Научная статья на тему 'МАРҲАЛАИ ДУВУМИ ИНҚИЛОБИ САВР'

МАРҲАЛАИ ДУВУМИ ИНҚИЛОБИ САВР Текст научной статьи по специальности «История и археология»

CC BY
98
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
АФғОНИСТОН / ИНқИЛОБ / ТАБАДДУЛОТ / САВР / Ҳ. АМИН / Б. КОРМАЛ / БАТАЛИОНИ «МУСАЛМОНӢ» / қАСР / қУВВАҲОИ МУСАЛЛАҲ / ИТТИҲОДИ ШӯРАВӢ / АЪЗОИ БЮРОИ СИЁСӢ / БАГРОМ

Аннотация научной статьи по истории и археологии, автор научной работы — Холназаров Н. М.

Муаллиф дар ибтидои мақола оид ба сабабҳо ва омилҳои рух додани инқилоб ё ба ибораи дигар табаддулоти ҳарбӣ дар Афғонистон 27уми апрели соли 1978, ки бо номи Инқилоби Савр дар солҳои 80ум ва аввали 90ум маълуму машҳур гашта буд, маълумот додааст. Ӯ ба таври муфассал рӯйи масъалаи пирӯзии марҳалаи дувуми ин инқилоб, ки аз 27уми декабри соли 1979 оғоз гардида, бо аз байн рафтани ҳукумати қаблӣ бо сарварии Ҳафизуллоҳ Амин ва ба сари қудрат омадани ҳукумати нав таҳти сарварии Бабрак Кормал ва ворид шудани Қувваҳои Мусаллаҳи Иттиҳоди Шӯравӣ ба хоки Афғонистон ба охир мерасад, муфассал сухан рондааст. Дар мақола, нақши Бюрои Сиёсии Ҳизби Коммунисти Иттиҳоди Шӯравӣ таҳти Раёсати Л. И. Брежнев дар ташкили марҳалаи дувуми Инқилоби Савр, ба сари қудрат овардани Бабрак Кормал бо далелҳо нишон дода шудааст. Ҳамзамон дар амалиёти ҳарбӣ оид ба аз байн бурдани Ҳафизуллоҳ Амин ва ба тасарруф даровардани мақарри ӯ нақши баталиони «мусалмонӣ»и Вазорати мудофиаи ИҶШС ва гурӯҳи «Зенит» и КГБ ба таври ҷолиб инъикос гардидааст. Ташкили давлати ҷадиди дастнишондаи Иттиҳоди Шӯравӣ ва аъзои он баъд аз пирӯзии марҳалаи дувум, аз масъалаҳои дигарест, ки муаллиф ба он таваҷҷуҳ зоҳир кардааст. Дар мақола теъдоди умумии шаҳрвандони Шӯравӣ, аз ҷумла, шаҳрвандони Љумҳурии Тоҷикистон, ки дар ин ҷанг ҷонҳои ширини худро аз даст додаанд, миқдори беному нишон гаштагон ва захмиҳо бо арқоми нисбатан дақиқ бо далелҳои мушаххас оварда шудааст. Муаллифи мавод ҳамзамон оид ба фаъолияти неруҳои НАТО бо сардории Америка тайи наздик ба 20 сол ва миссияи нобарори ин давлати абарқудрати ҷаҳон дар ин минтақа низ маълумоти қобили таваҷҷуҳ медиҳад.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

THE SECOND STAGE OF THE SAUR (APRIL) REVOLUTION

In the first part of the article, the author gives brief information about the reasons for the revolution or military coup in Afghanistan on April 27, 1978, which wasknown as the Saur Revolution in the 70s and 80s. The author especially and in detail covers the victory of the second stage of the Saur Revolution, which took place on December 27, 1979. The result of which was the liquidation of H. Amin and his Government, the coming to power of a new Government headed by Babrak Karmal, as well as the introduction of a limited contingent of Soviet troops into Afghanistan. The article shows the role of the Politburo of the Central Committee of the CPSU headed by L.I. Brezhnev in organizing and conducting the second stage of the Saur Revolution, the coming of Babrak Karmal to power with irrefutable facts. The decisive role of the “Muslim battalion and the Zenith group» in the capture of the Palace of H. Amin and the physical elimination of its strong master is also indicated. Organization of the new proSoviet Government and its members of the Cabinet after the second stage of the victory of the April Revolution. The article provides real and accurate data on the dead citizens of the USSR in this war, including citizens of Tajikistan and the number of missing people, the search for some of which continues today. The article ends with the 20year stay of the USled NATO Forces and the shameful conclusion of their missions in Afghanistan.

Текст научной работы на тему «МАРҲАЛАИ ДУВУМИ ИНҚИЛОБИ САВР»

манбаъхои энергия дар катори шаш мамлакати пешсафи сайёра карор дорад, зеро 98 фоизи барк тавассути неругоххои барки обй истехсол мешавад.

Хукумати мамлакат дар ин давра сохахои энергетика, наклиёт, кишоварзй, маориф, тандурустй, хифзи ичтимоии ахолй, хочагии манзилию коммуналй ва дигар сохахоро бо лоихахои сармоягузории давлатй ва инчунин бо маблагхои зарурй ба таври пурра таъмин намуд. Дар кишварамон айни замон бо максади халли мушкилоти ичтимоии ахолии кишвар дар доираи накшаи корхои ободониву бунёдкорй ба муносибати чашни таърихии 30 - солагии Истиклоли давлатии Ч,ум^урии Точикистон дар се соли охир зиёда аз 25 хазор адад иншооту бинохои истехсоливу ичтимой ва инфрасохторй сохта, дар вазъияти мутантан ба истифодаи умум супорида шуданд.

