Masofaviy ta'limni tashkil etishning muammolari Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

UDK 004(075.8)

MASOFAVIY TA'LIMNI TASHKIL ETISHNING MUAMMOLARI

Mallaboyev Nosirjon Murodullayevich NamMQI dotsenti v.b.. mnosirion07@gmail.com. +998936927006.

Boqijanov Dadajon Dehqonali o'g'li NamMQI o'qituvchisi, dadaionboqiionov@gmail.com. Tel: 88 520 0096

Madraximova Muyassarxon Boqijonovna NamMQI o'qituvchisi, m.b.madrahimova@gmail.com. +998970501825

Qo'chqorova Dildoraxon Karimjonovna To'raqo'rg'on XTBga qarashli 50-sonli maktab o'qituvchisi

Annotatsiya. Ushbu maqolada Masofaviy ta'limning asosiy muammolari ya'ni, me'yoriy-huquqiy baza to'liq ishlab chiqilmagan. ushbu tizimning ta'lim va pedagogik jihatlari ushbu masalaning tijorat qismidan oldin orqa fonda qolishligi. mavzularini hisobga olgan holda masofadan turib o'qitish tizimining aniq ta'riflarini tushunish va o'rnatish. nazariy bazaning aniq yo'nalishlarini ajratib ko'rsatish va turli darajadagi ta'lim tizimlari uchun imkoniyatlarni baholash zarurligi. Bunadan tashqari maqolada masofaviy ta'lim tizimining dolzarbligi. umuman olganda. jamiyatning rivojlanishi texnologiya sohasidan axborotga o'tishiga bog'liqligi. axborot sektori doimiy yangilanib turadigan va o'zgarib turadigan asosiy bilimlarni bo'lishini zarurligi hamda, professional bilimlar eskirayotganini ham yodda tutish kerakligi ularni doimiy ravishda yangilab turish zarurligi haqida batafsil abyon qilingan.

Аннотация. В данной статье основные проблемы дистанционного образования, то есть не до конца разработана нормативно-правовая база, образовательно-педагогические аспекты этой системы остаются на втором плане перед коммерческой частью данного вопроса с учетом тематики дистанционное образование необходимость понять и установить четкие определения системы, выделить четкие направления теоретической базы и оценить возможности различных уровней образовательных систем. Кроме того, в статье подчеркивается актуальность системы дистанционного образования, тот факт, что развитие общества в целом зависит от перехода от технологий к информации, необходимость иметь базовые знания, которые постоянно обновляются и изменяются в информационной сфере, а также необходимо помнить, что профессиональные знания устаревают, подробно объясняется необходимость их постоянного обновления.

Annotation. In this article. the main problems of distance education. that is. the legal framework is not fully developed. the educational and pedagogical aspects of this system remain in the background before the commercial part of this issue. taking into account the subject of distance education. the need to understand and establish clear definitions of the system. highlight clear directions theoretical base and evaluate the possibilities of different levels of educational systems. In addition. the article emphasizes the relevance of the distance education system. the fact that the development of society as a whole depends on the transition from technology to information. the need to have basic knowledge that is constantly updated and changed in the information sphere. and it is also necessary to remember that professional knowledge becomes obsolete explains in detail the need for their constant updating.

Kalit so'zlar: professional. innovatsion. universitet. fundamental. interfaollik. television. texnologiya. kompyuter. pedagog. laboratoriya. element. texnika. telekommunikatsiya.

Ключевые слова: профессиональный, инновационный, вуз, фундаментальный, интерактивность, телевидение, технология, компьютер, педагог, лаборатория, элемент, техника, телекоммуникация.

Key words: professional, innovative, university, fundamental, interactivity, television, technology, computer, teacher, laboratory, element, technology, telecommunications.

