CC BY
5Ilmiy-nazariy va metodik jurnal ISSN 2992-9024 (online)
Научно-теоретический и методический журнал ОПО/1 Mo7
Scientific theoretical and methodical journal 2024, №/
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Original paper
MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALAR IJTIMOIY MOSLASHUVINI YENGILLASHTIRISH YO'LLARI
© M. NorboshevalE
1Termiz iqtisodiyot va servis universiteti, Termiz, O'zbekiston
Annotatsiya
KIRISH: Ijtimoiy moslashuv bolaning tengdoshlar guruhiga (ijtimoiy guruhga) kirishi, jamiyatda mavjud bo'lgan me'yorlar, xulq-atvor qoidalarini qabul qilish, yashash sharoitlariga moslashish, bunda o'zini anglash va roll i xatti-harakatlar, o'z-o'zini boshqarish qobiliyati, o'z-o'ziga xizmat ko'rsatish, boshqalar bilan adekvat munosabatlar shakllanadi.
MAQSAD: maktabgacha yoshdagi bolalar ijtimoiy moslashuvini yengillashtirish yo'llari samaradorligini oshirishda psixologik texnologiyalarni bilish va ularning samaradorligi oshirishdan iborat.
MATERIALLAR VA METODLAR: tadqiqot jarayonida suhbat, ijtimoiy-psixologik so'rovnoma, kuzatish kabi metodlaridan foydalanildi.
MUHOKAMA VA NATIJALAR: maktabgacha ta'lim tashkilotiga qiyin moslashishi bilan bolaning boshlang'ich maktab sharoitlariga yaxshi moslasha olmasligi isbotlangan. Ota-onalar va tarbiyachilar orasidagi hamkorlik aloqalari juda muhimdir. Ota-onalar tarbiyachiga bolaning rivojlanish xususiyatlari, yomon odatlari, uyqusi, ishtahasi, sevimli ovqati, sevimli o'yinchoqlari va boshqalar haqida aytib berishlari kerak.
XULOSA: bola tengdoshlari uni o'z doirasidan "itarib yuborganda" passiv ravishda bo'ysunadi yoki g'azablangan holda tengdoshlaridan qasos olish istagi bilan chiqib ketadi. Muloqot ko'nikmalarining yetishmasligi bolaning boshqa bolalar bilan muloqot qilishiga juda muhim to'siqdir.
Kalit so'zlar: Ijtimoiy moslashuvchanlik, o'z-o'zini boshqarish, xulq-atvor, tarbiya, millmy tarbiya, targ'ibot, ma'rifat, profilkatika, psixologik texnologiya.
Iqtibos uchun: Norbosheva M. Maktabgacha yoshdagi bolalar ijtimoiy moslashuvini yengillashtirish yo'llari. // Inter education & global study. 2024. №7. B.499-503.
ПУТИ ОБЛЕГЧЕНИЯ СОЦИАЛЬНОЙ АДАПТАЦИИ ДОШКОЛЬНИКОВ_
© М. Норбошева1И
1Термезский университет экономики и сервиса, Термез, Узбекистан_
Аннотация
ВВЕДЕНИЕ: социальная адаптация-это вхождение ребенка в группу сверстников (социальную группу), принятие норм, правил поведения, существующих в обществе, адаптация к условиям жизни, при которой формируется самосознание
© intereduglobalstudy.com 2024, ISSUE 7
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
и ролевое поведение, способность к самоконтролю, самообслуживанию, адекватным отношениям с окружающими.
ЦЕЛЬ: заключается в повышении знаний о психологических технологиях и их эффективности в повышении эффективности путей облегчения социальной адаптации дошкольников.
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: в процессе исследования использовались такие методы, как беседа, социально-психологический опрос, наблюдение.
ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: доказана неспособность ребенка хорошо адаптироваться к условиям начальной школы с трудной адаптацией к дошкольной организации. Отношения сотрудничества между родителями и опекунами очень важны. Родители должны рассказать воспитателю об особенностях развития ребенка, вредных привычках, сне, аппетите, любимой пище, любимых игрушках и многом другом.
ЗАКДЮЧЕНИЕ: ребенок пассивно подчиняется, когда сверстники "выталкивают" его из своего круга, или в гневе уходит с желанием отомстить сверстникам. Недостаток коммуникативных навыков-очень важное препятствие на пути ребенка к общению с другими детьми.
Ключевые слова: социальная гибкость, самоконтроль, поведение, воспитание, миллениальное воспитание, пропаганда, просвещение, профилактика, психологические технологии.
WAYS TO FACILITATE THE SOCIAL ADAPTATION OF PRESCHOOLERS_
© Maqsuda Norbosheva1®
1Termez University of Economics and Service, Termez, Uzbekistan_
Annotation
INTRODUCTION: social adaptation is the child's entry into a peer group (social group), acceptance of norms and rules of behavior existing in society, adaptation to living conditions in which self-awareness and role behavior are formed, the ability to self-control, self-service, adequate relationships with others.