АДАБИЁТ

1.Буранова М. А. Топлиные ресурсы Таджикистана, Душанбе, 1986, -Точикистони советй, 26 июни соли 1969.

2.Хусайнов А. Формирование и развитие топливно - энергетического комплекса Таджикистана. -Душанбе. 1992-2010. 350 с.

3.Маликов М. Д. Электрикунонии хочагии кишлоки Точикистон. С. 2-9.

4.Абдуфаттох Шарифзода, Заробиддин Крсимй. Фархундапай Благодетель. Бахшида ба 20

- солагии Конститутсияи (Сарконуни) 4умхурии Точикистон. Душанбе, -2014. -334 с.

5.4,. Н. Нурмахмадов. Барки обии Точикистон; Захирахо ва накшахо. Душанбе. 2005, -сах

4-95.

6.Коллективи «Барки точик». Барки точик дируз, имруз, фардо. Ба муносибати 1100-солагии давлати Сомониён, Душанбе, -1999. 320 с.

7.Сирочов Б. Рохи нур (Барки точик). - Душанбе, 1999. - 320 с.

8.Абдулло Ёров, Нозирчон Ёдгорй. Нурафзо. Дар бораи сиёсати энергетикии Президенти 4умхурии Точикистон Эмомалй Рахмон. -Душанбе, -2011. 282 с.

9.Р. М. Масов. Торжество Ленинской национальной политики в Таджикистана. Душанбе,-1984. 282 с.

10.Давлатшоев Д. Д., Рахимов 4- Б., Ахёев 4С., Султонов 4- X,- Система энергетический Таджикистан. Дастовардхо, проблемахо ва накшхо. Маълумоти истехсолй-техникй, -Душанбе,

- 2019. 101 с.

МАСОИЛИ МУБРАМИ БО ЭНЕРГИЯИ БАРК ТАЪМИН НАМУДАНИ АХ.ОЛИИ МАНОТЩИ НАЗДИСАРХДДЙ

Дар макола масъалахои рушди захирахои обй энергетикй ва таъмин намудани нохияхои наздисархадй бо кувваи барк ва инчунин истехсоли махсулоти саноатии онхо дар мамлакат, дурнамо, роху василахои муосири хифз ва истифодаи самараноки он, халлу фасли масъалахои идоракунии захирахои обию энергетикй, ташаккулёбии бозори ягонаи фуруши барк, махсулоти истехсоли саноатй, накши захирахои обй дар пешрафти иктисодй аз диди назарй ва амалй матрах гардида, мушкилоти асосии он дар замони чахонишавй мавриди тахлил ва баррасй карор гирифтааст.

Калидвожахо: саноати, электрики, хоцагидорй, дурнамо, захирахои оби, неругоууои барцй-обй, кишоварзи, истеусолот.

АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ОБЕСПЕЧЕНИЯ ЭЛЕКТРОЭНЕРГЕЙ НАСЕЛЕНИЯ

ПРИГРАНИЧНЫХ РЕГИОНОВ

В статье рассмотрены и были проанализированы вопросы освоения водно-энергетических ресурсов, обеспечения электроэнергией приграничных регионов для производства своей промышленной продукции в стране, перспективы, современные способы и средства ее охраны

и эффективного использования, пути решения управлением водно-энергетическими ресурсами, формирование единого рынка сбыта электроэнергии, продукции производства рассмотрена роль водных ресурсов в развитии экономики с теоретической и практической точки зрения, и ее основные проблемы в эпоху глобализации.

Ключевые слова: промышленный, электротехнический, сельскохозяйственный, перспективы, водные ресурсы, гидроэлектростанции, сельское хозяйство, производство.

TOPICAL ISSUES OF POWER SUPPLY TO POPULATION OF BORDER REGIONS

The article deals with the development of water and energy resources, the provision of electricity to border regions for the production of their industrial products in the country, prospects, modern methods and means of its protection and effective use, ways to solve the management of water and energy resources, the formation of a single market for the sale of electricity, production products the role of water resources in the development of the economy from a theoretical and practical point of view was considered, and its main problems in the era of globalization were analyzed.

Key words: industrial, electrical, agricultural, prospects, water resources, hydropower plants, agriculture, production.

Сведения об авторах: Маликов Махмуд Хакимович - профессор кафедри общая и оттечественого истории Российско славянского университета Таджикистана.

Алимардонов Бобохон Махмадиевич - ассистент кафедры гуманитарных наук Медико -социального института Таджикистана. Телефон: (+992) 918-52-95-45; E-mail: bobokhon 2020 @mail.ru

Information about the authors: Malikov Mahmud Khakimovich - Professor of the Department of General and Domestic History of Slavic History of the Russian Slavic University of Tajikistan.

