Научная статья на тему 'МАЛИНА МЕВАЛАРИНИ ТЕРИШ ВА САҚЛАШ СБОР И ХРАНЕНИЕ ЯГОДОВ МАЛИНЫ'

МАЛИНА МЕВАЛАРИНИ ТЕРИШ ВА САҚЛАШ СБОР И ХРАНЕНИЕ ЯГОДОВ МАЛИНЫ Текст научной статьи по специальности «Науки о Земле и смежные экологические науки»

88
31
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
малина меваси / териш / идишлар / сақлаш / сақлаш усуллари.

Аннотация научной статьи по наукам о Земле и смежным экологическим наукам, автор научной работы — Нурмуҳаммад Улуғбек Ўғли Ортиқбоев, Асқарбек Асадуллаевич Сафаров, Шухрат Махмутович Ахмедов

Ушбу мақолада малина меваларини теришни тўғри ташкил қилиш ва теришда ишлатиладиган идишлар ҳамда терилган маҳсулотларга дастлабки ишлов бериш ва уларни сифатли сақлаш технологиялари бўйича маълумотлар берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о Земле и смежным экологическим наукам , автор научной работы — Нурмуҳаммад Улуғбек Ўғли Ортиқбоев, Асқарбек Асадуллаевич Сафаров, Шухрат Махмутович Ахмедов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «МАЛИНА МЕВАЛАРИНИ ТЕРИШ ВА САҚЛАШ СБОР И ХРАНЕНИЕ ЯГОДОВ МАЛИНЫ»

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 ME VA CHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHID^ILM-FANYUTUQLAR^

МАЛИНА МЕВАЛАРИНИ ТЕРИШ ВА САЦЛАШ СБОР И ХРАНЕНИЕ

ЯГОДОВ МАЛИНЫ

Нурмухаммад УлуFбек уFли Ортикбоев Аскарбек Асадуллаевич Сафаров Шухрат Махмутович Ахмедов

Академик М.Мирзаев номидаги богдорчилик, узумчилик ва виночилик илмий-тадкикот институти, Тошкент давлат аграр университети

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада малина меваларини теришни тугри ташкил килиш ва теришда ишлатиладиган идишлар хамда терилган махсулотларга дастлабки ишлов бериш ва уларни сифатли саклаш технологиялари буйича маълумотлар берилган.

Калит сузлар: малина меваси, териш, идишлар, саклаш, саклаш усуллари.

Резаворлар ичида малина мевалари узига хос хусусиятлари билан бошкаларидан ажралиб туради.Мевалари эти юмшоклиги сабабли теришда бирмунча кийинчиликлар тугдиради. Саклаш жараёни хам бирмунча мураккаб кечади. Малина меваларини совутгичли омборларда, мевалари эзилиб, майдаланиб сифати бузилмаслиги учун кичик хажмли пластик идишларда саклаш максадга мувофик.

Малинанинг мевалари бир муддатда етилмайди, улар навига ва об-хаво шароитига караб, 2-3 кундан оралатиб 30-35 кун давомида терилади. Махсулот эзилиб кетмаслиги учун жуда эхтиётлик билан териш керак. Эзилган ва касалланган мевалар алохида идишга терилади, шу билан бирга 1 см чамаси мевабанди билан узилиши керак. Мева эрталаб, шудринг пайтида ёки ёмгир ёккандан кейин терилмайди [3].

Пайрахасимон юпка тилинган (камарсимон) тахтадан ясалган ёки тол новдаларидан тукилган 2-2,5 кг ли саватлар хосил териш ва уларни ташиш учун кулайдир. Хрсилни катта идишларга териш ва ташишда юмшок идишлардан фойдаланиш меваларни бир идишдан иккинчисига бушатиш мувофик курилмайди, чунки малина жуда нозик мева булганидан катта идишларда зичланиб эзилади, шикастланади ва тез бузилади.

Баъзан ташиш вактида мева тулдирилган саватларнинг 4-

523

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 ME VA CHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHID^ILM-FANYUTUQLAR^

6 таси битта килиб богланади. Саватларни жунатиш олдидан уларнинг усти юпка дока билан ёпилади. Унинг четлари саватнинг юкориги гардишига тикиб куйилади. Саватлар (галвирлар) устки кирраси билан бир текис килиб мевага тулдирилиши керак (1-расм).

1-расм. Малина териш учун мулжалланган сават идишлар

Саватлар богланадиган булса, улар мева билан тулдирилганда уртаси четидан бироз баландрок булиши лозим. Бу холда сават устига ёпилган дока меваларга тегиб туради. Олис масофаларга юбориладиган мевалар зудлик билан темир йул станцияси ёки аэропортга олиб борилиши керак. Яхши сакланиши учун махсулот музлатилади. Бу холда улар таъми ва озиклик кийматини йукотмайди.

Мевани бир идишдан иккинчисига бушатилмайди. Мева солинган саватлар сояда туриши керак. Жойида истеъмол килинадиган мевалар, савдо ташкилотларига юборилгунча салкин ертулада сакланади [4].