Hozirgi paytda oliy o'quv yurtlarida o'qitish bilan bog'liq juda katta muammolar mavjud, bu muammolar butun universitetda o'qish va yashash jarayonining ajralmas qismidir. To'g'ri shakllantirish va qaror yo'nalishini tanlash har qanday ta'lim muassasasining rivojlanishini belgilaydi. Har qanday o'qituvchining vazifasi zarur bilimlarni talabalarga imkon qadar yaxshiroq yetkazish, ularning iloji boricha o'rganilganligiga ishonch hosil qilish, shuningdek, jamiyatning munosib a'zolarini tarbiyalashni unutmaslik, noyob qadriyatlar madaniyati va fuqarolik tushunchalarini singdirishdir. Yangilanish va jadal sur'atlar bilan materiallarni o'zlashtirish jadallashgan hozirgi zamonimizda ta'limning asosiy muammolaridan biri uni to'g'ri va o'z vaqtida modernizatsiya qilishdir. Bu nafaqat fundamental ta'limning barcha asoslarini o'z ichiga olishi kerak, balki ma'lumotni talabaga tez va o'z vaqtida yangilab turish uchun tizimga ega bo'lishi kerak. Ushbu qiyin vaziyatni hal qilishning yo'nalishlaridan biri bu masofaviy ta'limdan foydalanishdir. Ushbu tizim elementlaridan foydalangan holda ta'lim hozirgi va kelajakka oid ta'lim shakliga aylanishi mumkin. Masofaviy ta'lim tizimining dolzarbligi, umuman olganda, jamiyatning rivojlanishi texnologiya sohasidan axborotga o'tishiga bog'liq. Axborot sektori doimiy yangilanib turadigan va o'zgarib turadigan asosiy bilimlar va innovatsion ma'lumotlar to'plamidir. Professional bilimlar eskirayotganini ham yodda tutish kerak. Ularni doimiy ravishda yangilab turish kerak. Masofaviy ta'lim, oliy ta'limning xususiyatlari va muammolarini hisobga olgan holda, uzluksiz ta'lim va ma'lumot almashishni, dolzarbligi va yangiligini yo'qotmasdan ta'minlaydi. Bundan tashqari, ushbu tizimning muhim afzalligi shundaki, bilim va ma'lumot deyarli real vaqtni yo'qotmasdan va haqiqiy joylashuvdan qat'iy nazar olinishi mumkin. Bu masofaviy ta'lim atrof-muhitning har qanday o'zgarishi va talablariga mos va moslashuvchan javob bera oladigan va zarur o'zgartirish va qo'shimchalar kiritishi mumkin. Masofaviy ta'limning barcha muammolarini hal etishni hisobga olgan holda, ushbu ta'lim tizimi fundamental ta'lim bilan bir qatorda mustaqil bo'lim sifatida ham o'qitishning eng samarali shakliga aylanishi mumkin. Masofaviy ta'limning asosiy muammolari quyidagilardan iborat:

> me'yoriy-huquqiy baza to'liq ishlab chiqilmagan, aslida ushbu tizimning mavjudligi va ishlashini ko'rsatuvchi alohida hujjatlar mavjud;

> masofaviy ta'lim;

> bu kunduzgi ta'limdan tashqari har qanday ma'lumot;

> ushbu tizimning ta'lim va pedagogik jihatlari ushbu masalaning tijorat qismidan oldin orqa fonda qolmoqda.

Muammolarning mavzularini hisobga olgan holda masofadan turib o'qitish tizimining aniq ta'riflarini tushunish va o'rnatish, nazariy bazaning aniq yo'nalishlarini ajratib ko'rsatish va turli darajadagi ta'lim tizimlari uchun imkoniyatlarni baholash kerak. Turli xil ma'lumot manbalarini taqqoslab, masofaviy ta'limning quyidagi umumiy ta'rifini berishimiz mumkin. Masofaviy ta'lim-bu boshqa ta'lim shakllaridan o'ziga xosligi bilan ajralib turadigan eng yangi va eng zamonaviy o'qitish modelidir. Masofaviy ta'lim boshqa ta'lim shakllaridan farq qiladigan o'qitish usullari, vositalari, shakllarini qo'llashni o'z ichiga oladi. Shuningdek, talabalarning o'z-o'zini o'rganish tizimining elementi sifatida o'qituvchilar tarkibi va bir-biri bilan aloqalari shakllarini hisobga olish kerak. Bundan tashqari, masofaviy ta'lim shakli an'anaviy ta'lim shakllari bilan bir xil tarkibiy qismlardan iborat bo'lishi kerak. Bu shuni anglatadiki, o'qitishning ushbu shakli uchun ijtimoiy buyurtma tomonidan belgilangan asosiy yo'naltirilgan o'qitish