Alimardonov Bobok^n Mahmadievich - assistant professor of the Department of Sociology of the Medical and Social Institute of Tajikistan. Phone: 918-52-95-45; E-mail: bobokhon 2020 @mail:ru

ТАЪРИХИ УМУМЙ - ВСЕОБЩАЯ ИСТОРИЯ - GENERAL H ISTORY ♦-♦

УДК- 9

МАР^АЛАИ ДУВУМИ ИЩИЛОБИ САВР

ХОЛНАЗАРОВ Н. М.,

Институти омузиши масъалахои давлатхои Осиё ва Аврупои АМИТ

27 апрели соли 1978 дар Афгонистон табаддулоти харбй ба амал омад. Оид ба сабабхои ба вукуъ пайвастани инкилоби Савр узви Бюрои Сиёсии Х,ХДА (Х,изби Халкй-Демократии Афгонистон) Солех Мухаммад Зирай дар шумораи январии соли 1979 мачаллаи «Проблемы мира и социализма» дар як макола вазъияти пешазинкилобии Афгонистонро тахлил намуда, чунин нигоштааст: «Оммаи мардум омодаи шуриш буданд. Сатхи зиндагии мардум хеле пойин рафта буд, беш аз 1 миллион нафар афгонхо ба Эрон мухочират намуданд.

Пояхои хокимияти конунй дар назари мардум бисёр фалач шуда, ба ларзиш даромада буд, фармонхо ичро намешуданд. Омили аслй ва мухим дар ин масъала боз он буд, ки мо аъзои Х,ХДА тайи 13-14 сол боз дар миёни мардум кор мебурдем ва ба як харакат табдил ёфта будем ва тавонистем, ки дар сафхои хизб бештар аз 50 хазор узв ва чонибдоронро чалб намоем. Бешак, чунин кувваи бузург низоми мавчударо ба тарсу ларз оварда буд» [5].

Сабаби дигар ё омили дигари ба шуриш даст задани мардум ва низомиён (албатта на хамаи низомиён) он буд, ки рузи 17 апрели соли 1978 яке аз арбо-бони намоёни Х,ХДА, узви чинохи «Парчам», собик сармухаррири рузномаи парчамихои Х,ХДА Мир Акбар Хайбар террор шуд. Маросими чанозаи у, рузи 19 апрел ба як хамоиш ва рохпаймойии бузург табдил ёфт. Дар ин маросим бештар аз 20 000 нафар мардум ширкат доштанд. Дар миёни мардум хабаре пахш шуда буд, ки тибки он гуё дар катли М. А. Хайбар пулиси махфии Довуд даст доштааст. Аз ин ру, миёни тазохургарон ва пулис задухурд ба амал омад.

Раиси чумхур Довуд аз окибати бади ин тазохурот ба ташвиш афтода, шаби 26 декабр фармон дод, ки рохбарони Х,изби Халкй - Демократии Афгонистон ба хабс гирифта шаванд.

Яке аз сабабхои дигари тезонидани инкилобро метавон хамин фармони Довуд барои хабси сарони Х,ХДА низ номид, харчанд, ки хануз мохи март, яъне як мох пеш Х,ХДА фармони шуриши ярокнокро ба тасвиб расонида буд.

Х,афизуллох Амин пеш аз он ки дастгир шавад, тавонист, ки тавассути писараш фармони мазкурро ба кисмхои низомии тарафдори Х,ХДА расонад.

Баробари расидани фармон субхи 27 апрел катори танкхову зирехпушхо аз чанд самт ба тарафи маркази пойтахт - шахри Кобул харакат намуданд. Соати 10-и пагохй дар кучахои Кобул аввалин танкхо пайдо шуданд. ^атори танку зирехпушхо ба самти Арки раиси чумхур рахсипор гардида, баъд аз чанд муддат ба майдони назди Арк расида, Аркро аз чор тараф ба мухосира гириф-танд. Тамоми роххои даромаду баромад ба Арк, вазорату идорахои дахлдор ва роххои аз шахр ба суйи Арк меомада низ зери назорат гирифта шуданд.

Дар ин лаxзаxo гyрyxи дигари танкxo ба маxбаси Пуди Чархй xамда карда, рoxбарияти ДХДА-ро аз он чо озод намуданд. Баъди озод намудани рoxба-рияти xизб аввадин шуда Асдам Ватанчор (баъдxo вазири адока) аз тан^ои зери итоат доштааш ба тарафи ^аср-маxалли буду боши Довуд тир ходй карда, аз oFoзи табаддудот хабар дод. Аз xавo бошад, xавoпаймoxoи дар он сoлxo сержант С. Гудобзой (баъди пирузй вазири кoрxoи дохида, генерал) ва чанде нагузашта xавoпаймoxoи пoйгoxи авиатсионии Багром таxти фармoндеxии А. ^одир (баъдxo вазири дифоъ, генерад-подковник) бар фарози ^аср пайдо шуда, ба он зарба ворид намуданд [5].

Дар ин лаxза аз тарафи Сурубй дивизияи 7-уми пиёда, ки аз чонибдорони Довуд ва вазир Расулй буд, бо максади кумак ба Довуд ба тарафи ^аср xаракат намуд. Tанкxoвy БTР-xoи бригадаи 4-и зиреxй аз замин ва xавoпаймoxoи чангй аз xавo ба дивизия xамла карда, онро пароканда намуданд. Задyхyрд то шаб давом дошт. Бегoxии рузи 27 апрел АДодир ба забони точикй ва Асдам Ватанчор ба забони пашту аз тарики радио баромад карда, пирузии инкилобро дар AфFOнистoн эълон намуда, ин пирузиро ба заxматкашoни AфFOнистoн табрик гуфтанд.

