.
Азбаски xaрчи натрияхо ба ин васила xеле калон туд ва фоидаи моддии вай камй кард, мохи августи соли 1912 Левй аз хукуки натр даст катид. Мирзо Мухиддин бо дигар чaвонбyxориëн маслихат карда, иттифоке таъсис намуд, ки он чопи натрияхоро ба зимма гирифт. Акнун таъсири чaвонбyxориëн нисбатан беттар гардид ва тумораи маколахои xaрaктери петкадамдотта афзуд.
Хдмин равияи одй ва хамин эътибори "Бyxорои тариф" аз тарафи мyллоëн ва муллобачагони анъанапараст махкум ва таъкиб метуд. Онхо афкори чадидиро хамчун андетахои ба маданияти форсй бегона инкор мекарданд. Аммо обруи рузнома байни xонaндaгон меафзуд.
Хдр кадаре ки обруи "Бyxорои тариф" дар байни ахолй меафзуд, хукуматдорони рус хамоно аз вай xaвф мебурданд ва аз пайи бастани он гардиданд. Аз ин ру, мохи декабр намояндаи губернатори Туркистон аз амири Бyxоро xохиm кард, ки рузномахоро бандад. Олимxон бо xymнyдй ин xохиmро кабул кард. 2 январи соли 1913 ба идораи натрияхо бо имзои Петров мактуби зерин расид: "Мувофики xохиmи аълохазрат амири Бyxоро аз хамин руз эътиборан натри "Бyxорои тариф" ва "Турон" манъ карда мешавад" [1].
Собит тудааст, ки баъди пайдо тудани "Бyxорои тариф" ва чопи 153 тумораи он дар Бyxоро тахаввулоти куллй ба мдан омад. Садриддин Айнй бо итора ба ин менависад, ки "Бyxорои Шариф" ва "Турон" руз ба руз диккати мардумро ба xyд беттар чалб мекарданд. Дар тасаввури xонaндaгон фикрхои нав пайдо тудан гирифт. Ин вазъ ба кайфи Элчтаона мувофик наомад" [2].
Натри "Бyxорои тариф" боиси он гардид, ки диди мардум ба такли давлатдорй дигар туд. Андетаву туури мардум ба дигар мачро рох пет гирифт. Чопи "Бyxорои тариф" исбот намуд, ки бyxороиëни татнаи илму адаб мунтазири чунин як рохнамо ва лавхе буданд, ки афкори онхоро дар самти баланд бардоттани илму донит сабаб тавад. "Бyxорои тариф" ботад, хамин рисолатро дар миëни чомеа бозид ва афкореро падид овард, ки минбаъд, бо вучуди аз байн рафтани ин натрия, дар петбурди илму донит ва саводноккунонии мардум, xизмaт намуд. Вале, чуноне дар боло кайд намудем, хукуматдорони рус босаводй ва андетаву туури петрафта ва ояндабиниро нaмеxостaнд. Бо хамин омилхо ин рузнома баста туд ва баъдан натрияхое пайдо туданд, ки бо таъсир расонидан ба афкори умум аз асоситарин проблемахои даврро хал менамуданд. Бaxyсyс нашрияи "Овози точик" дар ин замина xеле фаъол буд.
"Овози точик" рузномаи точикиест, ки бо карори КМ ВКП дар тахри Самарканд таъсис ëфт. Шумораи аввали он бо унвони "Овози точики кaмбaFaл" 25 августи соли 1924 интитор
11s
№1 (6 6)НОМАИ ДОПИШИ О\ « УЧЁНЫЕ ЗАПИСКИ « SCIENTIFIC NOTES
гардидаст. Чуноне аз таърихи пайдоиши ин чарида бармеояд дар ибтидои солдои 20-уми асри XX гуруде аз фарзандони бонангу номус ва шарфманди точик нагузоштанд, ки ин миллати кадимй аз марзи Осиёи Миёна бенасиб монад. Ондо дар баробари пантуркистон ва дигар душманони миллати точик, ки нобудии ин миллатро мехостанд, барои эдёи миллати точик ва забону нашриядои точикзабон саъю кушиш ва хизмати шоистае кардаанд [10].
Андешадоеро низ вомехурем, ки аз мудиммияти матуботи ин давр, бахусус нашрияи "Овози точик" гуфта шудаанд. "Ш.Шодтемур дар ташкил кардани якумин газетаи точикй дар Туркистон - "Овози точик", ки аз моди сентябри соли 1924 дар шадри Самарканд мебаромад, инчунин дар нашр кардани аввалин китобдои дарсй, барои ба забони точикй таълим додани бачагони точик дар мактабдои советй хеле хизмат кард [7, с. 34]. "Дар шароите, ки пантуркизм дукмфармо аст, масъалаи миллиро дал кардан нидоят душвор, илова бар ин, мутаассифона, кисми равшанфикрони точик тадти ин вабои муддиш сару дисобашонро гум кардаанд. Такдири одамонро набояд як гуруди одамони очиз дал кунад. Ондо дукук доранд чумдурии мухтори худро дошта бошанд, вазъияти дозира инро талаб мекунад. Мо ба ин ноил мегардем" [11]. "Дар назди КМ Хизби Коммунистии Туркистон сексияи коммунистй буд, ки ман онро родбарй мекардам. Барои мо таъсиси рузномаи аввалин бисёр зарур буд, вале мо пул надоштем. Ман бо Хочибоев шинос шудам ва у, ки дар вазифаи раиси Комитети консесии (предоблконцесском) вилояти Фаргона буд, барои таъсиси газета 2000 рубл дод" [5, c.16]. Аз ин гуфтадо бармеояд, ки равшанфикрони давр мудиммияти матбуот ва ба василаи он ташаккул додани афкори чомеаро барои дифзи арзишдои миллати худ, хеле мудим медонистанд ва тамоми саъю талоши худро бадри ба вучуд овардани он ба харч медоданд.
