Научная статья на тему 'МАЛАКАЛИ ГАНДБОЛЧИЛАРНИНГ ТЕХНИК ҲАРАКАТЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ'

МАЛАКАЛИ ГАНДБОЛЧИЛАРНИНГ ТЕХНИК ҲАРАКАТЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CC BY
12
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Fan-Sportga
Область наук
Ключевые слова
ДАРВОЗА БУРЧАКЛАРИГА ТЎП ОТИШ / НАЗОРАТ қИЛИШ / МАЛАКАЛИ ГАНДБОЛЧИЛАР / ТАНАНИ ЧАП ТОМОНГА АЙЛАНТИРИШ / ТАНАНИ ЎНГ ТОМОНГА АЙЛАНТИРИШ / НИШОНЛАРГА ОТИЛГАН ТЎПЛАР

Аннотация научной статьи по искусствоведению, автор научной работы — Мўминов А.Ш.

Ушбу мақолада малакали гандболчиларнинг дарвоза бурчакларига турли функционал ҳолатлардан тўп отиш техник ҳаракатлари, машғулот жараёнини назорат қилиш, ҳаракат аниқлигини ихтисослаштирилган машқлар ёрдамида шакллантириш, уларни объектив тестлар асосида баҳолаш ишлари тадқиқ этилган.В статье рассмотрены технические действия квалифицированных гандболистов по забрасыванию мяча в углы ворот из различных функциональных ситуаций. На основе объективных тестов оцениваются управление тренировочным процессом, формирование точности движений с помощью специализированных упражнений.The article considers the technical actions of qualified handball players in throwing the ball into the corners of the goal from various functional situations, the management of the training process, the formation of the accuracy of movements with the help of specialized exercises, their evaluation based on objective tests are studied.В статье рассмотрены технические действия квалифицированных гандболистов по забрасыванию мяча в углы ворот из различных функциональных ситуаций. На основе объективных тестов оцениваются управление тренировочным процессом, формирование точности движений с помощью специализированных упражнений.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «МАЛАКАЛИ ГАНДБОЛЧИЛАРНИНГ ТЕХНИК ҲАРАКАТЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ»

Муаллиф билан богланиш учун:

abror_handbaH@gmail.com

Аннотация

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

Педагогика фанлари буйича фалсафа доктори (PhD), доцент А.Ш. МУМИНОВ1

:Узбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети, Чирчщ шахри, Узбекистон

МАЛАКАЛИ ГАНДБОЛЧИЛАРНИНГ ТЕХНИК ХДРАКАТЛАРИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Annotation

В статье рассмотрены технические действия квалифицированных гандболистов по забрасыванию мяча в углы ворот из различных функциональных ситуаций. На основе объективных тестов оцениваются управление тренировочным процессом, формирование точности движений с помощью специализированных упражнений.

Ключевые слова: угловые удары, контроль, квалифицированные гандболисты, поворот корпуса влево, поворот корпуса вправо, удары от ворот.

Ушбу маколада малакали гандболчиларнинг дарвоза бурчакларига турли функционал ^олатлардан туп отиш техник ^аракатлари, машгулот жараёнини назорат килиш, ^аракат аниклигини ихтисослаштирилган машклар ёрдамида шакллантириш, уларни объектив тестлар асосида ба^олаш ишлари тадкик этилган.

Калит сузлар: дарвоза бурчакларига туп отиш, назорат цилиш, малакали гандболчилар, танани чап томонга айлантириш, тананиунг томонга айлантириш, нишонларга отилган туплар.

The article considers the technical actions of qualified handball players in throwing the ball into the corners of the goal from various functional situations, the management of the training process, the formation of the accuracy of movements with the help of specialized exercises, their evaluation based on objective tests are studied.

Key words: corner kicks, control, qualified handball players, body turn to the left, body turn to the right, goal kicks.

