CC BY
17MAMLAKATIMIZDAGI TA'LIM TIZIMIDA RAQAMLI MARKETINGNING O'ZIGA
XOS XUSUSIYATLARI Shamuratov R.Sh.
Toshkent davlat pedagogika universiteti v.b. dotsenti, pedagogika fanlari bo'yicha falsafa doktori
(PhD)
rustammba@yahoo.com +99897 776-81-66 https://doi.org/10.5281/zenodo.8051631
Annotatsiya. Zamonaning jadal rivojlanishida poydevor bo 'lib kelayotgan tizim bu raqamli faoliyatdir. Ushbu maqolada raqamli faoliyatni marketing tizimi bilan bevosita bog'liq holda qo'llash orqali mamlakat rivojining asosi hisoblanmish ta'lim tizimini yuqori sur 'atlarda taraqqiy etishiga ta'sir etuvchi omillar hamda oliy va o'rta maxsus ta'lim tizimida amalga oshirish mumkin bo'lgan raqamli marketing strategiyalari tadbiq qilinadi.
Kalit so'zlar: raqamli marketing, raqamli texnologiya, marketing strategiyalari, ta'lim tizimi, oliy ta'lim.
Bugungi kunda barcha ta'lim muassasalaridagi o'z xizmatlari darajasini yaxshilash va uni xalqaro standartlariga moslashtirish asosiy maqsad hamda vazifalardan biri hisoblanadi. Ko'plab sohalar kabi raqamli marketingni qo'llash orqali ta'lim sohasini targ'ib qilish ta'lim muassasalariga ko'proq talabalarni jalb qiladi. Davlatning ijtimoiy sohasini bevosita belgilab beruvchi ushbu tizimni zamonaviy texnologiyalar va xalqaro darajada amaliyotda qo'llanib kelayotgan uslublar orqali rivojlantirish oldimizdagi ulkan maqsadlardan biri hisoblanib kelmoqda. Ta'kidlab o'tish joizki, 2017-2021 yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishiga asoslangan Harakatlar strategiyasida "uzluksiz ta'lim tizimini yanada takomillashtirish, sifatli ta'lim xizmatlari imkoniyatlarini oshirish, ta'lim va o'qitish sifatini baholashning xalqaro standartlarini joriy etish asosida oliy ta'lim muassassalari faoliyatining sifatini hamda samaradorligini oshirish" kabi ustuvor vazifalar belgilab qo'yilgan. O'zbekiston Respublikasida ta'lim tizimini takomillashtirish davlat siyosati darajasida qaraladi. Bunga misol tariqasida "Ta'lim to'g'risida"gi qonun va bir nechta ta'limga aloqador qarorlarning qabul qilinishini ko'rsatib o'tishimiz mumkin. Ushbu qaror va qonunlar nafaqat ta'lim sifatini va uning xizmatini oshirish va yaxshilashda, balki O'zbekistonda ta'lim oluvchilarning huquqini yanada kengaytirish maqsad qilingan. Shuningdek, O'zbekiston Respublikasi Qonunchilik palatasi tomonidan 2020-yil 19-mayda qabul qilingan va O'zbekiston Respublikasi Senat tomonidan 2020-yil 7-avgustda ma'qullangan "Ta'lim to'g'risida"gi qonunda quyidagilar keltirib o'tilgan, ya'ni:
"Jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib chiqishi, e'tiqodi, shaxsiy va ijtimoiy mavqeyidan qat'i nazar, har kimga ta'lim olishi uchun teng huquqlar kafolatlanadi. Ta'lim olish huquqi:
- ta'lim tashkilotlarini rivojlantirish;
- ta'lim tashkilotlarida innovatsion faoliyatni qo'llab-quvvatlash va o'quv dasturlarini innovatsion texnologiyalarni qo'llagan holda amalga oshirish; ishlab chiqarishdan ajralgan (kunduzgi) va ajralmagan holda (sirtqi, kechki, masofaviy) ta'lim olishni tashkil etish;
- kadrlarni tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish;
- umumiy o'rta, o'rta maxsus ta'limni va boshlang'ich professional ta'limni bepul olish;
- oilada yoki mustaqil o'qish orqali ta'lim olgan fuqarolarga, shuningdek umumiy o'rta ta'lim olmagan shaxslarga akkreditatsiyadan o'tgan davlat ta'lim muassasalarida eksternat tartibida attestatsiyadan o'tish huquqini berish orqali ta'minlanadi."