Нашрияи "Бухорои шариф" ва "Овози точик" дар матолиби худ мушкилдои умдаро ба баррасй мекашиданд. Аз даёти мардум ва аз проблемаи ондо менавиштанд. Ба дарди мардум наздик ва ба афкори ондо созгор будани "Бухорои шариф" боис гардид, ки он ба маълуму машдур гардад. "Бухорои шариф" чун заминагузори матбуоти точик, дар партави он чомеаи точикзабон аз мудиммияти матбуот бархурдор гардида, минбаъд дар ташаккули афкори чомеаи Бухоро дигаргунии чиддй ворид сохтанд. Аз чумла, фикру андешаи мардум, хосатан ондое, ки донишмандй ва рушди китобу китобхониро меписандиданд, ба куллй дигар намуд. Баъддо, агарчи "Бухорои шариф" бардам хурда бошад дам, ба мо маълум аст, ки ондое, ки ба воситаи ин нашрия афкорашон бедор гардида буд, роди илму донишро идома доданд ва дар таъсиси даддо нашрияи дигар садми худро гузоштанд.
ПАЙНАВИШТ:
1. Бухорои Шариф: Нахустчаридаи точикй, ки умри бештар аз яксола дошт [манбаи электронй]. URL: http://pitfi.tj/node/40 (санаи истифодабарй: 24.06.2020)
2. Бухорои Шариф [манбаи электронй]. URL: Бухорои_Шариф (санаи истифодабарй: 05.07.2020)
3. Гулмуродзода П. "Бухорои шариф" - нахустин нашрияи форсизабон дар Осиёи Миёна [манбаи электронй]. URL: http: // www.bbc.co.uk/tajik/institutional/2012/03/120306_ea_bukharai_sharif (санаи истифодабарй: 05.08.2020)
4. Имомзода, М.Амнияти иттилоотй ва фазои иттилоотй/М.Имомзода, С.Гулов/ Паёми Донишгоди миллии Точикистон. Бахши илмдои филологй. - 2017. - № 4/6, - С. 275 - 279.
5. Искандаров, К. Славный сын таджикского народа/К.Искандаров. - Душанбе, 1999. - С. 16.
6. Мавлонов, Х. Накши расонадо дар шаклгирии афкори умум / Х. Мавлонов // Паёми Донишгоди миллии Точикистон. Бахши илмдои филологй. - 2020. - №3. - С.305-309.
7. Макашов, А. В.Шириншо Шотемур/ А.В.Макашов, В.А. Руднитский. - Душанбе: Ирфон, 1964. - С. 34.
8. Муродов, М. Баъзе масъаладои журналистика ва дачви публитсистй/М.Муродов. - Душанбе: Деваштич, 2005. - С. 22.
9. Овози точик [манбаи электронй]. URL: https: // tg.wikipedia.org/wiki/"Овози_точик" (санаи истифодабарй: 05.08.2020)
10.Суханронй дар мачлиси тантанавй бахшида ба 100-солагии матбуоти точик [манбаи электронй]. URL: http://president.tj/node/222 (санаи истифодабарй: 05.08.2020)
11.Усмонов, И.К. Журналистика. Ч,. 4. / И. К. Усмонов. - Душанбе, 2011. - 474 с. 12.Ч,авонони Точикистон. - 1990. - 6 апрел.
№1(66) 2021
• HOMAH AOHHmrOX • yHEHHE 3AnHCKH • SCIENTIFIC NOTES
REFERENCES:
1. Bukhara Sharif: The first Tajik Journal Possessed more than a Year Old [Electronic Source]. URL: -Regime of availability http://pitfi.tj/node/40 (Date of request: 24.06.2020)
2. Bukhara Sharif [Electronic Source]. URL: Bukhara_Sharif (Date of request: 05.07.2020)
3. Gulmurodzoda P. Bukhara Sharif Is the first Persian-Language Publication in Central Asia. URL: http: // www.bbc.co.uk/tajik/institutional/2012/03/120306_ea_bukharai_sharif (Date of request: 05.08.2020)
4. Imomzoda, M. Informational Security and Space / M.Imomzoda, S.Gulov / Bulletin of the Tajik National University. Series of philological sciences. - 2017. - № 4/6, - P. 275 - 279.
5. Iskandarov, K. Glorious Criticism of the Tajik Nation / K. Iskandarov. - Dushanbe, 1999. - P. 16.
6. Mavlonov, Kh. The Role of Media in Shaping Public Opinion / Kh. Mavlonov // Bulletin of the Tajik National University. Series of philological sciences. - 2020. - №3. - P. 305 - 309.
7. Makashov, A.V. Shirinsho Shotemur / A.V. Makashov, V.A. Rudnitsky. - Dushanbe: Cognition, 1964. - p. 34.
8. Murodov, M. Certain Issues Beset with Journalism and Journalistic Satire / M. Murodov. -Dushanbe: Devashtich, 2005. - p. 22.
9. Voice of Tajik [electronic source]. URL: https://tg.wikipedia.org/wiki/"Ovozi_tojik "(Date of request: 05.08.2020)
10. Speech at the Solemn Meeting Dedicated to the 100-th Anniversary of the Tajik Press [electronic source]. URL: http://president.tj/node/222 (Date of request: 05.08.2020).
11. Usmonov, I.K. Journalism. -V. 4. / I.K. Usmonov. - Dushanbe, 2011. - 474 p.
12. Youth of Tajikistan. - 1990. - April 6.