со см о

CM

to ra t

0 d w

1

с to

Долзарблиги. Х,ар бир спорт турида координа-цион кобилиятлар, шу жумладан харакат аниклиги, узига хос хусусиятлар билан фаркланади. Спорт уйинларида, масалан, объектни кузатиш, тахлил килиш (тупнинг учиш тезлиги, жамоадош ёки ракиб уйинчиларнинг харакатланиш тезлиги, йуналиши ёки жойлашиши), реакция курсатиш учун фойдали вазиятни танлаш ва вакт-ораликни мулжалга олиш каби кобилиятлардан ташкари максадли харакат натижадорлигига эришиш имконияти яна бошка ута долзарб ва мухим кобилиятларга хам боглик эканлиги маълумдир. Жумладан, тупни хис килиш (масалан, унинг эластиклик даражаси, огирлиги, яссилиги ва х.к.), проприоцепторлар оркали мушакларни киска-риш кучи ёки тезлигини хис килиш, объект томон реакция курсатишда вакт-ораликни хис килиш, тана ёки тана кисмларини фазода харакатланиш ёки жой-лашиш хусусиятларини хис килиш (масалан, турли холатларда статик мувозанатни саклаш ёки харакат давомида динамик мувозанатни саклашда) каби коби-лиятлар хам уз вактида зарур харакат координацияси ва унинг аниклигини таъминлашга хизмат килади.

Бундай хислат ва кобилиятлар, аксарият мута-хассис-олимларнинг таъкидлашича, хар бир спорт уйинининг (гандбол, баскетбол, футбол ва х.к.) узига хос хусусиятларига мос аник максадга каратилган жисмоний ва техник-тактик машкларни моделлашти-рилган уйин вазиятларида мунтазам куллаб бориш натижасида самарали шаклланиши мумкин экан. Бошкача килиб айтганда, спорт уйинларига хос ко-ординацион кобилиятларнинг кайд этилган таркибий компонентлари спортчиларда жисмоний сифатлар ва техник-тактик усуллар канчалик шаклланиб борса, улар шунчалик суръат билан сайкал топиб бориши мумкин [3,4,5,6,9,13].

Тадкикотнинг максади малакали гандболчилар-

нинг дарвозага туп отишдаги техник харакатларини назорат килиш ва уларни такомиллаштиришга баги-шланган.

Тадкикотни ташкил килиш усуллари.

Тадкикот усуллари мавзуга тегишли булган мах-сус илмий-услубий манбаларни тахлил этиш, илгор тажрибани урганиш, педагогик кузатиш ва тахлил килиш усуллари, педагогик тесталаш, матиматик статистика усуллари хизмат килди.

Тадкикот вазифалари:

Тадкикотда биз томонимиздан ишлаб чикилган ва Узбекистон гандбол федерацияси томонидан тасдикланган куйидаги педагогик тестлардан фой-даланилди:

- гандбол дарвозасидан 9 метр ораликда туриб, тинч холатда дарвоза бурчакларида урнатилган нишонларга 5 мартадан тупни отиш аниклигини бахолаш тести;

- танани 5 марта чап томонга айлантириш таъси-рида нишонларга отилган туплар аниклигини бахолаш тести;

- танани 5 марта унг томонга айлантириш таъси-рида нишонларга отилган туплар аниклигини бахолаш тести.

Тадкикотнинг объекти сифатида Узбекистон давлат жисмоний тарбия ва спорт университети гандбол мутахассислигида тахсил олувчи малакали гандболчилари жалб этилган.

Тадкикот натижалари ва унинг мухокамаси. Спортчиларда бош ёки танани айланма йуналишда харакатлантириш таъсирида мувозанат саклаш ко-ординациясининг издан чикиши ва бундай холат техник-тактик харакатлар аниклигига салбий таъсир курсатиши биринчи бобда асослаб берилган. Шу билан бир каторда юртимизда фаолият курсатиб келаётган бир катор мутахассис-олимлар уз диссерта-цияларида шундай муаммони очиб беришга мувоффак