Ta'lim olishga bo'lgan huquqlarning kengayishi bu albatta yaxshi natij alarga olib keladi, shu bilan bir qatorda ta'lim xizmatlari sifatini oshirishga ham turtki bo'ladi. "Xalqaro standartlarga moslashtirish" vazifasi zamirida raqamli texnologiyalar asosida raqamli ta'lim tizimini amaldagi faoliyatini yuksaltirish lozimligini ta'kidlab o'tish joizdir.
Inson kapitalini shakllantirish bosqichlarida so'nggi yillarda ko'plab sohalarda intellektual va raqamli texnologiyalarga alohida urg'u berilmoqda. Dunyo bo'ylab davlat miqyosida raqamli boshqaruv o'tib borilar ekan, shu bilan bir qatorda ta'lim tizimini ham bosqichma-bosqich raqamlashtirish ustida izlanishlar olib borilmoqda. Bu bilan jamiyatning nafaqat ijtimoiy, balki iqtisodiy taraqqiyotini belgilash yanada oydinlashishi kuzatilmoqda. Natijalarni yanada samaraliroq va sifat darajasini mukammallashtirish maqsadida ta'lim sohasida raqamli marketing tizimlaridan foydalanish va strategik qo'llash ommalashmoqda. Bu mavzuda yurtimizda ham o'rta ta'limdan boshlab oliy ta'lim tizimida raqamlashtirish ustida ilmiy ishlar olib borilmoqda. Ta'limga innovatsion yondashuv va zamonaviy ta'lim konsepsiyalarini rivojlantirish bo'yicha "Integration of science", "Pedagogs", "Science and education" hamda "Academic research of educational sciences" kabi xalqaro jurnallarda va ilmiy-amaliy konferensiyalarda tadqiqotchilarimiz o'z uslub va takliflari bilan so'nggi yillarda faol ekanliklarini hamda bu mavzu yanada dolzarb muhokama markazida ekanligini kuzatish mumkin.
Izlanish davomida ta'lim tizimida doimiy kuzatiladigan o'zgarishlarni hisobga olgan holda uni raqamli marketing strategiyalaridan foydalanish orqali rivojlantirish uslublari, shuningdek, davlat miqyosida ta'lim tizimida tahsil oluvchilar qamrovini raqamli tizim orqali oshirish uchun va uning iqtisodiy-ijtimoiy hayotga ta'sirini o'rganish maqsadida birlamchi hamda ikkilamchi ma'lumotlar asosida tahlil olib boriladi. Tahlil mobaynida qiyosiy tahlil, guruhlash, statistik tahlil, tizimli yondashuv, kuzatuv va sintez kabi usullar orqali mutaxassislarning izlanishlariga tayangan holda muhokama mavzusining ustuvor maqsadlari va yechimlari taklif etilgan. Shuningdek, ta'lim tizimini xalqaro standartlarga mos bo'lishi va jahon reytinglariga kirishi uchun asos bo'lishi mumkin bo'lgan uslub va strategik marketing rejalari ta'kidlab o'tilgan.