maqsadi bo'lishi kerak; mavjud o'quv rejalarida belgilangan fanlar tarkibi; ishning tashkiliy usullari va shakllari; ta'lim vositasi. Oxirgi tarkibiy qismlar texnologik asosning tarkibiy qismlari tomonidan aniqlanadi: telekommunikatsiya, kompyuter texnologiyasi, case texnologiyasi va shunga o'xshash texnik elementlar. Masofaviy ta'lim va masofaviy o'qishni farqlash. Ular ko'pincha chalkashib ketishadi, garchi bu o'qitishning mutlaqo boshqa shakllari. Ularning asosiy farqi shundaki, masofadan turib o'qitish shakli bilan deyarli har doim samarali interfaollik qo'llaniladi. Masofaviy ta'limni o'qishning boshqa va mutlaqo yangi shakli sifatida ko'rib chiqish kerak. Masofaviy o'qitish to'liq kunduzgi kabi tuzilishga ega. Har ikki ta'lim imkoniyatlari maqsadlari va tegishli mazmun muvofiq qurildi. Ammo talabalarning taqdimoti va o'qituvchilar bilan o'zaro munosabati an'anaviy variantlardan farq qiladi. Fanning asosiy printsiplari, tizimli yondashuv va individualizatsiyadan iborat bo'lgan va ta'lim va kasbiy vakolatlar tizimini qamrab oladigan didaktik asos kunduzgi ta'lim bilan bir xil. O'ziga xos xususiyat bu o'qitish shaklining o'ziga xos xususiyatlariga, axborot muhitining imkoniyatlariga, texnik potentsialga va internet muhiti hamda, uning xizmatlari bilan bog'liq bo'lgan boshqa shunga o'xshash omillarga bog'liq bo'lgan amalga oshirishdir [1-2].

Yuqoridagilardan quyidagilarni ajratib ko'rsatish mumkin. Masofaviy ta'lim-bu uzluksiz ta'lim va o'z-o'zini rivojlantirish imkoniyatini hisobga olgan holda, umumiy ta'lim tizimining qismidir. Shuningdek, masofaviy o'qishni tizim sifatida va jarayon sifatida idrok etishda farq borligini hisobga olish kerak. Masofaviy ta'lim tizim sifatida o'zaro aloqada bo'lib, o'quv jarayonining yaxlitligini va o'quv fanining asosiy mazmunini ta'minlaydigan tuzilmalar majmuasini mavjudligini anglatadi. Masofaviy ta'lim jarayon sifatida zamonaviy fan va texnologiyalarning innovatsion tarkibiy qismlaridan foydalangan holda texnik nuqtai nazardan o'qitishning uzluksizligini ta'minlashi kerak [3]. Ta'limning barcha shakllarini tahlil qilib, ta'lim texnologiyasi, usullari, shakllari kabi barcha asosiy tarkibiy qismlarni o'z ichiga olgan ta'lim yo'nalishini pedagogik loyihalash bosqichi mavjud degan xulosaga keldik. Bu masofaviy ta'limga ham tegishli. Ushbu bosqichning vazifalari nazariy va amaliy fan-kasbiy bazani yaratishni o'z ichiga oladi. Lekin qiyshiq masala, elektron darsliklar, virtual laboratoriyalar, joriy va burilish nuqtasi ishlashini nazorat texnik zamonaviy usullari ya'ni yaratilish elektron-texnik tarkibiy qismi bo'lishi kerak. Har qanday fanni masofadan o'rganish ushbu jarayonni puxta, batafsil rejalashtirish va tashkil etish, talabaning o'zini o'zi tashkil etish, aniq maqsad va vazifalarni belgilash bilan belgilanadi. Shuningdek, ushbu jarayonda o'quv materiallari bilan ta'minlanishini talabalar va professor-o'qituvchilar o'rtasidagi o'zaro interfaollik va o'zaro ta'sir sifatida, guruh mashg'ulotlarini istisno qilmaslik kerak. Samarali va ishonchli fikrlarning mavjudligi talabalarga uning ushbu bilim sohasidagi mashg'ulotlari to'g'risida ma'lumot olish imkonini beradi [5]. Shuningdek, masofaviy o'qitishning motivatsiya kabi muhim yo'nalishini hisobga olish kerak. Uning darajasini oshirish uchun turli xil texnik va vositalar mavjud. Masofaviy ta'lim fanlarini rivojlantirishda turli usul va vositalarning, shuningdek texnologiyalar va texnik vositalarning o'zgaruvchanligi qo'llanilishi kerak. Agar masofaviy o'qitish sohalarini ko'rib chiqadigan bo'lsak, oliy ta'lim va o'z-o'zini o'qitishning professional jihatlari uchun qo'llaniladigan quyidagi yo'nalishlarni ajratib ko'rsatishimiz mumkin:

1. Kasbga tayyorlash va qayta tayyorlash;

2. Muayyan bilim yo'nalishlari bo'yicha professor-o'qituvchilar malakasini oshirish;

3. Qiziqarli tematik yo'nalishlarni chuqur o'rganish;

4. Bilim, ko'nikmadagi bo'shliqlarni yopish;

5. Universitetga umuman yoki bir muncha vaqt davom etish imkoniga ega bo'lmagan talabalar uchun asosiy dasturning asosiy kurslari;

6. Uuzluksiz ta'lim.

O'quv maqsadlariga qarab, yondashuvlar va amalga oshirish har xil bo'lishi mumkin va

interfaollik darajasida farq qilishi mumkin. Metodologiya, materiallarni tanlash, texnik vositalar tanlangan bilim tizimining yo'nalishini amalga oshiradi, ta'lim tizimiga intilish va integratsiya darajasini oshiradi [6]. Masofaviy ta'lim bo'yicha ma'lumotni tahlil qilganda shuni ta'kidlash mumkinki, o'qitishning quyidagi variantlari eng ilg'or va rivojlanish istiqboliga ega:

> interfaol televizorga asoslangan jarayon;

> har xil o'lchamdagi telekommunikatsiya tarmoqlaridan foydalangan holda o'qitish;

> Internet yordamida elektron darslik texnologiyalaridan foydalanish.

Hozirgi vaqtda interfaol televizorning aniq ta'rifi va ushbu tizim o'z foydalanuvchilariga taqdim etadigan xizmatlarning to'liq, birlashtirilgan tavsifi mavjud emas. Buning sabablaridan biri bu zarur yoki ob'ektiv bo'lmagan moslashtirilgan texnik yechimlarni taqdim etishga tijorat yondashishidir. Interfaol televizorning eng yaqin ta'rifi quyidagicha: IP orqali uzatiladigan raqamli televizion texnologiyalar. Bu mutlaqo yangi televizion texnologiya, uning yangi avlodidir. Ushbu texnologiyani qo'llashda ishlatiladigan uskunalar tizim talablariga javob beradigan zamonaviy kompyuterlarni o'z ichiga oladi; ushbu tizim uchun ixtisoslashgan televizor; media pleyerlar; Smart TV texnologiyasiga ega televizion tizimlar; mobil qurilmalar. Raqamli televizion texnologiyaning asosiy afzalliklaridan biri bu mijozlarga turli xil xizmatlarni taqdim etishning interaktiv qobiliyatidir (televizor, shaxsiy videoni yozib olish, elektron dastur qo'llanmasi, video bo'yicha talab mavjud). Bundan tashqari, IP protokoli nafaqat video xizmatlarini, balki yanada rivojlangan interfaol va integrallashgan xizmatlarni ham taqdim etishga imkon beradi. Ta'limning barcha turlarida keng qo'llanilishi mumkin bo'lgan bunday televizorning afzalliklaridan biri bitta video ketma-ketligi uchun, masalan, ikki xil tilda, ikkitadan ko'proq ovozli kanallardan foydalanish qobiliyati, shuningdek, uning interaktivligi (video materialda yordamni ko'rish imkoniyatlari ko'rinishidagi aloqa va eslatma. hisobotni ko'rish). Ushbu texnologiyadan foydalangan holda o'qitishning afzalligi o'qituvchidan yetarlicha masofada joylashgan auditoriya bilan to'g'ridan-to'g'ri vizual aloqa imkoniyatini ham o'z ichiga olishi mumkin. Bu holatda noqulaylik shundaki, uni har qanday an'anaviy kasbning namoyishi deb atash mumkin (hatto har qanday innovatsion ta'lim texnologiyalaridan foydalangan holda). Eng yangi texnologiyalar yoki texnikani, yangi bilimlarni namoyish etish yoki ushbu sohalarda taniqli kishilar ishtirokida tegishli mavzularni muhokama qilish zarur bo'lganda noyob faoliyatni yoki laboratoriya mashg'ulotlarini namoyish qilish uchun bunday texnologiyalardan foydalanishga harakat qilish kerak. Bilim berishning ushbu varianti rivojlanishning barcha istiqbollariga ega, ammo hozirgi paytda bu juda qimmat [7-8].