12

www.fansports.uz

№1-2023

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

булишган, унацай спортчи учун бош ёки танани чап томонга айлантириш цулай, чап томонга - ноцулай экан, чапацай учун аксинча. Унацай спорчи бош ёки танасини чап томонга айлантирганда, у уз мувоза-натини нисбатан узоцроц сацлаши мумкин экан, чап томонга айлантирганда - мувозанат сацлаш вацти цисцароц кечар экан Лекин,чап ва унг томон буйлаб айланма харакатларни бажариш юкламаси, масалан, гандболда тупни дарвозага (ёки нишонга) отиш аниц-лигига цандай таъсир курсатиши, чап ва унг томонга айланиш таъсирида аниц отилган туплар уртасида юзага келиши мумкин булган асимметрик фарцни симметризациялаш мумкинми деган муаммо хали уз ечимини топмаган [9,10,11,12].

Ана шу муаммони биз гандболда тупни дарвоза бурчакларига урнатилган нишонларга отиш мисолида ургандик. Бундай тадцицотни ташкил цилишда махсус ишлаб чицилган ва объективлиги тасдицланган тест-лардан фойдаландик ва уни хал этиш мацсадида биз 7 ойлик педагогик тажриба давомида махсус тадцицот утказдик. Ушбу тадцицотда назорат ва тажриба гу-рухларига мансуб малакали гандболчиларда тинч

холатда, танани 5 мартадан чап ва унг томонларга айлантириш таъсирида тупни дарвоза бурчакларига урнатилган нишонларга отиш аницлигининг тажриба давомида узгариш динамикаси урганилди. Тадцицот натижалари шуни курсатдики, тинч холатда дарво-занинг устки чап бурчагидаги нишонга 5 имконият-дан туп отиш аницлиги анъанавий машгулотларда шугулланишни давом эттирган НГда тажрибадан аввал уртача 3,57±0,63 мартани ташкил этган булса, тажриба якунига келиб ушбу курсаткич 3,07±0,53 мартага ортди (р>0,05) ёки бу курсаткичларнинг ка-майиш фарци 0,50 марта (14,01%) билан ифодаланди (1-жадвал). Тажриба давомида уз машгулотларида биз томонимиздан ишлаб чицилган махсус машцларни мунтазам цуллаб борган ТГда эса мазкур курсаткичлар 3,46±0,62 мартадан 4,43±0,77 мартагача ортди (р<0,01) ёки аниц отилган туплар фарци 0,97 мартани ташкил этди (28,03%). Тупни устки унг бурчакдаги нишонга отишда аниц отилган туплар НГда тажриба давомида 2,07±0,38 мартадан 2,05±0,27 мартагача камайганли-ги кузатилди (р>0,2) ёки намойиш фарци 0,12 марта билан ифодаланди (5,53%). ТГда бу курсаткичлар

Жадвал

Малакали гандболчиларнинг дарвозага туп отиш натижалари

Реакция турлари Гу-рух Тажрибадан аввал Тажрибадан кейин Усиш суръати 1 Р

X о V X о V абсолют нисбий

Тинч холатда аниц отилган туплар сони (5 у риниш/марта)

Устки чап нишон НГ — 3,57 ЗДб 0,63 062 17,65 17,92 3,07 4ДЗ 0,53 077 17,26 17,38 -0,50 0,97 14,01 28,03 2,27 3^67 <0,05 <0,01

Устки унг нишон НГ ТГ 2,17 2$7 0,32 оЖ 14,75 2,05 ЗД7 0,27 063 13,17 -0,12 5,53 1,07 4/72 >0,2

16,72 16,28 1,00 34,84 <0,001

Пастки чап нишон НГ ТГ 3,52 зЖ 0,59 061 16,76 17,89 2,89 4^69 0,48 081 16,61 17,27 -0,63 1,28 17,90 37,54 3,10 4/72 <0,01 <0,001

Пастки унг нишон НГ ТГ 2,03 2/34 0,33 0А2 16,26 1,86 3^23 0,30 056 16,13 -0,17 8,37 1,43 4/76 >0,1