Bugungi raqamli landshaftda bo'lajak talabalar maktablar, kollejlar va universitetlarni Google kabi qidiruv tizimlarida topadilar. Universitetlarning ushbu qidiruvl arda ko'rinishi SEO, Facebook reklamalari va ta'lim muassasalari uchun Google reklamalari bilan bog'liq. Agar taklif beruvchi ko'proq talabalarni jalb qilishni va universitetining onlayn ko'rinishini oshirishni istasa, universitetlar uchun raqamli marketing bo'yicha ushbu takliflar ularning maqsadiga mos keladi. Bundan tashqari quydagilar alohida o'rganilishi va amaldagi holati muhim hisoblanadi deb o'ylaymiz, yani:
S Ta'lim muassasasining ijtimoiy raqamli rolini oshirish. Ijtimoiy media oliy ta'limda raqamli marketing uchun birinchi raqamli vositadir. Nega? Chunki talabalar amalda ijtimoiy tarmoqlarda yashaydilar.
S Videomarketingdan maksimal darajada foydalanish. Video kontenti matn yoki tasvirga asoslangan kontentga nisbatan ancha ko'proq qiymat taklif qiladi. Shuningdek u kontenti ham juda ko'p qirrali. Hozirgi kunda jahon universitetlari veb -saytlariga ko'proq tashrif
buyuruvchilarni jalb qilish va ularni o'zgartiruvchi etakchiga aylantirish uchun video kontentidan foydalanmoqda. Video bo'lajak talabalarga ta'lim berish va ularni talabalar hayoti uchun tayyorlash uchun ajoyib vositadir.
S Samarali qarorlar qabul qilish uchun ma'lumotlarni tahlil qilish va kuzatish. Google Analytics foydali ma'lumotlarni taqdim etsa -da, veb-sayt sahifalaridagi aniqroq faollikni kuzatish uchun maqsadlarni belgilash Google Analytics avtomatik ravishda taqdim etadigan narsalardan yuqori va undan tashqari kuchli ma'lumotlarni taqdim etadi. Bu ma'lumotlar o'quvchilarning sayt bilan qanday munosabatda bo'lishini va ular qanday harakatlar qilishini yaxshiroq tushunishga yordam beradi. Maqsadlarni kuzatish orqali saytning qaysi sohalari yaxshi ishlashini va qaysi biri yaxshilanishi mumkinligini ko'rish mumkin. Kuzatuv orqali turli segmentlardagi auditoriyani maqsad qilib olish uchun samarali qarorlar qabul qilishda bunda yordam beradigan reklama va boshqa pullik kampaniyalar uchun ma'lumotlardan foydalanish mumkin.
Umuman olganda, tezkor va qulay platformalar, ilovalar ishlab chiqish orqali davlat miqyosidagi mumkin bo'lgan sohalardagi oliy ta'lim muassasalari uchun online, masofaviy va gibrid ta'lim tizimida o'rinlar yaratish hamda imkon qadar ularda maksimal ta'lim sifatini ta'minlashdir. Bu orqali ta'lim tizimidagi qamrovni samarali kengaytirish mumkin. Buning natijasida esa talabalar tomonidan raqamli platformalarga bo'lgan ehtiyoj tabiiy ravishda oshib boradi. Sh bilan birga, brand xabardorligini oshirish uchun xalqaro reklama displaylaridan foydalanish orqali davlat ta'lim tizimiga dunyo talabalarini jalb qilish va ilmiy salohiyat ham da ta'lim sifati bo'yicha yuqorida aytib o'tilgan taraqqiyot maqsadlarida belgilangan reytinglardan o'rin olish mumkindir.
REFERENCES
1. PF-4947-son 07.02.2017yil. O'zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo'yicha Harakatlar strategiyasi to'g'risida.
2. Qonunchilik palatasi tomonidan 2020-yil 19-mayda qabul qilingan Senat tomonidan 2020-yil 7-avgustda ma'qullangan "Ta'lim to'g'risida"gi qonun
3. A.Sh.Ganijonovna. "Ta'lim sohasida innovatsion metodlardan foydalanish" JOURNAL OF MARKETING, BUSSINES AND MANAGEMENT. Volume 1 ISSUE 6, 2021 www.jmbm.uz
4. Alan Charlesworth. Absolute essentials of digital marketing. Routledge-2020. 101 p.
5. Philip Kotler, H. Kartajaya, I. Setiavan. Marketing 4.0 moving from traditional to digital. 2016