Дар чаласаи сарони xизб, ки худи xамoн руз ба таври таъчилй барпо шуд, Нур Myxаммад Tаракй - сардори давлат - Раиси Шурои инкилобй ва Сарвазир, Бабрак Кормал - муовин, Дафизулло Амин - муовини аввали Сарвазир ва вазири умури хорича таъйин гаштанд. Дамин тарик, марxалаи аввали Инкилоби Савр ба пирузй расид ва он як соду xашт мox давом кард.

Рoxбарияти ДХДА тамоми кoрxoи омодагй ба инкилобро то лаxзаи охирин аз дустони Шуравии хеш пинxoн дошта, бо oнxo xаттo машваратро раво на-диданд, зеро oнxo бовар доштанд, ки Шyравиxo бо дарназардошти муносиботи хубашон бо Myxаммад Довуд ба ин кор розй нахoxанд шуд. Дар амал бошад, шyравиxo дар замир хoxoни дигаргунй буданд.

Афсари онзамонаи Ситоди Генералии ^yвваxoи Myсаллаxи Иттиxoди Шуравй (сарxанг) генерал-майор А. А. Ляховский дар китоби хеш: «Грагедия и доблесть Афгана» кайд мекунад, ки инкилоб ё табаддулоти ба амал омада намояндагии Шуравй (сафорат) дар Кобул ва хадамоти махсуси моро Foфилгир намуд. Ин xoдиса барои кормандони сафорат монанди «раъду барк дар осмони соф» буд. Агар содатар карда ифода намоем, кормандони сафорати Шуравй «дар хоби Fафлат» монда буданд [б].

Оид ба инкилоб ё табаддулоти xарбй будани таFЙирoти сиёсии дар AфFO-нистон ба амал омадаро собик Сармушовири низомй дар AфFOнистoн дар сол-XOи 1975 - 1979 генерал Лев Горелов чунин арзёбй мекунад: «Умуман ин инкилоб набуд, беxтар мебуд, агар гуем, ки табаддудот буд, ки тавассути як катор афсарони артиш ба амал бароварда шуд» [3].

Дар охирин мoxи декабри соли 1979 ва ба хусус, охирин рyзxoи он, дар xаёти сиёсиву ичтимоии AфFOнистoн якбора чанд xoдисаи бузурги таърихй рух дод, ки oнxo аз OFOЗи марxалаи дувуми Инкилоби Савр шаxoдат медоданд. Ин XOдисаxo иборат буданд аз: кушта шудани Амин, ба сари кудрат омадани

лидерони нав, аз махбаси Пули Чархй озод шудани рохбарони инкилоб ва аз хама охир, вуруди куввахои низомии Шуравй ба хоки Афгонистон.

Дар ин маврид рузномаи «Правда» аз 06.01.1980 менависад: «Вазири корхои хоричии Чумхурии Демократии Афгонистон Шох Мухаммад Дуст изхор доштааст, ки «27 декабри соли 1979 дар Афгонистон хокимият иваз шуд. Барои рохбарй дар кишвар давлати чадид тахти сарварии Бабрак Кормал сари кор омад. Баёнияи давлатхои империалистй ва Хитой дар бораи дар ин ходи-сахо даст доштани Иттиходи Шуравй - ин дуруги махз аст. Ман хамчун вазири корхои хоричии Афгонистон ин акидаро катъиян рад мекунам. Тагйироти дар рохбарии давлат ба амал омада ин кори худи афгонхост.

Баъд аз пирузии Инкилоби апрелии соли 1978, хукумати кишвари мо чандин бор ба Иттиходи Шуравй оид ба расонидани кумакхо, аз чумла, кумакхои низомй мурочиат кардааст. Ман бояд кайд намоям, ки ин кумакхо танхо барои пуштибонй аз муборизаи халки мо бар зидди фитнаи душманони беруна, мукобили дахолатхои афзоянда ва игвогарихо аз хорич ба корхои дохилии мо мебошад.

Бо дарназардошти вазъи мавчуд, мо 28 декабр бо максади пуштибонй ва химоя аз дастовардхои инкилоби апрелй, тамомияти марзиву худудй, истик-лоли миллй, таъмини сулху амният ба Иттиходи Шуравй оид ба расонидани кумакхои таъчилии сиёсй, иктисодй, маънавй ва харбй мурочиат намудем. Дар айёми сипаришуда, чониби Иттиходи Шуравй аз равшан сохтани ин масъалаи барои Афгонистон хаётан мухим хамачониба канор мерафт» [8].

Хамин гуфтахо аз он шаходат медиханд, ки масъала масъалаи сахлу сода нест. Изхороти вазир низ комилан мувофики вазъи он замон набуд ва муаммо-хои зиёде ин чо мавчуд буд, ки тахлили амикро мехохад. Он чй аён аст, ин аст, ки дар хакикат тавассути баталиони «мусалмонй»-и Шуравй, ки мебоист Амин ва хонаводаи уро мухофизат намояд ва ин масъаларо худи Амин чандин маротиба аз шуравихо хоста буд, Хафизулло Амин дар макари хеш аз байн бурда шуда, хукумати у пароканда карда шуд.