17,95 17,34 0,89 38,03 <0,001

Уртача курсаткичлар НГ ТГ 2,82 ЗД)2 0,47 053 16,67 17,55 2,47 4Д)6 0,40 069 16,19 17,00 -0,35 1,04 12,41 34,44 2,12 >0,05 <0,001

Танани чап томонга 5 ма рта айлантириш таъсирида аниц отилган тупла р сони (5 уриниш/марта)

Устки чап нишон НГ ТГ 2,81 2/32 0,31 ОМ 10,95 18,97 2,64 3^26 0,27 060 10,23 18,40 -0,19 0,94 6,71 40,52 1,73 4/73 >0,05 <0,001

Устки унг нишон НГ ТГ 2,88 2Д9 0,25 0ДО 8,68 18,26 2,72 ш 0,23 053 8,46 17,49 -0,16 0,84 5,56 38,36 1,76 4/73 >0,05 <0,001

Пастки чап нишон НГ ТГ 1,96 2^71 0,33 052 16,84 1,81 ЗД!2 0,29 071 16,02 -0,15 7,65 1,28 4/72 >0,2

19,19 18,59 1,11 10,96 <0,001

Пастки унг нишон НГ ТГ 1,97 2^31 0,33 ОМ 16,75 1,85 3^24 0,29 059 15,68 -0,12 6,09 1,02 4/73 >0,3

19,05 18,21 0,93 40,26 <0,001

Уртача курсаткичлар НГ ТГ 2,41 2/38 0,31 оЖ 12,86 3,24 3/34 0,27 061 11,95 -0,15 6,22 1,37 4/74 >0,1

18,91 18,26 0,96 40,34 <0,001

Танани унг томонга 5 ма рта айлантириш таъсирида аниц отилган туплар сони (5 уриниш/марта)

Устки чап нишон НГ ТГ 1,43 1/32 0,28 026 19,58 1,28 ш 0,24 059 18,75 -0,15 10,49 1,52 4/72 >0,1

19,70 19,47 1,71 +29,55 <0,001

Устки унг нишон НГ ТГ 1,38 1Д8 0,27 023 19,57 19,49 1,13 2^84 0,22 055 19,47 19,37 -0,25 1,66 18,12 +40,68 2,69 4/73 <0,05 <0,001

Пастки чап нишон НГ ТГ 1,36 1/37 0,27 027 19,85 19,71 1,12 ЗД)9 0,22 060 19,64 19,42 -0,24 1,72 17,65 +25,55 2,58 4/71 <0,05 <0,001

Пастки унг нишон НГ ТГ 1,32 1/38 0,26 027 19,70 19,57 1,07 ЗД)8 0,21 059 19,63 19,16 -0,25 1,70 18,94 +23,19 2,80 4/75 >0,01 <0,001

Уртача курсаткичлар НГ ТГ 1,37 1/31 0,27 026 19,71 19,85 1,15 здп 0,22 058 19,13 19,27 -0,22 1,70 16,06 +29,77 2,36 4/73 <0,05 <0,001

Изох;: танани у ёки бу томонга 5 мартадан айлантириш хар бир урунишдан аввал амалга оширилади.

ГО

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

со см о см

го га

0

ю

1

2,87±0,48 мартадан 3,87±0,63 мартага ортган (р<0,001) ва 34,84% ни ташкил этган.

Пастки чап бурчакдаги нишонга туп отиш аник-лиги НГда 3,52±0,59 мартадан 2,89±0,48 мартагача тушган (р>0,05) ёки камайиш фарки 0,63 мартага тенг булган (17,9%). ТГда ушбу курсаткичлар му-вофик равишда: 3,41±0,61; 4,69±0,81; 1,28; 37,54% ни ташкил этган (р<0,001).

Пастки унг бурчакдаги нишонга туп отиш аник-лиги НГда 2,03±0,33 мартадан 1,86±0,30 мартагача камайган (р>0,1) ёки туп отиш аниклиги 0,17 мартага камайган (8,37%). ТГда 2,34±0,42 мартадан 3,23±0,56 мартагача усган (р<0,001) ёки бу курсат-кич 38,03% билан ифодаланган.

