CC BY
16
расходных материалов и др. средств, а также несовершенство нормативной среды, приводящей зачастую к закупу некачественных материалов, выделены
основополагающими проблемными факторами в производственной сестринской среды.
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ
1 Стратегические направления укрепления сестринского акушерского дела в Европе для достижения целей политики Здоровье -2020. Всемирная организация здравоохранения, 2015 г. - 43 с.
2 Указ Президента Республики Казахстан «Об утверждении Государственной программы развития здравоохранения Республики Казахстан «Денсаулык» на 2016 - 2019 годы от 15 января 2016 года №176.
Ж.М. Утепбергенова1, Ж.А. Калматаева2, С.Б. Калмаханов2
1«Казацстан медицина университетi «КДСЖМ» ЖШС, Алматы цаласы, Казацстан 2«Эл-Фараби атындагы Казац улттыцуниверситетi» ШЖКРМК, Алматы цаласы, Казацстан
КАЗАХСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫН, МЕГАПОЛИСТЕР1НДЕ ЖАЛПЫ ТЭЖ1РИБЕЛЖ МЕЙ1РГЕРЛЕРДЩ ЕН.БЕК ПРОЦЕСС1Н РЕСУРСТЬЩ КАМТАМАСЫЗ ЕТУ
tywh: Макалада, Алматы жэне Астана калаларыныц алгашкы звено уйымдарында мешргерлер арасында журпзшген социологиялы; зерттеулердiц нэтижелерi бершген. Мейiргерлердiц ендарктш ортамен канагаттану децгейш багалау аркылы, ецбек процессiн камтамасыз етудегi негiзгi проблемалар аныкталган. Жалпы тэжiрибелiк мейiргерлердiц кызметш кецейту аркылы, тургындарга кемек K0рсетудiц жаца форматын куру кезецiнде, айтарлыктай децгейде материалдык-техникалы; камтамасыз етумен катар, оцтайлы ендiрiстiк ортаны калыптастыру - алгашкы звенода медициналы; кызмет керсету процесстерiн тшмд уйымдастыруга MYMкiндiк бередi.
ТYЙiндi сездер: жалпы тэжiрибелi медициналы; бике, алгашкы медико-санитарлы; кемек, медициналы; бике id, Казакстан Республикасы
Resume: The article describes the results of a sociological research among nurses in organizations of primary care in Almaty and Astana. Determined the main problems in the field of the labor process through an assessment of the level of satisfaction of nurses with the working environment. Formation of optimal working environment with the proper level of material and technical support at the stage of the development of a new format of medical care for the population through the expansion of the activity of nurses of general practice will allow to effectively build the process of medical services on primary care.
Keywords: nurse of general practice, primary health care, activity of nurses, the Republic of Kazakhstan
К.О. Акимов1, М.Э. Белешов2, К.С. Жакипбеков3, С.К. Тулемисов4,
Е.С. Утеулиев1, И.Т. Кентаева1
1«Когамдыц ден саулыц сацтау жогары мектебi» Казацстандыц медициналыцуниверситету Алматы ц.
2ОцтустжКазацстан мемлекеттiк фармацевтика академиясы, Шымкент ц. 3С.Ж. Асфендияров атындагы Казац улттыц медицина университету Алматы ц.
4Казацстан халыцтар Достыгыуниверситету Шымкент ц.
Казiргi тацда денсаулыц сацтау уйымдарында дэршк заттар мен медициналыц мацсаттагы буйымдардыц цолжетiмдiлiгiн цамтамасыз ету мен сапасын басцарудыц мемлекеттк децгейде тиiмдi тетктерн жасау цажеттыг туындап отыр. Алайда, соцгы кездерi бул багыттагы зерттеулер толыцтай жyргiзiлмей келедь Осы ретте бiз, мiндеттi элеуметтк медициналыц сацтандыруды енгiзу аясында тургындардыц элеуметтк осал топтарын медико-фармацевтикалыц цамсыздандыруын жетiлдiрудiц гылыми негiздерiн жасау цажеттшгт усынамыз.
Tyumdi сездер: Тургындардыц элеуметтк осал топтары, медико-фармацевтикалыц цамсыздандыру, жетiлдiру, аспектыер, Казацстан Республикасы.