Masofaviy o'qitishning quyidagi variantini hisobga olgan holda, biz pochta, telekonferentsiyalar, mintaqaviy tarmoqlar vaiInternetning axborot manbalari shaklida eng keng tarqalgan telekommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanishga yaqinlashmoqdamiz. Ushbu texnologiyalar yetarlicha rivojlangan va arzon. Agar biz ushbu texnologiyalardan foydalangan holda o'quv tizimini tashkil qilsak, eng yangi telekommunikatsiyalardan ham foydalanishimiz kerak, chunki bu umuman ta'lim sifatini yaxshilaydi. Uchinchi usul elektron darsliklar va asosiy prezentatsiyalar tomonidan taqdim etilgan kompakt-disklardan yoki ularning o'xshashlaridan nazariy asos sifatida foydalanishni o'z ichiga oladi. Bunday materialni taqdim etishning didaktik imkoniyatlari ta'limning barcha shakllari va o'z-o'zini tarbiyalash uchun juda katta, ular nazariy bilimlarning asosi va bo'shliqlarni to'ldirish shakli sifatida ham mavjud. Shu bilan birga, elektron darslik mukammal bilim mazmuni, interfaollik va multimediya kabi bilim va ko'nikmalarni zamonaviy ravishda oshirish uchun zarur bo'lgan barcha zamonaviy texnik fazilatlarga ega. Bu masofaviy o'qishni optimallashtirishga imkon beradi. Umuman olganda, ko'rib chiqilayotgan barcha variantlarning uyg'unligi umuman olganda ta'lim sifatini yaxshilash, o'z-o'zini o'qitish va

МЕХАНИКА ВА ТЕХНОЛОГИЯ ИЛМИЙ ЖУРНАЛИ, МАХСУС СОН 2022, № 2 (2)

shaxsiy rivojlanish uchun motivatsiya darajasini oshirishga imkon beradi. Shuni ta'kidlash kerakki, usullar va texnologiyalarning uyg'unligi masofaviy ta'lim tizimining boshqa shakllarga nisbatan bir qator umumiy ustunliklarini beradi. Bu tizimning kechki va sirtqi o'qitish shakllari bilan taqqoslaganda yuqori samaradorligi, chunki taqdim etilgan materialning sifati past narxda yuqori. Keyingi afzallik - bu yanada moslashuvchan jadval va qisqa muddatli o'quv davri. Bundan tashqari, ta'limning ushbu shakli chet eldagi turli universitetlarda ta'limni birlashtirish va turli xil ta'lim shakllaridan foydalanish imkonini beradi. Ta'limning ushbu shaklining asosiy afzalliklaridan biri talabalarning universitetning geografik joylashuvidan mustaqil bo'lishidir. Amaliyot, tajriba va yetarlicha tajriba bilan tasdiqlangan, masofadan o'qitish fanlari va kurslarining tarkibi va sifati boshqa ta'lim shakllariga qaraganda ancha yuqori [9].