Малина меваларини саклашда, хар кандай резавор мевалар сингари малина мевалари хам кам сакланувчан махсулотлар жумласидандир. Ушбу махсулотларнинг сакланувчанлигини ошириш учун бир неча хил саклаш усуллари кулланилади.

Малина мевалари асосан совутгичларда, газ мухити бошкариладиган омборларда, вакуум усулида ва жадал музлатиб сакланганда нисбатан купрок сакланиши мумкин.

Совутгич омборларда хароратни 0...+1°C оралигида ушлаб, хавонинг нисбий намлиги 90% булишини таъминлаган холда малина 20-30 кун саклаш мумкин.

Малина меваларини вакуум халтачаларда (0,5 кг) саклаш хозирги вактда кенг ривожланмокда. Бунда малина мевалари дастлаб саралаб олинади ва махсус герметик ёпиладиган халтачаларга жойланади. Сунгра ушбу халтачалардаги хаво махсус ускунада суриб олинади ва халтачалар герметик ёпиб куйилади.

524

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 MEVACHILIK VA UZUMCHILIKNING

RI^OJLAäiSmiS^iiMlmmmYmmmäimSL

Аммо бу усулнинг камчилик томони шундаки, у жуда кимматга тушади. Уларни узок муддат саклаб булмайди. Бундай пакетчаларни ташиш хам бирмунча нокулай, улар омборларда жойланганда жуда катта майдон талаб этади. Шу боис бу усулда малина меваларини саклаш кичик хажмларда, супермаркетлар микёсида фойдаланилади.

Малина меваларини катта хажмда саклашда жадал музлатиб саклаш энг истикболли усул хисобланади. Хрзирги кунда дунёнинг купгина мамлакатларида резавор меваларни жадал музлатиб саклаш ва музлатилган холида ташиш кенг ривожланмокда. Малинани жадал музлатиб саклаш - бу улардаги фойдали микро ва макроэлементларнинг бутун тупламини саклаб, узининг таъми ва ташки куринишини йукотмасдан резаворларнинг саклаш муддатини оширишга имкон берувчи технологик жараёндир (2-расм). Бундай саклашдан сунг махсулотни сотиш муддати 8-9 ойгача ошади ва махсулотнинг табиий йукотиш микдори сезиларли даражада камаяди. Жараён 4 соат ичида содир буладиган +5 дан -18°C гача булган хароратнинг боскичма-боскич пасайиши хисобланади [5].

2-расм. Малина меваларини жадал музлатиб саклаш

Бугунги кунда юртимизда малина мевасига булган талабнинг ортиши натижасида фермер хужаликлари богларида малиназорлар барпо этиш жадал ривожланмокда. Биламизки, малина кайта ишлаш саноатида хам кимматли хом-ашё хисобланади. Албатта етиштирилган махсулотни сифатли, нест-нобуд килмасдан териб олиш ва уни саклаш хамда кайта ишлаш олдидан меваларга дастлабки ишлов бериш жараёнларини тугри ташкил килиш мухимдир. Мамлакатимизда малина мевасини нафакат ички бозорга балки ташки бозорга хам экспорт килиш ривожланиб бормокда. Халкаро тахлилчиларнинг фикрича, 2021 йилнинг август ойида Узбекистон Россия бозорига музлатилган малинанинг

525

ytadq^

Volume 3 | Special Conference 1 | 2022 MEVACHILIK VA UZUMCHILIKNING RIVOJLANISHIDA ILM-FAN

биринчи тарихий партиясини муваффакиятли жунатди [6]. Умуман, август-сентябрь ойларида Узбекистондан Россияга жами 83 тонна музлатилган малина етказиб берилган. Албатта, бу нисбатан кичик хажм, бирок, Узбекистан музлатилган малина экспортининг жуда фойдали сегментига кириб бораётганининг узиёк жуда яхши янгиликдир.

Малина меваларини техник пишиш муддатида териш, ихчам контейнер идишларда ташиш хамда музлатгичли омборхоналарда саклаш эвазига иктисодий самарадорликка эришилади. Шунинг билан сохани экспорт салохиятини оширишга хизмат килади.

REFERENCES

1. Абдуллаев Р.М., Ягудина С.И. Томоркаларда етиштириладиган резавор мевалар. Тошкент: "Мехнат", 1989. - Б. 71-80.

2. Жураев Р, Алимов О. - Бозор иктисодиёти шароитида кишлок хужалиги махсулотларига товар ишлов бериш ва реазилация килиш, Тошкент, ТошДАУ,

3. Ризаев Р.М., Жураев Р. Меваларни териш, ташиш ва жойлаш, Тошкент, УзминТИ, 1986.

4. Richard C.F., Harvey K.H. Raspberries. CAB International 2013. - P 2-8.

5. https://east-fruit.com/uz/dolzarb/ozbekiston-rossiyaga-muzlatilgan-malina-eksportini-oshirmoqda/

https://ref-konteyner.ru/shokovaya-zamorozka/yagody/malina

1999.

Google Scholar

Respublika anjumani

15-iyun, 2022

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.