AIM: to increase knowledge about psychological technologies and their effectiveness in improving the effectiveness of ways to facilitate the social adaptation of preschoolers.
MATERIALS AND METHODS: in the course of the research, such methods as conversation, socio-psychological survey, and observation were used.
DISCUSSION AND RESULTS: the inability of a child to adapt well to the conditions of primary school with difficult adaptation to preschool organization has been proven. The cooperative relationship between parents and guardians is very important. Parents should
Для цитирования: Норбошева М. Пути облегчения социальной адаптации дошкольников. // Inter education & global study. 2024. №7. С. 499-503.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
tell the educator about the peculiarities of the child's development, bad habits, sleep, appetite, favorite food, favorite toys and much more.
CONCLUSION: the child passively obeys when peers "push" him out of his circle, or leaves in anger with a desire to take revenge on peers. Lack of communication skills is a very important obstacle on a child's way to communicate with other children.
Key words: social flexibility, self-control, behavior, upbringing, millennial education, propaganda, education, prevention, psychological technologies.
Ijtimoiy moslashuv "sotsiallashuv" tushunchasining kengroq va mazmunli shakllanishi shartidir. Ijtimoiylashtirish - bolaning ijtimoiy tajribani o'zlashtirish jarayoni va natijasidir. Aynan ijtimoiylashuv tufayli bola tarbiyali, bilimli, madaniyatli shaxsga aylanadi. Maktabgacha yoshdagi bolalar ijtimoiylashuvining natijasi bolaning maktabga tayyorligi hisoblanadi. Ijtimoiy moslashish muammosi butun o'quv yili davomida dolzarb hisoblanadi. Masalan, avgust-sentabr oylarida bolalar ota-onalari va boshqa oila a'zolari bilan o'tkazgan yozgi ta'tildan keyin katta yoshdagi guruhga o'tadi yoki maktabgacha ta'lim tashkilotiga kelishadi. Yosh guruhlarda yuqori kasallanish ustunlik qiladi va shuning uchun ba'zi bolalar uchun ko'pincha yangi sharoitlarga moslashish qiyin - sotsializatsiya jarayoni cheksiz vaqtga cho'ziladi.
Bolalar maktabgacha ta'lim tashkilotiga borishning boshlanishi boladan yangi ijtimoiy muhitga moslashishni, kattalar va tengdoshlar bilan aloqalarni o'rnatishni, xatti -harakatlarning moslashuvchanligini va moslashuvchan mexanizmlarini rivojlantirishni talab qiladi. Kundalik tartib, talablar va majburiyatlar bola uchun kutilmagan holga aylanadi va shu bilan birga uni stressli holatga keltiradi. Ba'zi bolalar uchun qiyin shart - bu guruh xonasining katta maydoni, jihozlari va odatdagi uy sharoitidan sezilarli darajada farq qiladi. Bunday holda, bolani xavfsizlik tuyg'usidan mahrum qilmaslik uchun uni kattalarga yaqinroq, cheklanganroq joyga qo'yish yaxshiroqdir. Bu, shuningdek, pedagogni moslashish davrida bolalarni kattalar bilan hissiy aloqada bo'lgan o'ta k eskin ehtiyojini qondirishga majbur qiladi. Maktabgacha yoshdagi bolalarni ijtimoiy moslashtirishga qaratilgan dastlabki tayyorgarlikning yetishmasligi nevrologik reaksiyalarga olib kelishi mumkin: emotsional holatning buzilishi; uyqu va ishtahaning yomonlashishi; maktabgacha ta'lim tashkiloti qo'rquvini rivojlanlantirish; kasallikning kuchayishi.
Bolaning ijtimoiy-psixologik moslashuvi turli yo'llar bilan sodir bo'ladi va bevosita bolaning yoshiga, sog'lig'ining holatiga, yuqori asabiy faoliyat turiga, oiladagi tarbiya uslubiga va uning a'zolari o'rtasidagi munosabatlarga, o'yin ko'nikmalarining ri vojlanish darajasiga bog'liq. Ko'p jihatdan, maktabgacha yoshdagi bolalarning ijtimoiy moslashuvi ota-onalarning bolani bo'lajak o'zgarishlarga qanday axloqiy va jismoniy tayyorlanganiga, shuningdek, bolaning individual tipologik xususiyatlariga bog'liq xolerik va sangvinik odamlar flegmatik melanxoliklarga qaraganda tezroq moslashadi.
For citation: Maqsuda Norbosheva. (2024) 'Ways to facilitate the social adaptation of preschoolers', Inter education & global study, (7), pp. 499-503. (In Uzbek).