Барча нгишонларга туп отиш аниклиги НГда 2,82±0,47 мартадан 2,47±0,40 мартагача камайган (12,41%) - р<0,05. ТГда ушбу курсаткич 3,02±0,53 мартадан 4,06±0,69 мартагача ортган (34,44%) -р<0,001.

Устки унг бурчакдаги нишонга отилган туплар аниклиги НГда 2,88±0,25 мартадан 2,72±0,23 мар-тагача тушган булса (р>0,05), ТГда ушбу курсаткич 2,19±0,40 мартадан 3,03±0,83 мартагача ортган (р<0,001). Отилган туплар аниклиги НГда 5,56% ни, ТГда 38,36% ни ташкил этган.

Пастки чап бурчакдаги нишонга отилган ту-плар аниклиги НГда 1,96±0,33 мартадан 1,81±0,29 мартагача тушиб кетган (р>0,05). Камайиш фарки 0,15 мартани ёки 7,65% билан ифодаланган. ТГда 2,71±0,52 мартадан 3,82±0,71 мартагача ортган (р>0,2) ёки туп отиш аниклигининг усиш фарки 1,11 мартани ташкил этган (40,96%). Пастки унг бурчакдаги нишонга отилган туплар аниклиги НГда 1,97±0,33 мартдан 1,85±0,89 мартагача камайган (р>0,3) ёки камайиш фарки 0,12 марта билан кайд этилган (6,09%). ТГда мазкур курсаткич 2,31±0,44 мартадан 3,24±0,59 мартагача усган (р<0,001) ёки усиш фарки 0,93 марта билан ифодаланган (40,28%).

А - тинч холатда нишонларга отилган туплар аниклигининг тажриба якунида узгариши;

Б - танани чап томонга айлантириш таъсирида нишонларга отилган туплар аниклигининг тажриба якунида узгариши;

В - танани унг томонга айлантириш таъсирида нишонларга отилган туплар аниклигининг тажриба якунида узгариши.

Назорат ва тажриба гурухларига мансуб ганд-болчи-талабаларда тинч холатда, танани чап ва унг томонларга айлантириш таъсирида барча нишонларга тупни отиш аниклигини ифодаловчи уртача курсаткичларни тажриба давомида узгариш диаграммалари акс эттирилган.

Тахлил килинган тадкикот натижаларидан кури-ниб турибдики, биринчидан, танани 5 марта чап томонга айлантириш таъсирида барча нишонларга отилган туплар аниклиги тинч холатда отилган туплар аниклигидан 1,5-2,0 баробарга сусайиб кетган. Бундай холат танани чап томонга айлантириш

таъсирида мувозанат изданчиккани туфайли туп отиш аниклиги кескин тушиб кетганлиги билан асосланиши мумкин. Иккинчидан, шундай юклама таъсирида отилган туплар аниклиги ТГда тажри-ба якунига келиб нисбатан жадал усганлиги шу гурух гандболчиларида кулланган экспериментал машклар самарадорлиги билан боглик булган, деб эътироф этиш мумкин.

Танани 5 марта унг томонга айлантириш таъси-рида дарвозанинг устки чап бурчагидаги нишонга отилган туплар аниклиги НГда тажриба буйлаб 1,43±0,28 мартадан 1,28±0,24 мартагача камайган (р>0,05) ёки туп отиш аниклигининг камайиш фарки 0,15 мартани ташкил этган (10,49%). ТГда ушбу курсаткичлар тажриба давомида 1,32±0,26 мартадан 3,03±0,59 мартагача усган (р<0,001) ёки усиш фарки 1,71 марта билан ифодаланган (29,59%). Устки унг нишонга отилган туплар аниклиги НГда 2,88±0,25 мартадан 2,72±0,23 мартагача камайган (р>0,05), камайиш фарки 0,16 марта билан кайд этилган (5,56%). ТГда бу курсаткичлар 2,19±0,40 мартадан 3,03±0,53 мартагача усган (р<0,001) ёки усиш фарки мазкур гурухда 0,84 мартани ташкил этган (38,36%).