Дар хакикат, X,. Амин ва аъзои хукумати у бештар аз 20 маротиба аз ко-тиби Генералии Кумитаи Марказии Хизби Коммунисти Иттиходи Шуравй, Бюрои Сиёсии Кумитаи Марказии Хизби Коммунист ва аъзои миссияи дипломатии Иттиходи Ч,амохири Шуравй дар Кобул расман хохиш намудаанд, ки Иттиходи Шуравй куввахои харбиашро ба Афгонистон ворид намояд. Хафи-зуллох Амин инчунин аз рохбарияти Иттиходи Шуравй хохиш карда буд, ки бо максади мухофизати макарри нави у - ^асри Точбек ва як баталиони Шуравиро ба ихтиёраш гузоранд, зеро у ба вафодории мухофизони афгонистониаш эътимод надошт. ^асри мазкур ба X. Амин бисёр хуш омада буд ва у мехост, ки аз баландии теппаи хушобу хавое дар канори шахр, ки каср дар болои он бино ёфта буд, кишварашро идора намояд.

Рузи 11декабри соли 1979 бо ба инобат гирифтани хохиши Хафизуллох Амин, отряди 154 таъйиноти махсус, ки дар сухбатхо ва гуфтугухо номи баталиони «мусалмонй» - ро гирифта буд, тахти фармондехии майор Холбоев

Дабибчон Точибоевич (миллаташ узбек) чойи будубоши доимияш - шахри Чирчики Чумхурии Узбекистонро тарк карда, сархади давлатии Афгонистонро убур намуд. Дар хакикат, тамоми хайати шахсии ин баталиони алохида аз миллатхои мусалмони чумхурихои Осиёи Марказии пойбанди Шуравй ва пеш аз хама, точикон, узбекхо, казоку киргизхо ва туркманхо иборат ёфта буд, ба гайр аз як нафар.

Дайати шахсй бо хавопаймо ва техникаи чангй бо рохи заминй ба самти Кобул харакат намуд. Ин харакат на бо максади мухофизати ^асри Точбек ва Дафизулло Амин, балки барои аз байн бурдани у ва хукуматаш буд.

Дастаи мазкур дар асоси Директиваи Ситоди Генералии ^уввахои Мусал-лахи Иттиходи Шуравй № 313/02402 аз 28 апрели 1979 ва № 314/2/ 0061 аз 24 июни 1979 дар базаи бригадаи 15 алохидаи таъйиноти махсуси Округи харбии Туркистон дар шахри Чирчики вилояти Тошканди Чумхурии Узбекистон ташкил ёфта буд. Даста 27 декабри 1979 дар амалиёти «Шторм-313» оид ба ишголи ^асри Точбек ширкати фаъол дошта, накши асосиро бозидааст. Пас аз анчоми бомуваффакияти амалиёт, рохбари он, майор Холбоев Д. Т. -полковник Василий Колесник бо навиштани пешниход уро барои кадр намудан ба унвони ^ахрамони Иттиходи Шуравй пешбарй намуд. Натича хамин шуд, ки ба Д. Т. Холбоев ордени Ленин доданд [7].

Тибки маълумоти дар он замон комилан махфй, як руз баъд, яъне рузи 12 декабри соли 1979 чаласаи Бюрои Сиёсии ДКИШ тахти Раёсати Л. И. Брежнев доир гашта буд, ки дар он аз чумлаи аъзои Бюро ашхоси зерин ширкат доштанд: Суслов М.А., Гришин В.В., Кириленко А.П., Пелше А. Я., Устинов Д.Ф., Черненко К.У., Андропов Ю.В., Громико А.А., Тихонов Н.А., Пономарев Б.Н. Дар чаласа рафикон: Андропов Ю.В. (раиси Кумитаи бехатарй), Устинов Д.Ф. (вазири мудофиа) ва Громико А.А. (вазири корхои хоричй) маъруза карда, фикру акида ва накшаи чорабинихои дар пеш истодаро баён намуданд. Ч,аласа дар бораи «Вазъият дар «А» (А-Афгонистон) дар шакли зер карор кабул намуд:

1.Фикру акида ва накшаи чорабинихои аз чониби рафикон Ю. В. Андропов, Д. Ф. Устинов ва А. А. Громико баён гардида, маъкул дониста шавад.

2.Ба рафикони номбурда ичозат дода шавад, ки дар чараёни ичрои ин чорабинихо, дар холатхои зарурй, ба онхо ислохоти хусусияти чузъй дошта ворид намоянд.

3. Масъалахое, ки карори КМ ДКИШ-ро талаб менамоянд, саривакт барои дида баромадан ба Бюрои Сиёсй пешниход карда шаванд.

4.Ичрои хамаи ин чорабинихо ба ухдаи рафикон Ю. В. Андропов, Д. Ф. Устинов ва А. А. Громико гузошта шаванд.

5.Ба рафикони дар боло зикргардида супорида шавад, ки ба Бюрои Сиёсии Кумитаи Марказй оид ба ичрои чорабинихои ба накша гирифташуда ахбор диханд.

Котиби Кумитаи Марказй Л. И. Брежнев.

№997- /як варан;/ П176/125 аз 12.XII.79 [9, 32-33].

Баталиони мазкур баъди расидан ба ^бул дар минтакаи ^аср чо ба чо гар-дида, ба машку тамрин пардохт. Тамоми роxxои рафту омад ба ^аср, даромад ба xудуд ва дохили ^аср, умуман, накшаи ^аср, чойгиршавии xучраxои он ва минтакаи чойгиршавии он пурра омyхта шуда, роxxо ва тарзи xамла ба ^асрро xайати шахсй ба таври пинxонй аз афFонxо машк мекарданд. X,афизуллоx Лмини аз дунё бехабар, аз баландй, аз дохили ^аср ин манзараро дида, хушнуд мегашт ва бо камоли орзуву ният барои чашнгирии Соли нави масеxии 1980 xамачиxата омодагй медид.