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Bolalarning ijtimoiy moslashuvini yengillashtirish uchun ota-onalar farzandlariga yoshligidan tengdoshlar va kattalar bilan muloqot qilish san'atini o'rgatishlari, to'g'ri kun tartibiga rioya qilishlari kerak. Bolaning eng kichik yoshidanoq uning mustaqilligini rag'batlantirish kerak, shundagina u sog'lom va komil shaxs bo'lib o'sadi. Bola moslashganligining dastlabki alomatlari: tinch uyqu; oshqa bolalar bilan muloqotga tayyorlik; pedagogning har qanday taklifiga adekvat javob berish; normal hissiy holat. Oson moslashish bilan barcha ko'rsatkichlar qoida tariqasida 3-4 haftagacha normallashadi. O'rtacha moslashish darajasi 5-6 haftagacha. Jiddiy moslashuv bilan 2-6 oygacha.
Shuni esda tutish kerakki, bolaning noto'g'ri moslashish ehtimoli odatda shifokor tomonidan "xavf omillari" deb ataladigan anamnezda bir qator salbiy rivojlanish omillari bo'lganda keskin ortadi. Qiyin moslashuvga ega bo'lgan bolaga ota-ona va tarbiyachilardan tashqari, faqat pediatr yoki tor mutaxassis yordam beradi.
Jiddiy dezadaptatsiya uchun qutb turi - bu bolaning oson moslashuvi turi, bola yangi muhitga moslashganda, odatda bir necha hafta, ko'pincha yarim oy vaqt ketadi. Bunday bola bilan deyarli hech qanday muammo yo'q va uning xatti-harakatlarida ko'rinadigan o'zgarishlar odatda qisqa muddatli va ahamiyatsiz bo'lib, bola kasal bo'lib qolmaydi.
Moslashuvning ikkita qutbli turiga qo'shimcha ravishda, odatda bola moslashuvining "shimoliy" va "janubiy" qutblarini bog'laydigan istmusga o'xshash oraliq versiya ham mavjud. Bunday hollarda, biz bolaning tanasida turli xil adaptiv o'zgarishlar davrining o'rtacha zo'ravonligi haqida gapiramiz. Ushbu turdagi moslashuv bilan bola o'rtacha bir oydan ko'proq vaqt davomida, ba'zan esa moslashish paytida yangi tashkil etilgan jamoaga moslashadi. Bundan tashqari qoida tariqasida kasallik hech qanday asoratsiz davom etadi, bu moslashishning ushbu turi va noqulay variant o'rtasidagi farqning asosiy belgisi bo'lib xizmat qilishi mumkin. Ushbu turdagi moslashuv bilan bolaning kasallanishi shifokor tomonidan kamroq kuzatilishi mumkin. U bolaga tuzatish choralarini qanchalik tez buyursa, bola kasal bo'lib qolish ehtimoli shunchalik kam bo'ladi, ya'ni uning moslashuvi ijobiy tomonga yaqinlashadi. Bu o'z navbatida bolaning maktab ostonasidan o'tganida, kelajakda moslashishiga yordam beradi.
Bolaning ijtimoiy moslashuvi, ziddiyatlarning sabablari uning psixikasi va shaxsiyatining quyidagi xususiyatlariga bog'liq bo'lishi mumkin (bundan tashqari, ijtimoiy moslashuv uchun kamida bitta holat yetarli, lekin ko'pincha sabablar murakkab bo'ladi): muloqot qilish qobiliyatining yetishmasligi; muloqot sharoitida o'zini adekvat baholamaslik; boshqalarga nisbatan yuqori talablar (ayniqsa, agar bola intellektual rivojlangan bo'lsa va aqliy rivojlanish darajasi o'rtacha guruh darajasidan yuqori bo'lsa); his siy muvozanatning buzilishi; muloqotga xalaqit beradigan xulq-atvor, masalan suhbatdoshni kamsitish, o'z ustunligini ko'rsatishga tayyorlik. Bu muloqotni o'ziga xos raqobatga aylantiradi; tashvish va muloqotdan qo'rqish; yopilish.
ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
1. Yulbarsova Х.А. Integrativ yondashuv asosida bo'lajak o'qituvchilaning kommunikativ kompetentliligini shakllantirish texnologiyasi: pedagogika fanlari bo'yicha falsafa doktori (PhD)., diss... avtoref.- Namangan, 2019. - 48 b.
2. Mavlonova R.A., Rahmonqulova N.H. Boshlang'ich ta'limning integratsiyalashgan pedagogikasi. O'quv qo'llanma. - Toshkent: "Ilm Ziyo", 2009. -192 b.
3. Norbutayev Kh.B. Natural intersubjects formation of ecological thinking in school pupils. Asian Journal of Multidimensional Research (AJMR)
MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]
^Maqsuda Norbosheva, dots. ps.f.f.d. (PhD), [Максуда Норбошева
канд. психол. наук, (PhD)], [Maqsuda Norbosheva, Cand. psychological sciences]; manzil: Termiz shahar, Mehrobod MFY, Islom Karimov ko'chasi, 136\30uy [адрес: Узбекистан, город Термез, махалля Мехробод, улица Ислама Каримова, дом 136 \30], [address: Uzbekistan, Termez, Islam Karimov street 136\30]; E-mail: maqsuda pedagog@mail.ru