Пастки чап нишонга отилган туплар аникли-ги НГда 1,96±0,33 мартадан 1,81±0,29 мартагача тушган (р>0,2), камайиш фарки 0,15 мартага тенг булган (7,65%). ТГда мазкур курсаткичлар 2,71±0,52 мартадан 3,82±0,71 мартагача усган (р<0,001) ёки усиш фарки 1,11 марта билан ифодаланган (40,96%). Пастки унг нишонга отилган туплар аниклиги НГда 1,97±0,93 мартадан 1,85±0,29 мартагача камайган (р>0,05) ёки камайиш фарки 0,12 мартани ташкил этган (6,09%). ТГда эса бу курсаткичлар 2,31±0,44 мартадан 3,24±0,59 мартагача усган (р<0,001) ёки усиш суръати ушбу гурухда 0,93 мартага тенг бул-ган (40,26%).

Танани 5 марта унг томонга айлантириш таъ-сирида отилган туплар аниклиги буйича олинган курсаткичлар тахлилидан куриниб турибдики, би-ринчидан, икки гурухда хам тажрибадан аввал барча нишонларга отилган туплар аниклиги тинч холатда отилган аник туплар сонидан 2-3 баробарга, танани 5 марта чап томонга (кулай томонга) айлантириш таъсирида отилган туплар аниклигидан 1,0-1,5 ба-робарга камайиб кетган. Бундай холатнинг юзага келиши тугридан-тугри гандболчиларда вестибуляр анализатори етарли шаклланмаган булганлиги учун мувозанат саклаш координацияси айланма харакат-лар таъсирида издан чиккан, натижада нишонларга туп отиш аниклиги тушиб кетган. Иккинчидан, НГда тажрибадан аввал отилган туплар аниклиги тажриба якунига келиб яккол камайиб кетган. Бундай холат ушбу гурухга мансуб гандболчиларда олиб борилаётган машгулотларда вестибуляр ана-лизатори томонидан бошкариладиган мувозанат саклаш функциясини ривожлантирувчи машкларни куллашга жиддий эътибор берилмаслиги билан асосланади.

14

www.fansports.uz

№1-2023

Техника, тактика и методика спортивной тренировки

Тажриба давомида уз машгулотларида биз томо-нимиздан тавсия этилган экспериментал мазмунли махсус машкларни мунтазам куллаб борган ТГда барча нишонларга, айникса дарвозанинг устки ва пастки чап нишонларига отилган туплар аникли-ги тажриба якунига келиб жадал усганлиги кайл этилган. Бундай хулоса барча нишонларга туп отиш аниклигининг уртача курсаткичлари билан хам тасдикланади (1-расм). Ушбу расмда акс эттирилган турли холатлар таъсирида барча нишонларга отилган туплар аниклигининг уртача курсаткичларидан куриниб турибдики, НГда тажрибадан аввал аник отилган туплар сони (2,41±0,31 марта) тажриба якунига келиб 2,26±0,87 мартагача камайган. Нишонларга отилган туплар аниклигининг уртача усиш суръати 6,22% га тенг булган (р>0,1).

1 2

1 2

1 2

1 2

1-расм. Назорат ва тажриба гурухларига мансуб малакали гандболчиларда танани чап ва унг томонларга айлантириш таъсирида барча нишонларга аник отилган тупларнинг уртача курсаткичлари ва уларни тажриба якунида узгариши

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Изщ: ^^ - НГ; _| - ТГ;

1 -тажрибадан аввал;

2 - тажрибадан кейин;

А - танани чап томонга айлантириш таъсирида барча нишонларга аниц отилган тупларнинг уртача сони;

Б - танани унг томонга айлантириш таъсирида барча нишонларга аник отилган тупларнинг уртача сони.