Zamonaviy texnologiyalar va jihozlar o'quv jarayonida o'quvchilarning faol ishtirokini ta'minlaydi, bizga ushbu jarayonning sur'ati va uslubini boshqarish imkonini beradi. Ovoz yozuvlari va video tasvirlarning birlashishi maxsus interfaol o'quv muhitini yaratadi, uning rivojlanishi o'quvchilarning rivojlanish va o'rganishga bo'lgan qiziqishini kuchaytiradi va oshiradi. Eng yangi interfaol texnologiyalar va dasturlarni qo'llash orqali o'zaro muloqotlar va o'zaro ta'sir ko'rsatuvchi tomonlarning qo'llab-quvvatlashi an'anaviy o'qitish shakllariga qaraganda ancha qizg'in bo'lgan holda, barqaror aloqalar ta'minlanadi. Zamonaviy telekommunikatsiya tizimlaridan foydalanish tufayli bilim va ma'lumot almashinuvi ba'zi hollarda an'anaviy o'quv qo'llanmalariga qaraganda samaraliroq ta'minlanadi. Yuqorida tavsiflangan barcha ma'lumotlarni tahlil qilar ekanmiz, shuni ham ta'kidlash mumkinki, masofadan turib o'qitish muammolari mavjud, ammo ular ancha barqaror. Ushbu ta'lim shaklining sifati va samaradorligi bevosita darslarni interfaol tarmoq orqali olib boradigan o'qituvchilarga bog'liq. Bular eng yangi pedagogik texnikaga ega, axborot texnologiyalari sohasidagi yangiliklarga ega bo'lgan, noyob axborot muhitida ishlashga tayyor bo'lgan universal o'qituvchilar bo'lishi kerak. Yechim bosqichida masofadan o'qitilgan o'quvchilarning bilimlarini baholash masalasi haligacha qolmoqda [10]. Ushbu muammolar, ilgari aytilganidek, masofaviy ta'lim uchun me'yoriy-huquqiy bazaning yo'qligi muammosiga olib keladi. Ta'limning masofaviy shaklini inobatga olgan holda, doimo yangilanib turadigan va o'quv jarayonining o'ziga xos ehtiyojlariga mos keladigan yagona noyob o'quv va axborot interfaol muhit yaratilishi kerakligini tushunish kerak. Virtual kutubxonalar va ma'lumotlar bazalari, elektron qo'llanmalar, virtual laboratoriyalar va sinflar, tarmoq bo'yicha maslahat xizmatlari va boshqa shunga o'xshash tuzilmalar kabi barcha turdagi elektron va tarmoq ma'lumotlarini kiritish kerak. Agar biz masofaviy o'qitishning asosini ko'rib chiqsak, unda an'anaviy tizimda bo'lgani kabi ushbu tizimda o'qituvchi, darslik va talabaning mavjudligi haqida gaplashishimiz kerak. Shuningdek, o'qituvchi va talabaning o'zaro munosabatlari bilim tizimini olishning asosiy va muhim omillaridan biri sifatida tashkil etilishi kerak. Bundan xulosa qilishimiz mumkinki, masofadan o'qitish asoslari interfaol shaklda noyob fanlar to'plamini yaratish, masofaviy o'qitish va o'qitishning didaktik bazasini yaratish hisoblanadi. Bundan xulosa qilishimiz mumkinki, masofaviy o'qitishning asosi interfaol shaklda noyob fanlar to'plamini yaratish, masofaviy o'qitishning didaktik bazasini yaratish va repetitorlarni tayyorlash (o'quv koordinatorlari) hisoblanadi [11-12]. Bunday o'qituvchilarni o'qitish masofaviy o'qitish muammolarini hal qilishning asosiy usullaridan biridir. Maktabdan tashqari ta'lim an'anaviy ta'lim shakllariga

yaqinroqdir, chunki u o'qituvchilar, talabalar bilan doimiy aloqada bo'lishni, an'anaviy ta'limning barcha elementlarining mavjudligini, lekin maxsus shakllar bilan ta'minlanishini anglatadi. Shuning uchun, biz ushbu masalani qo'shimcha tadqiqotlar, amaliy tajribalar va tekshirishlar, tadqiqotlar va amalga oshirish kerakligi haqida xulosa qilishimiz mumkin. Bularning barchasi masofaviy ta'limning yuqoridagi muammolarining ahamiyatini anglashga olib keladi. Ushbu mintaqada o'qitishning katta istiqbollari, ushbu tizim aqlli va yuqori malakali jamiyatni rivojlantirish uchun keltiradigan imtiyozlari tufayli, O'zbekiston hududlarida masofaviy o'qitishdan foydalanishni yaxshilash va kengaytirish kerak.