Zh.M. Utepbergenova1, Zh.A. Kalmatayeva2, S.B. Kalmakhanov2
1Kazakhstan'smedical university "KSPH", Almaty, Kazakhstan 2Al-Farabi Kazakh National University, Almaty, Kazakhstan
EQUIPMENT OF THE LABOR PROCESS OF NURSES OF GENERAL PRACTICE IN THE MEGAPOLISTS
OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN
Т¥РFЫНДАРДЫН ЭЛЕУМЕТТ1К ОСАЛ ТОПТАРЫН МЕДИКО-ФАРМАЦЕВТИКАЛЫК КДМСЫЗДАНДЫРУЫН ЖЕТ1ЛД1РУД1Н НЕГ1ЗГ1 АСПЕКТ1ЛЕР1
ЭОК 614.2: 615.1- 364.3 бзектШп.
Елбасы Н.Э. Назарбаев, елiмiмiздщ алдагы уакыттагы даму мен элемнiц 30 ец дамыган елдерiнiц катарына кiру бойынша 2012 жылгы 14 желто;сан кунп «Стратегия «Казахстан-2050»: калыптаскан мемлекеттiц жаца саяси багыты» атты 0зiнiц Казахстан хал;ына жолдауында, Экономикалы; ынтымактастьщ пен даму уйымыныц елдерi арасында даму жагынан алшактьщты аттап ету ма;сатын к;ойган болатын. Осыган орай угамет алдында, медициналык; Кызметт усынудыц сапасы мен крлже^мдШпн жетiлдiруге багытталган ЭЫД¥ елдерiнiц стандарттарын кезец-кезецмен енпзуд ;амтамасыз ету, денсаулы; са;тау саласын бас;ару мен ;аржыландыру ЖYЙесiнiц тшмдШпн жогарлату, жэне де к;олдагы бар к;орларды тиiмдi пайдалану мiндеттерi к;ойылды [1, 2].
Бул ма;саттарга ;ол жеткiзу Yшiн Казахстан Республикасыныц денсаулы; са;тау саласын дамытудыц 2016 - 2019 жылдарга арналган «Денсаулы;» мемлекеттш багдарламасы жасалган болатын. Оныц непзп индикаторларыныц бiрi болып, тургындардыц медициналык; кемек сапасына деген к;анагаттанушылык; децгейш 46%-га дейiн жогарлату саналады. Тургындардыц
медициналык кемек сапасына деген канагаттанушылыгына эсер ететiн факторлардыц 6ipi болып, мемлекеттш денсаулык сактау уйымдарында элеуметтш осал топтардыц медициналык ешмдерге (дэрШк заттар мен медициналык максаттагы буйымдарга) экономикалык жэне накты колже^мдшш саналады [3]. Зерттеу максаты.
Бiздiц зерттеуiмiздiц максаты болып, мiндеттi элеуметтiк медициналык сактандыру ЖYЙесiн енгiзу жагдайында тургындардыц элеуметтiк осал топтарын медико-фармацевтикалык камсыздандыруын жетiлдiрудiц негiзгi аспектiлерiн карастыру саналды. Зерттеу нэтижелерi.
Казiргi тацда, бYкiл элемде денсаулык сактау саласына кеткен шыгындардыц 0суi жалгасып келедъ С0Йтiп, Ж10 караганда денсаулык сактау саласына кеткен шыгындардыц Yлесi барлык елдерде жогарылайды (1 сурет), жэне де бул 0сiм сала табысыныц кеп б0лiгiн курайтын жетiлген нарьщтарда бiршама жогары болып келедi. Ел каншальщты бай болган сайын, эдетте, денсаулык саласына соншалыкты кеп акша каражатын жумсайды [4].
Ф
N
20 15 10 5 0
13.9 _♦ 5
9,6 10,1 10,9 1IJ
м 5 5,4 5,3 __„ 6 2
4,1 1 4 1 4,8 1 5,7 1 I
1995 2000 2005 2010
жылдар
2015
2020
—•— Т^ргындарга пгакжанда жогары табысты елдер —*—Т^ргындарга пгакжанда орташа табысты елдер —• - Т^ргындарга пгакжанда темен табысты елдер
Ескерту - 1995-2010 жылдары - нацты MBAiMemmep, 2015-2020 жылдары - болжамды M3AiMemmep
Сурет 1 - Денсаулык сактау саласына кеткен шыгындар (Ж10 %-да)
«IMS Institute for Healthcare Informatics» компаниясыныц «Global Outlook for Medicines Through 2018» атты баяндамасында жарияланган болжамдарга сэйкес, 2018 жылы дэрiлiк заттарга деген жалпы шыгындар шамамен 1,3 трлн. АКШ долларына дейiн жету MYMкiн [5, 6].