Лз гузоришxои пай дар пайи намояндагони Сарраёсати 1-уми ^митаи амнияти давлатй (разведкаи хоричй)-и Иттиxоди Ч,амоxири Шуравй ба Марказ ба хулосае расидан мумкин буд, ки дар сурати ичро нашудани хоxишxои тарафи ЛфFOнистон дар бораи ворид намудани ^увваxои Mусаллаxи Иттиxоди Шyравй ба хоки АфFOнистон, X,афизуллоx Лмин омода аст, ки барои дарёфти кумащои низомй ба Ч,умxурии Исломии Покистон мурочиат намояд. Муло-коти роxбарони ЛфFOнистон ва Покистон такрибан дар моxи декабри соли 1979 ба накша гирифта шуда буд. Покистон бошад, яке аз муттаxидони наздики Иёлоти Mуттаxидаи Лмрико дар Шарки Миёна ва Наздик ба шумор мерафт. Лз ин ру, бо тамоми имконот пеши ин мулокотро гирифтан лозим буд.

Бо дарназардошти вазъияти ба амал омада дар минтака ва чаxон ва бар асоси xуччати xукукй-байналхалкии «^арордод дар бораи дустй, xамсоягии нек ва xамкориxо»,(аз соли 1979), ворид шудани ^увваxои xарбии Иттиxоди Шуравй ба хоки АфFOнистон аз таърихи 25 декабри соли 1979 OFOЗ гардид [4].

Бояд тазаккур дод, ки ворид шудани кувваxои xарбии Иттиxоди Шуравй ба АфFOнистон дар соли 1979 бори аввал ва охир набуд. То ин давра, танxо тайи солxои 1925-1930 Иттиxоди Шуравй се маротибаи дигар ба хоки АфFOнистон лашкар кашида буд.

Бори аввал моxи ноябри соли 1925 Аскарони Сурх ба АфFOнистон xамла намуда, чазираи Ура - TуFай, вокеъ дар рудхонаи Панчро, ки АфFOнистон аз они худ меxисобид, тасарруф намуданд. Хрдисаи мазкур таваччуxи чомеаи чаxониро ба худ чалб кард ва он xамчун нахустин кадам барои вуриди баъдй арзёбй гардид. Иттиxоди Шуравй гарчи акиб нишаста, мочаро хомуш гардида бошад xам, вале рyxияи зиддишуравй дар АфFOнистон ба вучуд овард.

Бори дувум xамлаи Иттиxоди Шуравй ба АфFOнистон ба микёси бузургтар ва даxшатноктар моxxои апрел - майи соли 1929 сурат гирифта буд. Баxонаи xамла ин дафъа - дархости сафири АфFOнистон дар Москва Fулом Набихон бо максади кумак ба Амонуллоxхони Fозй буд, ки чанде пеш аз тарафи X,абибуллоxхони ^лаконй аз тахт дур карда шуда буд. Гурyxи 2000 нафараи аскарони сурхро дар ин xамла собик атташеи низомии сафорати Иттиxоди Шуравй дар ^бул Анатолий Примаков таxти номи мустаори «Витмар» роxбарй мекард. Ин xамла xам бо додани талафоти зиёд, дур афтодан аз акибгоx, хавфи ба муxосира афтодан ва куштори зиёди мардуми маxаллй ба нокомй анчомид ва гурyx мачбур акибнишинй кард.

Хучуми севуми Иттиходи Шуравй ба хоки Афгонистон мохи июни соли 1930 бо максади зарба задан ва нест кардани Иброхимбек босмачии лакай, ки баъд аз талаву торочи мардуми махаллии манотики чануб ва чанубу гарбии кишвар ба Афгонистон фарор карда буд, рух дод [1]

Рузи 27 декабри соли 1979 кабл аз хамла ба ^аср, дар Кобул чаласаи фармондехони амалиёт тахти рохбарии сармушовири харбй, генерал - лейтенант Лев Горелов, ки масъули гузаронидани амалиёт, дакиктараш мархалаи дувуми табаддулоти давлатй таъйин гардида буд, идома дошт. Дар ин чаласа фармондехони баталиони таъйиноти махсус ва гурухи махсуси «Зенит»-и КГБ бори дигар вазифаи дар пешистодаро муайяну мушаххас намуданд. Тасмим гирифта шуд, ки чузъу томи таъйиноти махсус ^асрро аз берун дар ихота мегирад ва вазифааш аз он иборат аст, ки ягон нафарро на аз дохил ба берун ва на аз берун ба дохил рох надихад. Генерал баъди фахмонидани вазифаи вохиди таъйиноти махсус, ба фармондехи он фармонеро дод, ки пеш аз ишголи мавкеи чангй онро ба самъи хайати шахсй расонида, баъд аз он онро нобуд созад.

Дар фармон кайд шуда буд, ки тибки маълумоти махфии агентурии ба даст омада, Амин ва атрофиёни наздики у манфиати халки Афгонистон ва инкилоби Саврро фурухта, ба таври пинхонй бо доирахои империалистй забон як карда, барои анчоми табаддулоти низомй дар мамлакат омодагй мегиранд. ^арзи интернатсионалии мо аз он иборат аст, ки касди бад ва маккоронаи онхоро барбод дихем [9, 38-40].