ADABIYOTLAR

1. Мухамедов Ж., Абдувахобов Д.А. М.Б.Мадрахимова. Машина ва механизмлар назарияси фанини укитишда ахборот ва педагогик технологияларнинг урни // Касб-хунар коллежларида укув-тарбия жараёнларини ташкил этишда илгор педагогик ва ахборот технологияларидан самарали фойдаланиш: Республика илмий-амалий конференция материаллари - Наманган, НамМПИ, 2013. - Б. 144-146

2. Жакбаров О., Мадрахимовa М., Жакбарова Д. PREZI дастурини ургатувчи дастурий махсулотни ишлаб чикиш алгоритми // Таълимда замонавий ахборот-коммуникацион технологиялари: муаммо ва ечимлар" мавзусида Республика микёсидаги илмий-амалий конференция материаллари туплами - Наманган, НамМКИ, 2018. - Б. 3334.

3. Кучкоров С., Косимов А., Мадрахимова М.. Кутариш-ташиш машиналари фанини укитишда янги педагогик технология усулларидан фойдаланиш // Сборник материалов Международной научно-технической конференции на тему: "Современные материалы, техника и технологии в машиностроении" (Том 2.) - Андижан, АндМИ, 2014. - Б. 687-690.

4. Ражапова С.С., Мадрахимова М.Б., Замонавий ахборот-коммуникацион технологияларини кенг жорий этиш-транспорт сохаси самарадорлигини таъминлашнинг асосий омили // Наманган мухандислик-технология институти илмий-техника журнали -Наманган, НамМТИ, 2021. - №3-махсус сон - Б.223-237

5. Mallaboev N., Madraximova M., Teshaboev R. Iqtisodiy matematik modellarni klassifikasiyasi // Экономика и социум. - Россия, 2021. - №4 (83). - Б.93-102.

6. Mallaboev N., Madraximova M. Мacoфaвий тaълим тизимининг дидактик воситалари // Экономика и социум. - Россия, 2021. - №2 (81). - Б. 100-108.

7. Эргашев Б.Б., Мадрахимова М.Б. Укитиш жараёнини бошкариш моделлари // Касб-хунар таълими муассасаларини малакали педагог кадрлар билан таъминлаш муаммолари: тажриба ва истикболлар I-кисм Республика илмий-амалий конференция материаллари туплами - Наманган, НамМКИ, 2013. - Б. 103-105.

8. Абдувахобов Д.А., Мадрахимова М.Б. Умумкасбий фанларни укитишда электрон укув методик мажмуалларнинг ахамияти // "Таълим сифатини таъминлашда укув-методик мажмуаларни урни:тажриба ва истикболлар" Вазирлик микёсидаги илмий-амалий анжуман материаллари туплами - Наманган, НамМПИ, 2014. - Б. 188-190

9. Олимов А., Мадрахимова М. Олий укув юртларида электрон кутубхонанинг урни // Таълим-тарбия самарадорлигини оширишда инновацион ахборот ва таълим

МЕХАНИКА ВА ТЕХНОЛОГИЯ ИЛМИЙ ЖУРНАЛИ, МАХСУС СОН 2022, № 2 (2)

технологияларининг роли ва ахдмияти мавзусида Вазирлик микёсидаги илмий-амалий анжуман материаллари туплами - Наманган, НамМПИ, 2016. - Б. 16-108

10. Мухамедов Ж., Абдувахобов Д.А. Мадрахимова М.Б. Umumkasbiy fanlarni o'qitishda innovatsion ta'lim texnologiyalarining o'rni // "Таълим сифатини оширишда инновацион таълим технологияларининг урни: муаммо ва ечимлар" мавзусида Республика микёсидаги илмий-амалий конференция материаллари туплами - НамМКИ, Наманган, 2019. - Б. 253-255

11. Абдувахобов Д., Мамарасулов Р., Мамасолиева С. Узбекистонда илм-фанни ривожланиши // "O'zbekistonda ilm-fan, ta'lim va texnologiyani rivojlantirishning dolzarb masalalari"mavzusida Respublika miqyosidagi ilmiy-amaliy kоnferensiya materiallari to'plami -Наманган, НамМКИ, 2021. - Б.3-4.

12. Мадрахимова М., Шарипова Ф., Тешабаев Р.Н. Компютер уйинларининг бола психологиясига салбий таъсирлари // "O'zbekistonda ilm-fan, ta'lim va texnologiyani rivojlantirishning dolzarb masalalari"mavzusida Respublika miqyosidagi ilmiy-amaliy tenferensiya materiallari to'plami - Наманган, НамМКИ, 2021. - Б.47-50.