2014 мен 2018 жылдар аралыгында абсолюттш мэнде дэр> дэрмектерге деген жаhандык шыгындардыц есiмi акша каражаттыц накты жэне болжамды багамында 290-320 млрд. АКШ долларына (2 сурет), ал акша каражаттыц туракты багамында - 205-335 млрд. АКШ долларына жететш болады.
Сурет 2 - 2014 мен 2018 жылдар аралыгында дэр>дэрмектерге деген жаhанды; шыгындардыц eciMi
Ары карай 6i3, жалпы дYHиежYзiлiк фармацевтикалык нарьщтыц дамуын, жаца каркындар мен агымдарды карастырып керетк. IMS Health Consulting хальщаральщ аналитикалы; компанияныц багалауы бойынша 2012 жылы дYHиежYзiлiк фармацевтикалык нарыктыц келемi 940 млрд. АКШ доллары децгейiне жеткен. Акшалай тургыда есiм шамамен 6%-ды к¥рады. Алдагы уакытта бул керсетгаштщ жылды; есiм каркыны 3-4%-дан кем емес деп KYтiлуде.
Осындай ;ар;ын одан api жалгасуын тапса, онда 2020 жылы дуниежузшш фармацевтикалы; нары; 1,5 трлн. АКШ долларына дешн есу MYMкiн.
Бул ретте, бас;а аналитикалы; компания, Business Monitor International, 2020 жылга дейiн дYHиежYзiлiк фармацевтикалык; нары; келемшщ дамуына жэне территориялы; Yйлестipiмre T0мендегi суреттерде K0pсетiлгендей болжама жасады (3 сурет, 4 сурет) [4].
Жапонпя' 11% \ Еуропа;_/ 14% \ ^Азия; 27%
Солтустж Америка; 23% Таяу Шыгыс; 3%___ 1 s Латын _Амернкасы; Ww 190/0 __Африка; 3%
Сурет 3 - 2012 жылдагы элемдш фармацевтикалык; нары; курылымыныц диаграммасы, %
Сурет 4 - Элемдш фармацевтикалык нары; курылымыныц болжамды диаграммасы, %
Алайда, дэршш заттар мен медициналык; мацсаттагы буйымдар 0ндiрiсi институционалдык кайта курылу нэтижесшде экономиканыц мемлекеттiк аймагынан шыгып кеткешне карамастан, 0ндiрiс пен тутынудыц непзп реттегiшi ретiнде нарыкка суйену, калыптаскан жагдайда, 0зiн-0зi актамайды. Бул жагдайда, сапалы медициналык 0нiмдермен денсаулык сактау саласын жэне тургындардыц оган деген колжетсмдШпн камтамасыз етуде мемлекеттiц р0лi тек кана т0мендемей, ол одан эрi бiршама кушеюде. Бул жагдайда ерекше мацызга аймактык децгейде денсаулык сактау мекемелершде медициналык 0нiмдермен тургындарды камтамасыз етуде баскару децгейлерi бойынша 0кiлеттiлiк пен жауапкершiлiктi Yйлестiру ие болады. Эсiресе кызметтердiц бундай Yйлесiмдiлiгi десаулык сактау мен дэрi-дэрмектермен камтамасыз ету салаларыныц 0зара карым-катынасында курылады. Бул ретте, медициналык 0нiмдердiц колже^мдштн камтамасыз ету мен сапасын баскару стратегиялык мацызды кешендi мiндеттер болып саналады. Оны шешу Yшiн аталган екi сала баскармаларыныц барлык децгейлершде келiспелi турде кызмет жасауын талап етедь Kазiрri тацда денсаулык сактау уйымдарында ДЗ мен ММБ колже^мдШпн камтамасыз ету мен сапасын баскарудыц мемлекеттш децгейде тшмд тетiктерiн жасау кажеттШп туындап отыр. Алайда, соцгы кездерi бул багыттагы зерттеулер тольщтай жургiзiлмей келедi.
Бiз жогарыда аталган мэселелердi карастыру максатында келесiдей мiндеттердi шешу кажеттiлiгiн алга тартып отырымыз. Атап айтар болсак:
- тургындардыц эртурлi топтары арасындагы элеуметтiк мацызга ие патологиялардыц таралуын зерттеу;
- емдеу-сауыктыру мекемелерiнде тургындарды дэрiлiк заттармен жэне медициналык багыттагы буйымдармен камтамасыз ету сапасына талдау жасау;
- дэршш заттар мен медициналык багыттагы буйымдарга колже^мдшшн камтамасыз етудiц 0зект мэселелерiн аныктау максатында наукастар мен медициналык кызметкерлер арасында элеуметтiк сауалнама журпзу.