Тажриба давомида уз машгулотларида биз томо-нимиздан тавсия этилган экспериментал мазмунли махсус машклар мажмуаларини мунтазам куллаб борган ТГда эса барча нишонларга отилган туплар аниклиги уртача 2,38±0,45 мартадан 3,34±0,61 мартагача ортган (40,34%) - р<0,001. Ушбу гурухда кайд этилган бундай прогрессив курсаткичлар ишлаб чикилган ва шу гурух гандболчилари машгу-лотларига тадбик этилган экспериментал мазмунли машклар мажмуалари юксак самрадорлик киймати-га эга эканлигидан дарак беради.

Алохида шуни хам таъкидлаш жоизки, тажриба давомида тавсия этилган машклар мажмуаларини мунтазам бажариб борган ТГда танани чап ва унг томонга айлантириш таъсирида барча нишонларга отилган туплар аниклиги уртасида тажрибадан аввал юз берган уртача асимметрик фарк 1,07 мартани таш-кил этган булса, тажриба якунига келиб, ушбу фарк 0,33 мартагача камайган ёки симметризацияланиш тенденцияси билан ифодаланган (2-расм).

1

2

1

2

2-расм. Назорат ва тажриба гурухларига мансуб малакали

гандболчиларда танани чап ва унг томонга айлантириш таъсирида нишонларга аник отилган туплар сони уртасида юзага келган асимметрик фарк ва уни тажриба якунида узгариши

Изо*: ^^ - НГ; _| - ТГ;

1 - тажрибадан аввал;

2 - тажрибадан кейин.

Тажриба жараёнида анъанавий машгулотларда шугулланишни давом эттирган НГда эса, аксинча, тажрибадан аввал чап ва унг томонга айланиш таъси-рида барча нишонларга туп отиш аниклиги уртасида кузатилган уртача асимметрик фарк (1,04 марта), тажриба якунида янада ортди ва 1,11 мартани ташкил этди. мазкур гурухда чап ва унг томонга айланиш таъ-сирида нишонларга отилган туплар аниклиги уртасида кайд этилган бундай регрессив динамик узгариш энг аввало шу гурух гандболчилари билан олиб борилган машгулотларда вестибуляр анализатори томонидан бошкариладиган мувозанат саклаш функциясини етарли шаклланмаганлиги билан асосланади.

Хулоса. Тинч холатда, танани чап ва унг томонга 5 мартадан айлантириш таъсирида тупни дарвоза бурча-кларига урнатилган нишонларга отиш аниклиги НГда тажриба якунига келиб салбий курсаткичлар билан на-мойиш этилди. Масалан, ушбу гурухда барча нишон-ларга отилган туплар аниклигининг уртача курсаткичи тажрибадан аввал тинч холатда 5 имкониятдан 3,12 марта, танани чап томонга айлантириш таъсирида 2,05 марта, чап томонга айлантириш таъсирида 1,35 марта билан ифодаланган. Тажрибадан кейин ушбу курсаткичлар мувофик равишда: 3,36; 2,12; 1,52 мартани ташкил этган. Тажриба давомида уз машгулотларида биз томонимиздан тавсия этилган машкларни мунта-зам куллаб борган ТГда мазкур курсаткичлар мувофик равишда куйидаги куринишда намойиш этилди: 3,09; 2,15; 1,47 марта - тажрибадан аввал: 3,79; 2,99; 2,57 марта - тажриба якунида. Куриниб турибдики, ТГда кайд этилган уртача курсаткичлар тажриба якунига келиб нафакат нисбатан юкори даражада ижро этил-ган, балки танани чап ва унг томонларга айлантириш таъсирида симметризациялашган (танани чап томонга айлантирганда аник отилган туплар сони 2,99 марта ва танани унг томонга айлантирганда аник отилган туплар сони 2,57 марта).

Адабиётлар:

1. Тулаганов Ш.Ф., Рахманова М.М. Гандбол назарияси ва услуби-яти / Укув кулланма, "Fan va texnologiyalar", 2019 й. - 285 б.

2. Тулаганов Ш.Ф., Набие Т.Э., Кариева Р.Р.Теория и методика регби / Учебное пособия, "Davr matbuot savdo", 2021 г. - 258 с.

со см о см

го та t

0

w

1

с го

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.