Баъди огози амалиёт дар ^аср маълум шуд, ки мухофизони дохили ^аср ва мухофизони шахсии Амин бисёр вафодор буда, аз худ шучоату мардонагй нишон дода, монеи пешравии гурухи «Зенит» гаштаанд ва чанд нафари онхоро куштаву захмй кардаанд. Аз ин ру, ротаи таъйиноти махсус, ки дар эхтиёт карор дошт, ба чанг ворид шуда, муковимати афгонхоро шикаста ба харами шахсии Амин ворид гардиданд. Дар миёни кушташудагон часади Аминро, ки дар даст автомати Калашникови барои тухфа ба тарики донагй сохта шуда ва дар тан либосхои киматбахои гражданй дошт, шиносой карда, ба гилеми колини пурнакшу нигоре, ки дар девор овехта шуда буд, печонида, дар БТР бор карда, тахти мурокибати мошинхои зирехй ба Багром оварданд, то ба Бабрак Кормал нишон бидиханд.

Бабрак Кормал аз Дафизуллох Амин бисёр дар харос буд ва чанд муддате, ки дар пойгохи авиатсионии Багром тахти мухофизати Шуравихо карор дошт.

Дар сахнаи сиёсати Афгонистон пайдо шудани хукумати нав бо сарварии Бабрак Кормал ва тасмими ногахонй ва таъчилии кумаки низомй ба Афгонис-тон саволхои зиёдеро ба вучуд овард [9, 40-42].

Хукумати нав таъсис ёфта, Бабрак Кормал - Котиби генералии ДХДА-и ягона ва Раиси Шурои инкилобй интихоб шуд. Ба хайати Шурои инкилобй Султон Алии Киштманд ва Абдул ^одир дохил шуданд.

Ба хайати Хукумат Султон Алии Киштманд - хамчун муовини сарвазир ва вазири ба накшагирй ва чанде баъд сарвазир, Мухаммад Рафеъ - вазири мудофиаи миллй таъйин гардиданд. Чанде нагузашта, Рафеъ аз вазифаи вазири

мудофиа канор рафта ба чойи мавсуф генерал Абдул Кодир вазири мудофиа таъйин гардид.

Бо хамин мархалаи дувуми Инкилоби Савр ба пирузй расида, куввахои дар аввал 50 000 нафараи харбии Иттиходи Шуравй ба кишвари Афгонистон дохил шуданд ва теъдоди ин куввахо баъдан то 110 000 нафар расонида шуд.

Дар ин чанги такрибан 10-сола 13833 нафар шахрвандони Иттиходи Шуравй чонхои ширини худро аз даст дода, даххо хазор нафар захм бардошта, 330 нафарашон беному нишон гардидаанд. Баъдхо бархе аз ин беному нишон гаштагон дар Афгонистон, Покистон ва дигар кишвархо аз худ дарак доданд. Кисми дигарашон хануз беному нишон буда, чустучуйи онхо идома дорад [10].

АДАБИЁТ

1.Абдуллоев К. Сархади Точикистону Афгонистон. (Посуххо ба саволхои хабарнигори радиои «Озодй»).

2.ru.wikipedia.org/wiki/ Апрельская революция в Афганистане.

3.Горелов Л. «Как это было». ArtofWar - Военно - исторический портал.

4.Дауди И. Д. Возвращение из-за «Желтой реки». К 33-й годовщине вывода Советских войск из Афганистана. Источник «Независимая газета»,00:1711. 02. 2022 г.

5.Зирай С. М. «Обзор истории революции и контрреволюции в Афганистане», ru.Wikipedi. о^^Ы/Афганская революция.

6.Ляховский А. А. Трагедия и доблесть Афгана, ч.7, Диктатура пролетариата или диктатура партии (элек. библиотека RoylLib.com), Москва, 1985.

7.ru.wikipedia/org/wiki/«Мусульманские» батальоны.

8.«Правда», 06. 01. 1980, «Ложь разоблочена».

9.Свиридов Георгий. «Черное солнце Афганистана», Москва, 2007, с.32-33; 38-40; 40-42.

10.Холназаров М. «Дар чашмони хотирахо», Душанбе, 2011, с. 360-361.

МАРХДЛАИ ДУВУМИ ИЩИЛОБИ САВР

Муаллиф дар ибтидои макола оид ба сабабхо ва омилхои рух додани инкилоб ё ба ибораи дигар табаддулоти харбй дар Афгонистон 27-уми апрели соли 1978, ки бо номи Инкилоби Савр дар солхои 80-ум ва аввали 90-ум маълуму машхур гашта буд, маълумот додааст. У ба таври муфассал руйи масъалаи пирузии мархалаи дувуми ин инкилоб, ки аз 27-уми декабри соли 1979 огоз гардида, бо аз байн рафтани хукумати каблй бо сарварии Хафизуллох Амин ва ба сари кудрат омадани хукумати нав тахти сарварии Бабрак Кормал ва ворид шудани Куввахои Мусаллахи Иттиходи Шуравй ба хоки Афгонистон ба охир мерасад, муфассал сухан рондааст.