- формулярлык реттеу кагидаларына суйене отырып, медициналык 0нiмдердi сатып алу кезiнде тиiмдi саудалауды уйымдастыру жэне жургiзу бойынша нускаулар жасау.
- медициналык 0шмнщ колжетiмдiлiгi мен сапасын камтамасыз ету жуйесш жетiлдiру бойынша усыныстар жасау.
Цорытынды.
Корыта келгенде, жогарыда аталган мэселелердi ескере отырып, жэне де оларды шешу жолдарын карастыра келiп, казiргi тацда мiндеттi элеуметтш медициналык сактандыруды енгiзу аясында тургындардыц элеуметтш осал топтарын медико-фармацевтикалык
камсыздандыруын жетiлдiрудiц гылыми негiздерiн жасау заман талабы болып калуда.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Послание Президента Республики Казахстан - Лидера Нации Н.А. Назарбаева народу Казахстана «Стратегия «Казахстан-2050»: новый политический курс состоявшегося государства» // Казахстанская правда. - 2012. - № 437-438 (27256-27257).
2 Политика Республики Казахстан в области здравоохранения в свете стратегии «Казахстан-2050» [Электронный ресурс]. -Режим доступа: https://articlekz.com/article/11175.
3 Указ Президента Республики Казахстан от 15 января 2016 года № 176 «Об утверждении Государственной программы развития здравоохранения Республики Казахстан «Денсаулык;» на 2016 - 2019 годы и внесении дополнения в Указ Президента Республики Казахстан от 19 марта 2010 года № 957 «Об утверждении Перечня государственных программ» // САПП Республики Казахстан. 2016 г., № 5-6 ст. 19.
4 Перспективы развития фармацевтического рынка Единого экономического пространства. - Алматы: 2013. - 39 с.
5 Тищенко А.Н., Доровской А.В. Социально-экономическое значение и характерные черты фармации // Проблемы экономики. -2013. - №3. - С. 13-20.
6 Батталова А. Прогноз развития мирового фармацевтического рынка до 2018 года // Фармацевтическое обозрение Казахстана. - 2015. - №1(39). - С. 5-12.
К.О. Акимов1, М.Э. Белешов2, К.С. Жакипбеков3, С.К. Тулемисов4, Е.С. Утеулиев1, И.Т. Кентаева1
1Казахстанский Медицинский Университет «ВШОЗ», г. Алматы 2Южно-Казахстанская государственная фармацевтическая академия, г. Шымкент 3Казахский национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова, г. Алматы 4Казахстанскийуниверситет дружбы народов, г. Шымкент
ОСНОВНЫЕ АСПЕКТЫ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ МЕДИКО-ФАРМАЦЕВТИЧЕСКОГО ОБЕСПЕЧЕНИЯ СОЦИАЛЬНО УЯЗВИМЫХ ГРУПП НАСЕЛЕНИЯ
Резюме: В современном этапе развития системы здравоохранения возникает необходимость разработать на государственном уровне оптимальных механизмов обеспечения доступности и управления качеством медицинской и фармацевтической продукции в лечебно-профилактических учреждениях. Однако, до нынешнего времени исследований в данных направлении проводилось не в полном объеме. В связи с чем, нами предложен создать научные основы совершенствования медико-фармацевтического обеспечения социально уязвимых групп населения в рамках внедрения обязательного социального медицинского страхования. Ключевые слова: социально уязвимые группы населения, совершенствование, медико-фармацевтическое обеспечение, аспекты, Республика Казахстан.
K.O. Akimov1, M.A. Buleshov2, K.S. Zhakipbekov3, S.K. Tulemissov4, E.S. Uteuliyev1, I.K. Kentayeva1
1Kazakhstan's Medical University «KSPH», Almaty 2South-Kazakhstan State Pharmaceutical Academy, Shymkent 3Asfendiyarov Kazakh National Medical University, Almaty 4Kazakhstan University of peoples friendship, Shymkent
MAIN ASPECTS OF IMPROVING MEDICAL AND PHARMACEUTICAL SUPPORT OF SOCIAL VULNERABLE POPULATION GROUPS
Resume: In the current stage of development of the healthcare system, there is a need to develop at the state level optimal mechanisms to ensure the availability and quality management of medical and pharmaceutical products in health care facilities. However, until now, studies in this direction have not been carried out in full. In this connection, we proposed to create scientific bases for improving medical and pharmaceutical provision for socially vulnerable groups of the population in the framework of the introduction of compulsory social health insurance.
Keywords: socially vulnerable groups of population, improvement, medical and pharmaceutical support, aspects, Republic of Kazakhstan.
¥ЛТТЫК ФОРМУЛЯРЛЫК ЖУЙЕШ МЕДИКО-¥ЙЫМДАСТЫРУШЫЛЫК
КДМСЫЗДАНДЫРУДЫН, НЕПЗП АСПЕКТ1ЛЕР1
Ж.Б. Алмасов1, М.А. Булешов2, К.С. Жакипбеков3, С.К. Тулемисов4,
Е.С. Утеулиев1, И.Т. Кентаева1
1«К,огамдыц ден саулыц сактау жогары мектебЪ> Цазацстандыц медициналык университету Алматы ц.
2ОцтустжЦазацстан мемлекеттiк фармацевтика академиясы, Шымкент ц. 3С.Ж. Асфендияров атындагы К,азац улттыц медицина университету Алматы ц.
4Цазацстан халыцтар Достыгыуниверситету Шымкент ц.
Тиiстi сапада медициналыц квмектi кврсету эрбiр елдщ денсаулыц сацтау жуйесшщ ец басты мшдеттершщ ñifí болып саналады. Tui^i сапамен цамтамасыз ету квп жагдайда дэршк заттардыц бар болуымен, цол жетiмдiлiгiмен жэне сапалылыгымен тшелей байланыста болады. Сондыцтан тургындарды цолжетiмдi, тиiмдi жэне цаушаз дэр^дэрмектермен цамтамасыз ету кез келген мемлекеттщ басышшыл мтдеттертщ бiрi болып саналады.
Tyümdi свздер: р мегаполис, мiндеттi элеуметтШ медициналыц сацтандыру, улттыц формулярлыц жуйе, медико-уйымдастырушылыц цамсыздандыру, Цазацстан Республикасы
ЭОК 614.2: 615.1-57.01 взекттМ.
Кез келген елдщ денсаулык сактау жуйесшщ басты мшдеттершщ бipi болып, ттсп сапада медициналык кемект керсету саналады. Ттсп сапамен камтамасыз ету кеп жаFдайда дэртк заттардыц бар болуымен жэне кол же^мдшшмен тшелей байланыста болады. Сондьщтан тypFындаpды тшмд жэне каушйз дэр>дэрмектермен камтамасыз ету - кез келген елдщ басымшыл мшдеттершщ 6ípí болып келедi [1, 2, 3, 4].
Дуниежузтк денсаулык сактау уйымы сарапшыларыныц пайымдауынша, дуниежузшщ ешбip елi денсаулык сактаyFа кететш акша каражатын толык етей алмайды. Бул жаFдайда экономикалык дамуы жоFаpы елдердщ езi денсаулык сактаyFа белшетш акша каражатты пайдаланудыц жетiлдipiлген тетштерш жасаyFа мэжбур болуда. Эсipесе бул мэселе сощы онжылдыц iшiнде бiздiц елiмiзде шиелешсш
тур [5, 6].
ТypFындаpFа жоFаpы сапалы медициналык кемек кеpсетyдi сактап туру отандык денсаулык сактаyFа жацалык болып
келетiн технологияларды колданусыз мумкш болмай келедi. Атап айтар болсак: медициналык кызметт стандарттау, улттык формулярлык ЖYЙенi енгiзy, мiндеттi элеyметтiк медициналык сактандыру ЖYЙесiн енгiзy. Тегiн медициналык кемек керсету бойынша мемлекеттш кешлдш беpyдi камтамасыз ету, оныц колжетсмдШгш камтамасыз ету кажеттiлiгiне орай бул баFдаpламалаp бYгiнгi тацда ерекше езектшшке ие [7, 8, 9].
Казакстанда 1 тypFынFа дэpi-дэpмектеpге деген шы^ынныц орта децгейi, дамыFан елдермен салысты^анда 20-50 есе темен жэне шамамен 7-8 АКШ долларын курайды (сурет 1). Мемлекетпен дэр>дэрмектш камтамасыз етуд каржыландырудыц тапшылыFы жэне бул
каржыландырудыц тиiмсiз пайдаланылуы тypFындаpдыц жеке телемдеpi есесiнен орны толтырылады. Бул мэселеш шешу Yшiн тypFындаpды мiндеттi элеуметтш медициналык сактандыру ЖYЙесiн енгiзy жасалFан болатын [10].