Дар макола, накши Бюрои Сиёсии Хизби Коммунисти Иттиходи Шуравй тахти Раёсати Л. И. Брежнев дар ташкили мархалаи дувуми Инкилоби Савр, ба сари кудрат овардани Бабрак Кормал бо далелхо нишон дода шудааст. Хамзамон дар амалиёти харбй оид ба аз байн бурдани Хафизуллох Амин ва ба тасарруф даровардани макарри у накши баталиони «мусалмонй»-и Вазорати мудофиаи ИЧ.ШС ва гурухи «Зенит» - и КГБ ба таври чолиб инъикос гардидааст.

Ташкили давлати чадиди дастнишондаи Иттиходи Шуравй ва аъзои он баъд аз пирузии мархалаи дувум, аз масъалахои дигарест, ки муаллиф ба он таваччух зохир кардааст.

Дар макола теъдоди умумии шахрвандони Шуравй, аз чумла, шахрвандони Чумхурии Точикистон, ки дар ин чанг чонхои ширини худро аз даст додаанд, микдори беному нишон гаштагон ва захмихо бо аркоми нисбатан дакик бо далелхои мушаххас оварда шудааст.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Муаллифи мавод хамзамон оид ба фаъолияти нерухои НАТО бо сардории Америка тайи наздик ба 20 сол ва миссияи нобарори ин давлати абаркудрати чахон дар ин минтака низ маълумоти кобили таваччух медихад.

Калидвожахо: Афгонистон, Инцилоб, табаддулот, Савр, Амин, Б. Кормал, баталиони «мусалмонй», «Зенит», танк, БТР, цаср, Куввщои Мусаллау, Иттщоди Шуравй, аъзои Бюрои Сиёсй, Багром, Америка, НА ТО.

ВТОРОЙ ЭТАП САУРСКОЙ (АПРЕЛЬСКОЙ) РЕВОЛЮЦИИ

В первой части статьи автор даёт краткую информацию о причинах приведённых народ к революции или военного переворота в Афганистане 27 апреля 1978 года, которая в 70-е и 80-е годы была известна как Саурская революция.

Автор подробно освещает победу второго этапа Саурской революции, которая произошла 27 декабря 1979 года. Результатом, которого стал ликвидирование Х. Амина и его Правительства, приход к власти нового Правительства во главе Бабрака Кармаля, а также ввод Ограниченного Контингента Советских войск в Афганистан.

В статье показана роль Политбюро ЦК КПСС во главе с Л. И. Брежневым в организации и проведение второго этапа Саурской революции, прихода Бабрака Кармаля к власти неопровержимыми фактами. Также указан рещающая роль «Мусульманского батальона и группы «Зенит» в захвате Дворца Х. Амина и физического устранения его сильного хозяина. Организации нового просоветского Правительства и его членов Кабинета после второго этапа победы Апрельской революции.

Приведены в статьи реальные и точные данные о погибших гражданах СССР в этой войне, в том числе, граждан Таджикстана и количество безвести пропавших, поиск части которых на сегодняшний день, продолжается.

Заканчивается статья о 20-летнем прибывание Сил НАТО под руководством США и позорным завершением их миссий в Афганистане.

Ключевые слова: Революция, Афганистан, переворот Саур (апрельская), X Амин, Б. Кармаль, «Мусульманский батальон», «Зенит», танк, БТР, Вооруженные Силы, Советский союз, Политбюро, Баграм, Америка, НАТО.

THE SECOND STAGE OF THE SAUR (APRIL) REVOLUTION

In the first part of the article, the author gives brief information about the reasons for the revolution or military coup in Afghanistan on April 27, 1978, which wasknown as the Saur Revolution in the 70s and 80s.

The author especially and in detail covers the victory of the second stage of the Saur Revolution, which took place on December 27, 1979. The result of which was the liquidation of H. Amin and his Government, the coming to power of a new Government headed by Babrak Karmal, as well as the introduction of a limited contingent of Soviet troops into Afghanistan.

The article shows the role of the Politburo of the Central Committee of the CPSU headed by L.I. Brezhnev in organizing and conducting the second stage of the Saur Revolution, the coming of Babrak Karmal to power with irrefutable facts. The decisive role of the "Muslim battalion and the Zenith group» in the capture of the Palace of H. Amin and the physical elimination of its strong master is also indicated. Organization of the new pro-Soviet Government and its members of the Cabinet after the second stage of the victory of the April Revolution.

The article provides real and accurate data on the dead citizens of the USSR in this war, including citizens of Tajikistan and the number of missing people, the search for some of which continues today.

The article ends with the 20-year stay of the US-led NATO Forces and the shameful conclusion of their missions in Afghanistan.

Key words: Revolution, Afghanistan, coup, Saur (April), H. Amin, B. Karmal, "Muslim battalion", "Zenith", tank, armored personnel carrier, Armed Forces, Soviet Union, Politburo, Bagram, America, NATO.

Сведения об авторе: Холназаров Назар Мирзоевич - старший научный сотрудник Института проблем стран Азии и Европы НАНТ. Адрес: г.734025, Душанбе, проспект Рудаки, 33. Тел: (+992) 501 99 50 33.

Information about the author: Kholnazarov Nazar Mirzoevich - Seniour rereacher at Institite of Asian and European studies under the National Academy of Sciences of Tajikistan. Address: 734025, Dushanbecity, Rudaki Avanue, 33. Tel: (+992) 501 99 50 33.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.